KHỦNG HOẢNG CƠ CHẾ ĐA PHƯƠNG QUỐC TẾ : LÁ CỜ ĐẦU TRONG TAY PHÁP (Trọng Thành - RFI | ĐIỂM BAO)

Khủng hoảng cơ chế đa phương quốc tế : Lá cờ đầu trong tay Pháp

Trọng Thành – RFI

Đăng ngày 24-09-2018

http://vi.rfi.fr/quoc-te/20180924-co-che-da-phuong-quoc-te-khung-hoang-la-co-dau-trong-tay-phap

Thời sự trong nước là tựa trang nhất của nhiều nhật báo Pháp hôm nay, với chủ đề ngân sách quốc gia, dự kiến công bố trong ngày, thứ Hai 24/09/2018 : Les Echos nói đến « cú đặt cược mạo hiểm », còn Libération đăng hình gương mặt đầy ưu tư của tổng thống Pháp. Le Figaro dành trang nhất cho vụ phóng tên lửa đẩy Ariane 5 lần thứ 100, trong lúc chủ đề chính của La Croix là « thỏa thuận lịch sử » giữa Vatican và Bắc Kinh. Le Monde có bài phân tích đáng chú ý về nền ngoại giao đa phương thế giới bị mất hướng và niềm hy vọng đặt vào nước Pháp.

Bài xã luận của Le Monde, mang tựa đề « Trong một thế giới hỗn loạn, ngoại giao bị mất hướng », được đăng tải đúng vào lúc Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc khai mạc phiên họp thường niên. Trong lần họp này, 95 nguyên thủ, người đứng đầu chính phủ sẽ tham gia. Le Monde ghi nhận chưa bao giờ lại có đông đảo lãnh đạo các nước tề tựu về trụ sở Liên Hiệp Quốc tại New York như vậy, như thể để cho thấy một bộ phận lớn cộng đồng quốc tế đang hết sức lo ngại cho cơ chế đa phương quốc tế đang ngày càng bị đe dọa nhiều hơn.

Cơ chế đa phương được thiết lập sau Thế chiến Hai, với sự ra đời của Liên Hiệp Quốc (tháng 10/1945) và nhiều định chế quốc tế khác. Le Monde nhấn mạnh là, kể từ khi tổng thống Trump lên nắm quyền, chính Hoa Kỳ - được coi là cột trụ và quốc gia đóng góp chính cho Liên Hiệp Quốc - đã có nhiều quyết định chống lại cơ chế đa phương quốc tế. Cụ thể là các tuyên bố rút khỏi UNESCO (tổ chức giáo dục, khoa học và văn hóa của Liên Hiệp Quốc), thỏa thuận Khí hậu Paris 2015, thỏa thuận về hạt nhân Iran 2015…, hay các đe dọa rút khỏi các hiệp ước thương mại quốc tế, được cộng đồng quốc tế dày công xây dựng.

Đối mặt với lập trường co cụm của tổng thống Mỹ, cách nay đúng một năm, cũng tại diễn đàn Liên Hiệp Quốc, tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã lớn tiếng cổ vũ cho một nhân loại, ngày càng gắn bó với nhau trong một cộng đồng mà ông gọi là « đồng hội, đồng thuyền » (communauté de destin). Tiếng nói của nước Pháp ngày càng được chú ý trong bối cảnh, một số quốc gia đang trỗi dậy, đặc biệt là Trung Quốc, đang tạo ra một thế giới « đa cực, thậm chí vô cực, đầy bất trắc », trong đó luật pháp quốc tế không được tôn trọng.

Trong bối cảnh đó, Pháp có nhiều sáng kiến để huy động sự đóng góp của các cường quốc bậc trung, nhằm xây dựng « một cơ chế đa phương vững mạnh ». Ngày 26/09, tại Paris sẽ diễn ra thượng đỉnh One Planet Summit lần thứ hai, về khí hậu, để tạo đà cho các đàm phán tại COP 24 ở Ba Lan cuối năm. Ngày 11/11, Paris sẽ đón hơn 80 lãnh đạo các nước tham dự Diễn đàn về Hòa Bình, nhân kỉ niệm 100 năm kết thúc Thế chiến thứ nhất.

Cho dù uy tín trong nước bị sụt giảm mạnh, tổng thống Pháp Emmanuel Macron vẫn rất được trân trọng trong cộng đồng quốc tế. Trong bối cảnh lãnh đạo các cường quốc phương Tây khác, như Anh bị suy yếu do vấn đề Brexit, và Đức do bất đồng nội bộ, Pháp hiện là tiếng nói « rõ ràng nhất » của một lãnh đạo phương Tây, vì một cơ chế đa phương quốc tế vững mạnh. Vấn đề là, theo Le Monde, nếu thiếu đồng minh, Paris rất có thể sẽ không làm được gì nhiều.

Paris hy vọng tập hợp được « các cường quốc có thiện chí »

Cũng về chủ đề « cơ chế đa phương quốc tế », Le Monde có bài phỏng vấn ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian. Lãnh đạo ngoại giao Pháp tin tưởng Paris có thể tập hợp được « các cường quốc có thiện chí ».

Trong bài phỏng vấn dài với Le Monde, ông Jean-Yves Le Drian nhấn mạnh đến nhiều « bước tiến quan trọng » của Liên Hiệp Châu Âu trong hơn một năm gần đây, với đóng góp lớn của tổng thống Pháp, những tiến bộ vốn rất ít được biết đến và thừa nhận. Cụ thể là các thỏa thuận về lao động biệt phái (từng bị coi là bất khả thi), về chiến lược công nghệ số, bảo vệ tác quyền, việc lập ra Quỹ phòng vệ chung của châu Âu (với 13 tỉ euro), hay việc châu Âu đoàn kết kháng cự lại Hoa Kỳ sau quyết định của Donald Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran. Trong quyết định của Nghị Viện Châu Âu cảnh báo sẽ tước quyền bỏ phiếu của Hungary, vì các xâm phạm đến Nhà nước pháp quyền, cũng có phần đóng góp quan trọng của Pháp.

Ngoại trưởng Pháp cũng điểm lại hàng loạt lĩnh vực hiện đang có sự đóng góp lớn của Pháp, nhằm « phục hồi một cơ chế đa phương hiệu quả ». Ngoài các sáng kiến đã được nêu trong bài xã luận nói trên, Paris có vai trò trụ cột trong việc thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình G5 tại châu Phi, làm cầu nối cho việc giải quyết khủng hoảng Syria... Trong cuộc khủng hoảng Idlib (Syria) vừa qua, có thể thấy các cảnh báo và áp lực quốc tế đã giúp cho Thổ Nhĩ Kỳ đạt được thỏa thuận với Nga, nhằm hoãn lại cuộc tấn công quy mô lớn của quân đội Damas, nếu xảy ra, sẽ gây thiệt hại nhân mạng khủng khiếp, và một làn sóng hàng triệu người tị nạn.

Ngoại trưởng Pháp tin tưởng nỗ lực phục hồi cơ chế đa phương quốc tế sẽ được sự hưởng ứng mạnh của các « cường quốc có thiện chí », trước hết là Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Canada, Mêhicô, cũng như « các quốc gia gắn bó với cuộc chơi dân chủ, với pháp quyền, với nhu cầu hợp tác quốc tế ».

*

« Ốc đảo bình yên » tại Trung Đông bốc lửa : Bài học từ một nước nhỏ

Nội chiến và khủng hoảng kéo dài tại Syria, cũng như tình hình bất ổn tại nhiều khu vực, khiến nhiều người bi quan. Trang quốc tế báo Le Figaro có bài giới thiệu về một « Phép lạ Liban mới », giải thích lý do vì sao lại có « một ốc đảo bình yên » tại một Trung Cận Đông bốc lửa.

Cho đến nay, Liban - với hơn 6 triệu cư dân - đã tiếp nhận một triệu dân tị nạn Syria. Quốc gia tí hon này cũng đã tránh được cuộc chiến tàn khốc giữa hai hệ phái Hồi Giáo, Sunni và Shia, đang tàn phá Trung Cận Đông. Cho dù, lực lượng Hezbollah, theo hệ phái Shia, thân Iran, có thế lực rất mạnh tại Liban, và định chế Nhà nước tại quốc gia này không đủ mạnh.

Bí quyết nào đã giúp cho Liban giữ được tình hình tương đối ổn định hiện nay ? Theo Le Figaro, tại đất nước của « cây tùng xứ tuyết » (Cedrus), các cộng đồng tôn giáo lớn đã thành công trong việc tìm cơ chế cho phép cả nước đoàn kết. Cứ mỗi thứ Năm hàng tuần, 30 bộ trưởng thuộc bốn cộng đồng tôn giáo, Thiên Chúa Giáo, Shia, Sunni và Druze - một hệ phái Hồi Giáo nhỏ, họp lại để đưa ra các quyết định chung.

Liban không bị cuốn vào phong trào chống độc tài, vì dân chủ, mang tên « mùa xuân Ả Rập », bùng lên tại Tunisia hồi 2011, bởi trước đó nhiều năm, Liban đã làm nên « mùa xuân » cho mình, với các cuộc biểu tình khổng lồ năm 2005, buộc quân đội Syria phải rút đi. Kể từ đó, Liban, với nền tự do báo chí và bầu cử minh bạch, được coi là quốc gia dân chủ duy nhất của vùng Trung Đông.

Theo Le Figaro, bài học Liban có ích cho toàn Trung Đông. Beyrouth - cái tên một thời từng gắn với chiến tranh, máu lửa - giờ đây có thể đứng ra làm môi giới cho cuộc đàm phán tìm kiếm hòa bình giữa Ả Rập Xê Út và Iran, hai cường quốc khu vực, đứng đầu hai hệ phái Sunni và Shia.

*

Công Giáo : « Thỏa thuận sơ bộ » Vatican - Trung Quốc có ý nghĩa gì ?

Về thời sự châu Á, cuộc dàn xếp giữa Vatican và chính quyền Trung Quốc là chủ đề quan trọng hàng đầu. Báo Công Giáo chạy tựa trang nhất : « Trung Quốc - Vatican : Một kỷ nguyên mới ? », với nhận định là thỏa thuận « tạm thời » về bổ nhiệm giám mục mở ra giai đoạn đầu tiên cho phép hai bên giải quyết được bất đồng đã 60 năm nay.

Bài « Thỏa thuận giữa Vatican và Bắc Kinh : Người Công Giáo Trung Quốc bị chia rẽ » của Le Figaro lưu ý là thỏa thuận công nhận bảy giám mục do Bắc Kinh cho phép (vốn không được Tòa Thánh công nhận trước đây) được các tín đồ của Giáo hội Công Giáo gọi là « yêu nước »(trung thành với chính quyền) hưởng ứng, trong lúc các tín đồ của Giáo hội ngầm, vốn trung thành với Tòa thánh, rất lo ngại. Thậm chí một số người, như cựu giám mục Hồng Kông Trần Nhật Quân, thậm chí còn coi đây là một hành động đầu hàng, phản bội lại những người trung kiên với đức tin.

Về phần mình, xã luận báo La Croix, với tựa đề « Cái giá của sự hòa giải », nhấn mạnh đến đây là một bước đi đầu tiên hướng đến sự tin tưởng lẫn nhau của Vatican với Bắc Kinh, vốn được khởi sự dưới thời giáo hoàng tiền nhiệm. Theo La Croix, giáo hoàng Phanxicô - người tiếp tục hướng đi này - đặt niềm tin vào khát vọng tìm được tiếng nói chung với các đồng đạo và tinh thần sáng tạo của các cơ sở Công Giáo vốn không được công nhận tại Trung Quốc, trong sứ mạng « hòa giải » và « sống đạo », bất chấp các áp lực của quyền lực thế tục.

Cũng La Croix ghi nhận phản ứng chính của phía Trung Quốc. Nhật báo Global Times, một cơ quan ngôn luận của chính quyền Trung Quốc, nhấn mạnh là Bắc Kinh đã có rất nhiều nhân nhượng trong thỏa thuận này, kể cả trong vấn đề Đài Loan (Vatican là một trong hơn 10 quốc gia công nhận Đài Bắc). Trong bối cảnh, Bắc Kinh đang phải đương đầu với Hoa Kỳ, thỏa thuận với Tòa Thánh được coi là một « thắng lợi ngoại giao » của Trung Quốc, cho dù 12 triệu tín đồ Công Giáo không phải là một ưu tiên của Bắc Kinh, quốc gia hơn một tỉ dân. 50 triệu tín đồ Tin Lành, được coi là dễ bị ảnh hưởng bởi Hoa Kỳ, mới là vấn đề với Trung Quốc.

Trong một bài viết khác, Le Figaro đi sâu tìm hiểu « các lý do của quyết định lịch sử của giáo hoàng ». Theo Le Figaro, quan điểm của Vatican là bằng mọi cách khai thông bế tắc, và tương lai của Công Giáo là ở châu Á, cũng có nghĩa là tại Trung Quốc. Đây là vấn đề của thiên niên kỷ thứ ba, chứ không phải là việc giải quyết các hệ quả của chủ nghĩa cộng sản toàn trị thế kỷ XX.

Le Figaro nhấn mạnh là, đây là lần đầu tiên chính quyền Bắc Kinh thừa nhận thẩm quyền tôn giáo của người lãnh đạo Tòa Thánh.

*

Litva nhân 100 năm ngày độc lập : Lời nhắn nhủ của giáo hoàng

Báo Công Giáo La Croix chú ý đến chuyến đi cuối tuần qua của giáo hoàng Phanxicô tới Litva, nước cộng hòa vùng Baltic, nhân dịp 100 năm kỉ niệm ngày độc lập. Litva - bị Liên Xô xâm chiếm năm 1939, theo một thỏa thuận giữa Stalin và Hitler, bị Đức Quốc xã xâm lược, rồi bị sáp nhập vào Liên Xô - đã giành lại được độc lập, sau khi Liên Xô tan vỡ. Gặp gỡ các tín đồ Công Giáo ở Vilnius, giáo hoàng Phanxicô chia sẻ những hồi ức đau đớn vẫn còn hằn sâu đối với rất nhiều người Litva, khi nhắc đến cái tên Sibêri, với những trại tập trung, hay những trại giam ở thủ đô Vilnius.

Người đứng đầu Tòa Thánh cũng nhắc nhở các lãnh đạo chính quyền, người dân Litva là hãy tìm lại những gì đích thực nhất, độc đáo nhất, trong sâu thẳm con người mình, hãy tìm lấy sức mạnh trong quá khứ, cho dù đó là đau đớn. « Khoan dung, hiếu khách, tôn trọng và đoàn kết » làm nên sức mạnh. Hãy cảnh giác với sự trỗi dậy của các tư tưởng kỳ thị, đố ky, gieo rắc sự đối kháng. Các khuyến cáo của giáo hoàng Phanxicô liên hệ trực tiếp với cuộc tranh cãi dữ dội tại châu Âu, về vấn đề thái độ với những người di cư, với sự trỗi dậy của làn sóng bài ngoại.

Về nước Nga, La Croix cũng chú ý đến phòng trào phản kháng dự án cải cách hưu trí đang lan rộng, cho dù điện Kremlin cho rằng việc Nghị Viện Nga thông qua luật này dường như chỉ còn là một thủ tục.

*

Không gian : Châu Âu cần cải tổ để tiếp tục dẫn đầu

Trong lĩnh vực công nghệ, vụ phóng tên lửa đẩy Ariane 5 lần thứ 100 vào ngày mai, tại căn cứ Kourou, ở Guyanne, thuộc Pháp, được Le Figaro đặc biệt chú ý. Ariane lần này sẽ đưa hai vệ tinh viễn thông địa tĩnh lên quỹ đạo cách Trái đất 36.000 km. Tổng cộng, kể từ năm 1996, Ariane 5 đã đưa 205 vệ tinh lên không gian. Với thành tích này, châu Âu rõ ràng đang đứng đầu thế giới.

Thế nhưng Le Figaro lưu ý ngành không gian châu Âu cần phải « tái tổ chức » mới có thể tiếp tục dẫn đầu. Đối thủ chính của châu Âu là nước Mỹ, với cơ chế hợp tác năng động giữa các doanh nghiệp tư nhân, trẻ trung, như SpaceX của Elon Musk, được ngân sách Nhà nước tài trợ. Trong khi đó, châu Âu không có được các cơ chế  như vậy.

*

Pháp : Ngân sách 2019, chủ đề nhạy cảm

Tại Pháp, ngân sách quốc gia dự kiến công bố hôm nay là chủ đề chính của nhiều nhật báo. Theo Le Figaro thiên hữu, tổng thống có tỉ lệ ủng hộ xuống thấp chưa từng có, theo các điều tra mới đây, quyết định có bước đi mạo hiểm. Trong ngân sách quốc gia năm tới, ông Macron sẽ giảm bớt tổng cộng 6 tỉ euro tiền thuế và các đóng góp xã hội khác, nhằm thể hiện đứng về phía quyền lợi của người dân thường. Về phần mình, Libération ví tổng thống Macron như một nghệ sĩ phải thực hiện tiết mục đi thăng bằng trên dây, cùng một lúc đảm bảo hỗ trợ tài chính cho các đầu tư kinh tế, để thúc đẩy tăng trưởng, giảm chi phí công, đồng thời đảm bảo được cam kết cải thiện điều kiện sống của người thu nhập thấp.

Theo tờ báo thiên tả, trong bối cảnh mức tăng trưởng dự kiến năm nay bị giảm xuống, đầu tư cho chính phủ Pháp cho các gia đình thu nhập thấp ắt là sẽ không tương xứng với các biện pháp tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và giới khá giả. Libération nhấn mạnh « sức mua »của người dân là chủ đề « nhạy cảm nhất », các quyết sách trong vấn đề này sẽ có ảnh hưởng lớn đến uy tín của tổng thống.

BẮC KINH LÊN ÁN MỸ ÁP THUẾ LÊN 200 TỶ ĐÔLA HÀNG NHẬP TRUNG QUỐC (tổng hợp)

Bắc Kinh lên án thuế Mỹ trên 200 tỷ đô la hàng Trung Quốc

Trọng Nghĩa – RFI

Đăng ngày 24-09-2018

http://vi.rfi.fr/quoc-te/20180924-thue-my-tren-200-ty-do-la-hang-tq-co-hieu-luc-bac-kinh-gay-gat-to-cao

Chiến tranh thương mại giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ tiếp tục nóng lên. Hôm nay, 24/09/2018, loạt trừng phạt mới đánh vào hàng nhập từ Trung Quốc mà Washington loan báo hồi tuần trước chính thức có hiệu lực. Trước mắt, tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ áp thuế 10%, nhưng trên 200 tỷ hàng Trung Quốc nhập khẩu, tỷ lệ này sẽ tăng dần lên 25% vào tháng 01/2019.

Để trả đũa, Trung Quốc đã loan báo áp thuế trên 60 tỷ đô la hàng nhập khẩu từ Mỹ. Và hôm nay, một tiếng đồng hồ sau khi lệnh trừng phạt mới của Washington bắt đầu có hiệu lực, Bắc Kinh đã cho công bố một quyển sách trắng gần 40.000 từ, tố cáo những « phương pháp côn đồ » của Mỹ.

Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stéphane Lagarde tường thuật :

« Thông báo của Quốc Vụ Viện Trung Quốc được dự kiến công bố hồi 12 giờ trưa nay. Nhưng rốt cuộc phải đợi thêm một tiếng đồng hồ nữa mới thấy Tân Hoa Xã phát hành quyển sách trắng nhằm « làm rõ sự thật về quan hệ kinh tế và thương mại Trung-Mỹ ».

Đối với Trung Quốc, sự thật không thể rõ ràng hơn : Washington bị buộc tội sử dụng các « chiêu thức » của « trò sách nhiễu thương mại », và muốn « hù dọa » Trung Quốc trên bình diện kinh tế.

Thông điệp gồm 36.000 chữ này nhắc lại rằng các rào cản thuế quan Mỹ đang « phá hoại nghiêm trọng » các mối quan hệ kinh tế song phương, rằng cuộc chiến "tàu chở container" đang trực tiếp đe dọa trật tự thương mại thế giới.

Quyển sách trắng này là tuyên bố đầy đủ và chính thức đầu tiên của chính phủ Trung Quốc về tranh chấp thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Trong sách trắng, Bắc Kinh kêu gọi Washington hợp tác tìm giải pháp, cho dù trong thực tế họ có dấu hiệu không thực sự tin vào đàm phán.

Hiện có rất ít chuyên gia Trung Quốc tin vào chuyển biến tích cực trước khi kết thúc cuộc bầu cử giữa kỳ tại Mỹ. Phái đoàn của phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc đã hủy bỏ chuyến đi Washington trong tuần này. »

Trong cuộc đọ sức thương mại Mỹ-Trung đang diễn ra gay gắt, chính quyền Mỹ của tổng thống Donald Trump tin chắc vào chiến thắng. Thế nhưng, theo ghi nhận của thông tín viên RFI Eric de Salve từ San Francisco, ngay tại Hoa Kỳ, ngày càng có nhiều tiếng nói bày tỏ lo ngại về hậu quả đối với nền kinh tế Mỹ :

« Tổng cộng, ông Donald Trump đã áp thuế trên một nửa hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ. Được đà tăng trưởng mạnh của kinh tế Mỹ khuyến khích, ông Trump không hề cho thấy ý định lơi tay. Hôm qua, 23/09, ngoại trưởng Mỹ thậm chí còn cho rằng chắc chắn Hoa Kỳ sẽ chiến thắng trong cuộc chiến thương mại này.

Washington hy vọng rằng điều đó sẽ buộc Bắc Kinh cân bằng cán cân thương mại với Mỹ, bằng cách mở rộng thị trường cho doanh nghiệp Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích của ngân hàng Morgan Stanley, cuộc đọ sức mang tính chất bảo hộ mậu dịch này, trên nguyên tắc là để bảo vệ kinh tế Mỹ, lại có nguy cơ làm tăng trưởng mất đi ít ra là 0,1% ngay trong năm nay.

Các công ty, xí nghiệp Mỹ ngày càng lo lắng hơn. Đầu tháng 09 này, đại tập đoàn phân phối Wallmart cho biết sẽ phải tăng giá trên một loạt mặt hàng tiêu dùng do việc áp thuế. Trước đó, cuối tháng 08, sau khi nghe gần 400 công ty Mỹ lệ thuộc vào hàng nhập Trung Quốc, chính quyền Mỹ đã bãi bỏ thuế quan trên 300 mặt hàng nhập từ Trung Quốc.

Một lãnh vực khác cũng bị cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung tác động : Đó là nông nghiệp. Cuối tháng 07, ông Donald Trump đã quyết định tháo khoán khẩn cấp 12 tỷ đô la để giúp đỡ các nông dân Mỹ bị vạ lây trong cuộc đọ sức giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu hành tinh. »

-----------------------

Mỹ bắt đầu biện pháp áp thuế lên 200 tỉ đô la hàng nhập của Trung Quốc

RFA
2018-09-24

https://www.rfa.org/vietnamese/news/internationalnews/trumps-tariffs-on-200-billion-of-chinese-imports-kick-in--09242018095754.html

Hàng nhập khẩu của Trung Quốc trị giá 200 tỉ đô la Mỹ nhập vào Hoa Kỳ bắt đầu phải chịu thuế bắt đầu từ ngày 24 tháng 9. Như vậy tính đến thời điểm này trong năm nay, tổng thống Donald Trump cho áp thuế đối với 12% tổng số hàng nhập khẩu vào nước Mỹ.

Bắc Kinh lên tiếng cáo buộc Washington ‘dọa nạt thương mại’ khi mà cuộc chiến mậu dịch giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tiếp tục bế tắc.

Bất chấp nỗi lo mỗi lúc một gia tăng về những tác động đối với kinh tế Hoa Kỳ, tổng thống Donald Trump còn đe dọa sẽ cho đánh thuế đối với tất cả hàng hóa của Trung Quốc nhập vào thị trường Mỹ nếu như Bắc Kinh không thay đổi chính sách mà theo ông Trump là gây hại cho công nghiệp Hoa Kỳ. Đặc biệt là vấn đề Trung Quốc ăn cắp công nghệ Mỹ.

Bắc Kinh vào ngày thứ hai 24 tháng 9 phản bác cho rằng những cáo cuộc mà tổng thống Donald Trump nêu ra đối với Trung Quốc là giả tạo và mọi biện pháp dọa nạt gây áp lực như thế chỉ vì quyền lợi của Mỹ mà thôi.

Những cáo buộc của Bắc Kinh được đưa ra trong Sách Trắng của Hội Đồng Nhà nước Trung Quốc với những cáo buộc ngược lại là Hoa Kỳ theo chủ nghĩa đơn phương, bảo hộ mậu dịch và bá quyền về kinh tế.

Trước đó vào ngày chủ nhật 23 tháng 9, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trong trả lời phỏng vấn Hãng FOX News tuyên bố rằng Hoa Kỳ sẽ chiến thắng trong cuộc chiến mậu dịch với Trung Quốc.

Ông Mike Pompeo nói rõ Mỹ sẽ đạt được kết quả trong cuộc thương chiến này là buộc Trung Quốc phải có hành xử minh bạch, thượng tôn pháp luật, không ăn cắp quyền sở hữu trí tuệ, nếu như muốn trở thành một cường quốc thế giới.

----------------------

TQ bị Mỹ tăng thuế, các công ty châu Á chuyển nơi sản xuất  

Reuters

25/09/2018

https://www.voatiengviet.com/a/tq-b%E1%BB%8B-m%E1%BB%B9-t%C4%83ng-thu%E1%BA%BF-c%C3%A1c-c%C3%B4ng-ty-ch%C3%A2u-%C3%A1-chuy%E1%BB%83n-n%C6%A1i-s%E1%BA%A3n-xu%E1%BA%A5t/4585887.html

Ngày càng nhiều các nhà sản xuất ở châu Á chuyển dây chuyền sản xuất từ Trung Quốc sang các nhà máy khác trong khu vực sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế lên các hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Các công ty như SK Hynix của Hàn Quốc, Mitsubishi Electric, Toshiba Machine Co., và Komatsu của Nhật Bản bắt đầu lên kế hoạch di chuyển sản xuất kể từ tháng 7 năm nay, khi vòng thuế đầu tiên được ban hành và công tác di dời khâu sản xuất hiện đang được tiến hành, đại diện các công ty và những người thạo tin cho Reuters biết.

Các công ty khác như công ty sản xuất máy vi tính Compal Electronics của Đài Loan và LG Electronics của Hàn Quốc đang có những kế hoạch bổ sung phòng trường hợp chiến tranh thương mại tiếp tục và sâu rộng hơn.

Đại diện các công ty và những nguồn khác tiết lộ tin này với điều kiện ẩn danh vì tính nhạy cảm của vấn đề.

Các công ty nhỏ hơn cũng đang thăm dò các giải pháp. Công ty sản xuất trang bị y khoa của Hàn Quốc IM Healthcare chuyên chế tạo các sản phẩm như máy lọc không khí cũng đang nghiên cứu việc chuyển sang Việt Nam hay về Hàn Quốc nếu cuộc chiến thương mại gia tăng cường độ, một nguồn tin biết trực tiếp vấn đề này cho hay.

Phản ứng nhanh chóng đối với thuế quan của Mỹ thực hiện được nhờ nhiều nhà sản xuất lớn có cơ sở tại nhiều nước và có thể chuyển ít nhất một phần sản xuất mà không cần xây thêm nhà máy.

Một số chính phủ, nhất là Đài Loan và Thái Lan, đang tích cực khuyến khích các công ty rời khỏi Trung Quốc.

Tại Đài Loan, chính phủ đang tích cực khuyến khích các công ty chuyển việc sản xuất khỏi Trung Quốc. Tháng trước, Đài Loan hứa sẽ tăng tốc “Chính sách di chuyển về phía Nam” hiện có để giảm bớt sự lệ thuộc kinh tế vào Trung Quốc bằng cách khuyến khích các công ty chuyển các chuỗi cung cấp về Đông Nam Á.

Thái Lan cũng hy vọng hưởng lợi từ “luồng công nghệ và đầu tư rời khỏi Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại”, ông Kanit Sangsubhan, Tổng thư ký Hành lang Kinh tế phía Đông (EEC), Văn phòng Thái Lan, cho biết. Văn phòng này đang điều hợp một dự án trị giá 45 tỉ đô la để thu hút đầu tư vào Thái Lan.

Thuế quan đe dọa vai trò của Trung Quốc như một căn cứ sản xuất chi phí thấp. Sự thu hút của một thị trường tăng trưởng nhanh khiến các công ty thành lập những nhà máy và chuỗi cung cấp tại Trung Quốc trong vài thập niên qua.

Một số chính phủ châu Á hy vọng sẽ được lợi về kinh tế và chiến lược từ cuộc tranh chấp Mỹ-Trung.

CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI : NHẬT BẢN SẼ LÀ NẠN NHÂN KẾ TIẾP CỦA TT TRUMP? (RFI | VOA)

Chiến tranh thương mại : Nhật Bản, nạn nhân sắp tới của Washington ?

Tú Anh – RFI

Đăng ngày 24-09-2018

http://vi.rfi.fr/chau-a/20180924-chien-tranh-thuong-mai-lieu-nhat-ban-la-nan-nhan-sap-toi-cua-washington

Thuế đánh lên xe hơi Nhật Bản bán sang Mỹ sẽ là trọng tâm cuộc thảo luận Donald Trump-Shinzo Abe ngày 26/09/2018 bên lề Đại Hồi Đồng Liên Hiệp Quốc tại New York. Trong bối cảnh Washington thẳng tay áp thuế nhập khẩu tổng cộng 250 tỷ đô la hàng Trung Quốc, không kể nhôm thép, liệu Nhật Bản, đồng minh châu Á của Mỹ, có tránh được cơn thịnh nộ của chủ nhân Nhà Trắng?

Tổng thống Mỹ Donald Trump thường than phiền là Hoa Kỳ trong nhiều thập kỷ đã bị Nhật cạnh tranh bất chính và ông dọa sẽ buộc Nhật phải trả giá cho hiện tượng xuất siêu.

Tuy nhiên, trên thực tế, cán cân thương mại Mỹ-Nhật chỉ bất lợi cho Mỹ có 68 tỷ đô la, theo số liệu năm 2017. Nếu so với các đối tác khác của Mỹ về mức thâm thủng thì Nhật đứng hàng thứ ba, sau Trung Quốc (375 tỷ đô la), sau cả Mexicô (71 tỷ đô la). Trong bảy tháng đầu năm nay, thâm thủng Mỹ-Nhật cũng giảm đi, còn 40 tỷ đô la.

Đập Trung Quốc ...

Đối với Trung Quốc, Hoa Kỳ gần như khiêu chiến. Nếu tuyên bố của ngoại trưởng Mike Pompeo phản ảnh đúng sự thật thì « Trung Quốc đã tiến hành chiến tranh thương mại chống kinh tế Mỹ từ nhiều chục năm nay… giờ đây, Mỹ quyết tâm chiến thắng và sẽ đánh thắng ».

Mục đích của Mỹ là gì ? Cũng theo tuyên bố của ngoại trưởng Mike Pompeo, đó là « buộc Trung Quốc phải hành xử như một cường quốc thế giới, phải minh bạch trong lãnh vực thương mại và thượng tôn pháp luật ». Nhật báo kinh tế Les Echos, trong bài phân tích ngày 20/09/2018, cho biết là nhiều người trong chính phủ Trung Quốc nghĩ rằng Donald Trump « đã thắng ».

Theo nhà kinh tế Harumi Taguchi của viện tư vấn IHS Markit, một khi tìm được nhượng bộ của Trung Quốc và Mehicô, Donald Trump sẽ nhìn sang Nhật Bản.

So với Trung Quốc của Tập Cận Bình, Nhật là một quốc gia tự do không khác gì nước Mỹ. Công nhân có nghiệp đoàn bảo vệ, không cô đơn như công nhân Trung Quốc. Chính phủ Nhật không can thiệp vào hối suất để bảo trợ xuất khẩu, không sử dụng các biện pháp hành chính nhiêu khê để bảo hộ thị trường, cũng không ép buộc công ty nước ngoài chuyển giao công nghệ.

Dù vậy, hình ảnh hàng chục triệu xe hơi Nhật tràn ngập đường phố Mỹ làm chủ nhân Nhà Trắng khó chịu, nhất là xe Mỹ bán sang Nhật lại ít người mua. Khác với chính sách Mỹ, kể từ thời Ronald Reagan, chính phủ Nhật không áp thuế lên xe nhập khẩu để bảo vệ doanh nghiệp nội địa. Theo giới chuyên gia trong lãnh vực xe hơi, xe Mỹ khó bán vì không hợp với sở thích của người Nhật. Đuối lý, Donald Trump viện lý do chẳng liên quan gì đến thuế quan :« thanh tra chất lượng » của Nhật quá khắt khe.

... để hù Nhật

Đàm phán Mỹ-Nhật bắt đầu vào tháng 08/2018 tại Washington và đợt hai diễn ra vào thứ Hai 24/09 tại New York. Tokyo ưu tiên cho một thỏa thuận đa phương và hy vọng kéo được Mỹ trở lại Hiệp Định TPP mới. Tuy vậy, theo Kyodo, Shinzo Abe cũng sẵn sàng thương lượng một hiệp định song phương Mỹ-Nhật, với điều kiện để khu vực xe hơi qua một bên. Nếu thất bại và nếu Donald Trump thực hiện lời đe dọa thì cơn ác mộng kinh hoàng nhất của nước Nhật là bị áp thuế xe hơi, vũ khí lợi hại nhất của Washington mà chính quyền Mỹ đang thảo luận với Tokyo. Nếu bị áp thuế 25%, GDP của Nhật sẽ mất từ 0,4 đến 0,5%, theo bà Harumi Taguchi.

Trong tình huống này, Tokyo có ba phương án để xoa dịu Donald Trump nhưng cái nào cũng bất toàn.

Một là mua thật nhiều vũ khí của Mỹ như máy bay F-35, lá chắn chống tên lửa …nhưng không đủ. Thứ hai là gia tăng đầu tư sản xuất xe tại Mỹ (từ thời Reagan). Chuyện này khó bởi vì mức cầu có giới hạn : các công ty Nhật đã chế tạo mỗi năm 4 triệu xe và sử dụng 1,5 triệu nhân viên tại Mỹ. Giải pháp thứ ba là thủ tướng Shinzo Abe chấp nhận một loạt nhượng bộ, đặc biệt là về nông nghiệp. Nhưng gạo và thịt bò là hai lãnh vực « nhạy cảm » : giới chăn nuôi, trồng trọt là cử tri truyền thống của đảng Tự Do Dân Chủ.

---------------------------

Cuộc chiến thương mại: Nhật là nước kế tiếp bị ông Trump nhắm tới?

VOA Tiếng Việt

24/09/2018

https://www.voatiengviet.com/a/cuoc-chien-thuong-mai-nhat-la-nuoc-ke-tiep-bi-ong-trump-nham-toi/4584962.html

Trong khi Mỹ đang nhắm tới Trung Quốc, Canada và Mexico vì sự mất cân bằng thương mại, Nhật Bản vẫn chưa bị chú ý đến, và theo hãng tin AFP, hy vọng tình bạn trên sân golf giữa Thủ tướng Shinzo Abe và Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ giữ cho Tokyo thoát khỏi tầm ngắm.

Tuy nhiên, vẫn theo hãng thông tấn Pháp, khi ông Abe và ông Trump chuẩn bị cho các cuộc đàm phán liên quan đến những mâu thuẫn thương mại, có những dấu hiệu cho thấy Nhật Bản có thể là quốc gia tiếp theo lọt vào tầm ngắm của tổng thống Mỹ, trong đó nỗi sợ hãi lớn nhất của nước này là bị đánh thuế cao hơn đối với xe hơi.

Ông Trump thường xuyên than phiền về “thâm hụt rất cao” với Nhật Bản, nền kinh tế lớn thứ ba thế giới.

Phát biểu trên tờ Wall Street Journal, ông nhấn mạnh đến mối quan hệ tốt đẹp của mình với người Nhật, trước khi nói thêm kiểu đe dọa: “Tất nhiên, điều đó sẽ chấm dứt ngay sau khi tôi nói với họ rằng họ phải trả bao nhiêu tiền”.

Năm ngoái, thâm hụt thương mại của Mỹ với Nhật Bản là 68,8 tỷ USD, đứng sau Trung Quốc (375 tỷ USD) và Mexico (71 tỷ USD), và chưa bằng 1/10 tổng thâm hụt của Mỹ với tất cả các nước còn lại trên thế giới (796 tỷ USD).

Con số này đã lên đến 40 tỷ USD trong 8 tháng đầu năm nay, theo số liệu thống kê chính thức của Mỹ.

Xuất khẩu xe hơi và linh kiện xe chiếm 80% sự mất cân đối và cảnh “hàng triệu xe ô tô Nhật” trên đường phố Mỹ càng dễ khiến ông Trump bận lòng, trong khi chỉ có một vài thương hiệu xe Mỹ có mặt tại Nhật.

Nhưng điều đó không liên quan gì đến thuế. Nhật Bản không áp thuế trên ô tô nhập khẩu, nhưng Hoa Kỳ áp thuế 2,5% lên xe nhập khẩu.

AFP dẫn lời các nhà phân tích nói rằng vì kích thước xe Mỹ lớn nên không phù hợp với đường phố Nhật Bản hoặc không hợp thị hiếu người tiêu dùng.

Tuy nhiên, những người chỉ trích cho rằng Nhật Bản đã áp đặt một loạt các rào cản phi thuế quan, bao gồm các tiêu chuẩn an toàn quá nghiêm ngặt, gây khó khăn cho việc nhập khẩu.

Đàm phán

Các cuộc đàm phán ban đầu giữa đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer và đối tác Nhật Bản Toshimitsu Motegi đã diễn ra mà không có bước đột phá. Vòng đàm phán thứ hai được trông đợi diễn ra vào cuối ngày 24/9.

https://gdb.voanews.com/7B5DD62B-5288-4B84-BC52-E52217876B8C_cx0_cy4_cw100_w650_r1_s.jpg

Đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer (giữa, bên trái) và Bộ trưởng Nhật Toshimitsu Motegi (giữa, phải) tại cuộc họp về thương mại giữa hai bên.

Hai bên đang có quan điểm đối nghịch. Tokyo muốn giải quyết các tranh chấp thương mại trong một diễn đàn như Đối tác xuyên Thái Bình Dương, một hiệp định thương mại đa quốc gia, trong khi Washington muốn có một thỏa thuận song phương.

Theo tờ Kyodo, Tokyo có thể sẽ chấp nhận biện pháp song phương nếu Washington dừng việc áp đặt thuế bổ sung đối với ô tô của Nhật.

AFP dẫn lời kinh tế gia Harumi Taguchi của IHS Markit nói rằng hiện tại chưa có sự thù địch giữa hai bên nhưng điều này sẽ sớm thay đổi.

“Rất có khả năng ông Donald Trump sẽ chuyển trọng tâm sang Nhật Bản sau khi đạt được một số thỏa thuận liên quan đến căng thẳng thương mại Mỹ-Trung và các cuộc đàm phán NAFTA”, chuyên gia Harumi nói.

Giá xe có bị ảnh hưởng?

“Vũ khí hiệu quả nhất của chính quyền Trump trong các cuộc đàm phán với Nhật Bản vẫn là đe dọa áp đặt mức thuế lên tới 25% đối với ô tô nhập khẩu, trên cơ sở an ninh quốc gia”, AFP dẫn lời chuyên gia Tobias Harris của hãng phân tích tình báo Teneo Intelligence nói.

Chuyên gia này cho rằng một động thái như vậy sẽ có tác động “đáng kể” đối với nền kinh tế Nhật Bản.

Các đại gia về xe hơi như Toyota và Nissan đang bán hàng triệu xe tại Hoa Kỳ. Ngoài Nhật Bản, nhiều xe được sản xuất ở những nơi khác như Mexico hay Canada.

Ông Taguchi nói mức thuế 25% có thể cắt giảm tới 0,5% GDP của Nhật.

Các nhà sản xuất cảnh báo rằng họ không thể gánh nổi chi phí và sẽ chuyển sang vai người tiêu dùng Mỹ, như trường hợp của hãng Toyota. Điều này khiến người mua có thể phải trả thêm đến 6.000 đôla cho mỗi chiếc xe.

Ông Trump được dự đoán có thể sẽ yêu cầu Nhật sản xuất nhiều xe hơn tại Mỹ, nhưng việc này khá hạn chế.

Các công ty Nhật Bản đã sản xuất gần 4 triệu chiếc mỗi năm ở Mỹ và thuê 1,5 triệu công nhân tại đây, theo lời ông Taguchi.

Một cuộc chiến thuế quan theo kiểu “ăn miếng trả miếng” như Trung Quốc có phần chắc không xảy ra, khi Thủ tướng Abe nói rằng động thái này không có lợi cho ai cả.

Thay vào đó, Nhật Bản có lẽ sẽ kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), vì nước này đã đe dọa làm như vậy khi bị Mỹ áp thuế lên thép.

Nhật có thoát?

Theo nhà phân tích Taguchi, điều ông Abe nên làm là hứa mua nhiều hơn từ Mỹ “dầu đá phiến [đá phiến dầu là loại đá trầm tích có thể chiết tách một lượng lớn đầu khí], sản phẩm quân sự và một số sản phẩm khác không ảnh hưởng đáng kể đến sản xuất trong nước”.

Nhật Bản đã công bố việc mua hệ thống phòng thủ tên lửa đắt tiền Aegis Ashore do nhà thầu Mỹ Lockheed Martin sản xuất.

Tuy nhiên theo AFP, việc này có lẽ vẫn chưa đủ và ông Abe sẽ phải sử dụng đến kỹ năng đàm phán của mình.

Nếu Nhật Bản đưa ra một “thỏa thuận hợp lý nhượng bộ về việc tiếp cận thị trường trong tương lai gần, đặc biệt bao gồm nhượng bộ về nông nghiệp”, thì nước này có thể thoát khỏi cơn thịnh nộ của ông Trump, chuyên gia Harris nói.

Nhưng đây là một chủ đề rất nhạy cảm ở Nhật, nơi đã dùng thuế quan để bảo vệ cho nông dân trong nước.

MẶT TRÁI CỦA CHÍNH SÁCH THUẾ QUAN (Nguyễn Quốc Khải)

Mặt trái của chính sách thuế quan

Nguyễn Quốc Khải  -  VOA Tiếng Việt

24/09/2018

https://www.voatiengviet.com/a/thuong-chien-mau-dich-my-trung-trump-tap-can-binh/4584677.html

Từ đầu năm đến nay, thế giới sôi nổi vì chiến tranh thương mại bùng nổ kể từ khi Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump khai hỏa bằng cách tăng thuế quan trên một số hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Chiến tranh thương mại tiếp tục leo thang qua mùa hè. Không ít người Việt trong và ngoài nước hồ hỡi vì cuộc chiến này nhắm vào mục tiêu chính của Hoa Kỳ là Trung Quốc. Một số người đi xa hơn nữa. Họ tin rằng Hoa Kỳ sẽ đánh xập Trung Quốc, xem Tổng Thống Trump là vị cứu tinh của dân tộc Việt Nam. Sự thật xem ra không đơn giản như vậy.

Thuế quan là gi?

Thuế quan là tariff trong tiếng Anh. Thuế quan cũng có thể là thuế xuất cảng hay thuế nhập cảng. Tariff cũng có hai nghĩa: export duty hay import duty. Cho nên một số người không hiểu tariff là gì cho đến khi được biết đó chính là import sales tax hay là thuế nhập cảng.

Vâng, tariff chính là thuế đánh vào hàng hóa nhập cảng vào Hoa Kỳ. Đối với cuộc chiến thương mại hiện nay, Trung Quốc là đối tác quan trọng nhất đối với Hoa Kỳ vì nhập siêu của Hoa Kỳ quá cao và kéo dài nhiều năm đối với Trung Quốc. Ai phải trả thuế này? Xin thưa ngay, không phải là Trung Quốc, mà chính tất cả những người tiêu thụ dù theo Cộng Hòa, Dân Chủ hay độc lập, bất kể giầu nghèo. Thuế mua bán (sales tax), người bán thu thuế từ người mua giùm cho chinh phủ. Còn trong trường hợp thuế nhập cảng (import sales tax) chính phủ trực tiếp thu thuế qua một cơ quan Quan Thuế.

Ảnh hưởng của thuế quan

Mục đích của thuế nhập cảng là tăng giá hàng nhập cảng để làm cho hàng Mỹ hấp dẫn hơn. Tổng Thống Trump muốn bảo vệ những công ty sản xuất tại Hoa Kỳ đang cạnh tranh khó khăn với hàng nhập cảng thường là vì chi phi sản xuất cao. Ông cũng muốn các công ty và người tiêu thụ Hoa Kỳ mua ít hàng Trung Quốc và dùng nhiều hàng sản xuất tại Mỹ và những quốc gia thân thiện hơn.

Thuế nhập cảng làm cho giá hàng nhập cảng tăng lên. Theo luật cung cầu, số hàng nhập cảng sẽ giảm, số hàng sản xuất trong nước sẽ tăng lên, nhưng người tiêu thụ sẽ mua ít hơn. Thí dụ một chiếc máy giặt của Hoa Kỳ trị giá 500 Mỹ kim trong khi một máy giặt của Nam Hàn trị giá 400 Mỹ kim. Trong trường hợp này các công ty Hoa Kỳ phải giảm chi phí và lợi nhuận hoặc tăng chất lượng để cạnh tranh. Với giá nhập cảng là 20% bắt đầu áp dụng vào tháng 1 vừa qua, máy giặt của Nam Hàn vào thị trường Mỹ sẽ là 480 Mỹ kim. Những công ty Hoa Kỳ sẽ sản xuất nhiều máy giặt hơn vì bán được giá cao hơn và không bị cạnh tranh mạnh như trước. Số máy giặt của Nam Hàn sẽ giảm vì người tiêu thụ mua ít hơn do giá tăng gần bằng hàng Mỹ.

Ai bị thiệt thòi trong trường hợp này: người tiêu thụ. Thay vì chỉ phải trả 400 Mỹ kim, nay người tiêu thụ phải trả thêm 80 Mỹ kim. Tiếp đến là những công ty sản xuất máy giặt như Samsung, LG vì hàng bán được ít hơn nhưng thiệt hại không bằng người tiêu thụ ở Mỹ. Ai hưởng lợi: Bộ Ngân Khố Hoa Kỳ và những công ty sản xuất máy giặt Hoa Kỳ như Whirlpool, GE, Amana và Hotpoint. Tiền thuế nhập khẩu 80 Mỹ kim sẽ được bỏ vào ngân sách quốc gia. Như thế, một mặt Tổng Thống Trump giảm thuế để khuyến khích đầu tư và tiêu thụ để phát triển kinh tế, mặt khác lại thâu thuế nhập cảng từ dân Mỹ. Tổng Thống Trump và Quốc Hội có toàn quyền xử dụng tiền thuế này.

Thí dụ về máy giặt trên đây không phải là một thí dụ tốt vì nó là một sản phẩm đã hoàn tất (finished goods). Thuế nhập cảng của Tổng Thống Trump nhắm vào sản phẩm trung gian (intermediate goods) và bộ phận rời (parts). Những công ty nhỏ và trung bình ở Mỹ dùng sản phẩm trung gian và bộ phận rời để sản xuất sản phẩm hoàn tất. Thuế nhập cảng làm cho giá sản phẩm trung gian tăng. Các công ty sản xuất Hoa Kỳ có bốn lựa chọn chính: (1) Giảm những chi phí sản xuất khác; (2) Tăng giá sản phẩm hoàn tất; (3) Chấp nhận giảm lợi nhuận; và (4) Thuyên chuyển công ty ra nước ngoài để tránh thuế nhập cảng.

Một số công ty Mỹ sản xuất đinh và máy cắt cỏ đang buộc phải sa thải một số công nhân. Kể từ khi thuế quan 25% do Tổng Thống Trump áp đặt trên thép có hiệu quả, số thương vụ của công ty làm đinh Mid Continental Nail Corporation tại Poplar, Missouri với 500 nhân công đã giảm một nửa. Công ty đang phải sa thải người kể từ tháng 6 và có thể sẽ phải đóng cửa. Đó là giải pháp (1).

Giải pháp (2) sẽ làm cho lạm phát tăng và mức tiêu thụ giảm. Giải pháp (3) không thực tiễn. Giải pháp (4) phản lại mục tiêu của kế hoạch phát triển kinh tế của Ô. Trump nhưng là lựa chọn của Harley-Davidson. Công ty này quyết định chuyển bộ phận sản xuất xe mô tô bán cho Âu Châu ra nước ngoài. Nếu không, giá bán sẽ tăng 2,200 Mỹ kim vì thuế nhập cảng của Âu châu.

Vào tháng 1 năm nay chính quyền Trump áp đặt thuế 30-50% trên solar panel và máy giặt. Hai tháng sau chính quyền Trump đã áp đặt thuế nhập cảng 10% trên nhôm và 25% trên thép. Đợt áp đặt thuế quan này xem ra để thi hành lời hứa của Ô. Trump lúc tranh cử.

Theo National Review, nếu Tổng Thống Trump có thể cứu được tất cả khoảng 140,000 việc làm trong khu công nghệ thép, ông ấy sẽ gây rủi do cho 5 triệu việc làm trong những công nghệ xử dụng thép vì giá thép và nhôm của Hoa Kỳ cao hơn giá thế giới lần lượt 20% và khoảng 7-10%. Không biết bao nhiêu sản phẩm của Hoa Kỳ một phần làm bằng nhôm và thép, từ lon Coca Cola, xe Chevrolet đến Boeing 787. Những công ty sản xuất thép và nhôm của Hoa Kỳ sẽ hưởng lợi vì thuế nhập cảng và những công ty sử dụng thép và nhôm cùng với giới tiêu thụ sẽ bị thiệt thời. Nếu Hoa Kỳ bán được ít sản phẩm dùng nhôm và thép, cán cân thương mại của Hoa Kỳ thiếu hụt thêm chứ không giảm.

Lịch sử tranh chấp thuế quan

Thuế nhập cảng được sử dụng trong nhiều trường hợp tranh chấp thương mại trong quá khứ, nhưng thông thường không đạt được mục tiêu hoạch định lúc đầu.

Tổng Thống Herbert Hoover (Cộng Hòa) cho áp dụng luật thuế quan Smoot-Hawley Tariff vào 1930 do Thượng Nghị Sĩ Cộng Hòa Reed Smoot và Dân Biểu Cộng Hòa Willis C. Hawley bảo trợ. Đạo luật này tăng thuế trên hơn 20,000 hàng nhập cảng. Đạo luật này và thuế nhập cảng trả đũa của nhiều quốc gia khác làm giảm một nửa trị giá hàng xuất cảng và nhập cảng của Hoa Kỳ và góp phần đáng kể vào cuộc Đại Khủng Hoảng Kinh Tế Thế Giới.

Tổng Thống Lyndon B. Johnson (Dân Chủ) áp đặt thuế quan 25% trên xe tải (truck) nhỏ vào 1964 để phản ứng lại thuế quan của Pháp và Tây Đức áp đặt vào gà của Hoa Kỳ sau một thời gian thương thuyết kéo dài 1961-1964 không có kết quả. Do đó có từ “chicken war” và “chicken tax.” Thứ thuế này hiện nay vẫn còn có hiệu lực. GS Robert Z. Lawrence của Đại Học Harvard cho rằng thuế gà đã làm hại kỹ nghệ xe hơi của Hoa Kỳ vì nó đã không bị cạnh tranh.

Tổng Thống Richard Nixon (Cộng Hòa) đã cho thi hành một số biện pháp kinh tế tai hại của ông để chống lại lạm phát và cán cân chi phó thiếu hụt vào 1971. Một trong những biện pháp được áp dụng là tăng thuế nhập cảng 10% trên tất cả những hàng nhập cảng. Ô. Nixon giải thích “Tôi cho thi hành thêm một biện pháp để bảo vệ đồng dollar, để cải thiện cán cân chi phó, và để tạo thêm việc làm cho người Mỹ. Hôm nay tôi tạm áp đặt 10% thuế trên những hàng nhập cảng vào Mỹ… Hàng hóa của Mỹ sẽ không bị thiệt thòi vì hối suất ngoại tệ bất công.” Tuy nhiên biện pháp này đã một phần làm cho nền kinh tế trì trệ vào suốt thập niên 1970.

Tổng Thống Ronald Reagan (Cộng Hòa) vào 1984 dùng lý do chống phá giá (anti-dumping) để áp lực 18 nước sản xuất thép tình nguyệt giảm xuất khẩu thép vào Mỹ và dành một thị phần (market share) trong thị trường Mỹ cho những công ty Mỹ. Biện pháp này nhẹ hơn là áp đặt thuế nhập cảng hay hạn ngạch (quota). Chính sách của Tổng Thống Reagan hoàn toàn thất bại. Vì hạn chế nhập cảng thép, nên số lượng thép không đủ cho nhu cầu, giá thép trong nước Mỹ tăng vọt, gây thiệt hại cho những công ty Mỹ cần dùng thép và làm mất 52,000 việc làm.

Tổng Thống George W. Bush (Cộng Hòa) đã từng áp đặt thuế nhập cảng từ 8-30% trên thép vào đầu năm 2002 để cứu nguy kỹ nghệ thép của Hoa Kỳ. Đến cuối năm 2003 đã phải ngưng áp dụng vì làm mất việc làm và giảm tổng sản phẩm nội địa (GDP). Nếu kế hoạch của Tổng Thống Bush đã thành công, 15 năm sau Tổng Thống Trump đã không phải áp đặt thuế nhập cảng thép một lần nữa.

Vào giữa thập niên 1950, có trên 90 công ty Hoa Kỳ chế tạo máy truyền hình. Vào 1995 công ty làm máy truyền hình Hoa Kỳ cuối cùng Zenith bán cho đại công ty Nam Hàn LG Electronics. Những công ty Hoa Kỳ đã gập phải cạnh tranh gắt gao từ những công ty Âu Châu, một số được trợ cấp bởi chính phủ, và những công ty Á châu với chi phí sản xuất thấp. Ngoài ra, phần lớn những công ty Nhật lắp ráp máy truyền hình ngay trên đất Mỹ như Sony, Sharp, Matsushita và Toshiba. Những biện pháp bảo vệ công nghệ TV Hoa Kỳ đã thất bại khiến cho công nghệ này hoàn toàn biến mất ở Mỹ.

Thương chiến với Trung Quốc Qua Thuế Quan

Đây là một trong những cuộc chiến thương mại to lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, liên hệ đến một số lượng hàng hóa trao đổi giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới trị giá 635 tỉ Mỹ kim.

Trong hai tháng vừa qua chính quyền Trump đã áp đặt 25% thuế nhập cảng quy mô hơn trên số hàng Trung Quốc trị giá 50 tỉ Mỹ Kim trong hai đợt khác nhau. Việc áp đặt 10% thuế nhập cảng trên một lượng hàng Trung Quốc trị giá 200 tỉ Mỹ kim đã được chấp thuận và dự trù được thi hành trong vài tuần lễ tới trước khi có bầu cử giữa nhiệm kỳ vào đầu tháng 11 sắp tới.

Theo Giáo Sư Mark Wu của Đại Học Harvard, Trung Quốc đã chấp nhận một số nhượng bộ như mở rộng thêm khu vực dịch vụ, giảm bớt điều kiện đầu tư và mua thêm nông phẩm và sản phẩm năng lượng của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Hoa Kỳ còn e ngại về điều kiện chuyển giao kỹ thuật và chính sách công nghệ cao mà Trung Quốc cần cho kế hoạch Made In China 2025 Initiative để biến Trung Quốc thành một cường quốc công nghệ cao.

Hiện nay Trung Quốc là nguồn nhập cảng lớn nhất đối với 23 tiểu bang Hoa Kỳ. Trung Quốc đã tăng thuế nhập cảng để chống lại nhiều sản phẩm của Hoa Kỳ để trả đũa. Trong bối cảnh chiến tranh thương mại với Trung Quốc, nông dân là giới bị thiệt hại nhiều nhất. Nông dân là thành phần ủng hộ Ô. Trump trong cuộc tranh cử tổng thống vào 2016. Mặc dù Tổng Thống Trump dành một ngân khoản 12 tỉ Mỹ kim để trợ giúp nông dân bị thiệt hại, nhưng nông dân vẫn tiếp tục gặp khó khăn. Ô. Han Jun, Phó Bộ Trưởng Canh Nông Trung Quốc, nhận xét rằng Trung Quốc có thể mua nông phẩm ở nhiều nơi khác một cách dễ dàng. Nông dân Hoa Kỳ có thể vĩnh viễn mất thị trường ở Trung Quốc. Ô. Han Jun nói tiếp rằng 12 tỉ Mỹ kim trợ cấp không đủ để bù đắp vào sự mất mát vì thuế nhập cảng.

https://gdb.voanews.com/274F2C7A-46A8-42C1-8D40-4E3979D67754_w650_r0_s.jpg

Hoa Kỳ nhập siêu đáng kể đối với Trung Quốc.

Một ước tính của học giả Mercy Kuo, Chủ Tịch của Washington State China Relations Council, cho thấy rằng Trung Quốc sẽ mất 200 tỉ Mỹ kim trị giá hàng xuất khẩu hàng năm, nhiều hãng xưởng sẽ bị phá sản, 4 triệu công nhân sẽ thất nghiệp và tình trạng xáo trộn lớn lao sẽ kéo dài trong khoảng 2-3 năm. Hoa Kỳ sẽ mất 50 tỉ Mỹ kim trị giá xuất khẩu, 1/4 triệu công nhân sẽ mất việc và giá chính trị phải trả sẽ khắc nghiệt. Hoa Kỳ sẽ nhanh chóng hồi phục hơn Trung Quốc vì kinh tế xây dựng trên cơ sở thị trường tự do, ít ra trong phạm vi nước Mỹ.

Nếu định nghĩa phe thiệt hại ít hơn sẽ là kẻ thắng cuộc thì đa số nghĩ đó là trường hợp của Hoa Kỳ. Sau khi cuộc chiến thương mại chấm dứt, mọi việc lắng dịu xuống Hoa Kỳ sẽ mạnh hơn về mặt kinh tế. Những nhà quan sát đang có mặt tại Trung Quốc nhận định rằng những chuyển động của thị trường cho thấy Trung Quốc đang lúng túng. Nếu cuộc chiến thương mại kéo dài sẽ làm cho nỗi lo sợ ngày càng lớn hơn ở Trung Quốc. Một số viên chức chủ đạo của Trung Quốc e ngại rằng ban lãnh đạo đã có một tính toán sai lầm đáng kể.

Tuy nhiên cũng có những quan điểm bi quan. Cuộc chiến thương mại đang bùng nổ một cách không kiểm soát. Hậu quả là hệ thống buôn bán trên thế giới sẽ bị xáo trộn, lạm phát sẽ gia tăng như đã nói ở trên và kinh tế của Hoa Kỳ sẽ phát triển chậm lại. Bà Catharine Rampell, một bình luận gia của Washington Post, cảnh báo rằng Bắc Kinh sẽ có thể dùng những biện pháp cực đoan để trả thù Hoa Kỳ vì đã dồn Trung Quốc vào chân tường. Trước hết Trung Quốc có thể “kêu gọi” dân tẩy chay hàng hóa và dịch vụ Hoa Kỳ. Điều này khá dễ dàng trong một nước độc tài. Những biện pháp kế tiếp gồm gia tăng điều kiện môi sinh và dùng luật chống độc quyền để gây khó khăn cho những công ty Hoa Kỳ tại Trung Quốc. Theo South China Morning Post, thương vụ của những nhà hàng với các món ăn nhanh như McDonald, Starbucks, KFC tại Trung Quốc bị giảm đôi chút vì tinh thần bài Mỹ gia tăng vì ảnh hưởng của cuộc chiến thương mại.

Kể từ khi Hoa Kỳ bải bỏ cấm vận với Việt Nam, buôn bán giữa hai quôc gia đã tăng từ 223.4 triệu Mỹ kim vào 1994 lên đến 54.6 tỉ Mỹ kim vào 2017. Cán cân thương mại của Hoa Kỳ từ thặng dư 122.4 triệu Mỹ kim chuyển thành thiếu hụt 38.4 tỉ Mỹ kim trong vòng 23 năm. Mới đây, Việt Nam đã đặt mua võ khi của Hoa Kỳ trị giá 100 triệu Mỹ kim. Qua thương lượng, Hoa Kỳ có thể yêu cầu Việt Nam mua thêm võ khí nữa thay vì mua của Nga. Một cách tương tự Hoa Kỳ có thể thương lượng với Trung Quốc để giảm nhập siêu đã lên đến 375.6 tỉ Mỹ kim vào 2017

Phản ứng của giới chuyên môn và dân chúng

Một cuộc điều nghiên của Reuters cho thấy rằng 80% của 60 kinh tế gia tin rằng thuế nhập cảng áp đặt trên thép và nhôm sẽ có hại cho kinh tế của Hoa Kỳ. Những người còn lại cho rằng thuế nhập cảng có không có hoặc có rất ít ảnh hưởng.

Một số tổ chức chuyên môn ở Hoa Kỳ đã lên tiếng chống đối việc áp đặt thuế nhập cảng nói chung vì biện pháp có hại cho nền kinh tế Hoa Kỳ và người tiêu thụ. Những tổ chức lớn tiếng là National Retail Federation và 45 hội đoàn thương mại.

AFL-CIO, một nghiệp đoàn lao động lớn nhất của Hoa Kỳ, là một trong những tổ chức ủng hộ chinh sách thuế nhập khẩu của Ô. Trump.

Vào tháng 3 năm nay, Quinnipiac University đã làm một cuộc thăm dò dư luận. Kết quả cho thấy là nếu thuế nhập cảng làm tăng giá sinh hoạt, đa số chống việc áp đặt thuế nhập cảng, chỉ có 29% dân Hoa Kỳ đồng ý.

Kết quả thăm dò dư luận của Trung Tâm Nghiên Cứu Chính Trị Hoa Kỳ (Center for American Political Studies) tại Đại Học Harvard và Harris Poll cho thấy rằng 43 % cử tri cảm thấy rằng thuế nhập cảng làm mất việc làm, trong khi đó 38% cảm thấy rằng thuế nhập cảng bảo vệ việc làm.

Ô. Jimmie Musick, Chủ Tịch của Hội Nông Dân Trồng Lúa Mì Quốc Gia (National Association of Wheat Growers) nói rằng kế hoạch trợ giúp của chính quyền chứng tỏ rằng chính quyền không nắm vững được những điều kiện khó khăn mà nông dân đang phải đối phó.

Kết luận

Trong 18 tháng đầu của nhiệm kỳ tổng thống, Ô. Trump đã áp dụng chính sách giảm thuế, bãi bỏ một số luật lệ gò bó đối với giới kinh doanh như ông đã hứa khi tranh cử. Kết quả là kinh tế tiếp tục phát triển ở mức độ 2.9% và tỉ lệ thất nghiệp từ 4.8% khi ông nhậm chức xuống còn 4% vào 26-7-2018.

Vào đầu năm nay, ông cho thi hành chính sách thương mại với biện pháp tăng thuế quan như ông cũng đã hứa khi tranh cử để làm hài long cử tri. Tuy nhiên thực tế cho thấy thuế quan cũng chỉ là thuế đánh vào người tiêu thụ. Chính sách thương mại này tạo ra sự bất ổn ngay trên nước Mỹ, làm nản chí những nhà đầu tư và giảm phát triển. Tổ chức Tax Foundation ước tính rằng 48,585 việc làm đã mất kể từ khi một số thuế quan được áp dụng. Đây mới chỉ là bắt đầu. Hoa Kỳ có thể mất thêm 277,825 việc làm do những thuế quan còn lại. Dự đoán này phù hợp với nhận định của học giả Mercy Kuo đã trình bầy ở trên. Ảnh hưởng của thuế quan có thể xóa đi những thành quả đạt được trong 18 tháng đầu của Ô. Trump.

Trung Quốc xem ra không nhượng bộ trước những đe dọa của Ô. Trump mặc dù không có nhiều chọn lựa. Điều này chứng tỏ Trung Quốc có thể đã nhìn thấy sách lược của Ô. Trump đang làm cả đôi bên thiệt hại rồi sẽ đi tới chỗ bế tắc như các đời tổng thống Cộng Hòa trước đây. Trung Quốc kiên nhẫn chờ đợi để chứng kiến giây phút đó. Cuộc chiến thương mại trở thành một đấu trường đo lường sức chịu đựng của đôi bên.

Hoa Kỳ xem ra tin tưởng rằng Trung Quốc sẽ còn nhượng bộ thêm vì cuộc chiến thương mại sẽ cản trợ kế hoạch cải tổ kinh tế đầy tham vọng của Trung Quốc. Ngược lại Trung Quốc tin rằng Hoa Kỳ ngày càng chịu nhiều áp lực nội bộ, không chịu đựng được tổn phí chính trị và kinh tế cao nếu cuộc xung đột kéo dài. Nhiều phân tách gia tin tưởng rằng Trung Quốc và Hoa Kỳ với thời gian sẽ tìm ra lối thoát, khi cả đôi bên cuối cùng cảm thấy được sự mất mát to lớn.

Chống việc ăn cắp tài sản trí tuệ, thao túng đồng Yuan để trục lợi trong việc buôn bán, dựng hàng rào cản sản phẩm của Hoa Kỳ, lạm dụng buôn bán và nhập siêu quá lớn với Trung Quốc là những điều hợp lý và cần thiết Hoa Kỳ phải làm. Tuy nhiên kinh nghiệm và thực tế cho thấy biện pháp thuế quan xem ra không hiệu quả và còn phản tác dụng. Gây gỗ với cả đồng minh lâu năm của Hoa Kỳ lại càng không phải cách để thực hiện những mục tiêu kể trên. Vào cuối tháng 8, Hoa Kỳ đã đón tiếp đại diện của Âu Châu và Nhật đến Washington để hoạch định một sách lược chung để đối phó với Trung Quốc là một dấu hiệu tốt. Chúng ta hi vọng rằng chánh quyền Trump sớm tập trung mọi nỗ lực vào giải quyết vấn đề Trung Quốc và chỉ Trung Quốc mà thôi. Chu kỳ áp đặt thuế quan cần được chấm dứt qua thương lượng trước khi đưa Hoa Kỳ và thế giới vào tình trạng kinh tế trì trệ.

Ở thời điểm này, xem ra Tổng Thống Trump muốn đánh thẳng vào hệ thống sản xuất và chế biến để xuất khẩu của Trung Quốc, một đế quốc mới của Đại Đế Tập Cận Bình lăm le muốn làm bá chủ thế giới. Trung Quốc nghi ngờ rằng Tổng Thống Trump muốn ngăn chặn sự bành trướng của Trung Quốc, chứ không chỉ nhắm vào việc giảm nhập siêu. Hiện nay hai quốc gia vẫn còn đang vừa đánh vừa đàm. Giai đoạn kế tiếp có thể là đánh tới cùng như Tổng Thống Trump đã dọa rằng ông sẽ có thể áp đặt thuế trên tất cả số hàng của Trung Quốc xuất cảng qua Mỹ trị giá 505 tỉ Mỹ kim. Chiến tranh thương mai chuyển sang chiến tranh chính trị. Trong trường hợp này, Tổng Thống Trump, với hỗ trợ của cả hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ, cần phải thích rõ cho dân Hoa Kỳ và đòi hỏi sự hi sinh và đoàn kết của mọi giới.

(23-09-2018)

*

Tham khảo:

* Bob Bryan,” Trump’s Trade War with China is Intensifying – Here’s What Tariffs are and How They Could Affect You,” August 23, 2018.

* Steve Forbes, “Import Sales Taxes – AKA Tariffs – Don’t Make Us Richer. They Harm us,” Forbes, August 31, 2018.

* Clyde H. Farnsworth, “Reagan Seeks Cut in Steel Imports Through Accords,” The New York Times, September 19, 1984.

* Alex Hendrie & Kip Eldeberg, “Trump’s Tariffs are Taxes on Americans,” Examiner, July 20, 2018.

* Jeffrey Kucik, “How Trump’s Trade War Affects Working-Class Americans,” The Conversation, August 3, 2018.

* Louise Moon, “McDonald’s, Starbucks could Take a hiet in China as Trade War fuel anti-US sentiment,” South China Morning Post, August 27, 2018.

* Nguyễn Quốc Khải, “Kinh Tế Hoa Kỳ từ Thời Obama Đến Trump và Cuộc Chiến Thương Mại Với Trung Quốc,” Dân Luận, 18-9-2018.

* Mark J. Perry, “Washinh Machine Tariffs Started Trump’s Trade War,” AEI, July 11, 2018.

* Sheldon L. Richman, “The Reagan Record on Trade: Rhetoric vs. Reality,” Cato Institute Policy, May 30, 1988.

* Larry Rudlow, “Tariffs are Taxes,” National Review, March 3, 2018.

* Emily Stewart, “Can the U.S.-China Trade War Be Stopped?” Vox Media, July 8, 2018.

* Alex Tabarrok, “Supply and Demand Effects of Tariffs,” May 2016.

* Renu Zaetsky, “Tariffs, Trade, and Time: Making America Pay Again,” Tax Policy Center, July 3, 2018.

CUỘC CHIẾN MẬU DỊCH : MỸ - TRUNG SẼ ĐẤU ĐẾN MỨC NÀO? (Ngọc Lễ - VOA)

Cuộc chiến mậu dịch: Mỹ-Trung sẽ đấu đến mức nào?

Ngọc Lễ

21/09/2018

https://www.voatiengviet.com/a/cu%E1%BB%99c-chi%E1%BA%BFn-m%E1%BA%ADu-d%E1%BB%8Bch-m%E1%BB%B9-trung-s%E1%BA%BD-%C4%91%E1%BA%A5u-%C4%91%E1%BA%BFn-m%E1%BB%A9c-n%C3%A0o-/4580612.html

Trung Quốc đang có những dấu hiệu hòa hoãn hơn trong khi Hoa Kỳ cũng khó lòng leo thang tối đa lời đe dọa áp thuế của Tổng thống Donald Trump trong bối cảnh những đợt đánh thuế sắp tới sẽ tác động trực tiếp đến túi tiền của người dân Mỹ, một chuyên gia kinh tế ở Hoa Kỳ nói với VOA.

Washington và Bắc Kinh đang mắc kẹt trong cuộc chiến thương mại leo thang và hiện vẫn chưa thấy lối ra sau các đợt áp thuế qua lại liên tiếp vào hàng hóa của nhau. Đợt áp thuế mới nhất nhắm vào 200 tỷ đô la hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và 60 tỷ đô la hàng nhập khẩu từ Mỹ vốn đều có hiệu lực kể từ ngày 24/9.

Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đe dọa sẽ áp thuế lên toàn bộ hàng hóa nhập cảng từ Trung Quốc với tổng giá trị trên 500 tỷ đô la với lý do ông cho là ‘Trung Quốc giao thương bất công với Mỹ’.

Các đợt đánh thuế của ông Trump có mục tiêu là buộc Trung Quốc phải thay đổi các chính sách thương mại của mình, trong đó có mở cửa hơn nữa cho hàng hóa Mỹ, chấm dứt việc đánh cắp sở hữu trí tuệ của Mỹ, chấm dứt việc trợ giá cho các công ty xuất cảng vào Mỹ và hủy bỏ điều luật buộc các công ty Mỹ hợp tác với Trung Quốc phải chuyển giao công nghệ.

Bắc Kinh nao núng?

Hiện giờ, mặc dù Bắc Kinh chính thức tuyên bố sẽ theo đuổi đến cùng cuộc chiến mậu dịch với Mỹ, nhưng ‘đã có dấu hiệu’ cho thấy Bắc Kinh sẽ nhượng bộ.

Trao đổi với VOA, Giáo sư-Tiến sỹ Khương Hữu Lộc, hiện đang giảng dạy chương trình thạc sĩ Quản trị Kinh doanh tại Trường sau đại học Keller về Quản lý thuộc Đại học DeVry, cho biết ông quan sát thấy Bắc Kinh đã ‘có các biện pháp dịu dàng và ve vuốt với Hoa Kỳ’ trong tuần qua.

“Những chiếc tàu buôn Hoa Kỳ đang neo đậu ngoài biển không cho nhập cảng hiện hải quan Trung Quốc đã cho vào,” ông dẫn chứng. “Họ (Bắc Kinh) cũng đang triệu tập một phái đoàn trung cấp để gặp phái đoàn Hoa Kỳ sắp đến.”

Theo ông Lộc phân tích thì mặc dù mạnh miệng như thế nhưng Bắc Kinh không thể đi đến cùng trong chiến tranh thương mại với Hoa Kỳ vì họ ‘đang cạn dần lá bài để trả đũa’ và họ sẽ chịu thiệt hại nhiều hơn Hoa Kỳ.

“Dù họ có trả đũa 60 tỷ đô la hàng hóa Mỹ nữa thì chẳng bao lâu nữa họ sẽ dùng đến viên đạn cuối cùng là toàn bộ 150 tỷ đô la hàng nhập khẩu từ Mỹ,” ông nói. Trong khi đó, với trên 500 tỷ đô la hàng Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ thì Mỹ vẫn còn nhiều dư địa để đánh thuế hàng Trung Quốc.

Ông Lộc cũng cho biết là phạm vi ảnh hưởng của thuế Trung Quốc hẹp hơn rất nhiều so với phạm vi ảnh hưởng của thuế Mỹ vì ‘thuế Trung Quốc chỉ nhắm vào một vài sản phẩm của Mỹ như là ngũ cốc, sản phẩm nông nghiệp, thép, nhôm, xe cộ trong khi thuế Mỹ có bình diện rất rộng từ hàng tiêu dùng cho đến hàng điện tử của Trung Quốc’.

Có bài nhưng khó xài?

Tuy nhiên, theo ông Lộc, ngoài hàng nhập khẩu từ Mỹ, Bắc Kinh hiện giờ đang có trong tay những lá bài quan trọng để đối phó Mỹ, nhưng khả năng họ sử dụng những con bài này là không cao vì bản thân họ cũng bị thiệt hại nặng nề.

Về số trái phiếu của Chính phủ Mỹ mà Trung Quốc hiện đang nắm giữ (1.300 tỷ đô la), Bắc Kinh có thể gây khó dễ cho Mỹ nếu bán toàn bộ số trái phiếu đó. Khi đó, Mỹ sẽ phải tìm người mua lại số nợ này và lãi suất do vậy sẽ tăng lên tạo thêm gánh nặng cho nền kinh tế Mỹ.

Nhưng Giáo sư Lộc cho rằng với tình hình kinh tế Mỹ hiện đang khả quan thì dù số nợ của Mỹ có bị tăng lãi suất, ‘vẫn trong mức chịu đựng được của Mỹ’.

“Khi anh bán ra (trái phiếu Mỹ) thì chẳng những dân Mỹ mua mà thế giới cũng mua,” ông nói.

Về phần Trung Quốc, việc họ bán trái phiếu Mỹ sẽ đẩy giá trị đồng nhân dân tệ lên cao, và khi đồng tiền của Trung Quốc tăng giá thì hàng hóa của họ sẽ trở nên đắt đỏ khiến họ mất ưu thế cạnh tranh trên hầu hết các thị trường trên thế giới, cũng theo Tiến sỹ Lộc.

Trước câu hỏi về việc Bắc Kinh có thể gây khó dễ cho các công ty Mỹ đang làm ăn ở Trung Quốc hay không, Giáo sư Lộc nói rằng Bắc Kinh ‘đã và đang làm’ nhưng ‘họ không thấy hiệu quả nên đã bắt đầu xoa dịu lại’.

“Nếu Trung Quốc siết chặt (hoạt động của doanh nghiệp Mỹ) thì Mỹ cũng sẽ siết chặt lại,” ông giải thích và cho biết điều này sẽ ảnh hưởng nhiều đến các doanh nghiệp công nghệ cao của Trung Quốc vốn dĩ dựa vào các sản phẩm kỹ thuật cao của Mỹ và các đồng minh.

Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh của Mỹ đã cải thiện với gói cắt giảm thuế của Đảng Cộng hòa hồi năm rồi, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp từ 35% xuống còn 21%, cộng với việc áp thuế quan làm gia tăng chi phí nên một số công ty Mỹ đã rút về nước. Tuy nhiên những ngành nghề nào cần nhiều lao động thì vẫn phải bám trụ ở Trung Quốc và sẽ bị ảnh hưởng khi môi trường kinh doanh trở nên khắt khe hơn, theo phân tích của Giáo sư Lộc.

Thâm thủng hầu bao dân Mỹ?

Trả lời câu hỏi của VOA rằng có phải thuế quan của Mỹ đánh vào hàng hóa Trung Quốc cuối cùng thì người tiêu dùng Mỹ phải chịu do có những mặt hàng mà Trung Quốc chi phối thị trường Mỹ khiến họ khó lòng hoặc không thể tìm hàng hóa thay thế, nên cuối cùng cũng phải mua hàng Trung Quốc bị áp thuế, ông Lộc thừa nhận rằng người dân Mỹ sẽ bị thâm thủng hầu bao nhưng ‘việc này chỉ diễn ra trong ngắn hạn’.

“Ảnh hưởng sẽ nhiều. Điều không tránh khỏi là dịch vụ và hàng hóa sẽ tăng giá,” ông nói.

Ông Lộc dự đoán rằng nếu thuế quan áp lên hàng Trung Quốc tăng 5 đến 10% thì người dân Mỹ sẽ cắt giảm đi khoảng 5 đến 10% chi tiêu.

“Tuy nhiên trong 6 tháng nay, tiền lương của người Mỹ đã tăng lên khoảng 2,5% cộng với công ăn việc làm có thì vật giá có cao hơn mặc dù có ảnh hưởng đến túi tiền của người dân Mỹ nhưng sự phản kháng sẽ không nhiều,” ông nói.

“Nhưng đó chỉ là trong ngắn hạn. Còn nếu kéo dài (cuộc chiến thương mại) năm này sang tháng nọ thì sẽ có thay đổi trong phản ứng của người dân Mỹ.”

Tiến sỹ Lộc cho biết gần đây Hoa Kỳ đã đa dạng hóa thị trường nhập khẩu và nhập cảng rất nhiều những mặt hàng tương tự từ Việt Nam, Ấn Độ, Malaysia và Indonesia để giảm bớt sự lệ thuộc vào các nhà cung cấp từ Trung Quốc.

“Người tiêu dùng Mỹ luân chuyển rất nhanh. Nếu giá hàng hóa Trung Quốc lên cao quá do thuế quan thì họ sẽ chuyển sang các mặt hàng thay thế. Miễn làm sao là Hoa Kỳ mở rộng đường cho hàng hóa các nước khác vào thay thế hàng Trung Quốc,” ông nói.

Khi được hỏi liệu người dân Mỹ cắt giảm chi tiêu thì có ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế của Mỹ hay không vì GDP của Mỹ phụ thuộc đến 70% vào tiêu dùng nội địa, ông Lộc nói rằng sẽ có ảnh hưởng nhưng không nhiều vì người Mỹ cũng sẽ cắt giảm 5-10% chi tiêu trong ngắn hạn và sẽ chi tiêu trở lại khi có sản phẩm thay thế.

Trump có đánh đến cùng?

Cuộc chiến thương mại của Tổng thống Trump hiện đang được hỗ trợ bởi điều kiện thuận lợi của kinh tế Mỹ với tăng trưởng kinh tế quý cao nhất trong bốn năm, tỷ lệ thất nghiệp dưới 3,3%, tiền lãi công trái vẫn tròm trèm mức 3,5%, lạm phát ở ngưỡng 2%, Giáo sư-Tiến Sỹ Khương Hữu Lộc cho biết.

Tuy nhiên, ông dự đoán cuộc chiến thương mại ‘cao lắm sẽ dừng ở mức 200 tỷ đô la chứ không bao giờ đi đến mức toàn bộ 500 tỷ đô la như ông Trump đe dọa’ vì không chỉ ảnh hưởng kinh tế Trung Quốc mà còn ảnh hưởng đến kinh tế Mỹ và kinh tế thế giới, chưa kể còn tác động đến các vấn đề địa chính trị.

“Sẽ có giải pháp nào đó,” ông nói và cho biết Mỹ cũng cần sự hợp tác của Trung Quốc đối với vấn đề hạt nhân của Bắc Triều Tiên và không muốn chiến tranh quan thuế sẽ đẩy liên minh giữa Nga và Trung Quốc ngày càng chặt chẽ hơn.

Bên cạnh đó, ông Trump không chỉ có chiến tranh thương mại với Trung Quốc mà còn có tranh chấp thương mại với một loạt các nước đồng minh như Liên minh châu Âu, Canada, Mexico và Nhật Bản. Do đó, Hoa Kỳ cũng lo ngại rằng các nước có tranh chấp với Mỹ sẽ hợp sức lại đối phó với Mỹ.

“Cho nên khi cần đánh thuế Trung Quốc thì Mỹ cũng phải tính thế nào để hòa hoãn với khối Âu châu,” ông nói và cho biết lúc đầu khi Mỹ tuyên bố đánh thuế cả EU, Canada, Mexico và Nhật Bản thì ‘phản ứng mạnh lắm’.

Lúc đó, Trung Quốc đã gửi phái đoàn sang EU để đàm phán mở rộng thị trường của hai bên nhưng nỗ lực của Bắc Kinh ‘không đi đến đâu’, theo lời ông Lộc, vì ‘dân châu Âu rất bảo thủ, họ xài đồ Âu châu chứ không chịu xài đồ Trung Quốc nhiều. Hơn nữa, họ hiểu rất rõ mối nguy khi những công nghệ quốc phòng lọt vào tay Trung Quốc và còn vấn đề ăn cắp sở hữu trí tuệ và yêu cầu bắt buộc chuyển giao công nghệ cho Trung Quốc nữa’.

Ngay sau cuộc đàm phán giữa Trung Quốc và EU, lập tức Mỹ đã bắt tay với EU và tạm thời hòa hoãn khi gia hạn việc áp thuế lên hàng hóa nhập từ EU. Hiện tại Mỹ cũng đang cố gắng thu hẹp bất đồng trong khối NAFTA với Mexico và chỉ còn mắc mứu từ phía Canada, ông Lộc cho biết.

Trung Quốc sẽ nhượng bộ?

Liệu Trung Quốc sẽ lùi bước và chấp nhận những yêu sách của Mỹ? Tiến sỹ Lộc nói ‘khó mà đoán trước’.

“Dân tộc tính của Hoa Kỳ thay đổi rất nhanh. Họ có thể chịu đựng một thời gian ngắn rồi sẽ thay đổi,” ông phân tích. “Còn dân Trung Quốc có thể chịu đường dài.”

Tuy nhiên, trong trường hợp ông Trump leo thang đến tối đa (500 tỷ) thì ông Lộc đoán rằng ‘Bắc Kinh sẽ phải nhượng bộ trong thời gian ngắn’ vì Trung Quốc đang ở thế bất lợi: dân số sẽ tăng sau khi hạn chế tỷ lệ sinh bị bãi bỏ, trong khi GDP bị ảnh hưởng vì không thể xuất khẩu ồ ạt vào Mỹ như trước – đó là chưa tính đến nợ công của Trung Quốc hiện theo con số chính thức là gấp đôi GDP.

“Cho nên hiện tại Trung Quốc không dại gì để kịch bản đó diễn ra. Cho nên họ vẫn đang vừa đánh vừa đàm,” ông nói thêm.

Những vấn đề mà Trung Quốc có thể nhượng bộ, theo Giáo sư Lộc, là sẽ bãi bỏ việc yêu cầu các công ty Mỹ phải chuyển giao công nghệ và ‘sẽ bớt trợ cấp không chính đáng những mặt hàng xuất cảng vào Mỹ để đẩy giá xuống thấp một cách nhân tạo để nhập cảng ồ ạt điển hình như giá thép’.

Tuy nhiên ông Lộc cũng nghi ngờ việc Bắc Kinh sẽ thật lòng nhượng bộ trên vấn đề trợ cấp này. “Về mặt chính thức thì họ có thể nói sẽ bãi bỏ, nhưng trong cách làm việc bên trong và đằng sau như thế nào thì không biết chắc.” Còn việc ăn cắp sở hữu trí tuệ, ông Lộc cho rằng vẫn sẽ tiếp diễn chứ không thể dừng ngay được.

Giải pháp hiện thời của Bắc Kinh, theo ông Lộc, là cố gắng hòa hoãn với Mỹ để tránh thêm thiệt hại, tìm các thị trường khác thay thế (như EU và các nước đang phát triển) và kích thích tiêu dùng nội địa.

Giáo sư Lộc cũng lưu ý rằng mặc dù Trung Quốc có tầng lớp trung lưu đông đảo và những năm qua họ đã bỏ tiền xây nhà cửa, mua đồ xa xỉ phẩm và gia tăng tiêu dùng, nhưng ‘việc chuyển sang tiêu dùng nội địa còn rất chậm vì tầng lớp trung lưu Trung Quốc có lớn mạnh hay không còn tùy thuộc vào xuất cảng sang Hoa Kỳ’.