GS Lê Hữu Khóa
22/03/2019
Cuộc sống đúng, đúng với
trọn ý nghĩa làm người, tức là sống trúng theo định nghĩa của chủ thể,
biết bổn phận nhưng có sáng kiến để làm cuộc đời hay hơn, biết trách nhiệm
nhưng có sáng tạo để làm cuộc sống đẹp hơn.
Như vậy, chủ thể đi xa hơn để nhìn cao hơn ý niệm về
công dân, suy tư rộng hơn vì lý luận sâu hơn định nghĩa về công dân, để có
cuộc sống đúng, để thực hiện cho bằng được sống trúng, trúng với
nhân phẩm, trúng với nhân bản, trúng với nhân vị.
Vì thế sống trúng sẽ cao, sâu, xa, rộng hơn sống
thật. Nhưng sống trúng luôn phải dựa lên sống thật, tức là
không nhượng bộ bạo quyền độc tài, tà quyền tham quan, ma quyền tham tiền, cụ
thể là không nhượng bộ cái thâm, độc, ác, hiểm làm ra cái xấu, tồi, tục,
dở đang đầu độc cuộc sống đúng.
Chủ thể sáng tạo
Nếu chủ thể biết lấy bổn phận, trách nhiệm để song
hành cùng sáng kiến, sáng tạo, thì công dân Việt sẽ khám phá ra chủ
thể Việt như một tác nhân chủ động có tiềm năng thay đổi cuộc sống, có khả
năng thăng hoa cuộc đời. Từ đó, chủ thể sẽ khai phá sung lực của tư duy, hùng lực
của hành động, tức là tự khai sáng ra là mình có thể làm được những việc, những
chuyện mà mình trước đó chính mình không ngờ nổi, để thăng hoa cuộc sống của
mình, của đồng loại.
Tại đây, chủ thể dùng tự do của mình để sáng
tạo, dùng tự chủ để hành động, dùng tự tin để bảo vệ nhân quyền,
dùng tự trọng để bảo trì nhân cách. Chủ thể sống trúng để có
cuộc sống đúng, làm công dân có suy nghĩ đúng về đạo lý cao, sâu, xa, rộng,
để xóa đi cái ích kỷ trong nhà tù của tư lợi, có hành động đúng hay, đẹp, tốt,
lành cho mình và cho tha nhân, cho đồng bào và cho đồng loại.
Chủ thể gạt vị kỷ để đón vị tha, xóa cái tôi ở trên
đẩy thiên hạ ở dưới, để được đồng hành cùng đồng loại, khử bất công, chọn công
bằng để nâng niu nhân phẩm. Khi chủ thể tự hỏi: Tôi là ai? có thể làm
được gì? Mà câu trả lời phải là tôi sống không chỉ vì tôi mà tôi biết sống
vì người. Và, câu trả lời đúng nhất vẩn là câu trả lời: có một cuộc sống
đúng là cuộc sống có tôi và tha nhân, mà tôi luôn biết song hành cùng những
người rất khác tôi, nên chủ thể biết xây dựng không gian sống vững, thời gian sống
bền.
Chủ thể xây dựng cuộc sống từ đàng hoàn tới tử tế,
hơn thế nữa chủ thể đi từ khả thi của tự do tới xóa đi cái gọi là bất
khả thi của tuyên truyền bạo quyền độc tài, mọi giọng điệu bất khả thi đều
tới từ độc tài lại bất tài, nó che lấp sự bất tài của nó cùng lúc vô hiệu hóa
các sáng tạo của đa tài, đa trí biết phục vụ đồng bào bằng đa lực,
biết cống hiến cho đất nước bằng đa năng qua đa nguyên.
Bạo quyền độc tài lại bất tài luôn sử dụng luận điệu
“lực bất tòng tâm” trong loại lưỡi gỗ “cái khó bó cái khôn”, nên
câu chuyện bất khả thi trong tuyên truyền một chiều của nó không những
giới hạn sự sáng tạo tới từ tự do của chủ thể, mà nó chóng chầy sẽ bào chữa cho
bất bình đẳng để biện minh cho bất công do chính nó gây ra.
Chưa hết, nó dùng tà quyền của tham quan để hợp
thức hóa tham nhũng, nó chính thức hóa tham ô để nuôi nấng ma quyền
hối lộ cho nó. Chủ thể Việt sẽ xuất hiện với hai quyết tâm trong tư duy, để quyết
đoán trong hành động là dẹp hệ độc (độc đảng, độc tài, độc quyền, độc trị, độc
tôn), để xóa luôn hệ tham (tham quan, tham nhũng, tham ô, tham tiền).
Độc đảng tạo độc tài nhưng lại bất tài sinh ra ung thư độc
trị lại không biết quản trị, vì thế chủ thể Việt phải là chủ thể của
hệ thức (kiến thức, tri thức, ý thức, nhận thức) đây chính là cơ sở của
hệ sáng (sáng kiến, sáng chế, sáng tạo) làm nên bản chất của chủ thể.
Chủ thể nhân quyền
Chủ thể Việt tìm mọi cách để nới
rộng không gian sống đúng, trực tiếp đẩy lùi để loại, gạt, xóa, bỏ
các vùng cấm của bạo quyền với giọng điệu của nó là bất khả thi, chủ thể
biết chế tác ra một không gian tự do cao, sâu, xa, rộng, từ đó xem,
xét, phán, xử các đặc quyền, đặc lợi, tạọ ra đặc khu cho bạo quyền độc tài,
mà bản chất là tà quyền lãnh đạo biến dân tộc thành công cụ, biến đất nước
thành tài sản riêng để phục vụ tư lợi của nó.
Trở thành chủ thể Việt là thực hiện quyền
công dân không những trong cộng hòa (công bằng, tự do, bác ái); không những
trong dân chủ vì nhân quyền, mà còn trong sáng tạo không ngừng, để
khi có tự do rồi thì phải có tự do hơn, để khi có công bằng rồi thì phải có
công bằng hơn, để khi có bác ái rồi thì phải có bác ái hơn.
Chỉ có cách này chủ thể Việt mới bảo vệ được
văn hóa của quốc gia, văn hiến của tổ tiên, văn minh trong tiến bộ. Chỉ có cách
này chủ thể Việt mới tự giải phóng mình và dân tộc mình từ chính trị tới kinh tế,
từ văn hóa tới giáo dục, từ an ninh tới quốc phòng…
Hãy ngừng trông, chờ, mong, cậy vào độc tài lại
bất tài, độc trị lại dốt quản trị. Hãy đi tới với hùng lực của chủ thể có nội lực
của hệ thức (kiến thức, tri thức, ý thức, nhận thức), có sung lực của hệ
sáng (sáng kiến, sáng chế, sáng tạo) để đưa Việt tộc ra khỏi cảnh nheo
nhóc trong lạc hậu, để đưa đất nước Việt ra khỏi cảnh nhem nhuốt trong tàn tạ
hiện nay.
Chủ thể Việt trưởng thành qua đấu
tranh khi song hành cùng xã hội dân sự, trải nghiệm với các kiến thức hàng
ngày, hàng giờ được trao truyền qua mạng xã hội, quốc nội và quốc ngoại, trong
bối cảnh toàn cầu hóa của tin tức trực quan, dữ kiện trực diện, chứng từ trực
tuyến.
Chủ thể này sống để đón nhận các kinh nghiệm hay,
đẹp, tốt, lành của nhân loại, dựa trên hệ nhân: nhân tri, nhân trí hướng
dẫn nhân sinh, nhân thế; có nhân tính, nhân đạo làm nền cho
nhân bản, nhân văn, biết dựa trên nhân từ, nhân nghĩa để xây dựng
nhân vị vững để bền.
Chủ thể đi tìm và phải tìm cho ra các điều kiện thuận
lợi để thực hiện các ước vọng của mình lấy vị tha để đẩy lùi vị kỷ; lấy điều kiện
thuận duyên để hành tác với các hy vọng của mình bảo vệ tự do để xây dựng công
bằng. Đây là một trong các định nghĩa đúng thế nào để hiểu thế nào là một cuộc
sống đúng.
Nếu định nghĩa chính trị là sinh hoạt tranh giành
quyền lực, dùng chính quyền để thể hiện quyền lực, thì chủ thể là lực đối trọng
với quyền lực để bảo vệ tự do, đối trọng với chính quyền để thực hiện công bằng;
đối trọng bằng trực diện qua công luật vì công lý, đối trọng bằng trực lý qua
công pháp dựa trên pháp quyền.
Như vậy, chủ thể là công dân trọn vẹn của dân chủ,
khi ta định nghĩa dân chủ là quyền lực của dân, dân làm chủ tức là dân chọn
chính quyền để thể hiện quyền lực của dân, để thực hiện cộng hòa (công bằng, tự
do, bác ái) có dân chủ để bảo vệ nhân quyền. Dân chủ không cần đầu môi chót
lưởi: “đảng và chính phủ là đầy tớ của dân”, nhưng thực chất là đánh
lận con đen với một tập đoàn lãnh đạo bằng tội phạm, dùng công an trị để trừng
trị, bóc lột, tù đày dân chúng, nơi mà dân tộc khám phá ra mình
là dân tớ chớ không hề là dân chủ.
Chủ thể quyết đoán
Cụ thể chủ thể Việt không chấp nhận: một bộ
trưởng bộ giáo dục không biết gì về giáo dục ngày ngày lũng đoạn để tha hóa hệ
thống giáo dục; không chấp nhận một bộ trưởng bộ y tế thông đồng với ma quyền
buôn mạng người bằng cách bán thuốc ung thư giả; không chấp nhận một bộ trưởng
bộ giao thông vân tải nơi mà các lộ trình đều có thể trở thành tử lộ với con số
tử vong của một quốc gia đang có chiến tranh, cùng lúc lập ra các trạm thu phí
để biển thủ cùng bọn ma quyền buôn đường qua thu phí trái phép; không chấp nhận
một bộ trưởng bộ kế hoạch đầu tư để bọn Tàu tặc xâm lược đất nước ta qua đường
đầu độc môi trường, hủy diệt môi sinh….
Tựu trung chủ thể Việt không chấp nhận một
chính phủ vỗ ngực là “kiến tạo” mà không có một tư tưởng kiến tạo, một
công trình kiến tạo, một tác phẩm kiến tạo nào cả! Với một thủ tướng không có bản
lĩnh nhân tri, không có tầm vóc nhân tính, không có nội công nhân bản, song
hành cùng một Tổng bí thư kim Chủ tịch nước mê sảng trong mê lộ của chuyên
chính bằng bạo quyền, bất chấp nhân tâm của giống nòi trước Tàu họa, bất tuân
nhân bản trước tiền đồ của tổ tiên, và hoàn toàn bất ngôn trước nhân nghĩa với
đồng bào của mình. Chủ thể Việt quyết đoán để quyết định rồi quyết tâm để
hành động năm việc sau:
– Loại hệ độc (độc đảng, độc tài, độc trị, độc
quyền, độc tôn), để xóa hệ tham (tham quan, tham nhũng, tham ô, tham tiền)
vừa là tiền nạn, vừa là hậu nạn của phản dân hại nước.
– Khử bạo quyền độc
tài để bứng tà quyền tham quan, phải đi cùng với hành tác trừ ma quyền buôn
bằng bán chức, là thượng nguồn của mua chức bán quyền, mà hạ nguồn của
chúng là buôn dân bán nước.
– Loại, xóa, khử, trừ
mọi đặc quyền, đặc lợi (sinh ra đặc khu) là bản chất của chuyên
chính, chỉ tồn tại trong độc quyền của độc đảng, vào đảng để thăng quan tiến
chức, để nhận bổng lộc cùng lúc vơ vét tiền của đồng bào, tài nguyên đất nước,
và khi có biến loạn thì cao bay xa chạy với tiền tài của nhân dân.
– Chấm dứt tuyên truyền mà thâm ý là duy trì ngu
dân, chấm dứt xảo ngôn để nâng nịnh đảng, chấm dứt loạn ngôn để mỵ dân trong
hoang tưởng về một chủ nghĩa hư ảo; lấy cuộc sống thật của dân tộc làm nền
để xây dựng cuộc sống đúng cho mọi công dân Việt.
– Không tập trung quyền lực của chính quyền bằng
chính phủ, mà tìm mọi cách để quyền lực được thực sự lan tỏa tới xã hội dân sự,
tới tập thể, tới cộng đồng, để chuyện công thực sự là chuyện công,
chớ không để số phận Việt tộc bị giam trong lao tù tư hữu đảng theo kiểu
mật nghị Thành Đô mà ĐCSVN đã ký với ĐCSTQ.
Chủ thể Việt phải dứt khoát từ
tư duy tới hành động để loại năm hiểm họa này ra khỏi số kiếp của Việt tộc, chỉ
vì năm tai biến này, năm hoạn nạn này, năm bi kịch này không thể chấp nhận được
nữa!
Chủ thể bản thiện
Rousseau cả quyết con người tự nhiên với bản thiện,
mầm tốt là lỏi của con người; có tư lợi nhưng cũng có bản lĩnh lấy tự lợi để phục
vụ tha nhân. Jung đề nghị xem con người như sinh thể phiến diện (nhìn gần, quên
xa) nhưng sống động từ tư duy tới hành động vì biết dùng tư lợi để phục vụ cho
thân thuộc, biết sống vì cộng đồng. Từ đây chúng ta có thể tìm ra một luận điểm
là con người có thể rời cái ích kỷ của tự lợi để khởi xướng, để thăng hoa trong
quá trình sống cùng và sống chung với nhân sinh. Nên khi định
nghĩa thế nào là chủ thể, chúng ta không quên hai chỉ bảo: khởi xướng trong tự
do, thăng hoa vì tha nhân. Tại đây không những không có kỳ thị giai cấp, không
có phân biệt đối xử, mà hơn thế nửa chủ thể luôn đứng về phía nạn nhân để chống
bất công, trực diện để đối kháng với bạo quyền để chống áp bức. Chủ thể đứng về
phía nước mắt!
Khi dân oan khóc chủ thể thấm thấu được nước
mắt của họ; khi dân đen lầm than trong đói khổ chủ thể thấy chính nhân
phẩm mình bị xúc phạm; khi dân chúng nheo nhóc trong cùng cực, chủ thể thấy
nhân vị của chính mình đang bị sói mòn. Chủ thể thấy, hiểu, nhận, thấu nổi
khổ niềm đau của đồng bào, vì chủ thể thấm đậm vận nước, kiếp dân, như ca từ của
Phạm Duy: ”khóc cười theo vận nước nổi trôi”.
Vì chủ thể biết rõ thế nào là công bằng để xây dựng
hạnh phúc trong cuộc sống đúng, mà ca từ của Trịnh Công Sơn đã nói được
thật sâu trước các biến loạn của đất nước mà Việt tộc phải cam nhận với bao
điêu linh: “Xin cho tôi quên phận tù đày… Xin cho tôi xin lại cuộc đời…
Xin cho tôi đến tận nụ cười…”. Từ đây chủ thể sẽ không đơn độc, mà luôn
hành động với ba nhân tố vĩ mô trong thực trạng của dân tộc, trong thực tế của
quốc gia:
– Chủ thể hành tác cùng phong trào quần chúng
có mục tiêu của cộng hòa (công bằng, tự do, bác ái), có mục đích của dân chủ vì
nhân quyền.
– Chủ thể tác động qua cơ chế pháp quyền để
kiểm tra ngay trong quyền lực của chính quyền, vì chủ thể luôn biết rõ là kẻ có
quyền luôn có khuynh hướng lạm quyền.
– Chủ thể hành động cùng xã hội dân sự, đấu
tranh chống áp bức tới từ bạo quyền lãnh đạo, từ tà quyền tham quan, từ ma quyền
buôn đất bán người, nguyên nhân của mọi bất công.
Như vậy, chủ thể không chờ đợi có một thể chế dân chủ
mới có chủ thể, mà chính chủ thể tạo ra dân chủ, chính chủ thể chế tác ra cộng
hòa, chính chủ thể hành động bằng lương tâm của mình trước họa xâm lược
như Quốc Công Trần Hưng Đạo, đau đáu ngày không ăn, đêm không ngủ; bằng lương
tri của mình như Ức Trai Nguyễn Trãi: ”Lấy nhân nghĩa thắng hung
tàn, lấy trí nhân thay cường bạo”. Chính nghĩa làm nên chủ thể, chủ thể làm
nên chính thể cộng hòa trong dân chủ, nơi mà chủ thể vận động phong trào quần
chúng, cơ chế pháp quyền, xã hội dân sự, để cấm đoán:
– Mọi bạo quyền gây ra nội chiến huynh đệ
tương tàn, mà ngược lại phải có chính trị với chính quyền tập hợp được toàn dân
trong hòa hợp và hòa giãi để xóa đi mọi tị hiềm, mọi mê chấp.
– Mọi tà quyền tạo ra đặc quyền, đặc lợi cùng
lúc vơ vét tài nguyên của đất nước, tiền tài của dân tộc, mượn vô sản để trục lợi,
mượn cộng sản để tư lợi.
– Mọi ma quyền với loài tư bản đỏ chung chia
cùng bạo quyền và tà quyền để bòn rút sinh lực của đồng bào, sinh khí của quốc
gia.
Chủ thể nhân bản
Ba cấm đoán trên là kim chỉ nam của chủ thể Việt, tạo
ra từ tổng thể của nhân trí và nhân tri dựa trên nhân tính
và nhân bản; đến từ nhân quyền và nhân vị có đường đi nẻo
về của nhân đạo và nhân nghĩa, của “sống lâu mới biết lòng người
có nhân”, biết sống đúng và sống trúng vì hiểu chữ nhân!
Chính chủ thể sẽ cụ thể yêu cầu, đấu tranh qua công pháp bằng phương pháp dân
chủ hóa hiến pháp:
– ĐCSVN – Đảng cộng sản việt nam, không thể nào vĩnh
viển là lượng lực độc nhất lãnh đạo dân tộc Việt.
– Tất cả công dân hiện nay không đồng đồng ý với
ĐCSVN đều được sống yên, sống đúng trên lãnh thổ Việt.
– Tất cả dân tộc Việt được quyền yêu cầu đa
nguyên để phát huy đa tài, đa trí, đa năng, đa hiệu để đưa xã hội
vào tiến bộ, đưa dân tộc vào văn minh.
Chủ thể Việt đã có mặt và đã hành động ngay trong xã
hội Việt vì tiền đồ dân tộc:
– Có đồng bào miền bắc đã tưởng niệm các chiến sĩ miền
nam của Việt Nam Cộng hòa đã tử thủ vì Hoàng Sa năm 1974.
– Có đồng bào miền nam đã tưởng niệm các chiến sĩ đã
tử thủ vì Mạc Ga năm 1988.
– Có các chiến sĩ của hai miền, có đồng bào trong nước
và ngoài nước đang viết-rõ-để-viết-sử là chính quyền đảng trị khi đàn áp
các cuộc tưởng niệm nầy chỉ là một chính quyền gián tiếp hay trực tiếp đóng vai
trò Hán nô.
Chủ thể thương đồng bào, quý đồng loại, trọng tha
nhân, vì chủ thể biết chấp nhận kẻ khác có mặt trong cuộc đời chung với mình, để
cùng nhau xây dựng cuộc sống đúng. Chủ thể chấp nhận thử thách tự có
trong sự khác biệt giữ cái tôi và tha nhân, chủ thể chấp nhận luôn sự thăng trầm
trong kiếp người để chuyển hóa kiếp người, để tìm ra một định nghĩa thông minh
về số kiếp của một người chính là tự do của người đó: tự do trong nhân quyền có
nền là nhân phẩm.
Chủ thể xây dựng cuộc sống đúng trong sự
thăng hoa nhân tính, dựa vào nhân lý và nhân tri để bảo vệ
nhân vị, để tạo dựng một nhân loại biết sống trúng vì
cuộc sống đúng. Từ đó, chủ thể trực diện để đối kháng chống bất bình đẳng,
để trực luận chống bất công.
Chủ thể đối kháng trong không gian bạo quyền để đối
diện với tà quyền theo chiều dài của thời gian, bất luận thời hạn.
Chủ thể đứng về phía ánh sáng để soi rọi bóng đêm của
tà quyền, nơi chui rút những âm binh phản dân, hại nước, đứng về phía
ánh sáng để vừa bảo vệ sự thật, vừa bảo vệ chân lý, vừa bảo vệ lẽ phải.
Chính phương trình sự thật-chân lý-lẽ phải là
phương châm của bốn công đoạn để hình thành chủ thể: đề nghị-đối thoại-quyết
định-hành động, đây chính là quá trình của dân chủ; ngược hẳn với độc tài của
độc đảng là: chuyên chính-áp đặt-khống chế-bạo quyết.
___
GS Lê Hữu Khóa
23/03/2019
Chủ thể lương tri
Chủ thể luôn là nỗi lo của bạo quyền độc tài, nỗi sợ
của tà quyền tham quan, nỗi “mất ăn, mất ngũ” của ma quyền buôn dân
bán nước. Chính vì vậy chúng ta rất dễ nhận ra các chủ thể, từng cá nhân một
với lý lịch, diện mạo, danh tánh, đó chính là: các tù nhân lương tâm,
đang vướng vòng lao lý của một cơ chế âm binh. Khi chúng ta nhận ra các tù
nhân lương tâm là hiện hữu của chủ thể thì chúng ta đã thấy được lương
tâm chúng ta, đã có lương tri ngay trong chủ thể Việt.
Năm 1848, Toqueville nhắn nhủ giới lãnh đạo đang say
ngủ trước tình hình của chính đất nước họ, rằng: “Các người không thấy nguy
cơ đến với các người, vì ngoài xã hội không có biến loạn, tôi báo cho các người
biết là: các người lầm to!”. Và chỉ vài ngày sau, là cuộc biến loạn đã tới,
với mức độ và cường độ mà kẻ nắm chính quyền thấy như đang trực diện trước ác mộng.
Bài học này dạy rằng, kẻ nắm chính quyền ngủ mê ngay
trong chính cơ chế của quyền lực mà họ đang nắm, để dần dà quên đi xã hội bên
ngoài đã chọn lối đi riêng, để có tổ chức riêng, rồi đứng lên để lật đổ chính
cơ chế mà kẻ nắm quyền lực sẽ tự thấy mình bất-lực-vì-đã-bất-tài, khi lìa xa và
bỏ rơi xã hội dân sự.
Toqueville phân tích rõ hiện tượng có chính quyền để
nắm quyền lực, nhưng khi có quyền lực thì quên dân tộc, thì kẻ cầm quyền như đang
bị bịnh chậm não: thấy chậm, nghe lãng, nói bừa, hiểu sai… để chính thực
tế xã hội vật ngã bạo quyền bằng các hùng lực của các phong trào xã hội, như những
đợt sóng ngầm giờ đây đã thành bão táp.
Tình hình hiện nay của Việt Nam, năm 2019, thì bão
táp đã đầy sung lực, lại có có thêm động đất ngay dưới chân của chính quyền độc
đảng trong độc tài tuyệt đối, nhưng bất tài trong toàn diện, từ kinh tế tới
thương mại, từ sản xuất tới tiêu thụ, từ văn hóa tới giáo dục, từ an ninh tới
quốc phòng …
Tất cả các điều kiện để tạo nên sóng thần và địa chấn
đã có mặt đầy đủ với một thể chế độc trị nhưng không biết quản trị, bi kịch của
một độc đảng đang kiềm kẹp một dân tộc mà không đề nghị được một đạo lý hay,
đẹp, tốt, lành nào cho dân tôc, cho xã hội. Mà còn làm ngược lại để các tệ
nạn của tham quan, tham nhũng, tham ô lan tràn như ung thư hằng ngày biến
tính, đe dọa nhân tính Việt, xói mòn nhân phẩm Việt với lối sống
của bản năng tranh, đoạt, giành, giật, với vị kỷ song hành cùng vô cảm.
Biến quan hệ đồng bào, cùng cha cùng mẹ trong cùng một bào thai từ thuở lập quốc
thành người dưng nước lã, trong quy luật vô nhân ai chết mặc ai!
Toàn cảnh quốc nội được dự báo sẽ có sóng thần cùng
địa chấn đột biến, lồng vào bối cảnh quốc ngoại với vận nước ở thế chỉ mành
treo chuông với Tàu tặc đã chiếm đất, đảo, biển ngay trên lãnh thổ
Việt; với Tàu họa thao túng hằng ngày về kinh tế, thương mại, công nghiệp,
lao động; với Tàu hoạn bức tử môi trường Việt bằng ô nhiễm, tạo tử dân
Việt với thực phẩm độc; với Tàu nạn thao túng, giật dây, giới lãnh đạo
ĐCSVN đã chịu khuất phục với thái độ cúi đầu-khoanh tay-quỳ gối trước bọn
lãnh đạo Tàu tà của ĐCSTQ.
Bi nạn của ĐCSVN là không muốn nhận ra thế giới đã
tiến quá xa trong thực tiễn toàn cầu hóa, nơi mà dân chủ là trụ cột của lương
tri để bảo vệ nhân quyền, là chỗ dựa của nhân vị, bảo đảm nhân
văn và nhân bản trên cơ sở của nhân đạo, bảo trì nhân tính
bằng nhân tri và nhân trí, nơi mà nhân phẩm là cốt lõi của
mọi cuộc đấu tranh đòi tự đo, đòi công bằng.
Tất cả hệ nhân này hiện đang nằm trong quỹ đạo
của toàn cầu hóa, nơi mà mạng xã hội là mạng truyền thông toàn diện với tin tức
trực tiếp, với dữ kiện khách quan trực tuyến, với chứng từ có nội dung công
pháp quốc tế ở dạng trực luận. Chính tại đây, chủ thể có chức năng, có vài trò,
có thế xã hội quốc nội, có tính quốc tế của truyền thông, sẽ có tiếng nói để đấu
tranh cho quyền lợi của mình và của đồng loại.
Và tại đây lương tâm dân tộc Việt muốn
được sống trong công bằng-tự do-bác ái, được bảo vệ bởi lương tri của
nhân loại qua vô vàn mạng truyền thông. Như vậy, định nghĩa chủ thể Việt
là ai? Chính là các công dân được trao truyền thực tế của đất nước, tới tri thức
của thế giới, để lương tâm không còn là chuyện cục bộ của một dân tộc, của một
quốc gia mà là chuyện tri thức chung trong lương tâm của nhân loại. Đây
chính là định nghĩa xác thực, thế nào là: lương tri!
Chủ thể dân chủ
Chủ thể dân chủ có gốc, rễ, cội, nguồn trong chủ
thể công dân. Đây là thử thách tức khắc và lâu dài cho Việt tộc, vì người
ta không sinh ra là đã thành công dân, mà muốn thành công dân phải qua giáo dục,
trong đó giáo lý công dân chính là các điều hay, lẽ phải của công bằng-tự
do-bác ái.
Và, Việt tộc đừng trông chờ gì ở ĐCSVN để có chủ
thể công dân, vì nó đã và đang áp đặt một cách toàn diện và tuyệt đối một
quy trình phản dân chủ, để diệt chủ thể công dân bằng hệ độc (độc đảng,
độc tài, độc trị, độc quyền, độc tôn) bằng cái độc hại của hệ quyền
do nó chế tác ra: bạo quyền lãnh đạo, tà quyền tham quan, ma
quyền tham tiền.
Trong giáo dục công dân, tư lợi của công dân song
hành cùng công lợi của xã hội, trong đó quyền lợi của dân tộc và vận mệnh của
quốc gia là ưu tiên hàng đầu của một chính quyền có quyền lực để bảo đảm và bảo
trì tự lợi lẫn công lợi. Ngay khi trao quyền lực cho chính quyền, chủ thể
dân chủ không nhắm mắt buông xuôi để chính quyền đó muốn làm gì thì làm, mà
vừa kiểm tra, vừa tham gia qua ba sinh hoạt dân chủ:
– Dân chủ đầu phiếu, qua bầu cử có định kỳ,
trực tiếp thay thế chính quyền bất tài bằng chính quyền hữu dụng.
– Dân chủ trực tiếp, bằng đề nghị tự tuyên bố
trực tiếp tới đấu tranh trực diện tới từ các phong trào xã hội.
– Dân chủ tham chính, tham gia vào các quá
trình xây dựng công luật cho xã hội, tham dự vào các công trình từ vi mô tới vĩ
mô để bảo vệ an sinh xã hội, bảo đảm một nhà nước pháp quyền, có một xã hội dân
sự thật sự tham chính qua sinh hoạt xã hội, đời sống xã hội, quan hệ xã hội.
Dân chủ đầu phiếu sẽ là cuộc
đấu tranh thường xuyên, hằng ngày để bảo vệ nhân vị công dân trong một
cơ chế độc đảng chỉ muốn độc trị với tất cả các hậu quả độc hại
của nó, mà hiện nay nó đang đang đi vào con đường độc hiểm trong mê lộ phản
dân hại nước, chỉ để giữ độc quyền cho nó, ngày ngày tiến dần tới ma
lộ buôn dân bán nước trước bi kịch Tàu tặc-Tàu họa-Tàu hoạn-Tàu nạn.
Nhưng, dân chủ trực tiếp đã xuất hiện với các phong trào chống các BOT,
các trạm thu phí trái phép, tự cho phép ma quyền từ gian lận tới biển lận tiền
của dân chúng.
Và, dân chủ tham chính đã có mặt dù còn ít ỏi
qua sự hình thành xã hội dân sự, với các đóng góp lớn của các nhà đấu tranh vì
dân chủ, luôn thường xuyên bị đe dọa, khủng bố, vu cáo, bắt bớ, tù đày…
Sinh hoạt dân chủ luôn là chuyện lạ và rất hay là: bạo
quyền không hề dập tắt được các cuộc đấu tranh dân chủ, vì lẽ phải dân chủ
luôn là ánh sáng làm nên lửa để đốt rụi mọi hành động của tà quyền độc đoán.
Đây là quy luật của cuộc sống luôn đi về hướng công bằng trong văn minh
để tồn tại. Chính tại đây, ba chủ thể mới đã ra đời và sẽ song hành cùng nhau
trong những ngày tháng tới để có một chân trời chung vì một cuộc sống
đúng:
– Các nhà đấu tranh vì dân chủ để bảo vệ nhân
quyền, đã chấp nhận vòng lao lý khi họ trở thành các tù nhân lương tâm
của bạo quyền độc đảng. Chính họ đã chứng minh Việt tộc là một minh tộc,
đủ thông minh để thoát kiếp làm nạn nhân cho tà quyền.
– Hàng triệu dân oan là nạn nhận trực tiếp của
chuyện một cổ ba tròng: bạo quyền độc tài, tà quyền tham quan, ma quyền
tham đất, giờ đã chịu cảnh màn trời chiếu đất rồi đầu đường xó chợ,
với mong cầu trở thành chủ thể dân chủ. Đây là độc đạo để tự cứu mình.
– Hàng triệu triệu dân đen ngày ngày lao động
trong túng quẩn, ăn ở trong thiếu thốn, gia đình nheo nhóc, với hoàn cảnh xã hội
là thực phẩm độc hại, với ô nhiễm môi sinh thường trực đe dọa trực tiếp mạng sống
của họ và tương lai con cái của họ, chỉ còn độc lộ làm chủ thể dân chủ, và đấu
tranh vì dân chủ sẽ là lối thoát cho nhân kiếp của họ.
Ba lực lượng này sẽ gặp gỡ để cùng hội tụ với nhau
trong một chân trời mới, nơi đó dân chủ của đa nguyên có đa
trí, đa tài, đa năng, đa hiệu, đủ hùng lực để xóa bỏ mà vất đi chính quyền
độc-tài-lại-bất-tài như hiện nay.
Nơi chân trời đó, nhân quyền với trọn vẹn nhân
lý trong nhân đạo, sẽ dọn dẹp sạch sẻ bạo quyền độc đảng, tà quyền
tham quan, ma quyền tham tiền. Cũng ngay chân trời đó, ba lực lượng này sẽ làm
được chuyện góp gió thành bão, để thực hiện cho bằng được chuyện thay
đời đổi kiếp, theo hướng thăng hoa dân tộc, vinh danh đất nước, để minh chứng
rằng Việt tộc tự bao đời nay là một dũng tộc!
Chủ thể lập hiến
Habermas khi nghiên cứu về chủ thể dân chủ còn đi xa
hơn nữa, tư tưởng gia này đề nghị đặt tên chủ thể dân chủ là chủ thể lập hiến,
nơi mà hiến pháp phải tuyệt đối bảo vệ chủ thể, bằng luật pháp bảo vệ cá
nhân, bằng công pháp bảo vệ công dân, nơi mà hiến pháp bảo vệ chủ thể bằng quyền
tra xét, phê bình và kiện cáo của chủ thể trước bất cứ một chính quyền nào, khi
chính quyền đó trộm, cắp, cướp, giật tư lợi của mình (hãy nhớ kỹ những bất
công mà dân oan đang gánh chịu hiện nay tại Việt nam!).
Từ chủ thể lập hiến nơi mà mỗi công dân mang
một giá trị lập hiến có đầy đủ quyền hạn để cử ra lập pháp, để có
hành pháp và tư pháp, thì chủ thể lập hiến này luôn có mặt
trong không gian và thời gian trong cả cuộc sống dài của một công dân; trong
khi đó thì các chính phủ chỉ sống theo định kỳ, chính quyền có “tuổi thọ”
rất định hạn, và quyền lực thì hạn hẹp qua định kỳ và định hạn này. Hằng ngày
trông mong cầu cuộc sống đúng để được sống trúng với ý nguyện của
mình, thì hiến pháp phải bảo vệ nhiều quyền lực của chủ thể:
·
Tự do ngôn luận trong mọi sinh hoạt, từ tin tức tới
truyền thông.
·
Tự do lập hội, từ sinh hoạt chính trị tới bảo tồn
văn hóa.
·
Tự do kiến nghị, tham chính, để trực tiếp tác động
lên chính quyền.
·
Tự do quyết định tương lai, từ giáo dục, y tế, tới
nghề nghiệp, xã hội.
·
Tự do chọn lựa chính quyền trên các tiêu chuẩn của
khả năng và đạo lý…
Chủ thể dân chủ khi được xác chứng như chủ thể lập
hiến với trọn vẹn giá trị lập hiến, thì lập hiến đã nhập nội vào khu
vực của công pháp, nơi mà pháp quyền phải bảo vệ cho bằng được nhân
quyền. Từ đây, chủ thể dân chủ không còn là một cá nhân riêng rẻ, mà đã trở
thành một công dân phổ quát với tất cả các giá trị lập hiến phổ biến.
Khi chủ thể dân chủ được bảo chứng như chủ thể lập hiến, thì đây là một
quá trình tiến hóa của nhân loại đã đi qua bốn đoạn đường của nhân quyền
trong quỹ đạo của văn minh:
– Đoạn đường chính trị, của chính khách liêm
chính, trong chính giới liêm sỉ, biết đặt công bằng làm trung tâm cho tự
do, nơi vừa có tư lợi vừa có công ích.
– Đoạn đường lịch sử, nơi mà các tiến bộ
chính trị luôn song hành cùng các tiến bộ xã hội, có cá nhân không quên tập thể,
có cộng đồng không bỏ dân tộc, có nhân phẩm riêng từng người làm rõ, làm
giàu cho nhân vị của nhân loại.
– Đoạn đường công pháp, có pháp luật bảo
vệ cá nhân, sánh đôi cùng công luật bảo vệ dân tộc và quốc gia. Cả hai
cùng tuân thủ công pháp quốc tế về nhân quyền như một giá trị
vĩnh hằng và phổ quát cho nhân loại.
– Đoạn đường xã hội, tại đây nhân quyền
vừa là gốc, rễ, cội, nguồn của đời sống xã hội, sinh hoạt xã hội, nhất
là quan hệ xã hội trong đó không ai là nạn nhân của ai; và tất cả từ cá nhân tới
tập thể, từ cộng đồng địa phương tới toàn dân của một quốc gia, cùng có chung một
thỏa thuận: một cuộc sống đúng (đúng nghĩa vì có ý nghĩa).
Khi đi trọn được bốn đoạn đường này, thì tư tưởng
gia Gauchet xem như là dân chủ đã “trọn duyên” với nhân quyền, và
thành công về nhân quyền là cuộc cách mạng cao, sâu, xa, rộng vào loại
hàng đầu của nhân loại.
Riêng triết gia Ricoeur thì phân tích rõ là dân chủ
vẫn chưa “dứt duyên” với nhân quyền, chỉ vì lý tưởng nhân quyền
không ở sau lưng chúng ta, mà luôn ở trước mắt chúng ta, vì bạo quyền vẫn hằng
ngày đe dọa, khủng bố, truy hiếp nhân quyền, trên các quốc gia chưa có
dân chủ, như Việt Nam hiện nay.
Chủ thể nhận thức
Chủ thể nhận thức là chủ thể nắm vững hệ thức:
biết lấy kiến thức để xây dựng tri thức, biết nhận ý thức
để định vị nhận thức, không ngây thơ trong xã hội để không ngây ngô
trong chính trị, vì chủ thể nhận thức biết phân biệt xảo ngôn tuyên truyền, để
phân loại xảo thuật chính trị.
Chủ thể nhận thức cẩn trọng trước mọi cấu trúc trộn
lẫn để hòa đồng, thí dụ như xảo ngữ “ý đảng, lòng dân”, mọi ý đồ trộn
lẫn đều mang thâm ý khống chế, nơi đó có kẻ đóng vai chính “làm
cha” người vai phụ là dân, trong đó có kẻ đi trên lưng, trên vai, trên đầu
người dân ở dưới. Tại đây không hề có công bằng, mà chỉ có lợi dụng để lạm
dụng; loại xảo ngôn này thì “ý đảng” lãnh đạo nên làm chủ,
còn “lòng dân” đóng vai tớ chịu sự lãnh đạo.
Ngược lai, khi chủ thể (thực sự) dân chủ, vì không
muốn làm nạn nhân tôi tớ cho độc tài thì cứ đổi lại “ý dân” làm
chủ, để được dân chủ, từ đó dẫn dắt “lòng đảng” là phải tận tâm, tận
lòng phục dịch cho “ý dân”. Chính đây, là khai lộ để có chủ thể Việt
làm nên dân chủ Việt, nơi mà “ý dân” được thực hiện qua bốn
giai đoạn dân chủ:
·
Ý muốn của dân có công bằng xã hội song hành cùng tự do cá nhân.
·
Ý định của dân là khử độc tài để xây dựng có dân chủ trong nhân quyền.
·
Ý nguyện của dân có tiến bộ xã hội trong văn minh của tiến hóa.
·
Ý chí của dân trong độc lập dân tộc với toàn vẹn lãnh thổ.
Khi phương trình Việt đã có đáp số này rồi:
Chủ
thể Việt
+ dân chủ Việt = ý dân (ý muốn+ ý định+ ý nguyện+ ý chí)
Thì không một bạo quyền độc tài nào có thể làm mất nhân
phẩm việt, thì không một tà quyền tham quan nào có thể đánh tráo nhân vị
việt, thì không một ma quyền tham tiền nào có thể tù hãm nhân cách việt
được cả!
___
Lê
Hữu Khóa: Giáo sư Đại học Lille* Giám đốc Anthropol-Asie*Chủ tịch
nhóm Nghiên cứu Nhập cư Đông Nam Á* Cố vấn Chương trình chống Kỳ thị của UNESCO
– Liên Hiệp Quốc * Cố vấn Trung tâm quốc tế giáo khoa Paris.*Thành viên hội đồng
khoa học Viện nghiên cứu Đông Nam Á* Hội viên danh dự nhóm Thuyết khác biệt, Học
viện nghiên cứu thế giới.
Các bài của giáo sư LÊ HỮU KHOÁ trên Tiếng Dân đã được
ANTHRPOL-ASIE xuất bản và các bạn đọc có thể chuyển tải trực tiếp hai tác phẩm Trực Luận (l’argumentation
directe), Xã Luận (l’argumentation sociétale), qua Facebook Vùng Khả Luận
(trang thầy Khóa).
Mời đọc lại các bài cùng tác giả tại đây.
