Thư
ngỏ gửi Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Phạm Minh Chính!
Mạc Văn Trang
18/09/2025
https://baotiengdan.com/2025/09/18/thu-ngo-gui-tong-bi-thu-to-lam-va-thu-tuong-pham-minh-chinh/
Tôi
rất lo ngại khi thấy: “Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo đưa AI vào giảng dạy cho học
sinh trong các trường phổ thông ngay từ lớp 1”. Ý kiến chỉ đạo này được
nói trong hội nghị do Bộ Chính trị, Ban bí thư Trung ương Đảng tổ chức sáng
16.9.2025. Hội nghị bàn bốn vấn đề trọng đại, trong đó có “đột phá phát triển
giáo dục, đào tạo”.
Với
tư cách người nghiên cứu tâm lý học giáo dục lứa tuổi học sinh tôi xin có mấy ý
kiến:
1.
Đây là vấn đề hết sức hệ trọng, Thủ tướng đừng vội biến ý kiến “chỉ đạo” miệng
thành văn bản khiến toàn ngành giáo dục phải thực hiện.
Thủ
tướng hãy tổ chức một hội nghị, mời một số chuyên gia về Tâm lý học, giáo dục,
AI, nhà giáo có kinh nghiệm, cha mẹ học sinh tiêu biểu có con học tiểu học để
Thủ tướng tham vấn về ý kiến chỉ đạo nêu trên.
2.
Sau Hội nghị này, Thủ tướng hãy giao cho Bộ GD&ĐT xây dựng kế hoạch/chiến
lược, đưa AI vào giảng dạy ở các cấp học, lớp học như thế nào. Giáo viên làm gì với
AI trong giảng dạy? Học sinh làm gì với AI trong học tập? Cha mẹ học sinh làm
gì với AI trong việc hỗ trợ con học tập? Kế hoạch/ chiến lược này được trình
lên Thủ tướng xem xét kỹ lưỡng rồi hãy có văn bản “chỉ đạo đưa AI vào giảng dạy
cho học sinh trong các trường phổ thông” như thế nào…
3.
Tôi lo lắng vì mục đích của giáo dục là phát triển con người toàn diện: Khoẻ mạnh về thể chất,
minh mẫn về tinh thần; nhân cách hài hoà, thấm nhuần các giá trị Chân, Thiện, Mỹ,
Ích, có kỹ năng làm việc chân tay và trí óc một cách sáng tạo. Muốn vậy, phải
giáo dục trẻ em bằng sống THẬT chứ không phải bằng sống ẢO.
Trẻ
em ở tiểu học phải học lòng đồng cảm, biết vui, buồn, thương, nhớ, cảm thông với
ông bà, cha, mẹ, an,h em, bạn bè, nhân loại, muôn loài. Muốn vậy, trẻ em phải
được giao tiếp trực tiếp, sống thật với những trải nghiệm thật trong đời sống.
Trẻ
em phải học óc-tò-mò-quan-sát thiên nhiên và đời sống xã hội. Chúng phải thích
thú quan sát, so sánh phát hiện ra những đặc điểm thú vị của từng đối tượng
trong tự nhiên, xã hội một cách trực quan sinh động để cho trí óc, tâm hồn trở
nên tinh tế, nhạy cảm, phong phú với thế giới THỰC.
Từ
đó trẻ em mới biết tưởng tượng, liên tưởng bằng những biểu tượng từ thế giới THỰC
và rung động, sáng tạo trên cơ sở CÁI THỰC, chứ không phải bị cuốn vào thế giới
ảo một cách mê muội, mất kiểm soát.
Năm
ngoái, tôi đến thăm vợ chồng người bà con ở Hà Nội, không ngờ đúng vào hôm sinh
nhật bà. Hai đứa cháu nội và ba đứa cháu ngoại tuổi khoảng từ 8 đến 15 ríu rít
hello bà! Hello ông! Rồi mấy đứa cắm đầu vào điện thoại.
Bà
bảo, chúng nó bây giờ giỏi lắm, thành thạo IT, tiếng Anh như gió, hai đứa lớn học
trường quốc tế. Ông bảo, ừ thì giỏi đấy, nhưng chúng nó như vô cảm.
Sau
mấy tuần trà, tôi thoái thác ra về, lòng đầy suy tư: Sao chúng không biết trò
chuyện với ông bà nhỉ? Ông nuôi một con vẹt rất đẹp treo ở ban-công, dưới đó là
khá nhiều cây cảnh hoa lá xanh tươi… Tất cả, chúng không ngó đến! Đúng là vô cảm
với thế giới Thực, say mê với sức hút của thế giới Ảo.
Theo
tôi, đối với học sinh tiểu học không cho học sinh sử dụng điện thoại trong lớp
và ngoài lớp cũng nên hạn chế, chưa nói đến AI.
4.
Tôi lo lắng vì mặt trái của AI cũng rất nguy hiểm với học sinh. Khi bất kỳ bài tập
gì học sinh cũng nhờ AI làm giùm thì bộ óc của chúng sẽ lười biếng, trơ lì… Tôi
đồng ý với nhà báo Hoàng Tư Giang khi viết, như vậy thì trẻ
em sẽ “THỐI NÃO”!
Kết
quả của các bài làm sẽ gần 100% giống nhau, kể cả văn, thơ. Đây, tôi bảo
ChatGPT làm bài thơ ca ngợi bác Tô Lâm, bác Chính, hai nhà lãnh đạo tiêu biểu của
Việt Nam. Mấy giây có ngay bài thơ 14 câu, sau khi ca ngợi “hai bác” tận mây
xanh, nó kết bốn câu:
…“Không
màng danh lợi, quyền chung,
Chỉ
mong hạnh phúc, khắp cùng nhân gian.
Tên
Người hòa với giang san,
Để
mai hậu nhớ: dân an, nước bền”.
Các
cháu học sinh lớp Một đã biết “làm thơ” như thế, các bác có tin được không? Có
khoái không?
Trong
nhà trường, trong xã hội tràn ngập những sản phẩm “giả như thật” thì sẽ ra sao?
5.
Tôi kiến nghị:
5.1. Chỉ những học sinh
khi đã trưởng thành, có vốn kiến thức cơ bản, có đầu óc độc lập suy nghĩ, biết
đặt câu hỏi, biết phản biện, biết chịu trách nhiệm về những gì mình công bố,
lúc đó hãy nên dùng AI làm trợ lý cho mình.
Để
học sinh sớm trưởng thành ở bậc THCS thì giáo dục phải Khai phóng, học sinh được
tự do suy nghĩ, tự do biểu đạt, tranh luận, phản biện… Không có những điều kiện
này thì giáo dục có làm gì cũng chẳng có “đột phá”!
5.2. Nên cho mở các trường
thực nghiệm:
–
Trường thực nghiệm AI: Đưa AI vào từ lớp Một. Ai ưa thích thì cho con vào học;
–
Trường thực nghiệm công nghệ giáo dục: Theo phương pháp công nghệ giáo dục của
GS Hồ Ngọc Đại;
–
Trường thực nghiệm Cánh Buồm: Theo phương pháp giáo dục của nhà giáo Phạm Toàn.
–
…
Nội
dung phải bảo đảm chương trình giáo dục phổ thông do Nhà nước quy định, nhưng ý
tưởng mới, cách làm mới nên cho thực nghiệm “Trăm hoa đua nở” sẽ tạo nên một nền
giáo dục đa dạng, phong phú cho sự phát triển đa dạng các cá nhân với nhiều loại
cá tính, năng lực, sở trường, năng khiếu khác nhau.
Xã
hội cần bao nhiêu loại nhân lực khác nhau, trong đó mấy phần trăm nhân lực làm
trong lĩnh vực sáng tạo AI như FPT mong muốn? Cho nên hãy cân nhắc cẩn thận cho
học sinh sử dụng AI sao cho phù hợp.
Rất
mong các cơ quan giúp việc đưa ý kiến của tôi đến với Tổng Bí thư và Thủ tướng.
Xin
chân thành cảm ơn.
No comments:
Post a Comment