NGHE
LỜI PHÁT BIỂU CỦA BÀ NGUYỄN THỊ BÌNH
NGHE
LỜI PHÁT BIỂU CỦA BÀ NGUYỄN THỊ BÌNH
Tôi
được nghe lời phát biểu của bà Nguyễn Thị Bình tại lễ kỷ niệm 80 năm thành lập
ngành ngoại giao (*) vào ngày 25/8/2025. Dịp này, bà được Tổng bí thư đảng Cộng
Sản Việt Nam trao tặng danh hiệu Anh hùng Lao động. Năm nay bà 98 tuổi mà phát
biểu không cần cầm giấy, lời lẽ rõ ràng, ý tứ mạch lạc, sự diễn cảm cũng cho thấy
ngọn lửa dấn thân nơi bà còn nồng ấm...
Nhớ
những năm cuối thập niên 1960, đầu thập niên 1970, hòa đàm Paris được tiến
hành, tên tuổi bà Nguyễn Thị Bình được báo chí, đài phát thanh, đài truyền hình
Miền Nam nhắc tới khá thường xuyên. Những người quen biết với anh chị tôi, lúc
đó thuộc lứa tuổi ba mươi, bốn mươi, làm việc ở Pháp kể về bà như kể một tài
danh sắc sảo.
Người
chị trong nhà tôi là giáo sư trường Gia Long, dạy cùng thời với cô Bình Minh.
Cô Bình Minh cùng với hai người em gái của mình nổi tiếng bậc nữ lưu đất Sài
Gòn, trí thức, tài hoa và khí phách. Trong ba cô, tôi chỉ quen cô Bình Minh và
qua những lần cô nói chuyện với chị tôi, tôi được nghe nhắc tới những người
quen cũ như bà Nguyễn Thị Bình, bà Dương Quỳnh Hoa, bà Tư Liên, bà Năm Chơn...,
những người phụ nữ đã rời Sài Gòn hoạt động cho Hà Nội thời đất nước còn phân
hai. Cô Bình Minh và gia đình cô nghiêng về Hà Nội thì hâm mộ bà Bình là hợp lẽ,
nhưng những người trong chính quyền Sài Gòn như các dân biểu Hồ Ngọc Nhuận,
Nguyễn Hữu Chung, nhiều giáo sư đại học và một số công chức sĩ quan mà tôi quen
biết, dù có người không ủng hộ Mặt trận Dân tộc Giải Phóng Miền Nam, cũng quý
trọng bà Bình.
Sau
tháng 4 năm 1975, các nhân vật như bà Nguyễn Thị Bình, bà Tư Liên, bà Năm Chơn
không có tai tiếng gì dù ngồi vị trí cao dễ chịu tiếng thị phi. Bà Bình làm bộ
trưởng bộ Giáo dục, thời bộ Giáo dục còn rất khác với bộ Giáo dục của những Phạm
Vũ Luận, Phùng Xuân Nhạ sau này. Dù cùng là bộ Giáo dục xã hội chủ nghĩa, hai bộ
Giáo dục ấy, theo tôi, khác nhau về bản chất!
Các chính
sách đưa tinh hoa Miền Nam vào trại cải tạo, đánh tư sản... có tác dụng khoét
quá sâu vết thương chia cắt hai Miền dù chính quyền và lãnh thổ đã hợp nhất.
Trong cơn cuồng phong những chính sách liên tiếp nhau quét qua đất nước, nhiều
người Miền Nam chê trách những người có trách nhiệm lớn, tôi không nghe tiếng
trách bà Bình. Có lẽ vì bà không ở vị trí liên quan tới những chính sách lớn
đó, và thái độ được-nghe-kể-lại không đồng ý thầm lặng của bà.
Nhận
xét về bà Nguyễn Thị Bình, cụ Hoàng Xuân Hãn nói, chị ấy làm việc đúng của thời
đại chị!
-
Nhưng cháu nghe nói lẽ ra Việt Nam không nên chống Mỹ?
-
Bà Bình hoạt động từ khi chống Pháp. Hòa bình chuyển tiếp chỉ có vài năm, người
trong cuộc chưa phân biệt được hai cuộc chiến ấy khác nhau. Bà Bình chỉ thực
thi, không phải là người ra quyết sách. Chúng mình cũng phải đợi nhiều năm sau
nhìn lại mới thấy. Theo bác, sai lầm là sai lầm hậu chiến. (tư liệu do tiếp xúc
riêng)
Tôi
luôn nhớ những lời đánh giá bà Bình từ các bậc trưởng thượng, những người tôi
tin tưởng về đạo đức và kiến thức. Chiếc huy chương Anh hùng Lao động cụ thể giờ
mới được trao, còn lịch sử đã trao danh giá cho bà từ lâu rồi!
Năm
2006, bà Nguyễn Thị Bình tham gia sáng lập và giữ vị trí chủ tịch Quỹ Văn hóa
Phan Châu Trinh. Cùng với các ông Chu Hảo, Nguyên Ngọc và những nhà văn hóa nhiệt
thành khác, trong mười ba năm tồn tại, Quỹ tạo được nhiều tiếng vang phấn chấn,
khơi niềm hy vọng một cuộc chấn hưng văn hóa. Nhìn những gương mặt văn hóa lớn
của lịch sử được Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh tôn vinh, Trương Vĩnh Ký, Phan Bội
Châu, Phan Châu Trinh, Nguyễn Văn Vĩnh, Phan Khôi, Phạm Quỳnh, chúng ta dễ thấy
Quỹ Văn hóa có trình độ trí thức cao, lòng trung thực, tinh thần khai phóng và
thái độ vượt ra ngoài những bức tường giam cầm tri thức.
Rất
tiếc vì trình độ trí thức cao, lòng trung thực, tinh thần khai phóng và thái độ
vượt ra ngoài những bức tường giam cầm tri thức, tất cả những tính chất quý báu
ấy bị bước chân hận thù nhỏ nhen, tính toán ích kỷ, tầm nhìn thiển cận dẫm lên
trong mười năm sau ngày thống nhất. Trí thức bị khinh rẻ tất đất nước phải lay
hoay đắm chìm, từ mình kềm hãm mình khi liên tiếp phạm sai lầm và bỏ rất nhiều
thời cơ lúc môi trường quốc tế còn thuận lợi cho sự vươn lên!
Tiếc
cho tấm lòng của những người như bà Bình là cái tiếc nhỏ. Tiếc cho điều lớn hơn
mới là cái tiếc mênh mông...
Cầu
mong được như lời phát biểu của bà Nguyễn Thị Bình, “những bài học lịch sử quý
báu” sẽ giúp đất nước đi vào cải cách, phục hưng để cất cánh!
Lê
Học Lãnh Vân, ngày 28 tháng 8 năm 2025
=============================
(*)
Bà Nguyễn Thị Bình ở tuổi 98
phát biểu tại lễ kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Ngoại giao
https://www.youtube.com/watch?v=PEdIuUprnj8
No comments:
Post a Comment