CÔNG NGHỆ SỐ, MẶT TRẬN TIẾP THEO CỦA MỸ TẤN CÔNG LIÊN HIỆP CHÂU ÂU (Thanh Hà / RFI)

 

Công nghệ số, mặt trận tiếp theo của Mỹ tấn công Liên Âu

 Thanh Hà  -  RFI

Đăng ngày: 02/09/2025 - 16:11

https://www.rfi.fr/vi/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD/t%E1%BA%A1p-ch%C3%AD-kinh-t%E1%BA%BF/20250902-c%C3%B4ng-ngh%E1%BB%87-s%E1%BB%91-m%E1%BA%B7t-tr%E1%BA%ADn-ti%E1%BA%BFp-theo-c%E1%BB%A7a-m%E1%BB%B9-t%E1%BA%A5n-c%C3%B4ng-li%C3%AAn-%C3%A2u

 

Thỏa thuận thuế quan và thương mại Liên Hiệp Châu Âu đạt được với Hoa Kỳ về mức thuế 15 % còn chưa ráo mực, Washington mở thêm một mặt trận mới đòi Bruxelles xóa bỏ mọi rào cản để cho các tập đoàn công nghệ kỹ thuật số của Hoa Kỳ tự do tung hoành trên thị trường châu Âu. Một lần nữa Donald Trump lại sử dụng đòn thuế quan để hù dọa. 

 

HÌNH :

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) tiếp chủ tịch Ủy Ban Châu Âu bà Ursula von der Leyen tại Turnberry, Sclotland. Ảnh ngày 27/07/2025. AFP - BRENDAN SMIALOWSKI

 

Châu Âu, « con gà đẻ trứng vàng » của các GAFAM

 

Vì sao chính quyền Trump muốn « phạt » Bruxelles trong lúc Liên Âu là thị trường màu mỡ nhất - ngoài lãnh thổ Hoa Kỳ, của các tập đoàn Mỹ ?

 

Trong số những vị khách mời có chọn lọc để được trực tiếp dự lễ nhậm chức của tổng thống Hoa Kỳ thứ 47 hôm 20/01/2025, chủ nhân Meta đã mau mắn hơn cả nhờ ông Trump giúp đỡ, nới lỏng các chuẩn mực của châu Âu điều tiết các hoạt động trong lĩnh vực digital. Hơn nửa năm sau, phải chăng Mark Zuckerberg sắp được toại nguyện ?

 

Ngày 24/08/2025 tổng thống Donald Trump trên mạng xã hội cá nhân đã « ra lệnh » cho tất cả những quốc gia trên thế giới dẹp bỏ mọi hình thức thuế quan và luật lệ gò bó hạn chế hoạt động của các tập đoàn Mỹ trong lĩnh vực « digital ».

 

Trong mắt ông, đó là những biện pháp mang tính « phân biệt đối xử ». Kèm theo là lời đe dọa những ai không thỏa mãn đòi hỏi này. Chủ nhân Nhà Trắng không nêu đích danh các mục tiêu Hoa Kỳ nhắm tới nhưng Liên Âu, thị trường số 1 của các ông khổng lồ trong ngành công nghệ High Tech Hoa Kỳ, đã gây dựng nhiều cơ sở pháp lý « tự vệ » mà Donald Trump gọi là những « biện pháp bảo hộ ».

 

Ba cái gai trong mắt Donald Trump

 

Từ tháng 2/2025 chỉ vài tuần sau khi tổng thống Trump trở lại cầm quyền, ông và phó tổng thống J.D Vance -người rất gần gũi với các đại gia trong lĩnh vực digital của Mỹ đã liên tục đòi châu Âu dẹp bỏ những đạo luật và quy tắc « che khuất những thành công rực rỡ  » của nhóm GAFAM (Google, Amazon, Facebook, Apple và Microsoft), của những tên tuổi lớn trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, những nhà cung cấp các dịch vụ trên mạng … của Hoa Kỳ.

 

Liên Hiệp Châu Âu hiện có ít nhất 3 đạo luật đang khiến Washington tức giận : Đạo luật Thị trường Kỹ thuật số (DMA), nhằm kiểm soát các hành vi gây trở ngại cho việc cạnh tranh giữa các nhà cung cấp dịch vụ digital. Kế tới là DSA, tức là Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số nhằm tăng cường tính minh bạch của các thuật toán (algorithm), kiểm soát hoạt động kiểm duyệt nội dung và gần đây nhất là AI Act : đây là bộ luật đầu tiên trên thế giới « quản lý » các khâu phát triển, sử dụng trí tuệ  nhân tạo.

 

Theo phân tích của Andrea Renda giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu Chính Sách Châu Âu -CEPS, trụ sở tại Bruxelles, đạo luật DSA chẳng hạn do muốn « cân bằng giữa các mục đích bảo vệ người sử dụng và các quyền tự do ngôn luận » nên là « hiện thân của quỷ dữ » như chính Trump đã nói.

 

Vẫn theo chuyên gia này, trong suốt quá trình đàm phán với châu Âu về thuế quan và thương mại, lĩnh vực digital luôn luôn là nỗi ám ảnh của phía Hoa Kỳ. Một khi đạt được thỏa thuận về mức thuế 15 % với Bruxelles (tháng 7/2025) và giành được nhiều nhượng bộ từ phía châu Âu, Washington lập tức « quay lại tiếp tục gây sức ép, đe dọa Liên Hiệp Châu Âu », đòi khối này phải trả giá đắt nếu gây trở ngại cho đà phát triển của các « ông lớn » trong lĩnh vực công nghệ kỹ thuật số của Mỹ. Hơn nữa chính vì các đạo luận DMA và DSA nói trên mà Apple và Meta đã bị châu Âu phạt hàng trăm triệu đô la.

 

Nói cách khác, cuộc chiến sắp tới Washington đang chuẩn bị nhắm vào châu Âu không hề xuất phát từ nhu cầu thu hẹp nhập siêu của Mỹ với 27 thành viên Liên Âu.

 

Trên đài truyền hình Arte, chuyên gia kinh tế và địa chính trị, thuộc Viện nghiên cứu châu Âu Jacques Delors, bà Elvire Fabry cho rằng, các đòn tấn công liên tiếp của Donald Trump trong lĩnh vực thương mại hay sắp tới đây là công nghệ kỹ thuật số nhắm vào châu Âu trước hết không liên quan đến việc Mỹ bị nhập siêu với châu Âu

 

« Phía sau cuộc chiến thương mại này còn có nhiều ý đồ chính trị. Donald Trump tìm cách xé nát Liên Âu ra thành từng mảnh nhỏ nhưng lại vừa muốn tiếp cận thị trường châu Âu giúp cho các hãng của Mỹ. Cùng lúc, Hoa Kỳ mượn tay các đảng phái chính trị cựu hữu ở châu Âu, để khuynh đảo Liên Âu từ ở bên trong. Chính vì thế mà Mỹ hiện đang ủng hộ các đảng cánh cực hữu tại nhiều nước châu Âu ».

 

Về phần Jean Luc Demarty nguyên giám đốc đặc trách về thương mại của Ủy Ban Châu Âu (2011-2019), ông giải thích, ngay cả việc áp dụng « thuế đối ứng » cũng không có cơ sở.

« Đành rằng khoản thặng dư mậu dịch của châu Âu đối với Mỹ là rất lớn, và mức xuất siêu đó lại càng tăng thêm trong năm 2024 vừa qua, bởi vì đồng đô la tăng giá. Nhưng đấy chỉ là xét riêng về các khoản xuất và nhập hàng hóa. Nếu cộng cả vế dịch vụ với hàng hóa thì cán cân thượng mại giữa Hoa Kỳ và Liên Hiệp Châu Âu khá cân đối, chênh lệnh chỉ khoảng 50 tỷ đô la chứ không phải là 200 hay 300 tỷ đô la như ông Donald Trump khẳng định ».

 

Liên Âu luôn « run tay » khi cần tự vệ

 

Trong mọi trường hợp, kinh tế gia Shahin Vallée thuộc cơ quan tư vấn về chính sách đối ngoại DGAP trụ sở tại Berlin đánh giá, châu Âu quá nhu nhược trong cuộc đọ sức với Hoa Kỳ. Mỹ đã nắm bắt rõ điều đó ngay từ khi mới chỉ vừa bắt đầu dọa nạt.  

 

 « Thực ra chiến lược đàm phán của Liên Hiệp Châu Âu chưa bao giờ khiến ông Trump phải lo lắng. Bruxelles đã có nhiều cơ hội để đặt những điều kiện cứng rắn hơn với Hoa Kỳ lên bàn thương thuyết, nhưng đấy chỉ là những lời đe dọa suông. Thậm chí ngay cả khi đề cập đến các biện pháp trả đũa để khỏi bị Washington o ép, châu Âu cũng không thể đồng ý và có một tiếng nói chung. Bruxelles đã ‘run tay’ và ở phía bên kia, Washington thấy rõ điều ấy và đã tận dụng thời cơ ».

 

Một nhược điểm khác của Liên Hiệp Châu Âu mà Hoa Kỳ đã chóng nhận thấy là tính thiếu đoàn kết của khối này. Cuộc chiến Digital còn chưa khai mào mà nhiều nhà phân tích đã báo động « coi chừng Đức sẽ bán rẻ tham vọng độc lập của châu Âu về kỹ thuật số cho Hoa Kỳ » để được Washington nương tay khi đánh vào công nghiệp xe hơi Đức. Mỹ cũng biết sử dụng chiến thuật « chia để trị ».

 

 

Liên Hiệp Châu Âu đối tác nặng ký nhất của Mỹ

 

Vài con số về trao đổi mậu dịch hai chiều : tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ giữa Liên Hiệp Châu Âu và Mỹ năm 2024 vượt hơn 1.600 tỷ đô la (867 tỷ euro cho hàng hóa và 817 tỷ euro cho dịch vụ). Để so sánh, theo các thống kê chính thức của Mỹ (US Bureau of Economic Analysis) cùng thời kỳ, trao đổi hàng hóa và dịch vụ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, tức Mỹ và Trung Quốc, là 660 tỷ đô la.

 

Nghịch lý ở đây là Liên Hiệp Châu Âu tuy là khách hàng lớn nhất của Mỹ mà vẫn bị chèn ép. Hôm 27/07/2025 chủ tịch Ủy Ban Châu Âu, Ursula von der Leyen và tổng thống Mỹ Donald Trump đã đạt được một thỏa thuận quan trọng nhằm « tăng cường quan hệ thương mại và đầu tư » song phương và cũng vì thỏa thuận này bà đã bị nhiều thành viên trong khối chỉ trích gay gắt.

 

Để hàng của châu Âu xuất khẩu sang Hoa Kỳ bị đánh thuế 15 % , thay vì 30 % như Donald Trump từng đe dọa, Liên Âu đã vội vã hứa mua thêm hơn 700 tỷ đô la dầu hỏa và khí đốt của Hoa Kỳ trong ba năm sắp tới và đầu tư thêm 600 tỷ đô la vào Mỹ từ nay đến năm 2029.

 

 

Hàng rào phi quan thuế

 

Nhưng bên cạnh đó, văn bản được ký kết còn kèm theo một điều khoản buộc các bên giảm thiểu các hàng rào phi quan thuế để thúc đẩy mâu dịch hai chiều. Chính trên điểm này Washington chuẩn bị một đợt tấn công sắp tới nhắm vào Liên Âu.

 

Liên Hiệp Châu Âu là thị trường chiếm 27 % doanh thu của Google, 23 % thu nhập của Meta. Nhờ có 450 triệu dân châu Âu mà mỗi năm Marck Zuckerberg thu về 38 tỷ đô la … còn với ông Sundar Pichai, trong cương vị chủ tịch tổng giám đốc Alphabet Inc, công ty mẹ của Google thì năm ngoái Liên Hiệp Châu Âu cho phép thu về 90 kiếm được 96 tỷ đô la nhờ Liên Hiệp Châu Âu.

 

Trong cuộc chiến về công nghệ kỹ thuật số đang manh nha giữa hai bờ Đại Tây Dương, chủ đích của tổng thống Trump là « diệt trừ hiểm họa » châu Âu cũng sẽ có những nhà vô địch trong thế giới digital.