Có một cuộc chiến
khác bên ngoài Thành cổ Quảng Trị
Nguyễn Huy Cường
06/09/2025
https://baotiengdan.com/2025/09/06/co-mot-cuoc-chien-khac-ben-ngoai-thanh-co-quang-tri/
Cái
địa danh “Thành cổ Quảng Trị” trong phim Mưa Đỏ cũng như trong những câu chuyện
về chiến tranh được hiểu là vuông đất lớn bằng khoảng mươi cái sân bóng đá, cụ
thể là gần nửa km vuông hiện nay vẫn còn đó.
Bộ
phim Mưa Đỏ cũng khiến hàng triệu người xem tin tưởng vững chắc rằng, tất cả cảnh
máu lửa trong phim là ở “Thành cổ Quảng Trị”. Và hiện nay đang có nhiều tranh
luận, phân tích, chứng minh xung quanh chuyện này.
Năm
2007, tôi đã phỏng vấn cô thuyết minh phụ trách khu di tích Thành cổ, xem nhiều
tranh, tượng trưng bày thì tôi thấy ngay có nhiều phiên bản sai, sai về vị trí,
xuất xứ.
Những
cái đó là thật nhưng nó ở khắp thị xã, (lớn bằng thị xã Phú Thọ quê tôi) chứ
không phải ở Thành Cổ Quảng Trị. Cô Thuyết minh không giải thích được vì cô ấy
còn rất trẻ, cỡ tuổi cô Thượng tá đạo diễn phim này.
Tôi
đã viết “10 điểm còn sượng của Mưa Đỏ” cách đây vài ngày và hiện còn trên trang
này, nội dung được rất nhiều người tán đồng trong đó có cả những cựu chiến binh
Quảng Trị mà tôi sẽ kể trong một bài khác.
Hôm
nay tôi trân trọng giới thiệu một phần bài viết của cựu chiến binh mặt trận
này, ông Trịnh Hoà Bình để quý bạn có cái nhìn thật nhất về trận chiến này cùng
vài lời bình của tôi ở cuối đoạn trích.
Dưới
đây là lời kể của CCB Trịnh Hoà Bình.
***
Dưới
góc độ là PHIM LỊCH SỬ, tôi đánh giá Mưa Đỏ chưa đạt yêu cầu. Đừng nói vì thời
gian gấp gáp quá. Bởi hạn mức thời gian là do chúng ta tạo ra. Đừng nói vì kinh
phí hạn hẹp, bởi có những điều không phải do kinh phí. Cũng đừng nói “nữ đạo diễn
làm được phim thế này là hay rồi”. Nói như vậy là bao biện và có hàm ý phân biệt
giới tính.
Như
tôi đã từng viết, “những người chưa từng trải qua chiến trận, chưa từng qua chiến
tranh, họ đến xem vì tò mò, vì tự hào dân tộc, vì sự lôi kéo của đám đông và
truyền thông. Đối tượng này có lẽ là lớn nhất, làm đầy các phòng vé. Họ chấp nhận
tất cả những gì kịch bản và đạo diễn đưa ra, như một đứa trẻ, như một trang giấy
trắng. Bởi vậy, mỗi chi tiết trong phim phải thật cẩn trọng. Không cứ Mưa Đỏ,
mà phim nào trên thế giới cũng vậy. Ví dụ như anh chàng Michael trong phim Bố
Già mà đeo đồng hồ điện tử là không ổn rồi. Những người chưa từng biết đến trận
chiến bảo vệ thị xã Quảng Trị 1972, những người như trang giấy trắng, sẽ phải
đón nhận những thông tin sai lệch về trận chiến này, và họ sẽ lưu giữ mãi điều
đó”.
Điều thứ nhất tôi muốn nói, cuộc chiến
đấu BẢO VỆ THỊ XÃ QUẢNG TRỊ là bao gồm thành cổ Quảng Trị và các làng xã xung
quanh.
Đó
là các địa danh: Nhà thờ Trí Bưu, thánh địa La Vang, chợ Sải, làng Hạnh Hoa,
ngã ba Long Hưng… mà thành cổ nằm ở trung tâm các địa danh ấy về phía Bắc, phía
sau thành cổ là sông Thạch Hãn.
Từ
những ngày đầu tiên của 81 ngày đêm bảo vệ thị xã Quảng Trị cho đến khoảng
10.9.1972, các trận đánh ác liệt giằng co chỉ diễn ra ở các làng xã xung quanh ấy,
CHƯA BAO GIỜ TRONG LÒNG
THÀNH CỔ!
Quân
địch cũng từng muốn đặt chân lên thành cổ để tạo áp lực cho hội nghị tại Paris,
nhưng không thể. Đêm 22 rạng sáng 23.7, một trung đội lính dù đã lẻn vào thành
để tìm cách cắm cờ, nhưng đã bị tiêu diệt. Phải gần hai tháng sau, đến sáng
ngày 15.9.1972, lực lượng Thuỷ quân Lục chiến với sự yểm trợ của pháo binh, xe
tăng, máy bay mở một đợt tổng công kích vào khu vực trường Bồ Đề, từ đó tiến
sát dinh Tỉnh trưởng tạo thế gọng kìm nhằm bao vây và tiêu diệt các lực lượng
Quân giải phóng trong thành, thì cuộc chiến bên trong thành cổ mới diễn ra.
Tại
trường Bồ Đề, một tiểu đội Quân giải phóng đã hy sinh toàn bộ sau nhiều giờ chiến
đấu. Chiều 15.9.1972, một số xe tăng của địch đã tiến sát đến bờ sông khu vực
dinh Tỉnh trưởng, thậm chí một chiếc M48 còn dừng ngay trên nóc hầm khẩu đội 12
ly 7 của đại đội 16, trung đoàn 95. Chiếc xe tăng này sau đó bị ta bắn cháy, một
chiếc khác gần dinh Tỉnh trưởng phải lùi lại phía sau vì trời cũng đã tối.
Trong phim Mưa Đỏ, các trận đánh đều diễn
ra trong lòng thành cổ từ những ngày đầu tiên. Và điều đó là sai cơ bản với lịch
sử.
Trong
cuộc chiến đấu bảo vệ thị xã Quảng Trị, cần phải nhắc đến lực lượng không quân
của Mỹ và VNCH. Toàn bộ bầu trời thuộc về họ.
Giai
đoạn đầu của chiến dịch, lực lượng phòng không của ta khá tốt, hạn chế được các
cuộc ném bom. Một khẩu đội 12 ly 7 đã từng bắn cháy một máy bay trực thăng. Một
khẩu đội 12 ly 7 khác bắn cháy một máy bay A.37. Nhưng càng về sau càng yếu do
bị tiêu hao bởi pháo kích và bom.
Nhắc
đến bầu trời Quảng Trị những ngày ấy, ai từng chiến đấu ở đó đều nhớ đến tiếng
máy bay chỉ điểm OV.10 và L.19. Hết chiếc này đến chiếc kia thay nhau quần thảo
lượn lờ nhòm ngó. Tiếng máy bay kêu o o rất sốt ruột.
Chỉ
một sự khác biệt của quân ta trên mặt đất là lập tức có pháo khói chỉ điểm. Và
ngay sau viên pháo khói là máy bay A.37 từ đâu đó hiện ra nhào xuống ném bom. Một
chiếc A.37 mang theo 4-6 quả bom. Mỗi lần bổ nhào chúng chỉ ném một quả. Tiếng
rít khi bổ nhào rất kinh khủng, như xoáy vào tai vào óc người lính. Hết bom,
chúng lại bắn đại bác 40 ly vào nơi nghi ngờ.
Không
có bom B.52 rải thảm trong thị xã Quảng Trị cũng như thành cổ vì quân ta và
quân địch luôn ở thế cài răng lược.
Máy
bay B.52 chỉ ném bên kia sông ở khu vực làng Nhan Biều và sân bay Ái Tử, nơi có
bến vượt của quân ta. Và xa hơn là khu vực miền Tây Quảng Trị.
Quảng
Trị năm 1972, nếu tự dưng không gian ắng đi tiếng máy bay F.4, tiếng máy bay
OV.10 và L.19, thì có nghĩa là B52 sắp đến.
Trong
phim Mưa Đỏ, không tạo được cảnh máy bay chỉ điểm OV.10, L.19 và máy bay ném
bom A.37. Một vài cảnh máy bay ném bom có lẽ được tạo bởi AI xem hơi gượng.
Một
điều nữa là pháo kích của quân lực VNCH. Có nhiều loại đạn pháo khác nhau: Pháo
bầy sát thương trên mặt đất, đạn bắn tới giống như một trận mưa rào thật to, đầy
chết chóc; pháo khoan phá công sự hầm chữ A, mà khi mới gặp chúng tôi cứ nghĩ
nó là pháo xịt, vì để lại một lỗ tròn trên mặt đất; pháo chụp nổ trên không,
cách mặt đất khoảng 15-20 m, bắn những chiếc đinh có cánh xuống dưới và chiếc
đinh này có thể xuyên thủng một tấm tôn, loại này rất nguy hiểm với người đang
không ở trong hầm.
Tuy
vậy, các loại pháo này đều có thể tránh nếu biết cách.
Với
pháo bầy và pháo chụp, bao giờ cũng có một vài quả thử để tính toán phần tử bắn.
Nếu có một cái hầm chữ A gần đó thì nên chui ngay vào để tránh. Hoặc phải tìm
cách chạy thật nhanh ra khỏi khu vực chuẩn bị có pháo kích, vì khi đã có tiếng
depar đầu nòng thì bạn không còn thời gian để tránh nữa. Cái kinh nghiệm “hai
viên đạn không bao giờ rơi chồng vào nhau” của thế chiến 1 không áp dụng được ở
đây. Vì pháo bầy là do hàng chục khẩu pháo bắn một lúc, và mỗi vết đạn có thể
là do vài viên đạn nổ ở đó.
Phải công nhận rằng pháo binh của VNCH
rất giỏi. Họ bắn rất chính xác, gây nhiều thương vong cho bộ đội ta.
Những
ngày lính VNCH không đánh, thì thường là có pháo kích. Pháo bắn dai dẳng cả
ngày. Đầu tiên là pháo bầy, khiến quân ta phải chui xuống hầm. Tiếp đó là pháo
khoan, nhằm phá hầm, quân ta lại phải bỏ hầm để chạy ra hào ngồi. Quả pháo
khoan khi trúng hầm sẽ khiến căn hầm bị phá huỷ.
Anh
bạn Sâm “mèo” phố Lò Đúc của tôi ở đại đội 7, đã lĩnh trọn một quả pháo khoan
như vậy. Thân hình anh tan ra thành từng mảnh. Chúng tôi vét phần xương thịt
còn giắt trên các vì kèo của căn hầm chữ A, được một ca thịt đem chôn. Để rồi
ngày hôm sau pháo kích lại bắn trúng, và ca thịt ấy bay đi đâu mất.
Với
pháo bầy, pháo khoan hay pháo chụp thì còn có thời gian để tìm cách tránh, chứ
với pháo tăng thì không. Khi một chiếc xe tăng bắn, tiếng nổ đầu nòng và điểm
chạm nổ của viên đạn gần như là tức thời. Gia tốc của đạn là 1200 m/ giây. Khoảng
cách gần cùng gia tốc của viên đạn không cho phép người lính kịp né tránh. Nếu
viên đạn hướng trúng vào ta, thì ngay cả một tiếng kêu “mẹ ơi” cũng không kịp
thốt ra.
Trong phim Mưa Đỏ tôi chưa thấy cảnh
pháo bầy, hoặc pháo khoan. Mà đó lại là một đặc trưng của chiến trường thị xã
Quảng Trị.
Và đặc biệt chưa mô tả sự choáng do một quả pháo tăng gây ra. Chúng ta mới thấy
hình chiếc xe tăng gầm gừ, nhả đạn chớp loé đầu nòng pháo mà thôi. Giá như dựng
được đoạn phim người lính choáng váng sau quả đạn pháo tăng nổ thì sẽ gây ấn tượng
mạnh hơn cho người xem.
Một
điều nữa là chiến hào và hầm chữ A. Chiến hào thường được đào sâu khoảng một
mét, hoặc hơn một chút, rộng khoảng 7-80 phân. Không đào sâu quá, lúc cần nhảy
lên sẽ rất khó. Còn đào rộng quá thì không có sức để đào. Đào hào xong thì đào
hầm chữ A.
Hầm
chữ A được học tập theo kinh nghiệm của chiến tranh Triều Tiên 1950, gồm một
cây đòn nóc dài thật vững, gác lên đó những thanh tre hoặc gỗ, lát thêm miếng
ván hoặc liếp tre rồi đổ đất vào lèn kỹ. Hai cửa hầm chữ A là nhánh hào râu tôm
thông ra ụ chiến đấu. Hầm chữ A để tránh bom pháo rất tốt. Tôi từng thấy một
căn hầm chữ A sát một hố bom, trơ cả khung như xương sườn một con trâu mà không
bị sập.
Trong
thị xã Quảng Trị năm 1972, những chiếc hầm chữ A cùng các ụ chiến đấu được ngụy
trang rất kỹ nhằm tránh sự phát hiện của máy bay chỉ điểm OV.10 hay L.19.
Và
cả xe tăng của địch nữa. Bất kỳ một mô đất nào nhô lên bất thường đều sẽ bị
pháo dập cho tơi bời.
Xe
tăng địch cũng sẽ ưu tiên nhằm bắn vào các ụ đất mà nó nghi ngờ. Bởi vậy, các
đoạn hầm hào của quân ta trong Mưa đỏ được đắp bởi các bao cát là sai cơ bản.
Chưa nói đến các bao cát thời ấy chỉ đựng khoảng 20 kg thôi, chứ không phải loại
to đùng 5-70 kg như trong phim.
Chưa
kể trong phim người ta còn kiếm được mấy tấm ghi lỗ để gác lên mái hầm. Ghi lỗ ấy
vốn dùng để làm đường băng dã chiến, chỉ có ở khu vực sân bay, trong thành cổ
không có loại này. Một cái hầm gác mấy tấm ghi lồ lộ thế, thì may được nửa ngày
chứ đừng nói cả cuộc chiến.
Chiến
dịch bảo vệ thị xã Quảng Trị là một chiến dịch phòng ngự. Mà đã phòng ngự thì
ít di chuyển. Việc đeo cái tạp dề Bao-xe đựng băng đạn trong phòng ngự là không
cần thiết. Vì các băng đạn được quân ta để rải rác trên vách hào, hết đạn là lấy
được ngay.
Vả
lại, mỗi khẩu AK bao giờ cũng lắp hai băng đạn ngược đầu nhau. Một trận đánh
đâu phải lúc nào cũng dùng hết 60 viên đạn? Với điểm xạ hai viên một, thì vừa
chính xác, vừa tiết kiệm đạn, vừa tạo uy lực áp đảo đối phương.
Thực
tế, lính dù và sau này là lính Thủy quân lục chiến rất ngại những điểm xạ hai
viên một của bộ đội ta. Nó thể hiện sự điềm tĩnh của người lính, thể hiện người
bắn đã từng trải. Xem phim thấy tiểu đội trưởng Tạ là lính cựu mà không dùng
hai băng AK cột ngược, hết đạn vẫn phải móc băng đạn mới trong tạp dề để thay
thì buồn cười.
Chi
tiết đó giảm đi sự sáng tạo, kinh nghiệm của người lính Giải phóng quân. Lúc mới
vào thị xã Quảng Trị, tôi cũng từng đeo tạp dề. Vì nghĩ rằng nó cũng giống như
miếng áo giáp, che chở cho mình. Nhưng sau vài ngày thấy vướng, cần thay đạn rất
khó. Nên bỏ. Lúc bỏ, thấy da bụng nhăn nheo vì mồ hôi, ở giữa có đám hắc lào to
gần bằng bàn tay.
Như
tôi đã viết ở trên, các tiểu đoàn d4, d5, d6 của trung đoàn 95 và K3 Tam Đảo
sau khi vượt sông ngày 22.7.1972 vào thị xã Quảng Trị thì lực lượng quân ta có
8 tiểu đoàn, trong đó trung đoàn 48 đã ở đó từ đầu chiến dịch.
Trung
đoàn 48 của sư đoàn 320 còn có tên là đoàn Quang Sơn, với lời thề “Quang Sơn
còn- Thành cổ còn”!
Trong
Mưa đỏ, đạo diễn và tác giả kịch bản đã nhét lời thề này vào K3 Tam Đảo “Tam
Sơn còn- Thành cổ còn”. Vậy là sai rồi. Chưa kể, tiểu đoàn K3 Tam Đảo đến ngày
22.7.1972 mới vượt sông vào thị xã Quảng Trị, chứ không phải từ đầu chiến dịch.
Cuộc
rút quân đêm 15.9.1972 là do sự quyết đoán của BCH hỗn hợp lực lượng bảo vệ thị
xã Quảng Trị sau nhiều ngày phân tích thế Địch-Ta.
Nên
nhớ rằng mọi phương tiện thông tin liên lạc giữa thành cổ Quảng Trị với bờ Bắc
đều đã bị cắt đứt từ trước đó nhiều ngày. Mãi đến chiều tối 15.9 khi có chỗ xe
tăng địch nống sát đến bờ sông Thạch Hãn và sở chỉ huy, thì BCH mới ra quyết định
này.
Tất cả đều bơi để vượt sông, không có
thuyền nào đón cả. Đơn giản vì không còn chiếc thuyền nào nữa, bị địch bắn chìm
trước đó cả rồi.
Các thương binh nặng thì đành để lại, vì không thể đưa qua sông. Một vài nhóm
nhỏ ở xa, mất liên lạc nên cũng bị rớt lại.
Ngày
16.9 địch tiếp tục tấn công, nhưng không dám tiến nhanh vì không biết quân ta
đã rút. Các nhóm nhỏ bị rớt lại và một số anh em thương binh vẫn tiếp tục chiến
đấu. Nhiều người trong số đó đã hy sinh hoặc bị bắt, thậm chí bị giết khi súng
hết đạn. Đêm 16.9 vẫn còn một số anh em từ trong thành vượt ra. Chính họ đã kể
cho chúng tôi những gì đã xảy ra trong ngày 16.9 khi lính Thủy quân Lục chiến
tràn ngập Cổ thành.
Một
người bạn của tôi còn kể lại rằng, chiều ngày 16.9, bạn anh ấy (là lính VNCH)
đã dùng ca nô để vớt những người lính GPQ đang kiệt sức và bị dòng lũ trên sông
Thạch Hãn cuốn đi…
Trong
chiến tranh, sẽ có những sai sót và tổn thất khó tránh. Không tô hồng và dám
nhìn thẳng vào sự thật sẽ làm chúng ta mạnh mẽ hơn.
Vậy
Mưa Đỏ có phải là một bộ phim đáng xem?
Vâng.
MƯA ĐỎ LÀ MỘT BỘ PHIM NÊN XEM.
Ít
nhiều, nó đã phản ánh được cuộc chiến đấu Bảo vệ thị xã Quảng Trị năm 1972. Những
điều tôi viết ở trên chỉ làm rõ thực tiễn chiến trường lúc đó để những ai chưa
từng trải qua sẽ hiểu thêm về Lịch sử của 81 ngày đêm khốc liệt ấy.
(Hết
đoạn trích)
***
Lời
bình của Huy Cường: Cuộc chiến chống Mỹ kéo dài 25 năm với những chiến công,
gian khổ và tổn thất vô cùng to lớn nhưng cho đến giờ chưa có bộ phim nào mang
tính sử thi đúng nghĩa, chân thực, là một món nợ lớn của ngành Điện ảnh Việt
Nam. Mưa Đỏ có bù đắp vào sự thiếu hụt ấy nhưng có những hạn chế như nói trên.
Để
tới đây, có những phim về đề tài này ĐÁNG XEM hơn, thiết nghĩ các tác giả cần một
sự hợp tác, hỗ trợ cần thiết VỚI CÁC CỰU CHIẾN BINH CỦA CẢ HAI PHÍA (kể cả quân
nhân Mỹ) để tránh được những gì Mưa Đỏ dính phải.
Nhân
đây, tôi muốn gửi vài lời chân thành đến một diện đặc biệt, đó là các bạn (phần
lớn là bạn trẻ) comment trên Facebook của tác giả Trịnh Hoà Bình với hàm ý phản
đối nội dung trên, bênh vực cho e kip làm phim bằng một luận lý rất vô lý “Phim
truyện thì nó phải thế !”
Những
người xem phim và bình luận như vậy không giúp gì cho điện ảnh nước nhà khá
lên.
Thời
gian đang kéo không gian chiến trận lùi xa, nếu không có những cây viết trung
thực, quả cảm và khách quan như Trịnh Hoà Bình mà để thế hệ sau tin như đinh
đóng cột “K3 còn, Thành cổ còn” thì thật đáng tiếc.
Mời
các bạn chờ đón bài tới tôi viết về trận An Lộc có nhiều nét tương đồng với Mưa
Đỏ nhưng ác liệt hơn nhiều và tổn thất của hai bên (đã được xác định), lớn hơn
trận Thành cổ Quảng Trị nhiều. Biết đâu, nó sẽ là một gợi ý cho bộ phim “An Lộc
mưa đạn đỏ trời” và sẽ là một bộ phim ĐÁNG XEM chứ không phải bộ phim “NÊN XEM”
như Mưa Đỏ nữa!
Để
khen, chê những tác phẩm như Mưa Đỏ không dễ. Một là dễ bị hàm hồ, cảm tính,
hai là thiên kiến (thiên kiến về phía nào cũng dở). Cả hai thái độ này sẽ làm
cho Lịch sử méo mó, sai lệch đi.
===========================
Tóm lược về trận chiến bảo vệ Thành cổ
Quảng Trị mùa hè 1972
YouTube ›
watch
Jun
10, 2025 ... Tóm lược về trận chiến bảo vệ Thành
cổ Quảng Trị mùa hè 1972 | Hải Stark | Thế Giới Bài viết gốc: Tóm lược
về trận chiến bảo vệ Thành cổ ...
.
Tái Chiếm Cổ Thành Quảng-Trị Ngày
16-9-72 - TQLC
s113345672.onlinehome.us ›
chiensu › cs-taichie...
Trong
suốt tháng 5-72, nhiều cuộc tấn-công cấp Trung-Đoàn có chiến-xa
tùng-thiết của cộng sản vào khu-vực bố-trí quân của LĐ 369 tại Mỹ-Chánh, nhưng
đều bị TQLC ...
.
Tái chiếm Quảng Trị, trận chiến dài
nhất - Việt Báo Foundation
Việt
Báo Foundation – A Nonprofit 501 (c)(3) Organization ›
tai-chiem-quang-tri-tran-chien-dai-...
Sep
14, 2022 ... Trận đánh tái chiếm cổ thành Quảng Trị kéo
dài 81 ngày trong mùa Hè đỏ lửa 1972 là một trong những trận đánh dài và khốc
liệt nhất trong ...
.
The Battle of Quang Tri
Citadel in 1972 – Perspective from the ARVN Soldiers
https://www.youtube.com/watch?v=Gyjn8cwhR68
No comments:
Post a Comment