Chúng
ta nợ vua Gia Long một công trình tôn vinh ông xứng đáng!
Lê Thọ Bình
16/09/2025
https://baotiengdan.com/2025/09/16/chung-ta-no-vua-gia-long-mot-cong-trinh-ton-vinh-ong-xung-dang/
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2025/09/GL.jpg
Ghi chú của tác giả: Pho tượng đồng vua Gia
Long được nghệ nhân đúc đồng xứ Huế Nguyễn Văn Thuận đúc, hoàn thành ngày
17/11/2022
Câu chuyện về Gia Long - Nguyễn Ánh vẫn là đề
tài gây tranh cãi. Trong chính sử, sách giáo khoa nhiều thế hệ học sinh được dạy,
Nguyễn Ánh gắn liền với hình ảnh “Cõng rắn cắn gà nhà”. Ai nói khác đi dễ bị
quy kết là “lật sử”. Nhưng liệu có công bằng với ông không?
Từ khi chúa Nguyễn Hoàng đưa dân vào Nam khai
khẩn, mở mang bờ cõi, đến đời Gia Long thì lãnh thổ nước ta được thống nhất từ
mũi Cà Mau đến địa đầu Móng Cái, bao gồm cả Hoàng Sa và Trường Sa. Cái tên “Việt
Nam”, danh xưng mà chúng ta ngày nay vẫn tự hào, cũng chính là gắn liền với Gia
Long (Ông đề nghị đặt quốc hiệu là “Nam Việt”, nhưng triều Thanh đảo ngược
thành “Việt Nam”, câu chuyên này sẽ nói sau).
Trong tâm thức nhiều người, Nguyễn Ánh vẫn chỉ
bị khắc họa như kẻ dựa vào ngoại bang, “bán nước cầu vinh”. Nhiều lúc tôi cứ lẩn
thẩn: “Người đời nghĩ vậy cũng là lẽ thường tình. Nhưng buồn hơn là ở chỗ ngay
con cháu dòng họ Nguyễn ở xứ Thanh vẫn chỉ cho rằng Nguyễn Ánh “cõng rắn cắn gà
nhà”, mà không nhìn thấy công lao của ông thì thật đáng trách. Con cháu họ Nguyễn
chỉ coi ông cha là “giặc” thì thật là chua xót”.
Tôi nhớ lời cụ thân sinh khi còn sống, bảo:
“Giặc cỏ” Tây Sơn khi ra Bắc đốt Lam Kinh, cháy liền ba tháng, khói đen phủ kín
cả chân trời xứ Thanh. Cụ vốn là con cháu nhà Lê nên không ưa Tây Sơn và suy
nghĩ cực đoan cũng là điều dễ hiểu.
Lớn lên, hiểu biết hơn, tôi nhận ra rằng, vua
chúa cũng là con người, đều có hai mặt: Sáng – tối. Quang Trung là một anh hùng
vĩ đại, người đánh tan mấy chục vạn quân Thanh, làm rạng danh dân tộc. Song
chính quân Tây Sơn cũng từng gây nhiều đau thương tang tóc cho dân lành. Nhận định
công bằng, khách quan với cả hai phía mới là cách nhìn trưởng thành.
Gia Long cũng vậy. Đúng là ông cầu viện ngoại
bang, nhưng cũng chính ông là người đặt nền móng cho một triều đại kéo dài hơn
100 năm, giữ yên bờ cõi, mở mang đất nước, xây dựng nhiều công trình văn hóa, từ
Kinh thành Huế, lăng tẩm, hệ thống sông ngòi thủy lợi… để lại dấu ấn cho hậu thế.
Đó không thể chỉ là hình ảnh của một kẻ “cõng rắn”.
Lịch sử cần sự công bằng, chứ không phải chỉ
những phán xét cực đoan. Nhiều người, kể cả không ít trí thức thời nay, chỉ
nhìn thấy mặt tối mà không nhìn thấy mặt sáng của Gia Long.
Tôi vẫn thầm ước một ngày nào đó, trên mảnh đất
xứ Thanh có một tượng đài mang tên Gia Long – Nguyễn Ánh lừng lững chẳng kém gì
tượng Quang Trung mà “Bọ Nhân” đã làm ở ngay Trung tâm TP. Thanh Hóa. Tượng đài
này đặt ở đâu đó, Hàm Rồng, chẳng hạn, để vinh danh ông như một người đã đưa
giang sơn về một mối và đặt quốc hiệu Việt Nam. “Bọ Nhân” ơi, ông chuẩn bị tinh
thần nhé (cụ Trịnh Huyên nhắn với “Bọ Nhân” như thế nhé).
Công trình không chỉ tôn vinh ông, mà cái cốt
lõi là để nhắc nhở rằng: Lịch sử không chỉ là vinh quang một phía, mà là bức
tranh nhiều màu. Và thế hệ hôm nay (chí ít là người xứ Thanh) cần đủ bản lĩnh để
nhìn nhận trọn vẹn, tôn vinh xứng đáng những nhân vật đã góp phần định hình non
sông.
Hãy công bằng với Gia Long, như chúng ta đã
công bằng với Quang Trung. Bởi lịch sử chỉ thật sự soi sáng tương lai khi được
nhìn bằng con mắt bao dung, khách quan và tỉnh táo.
---------------
4 comments
Tôi ko phản đối việc nhìn nhận lại công lao
triều Nguyễn Gia Long, đó là việc nên làm, ko chỉ là chuyện mở rộng và bình định
lãnh thổ mà còn là sắp xếp lại hệ thống hành chính, ban hành luật pháp và đưa
VN vào 1 thời kỳ tương đối quốc thái dân an.
Nhưng gắn hết công mở rộng bờ cõi vô triều Nguyễn là sai nhé, công cuộc mở rộng
bờ cõi đã bắt đầu từ thời vua Lý Thánh Tông, đem về chiến lợi phẩm là đất
Quảng Bình & Quảng Trị ngày nay.
Tuy nhiên, công lao lớn nhất, chiếm gần hết đất Chăm Pa phải thuộc về vua Lê
Thánh Tông, chiếm gần hết
đất Chăm Pa, bao gồm cả kinh thành Đồ Bàn (Bình Định ngày nay), lãnh thổ Chăm
Pa chỉ còn lại mảnh đất nhỏ là vùng Phan Rang- Phan Rí bây giờ.
Triều đại nhà Nguyễn tiếp nối công cuộc chinh phạt, chiếm nốt Phan Rang-
Phan Rí và cả 1 phần lãnh thổ Chân Lạp (vùng Tây Nam Bộ ngày nay)
Cho nên câu "từ khi chúa Nguyễn Hoàng đưa dân vào Nam..." là sai, phải
bắt đầu từ thời nhà Lý, cao trào là vua Lê Thánh Tông. Thời nhà Nguyễn, chủ yếu
là vua Gia Long và Minh Mạng là những người hoàn tất công cuộc mở cõi.
vc chưa bao giờ dám nhìn nhận vua Gia long đã
thống nhất đất nước. Đó là fact là sự việc có thật.
vc do nga, trung cộng và cả khối đông Âu tiếp viện, tiếp quân không phải
"cõng rắn cắn gà nhà" ?
Không rõ tác giả "kêu gào" "đối
tượng" nào (Hãy công bằng với Gia Long, như chúng ta đã công bằng với
Quang Trung.). Cần phải chỉ đích danh những tên "lật sử", đã từ chối
cả một triều đại (hiện nay chúng còn sống cả đấy!). Chúng là những "sử
da" theo mác-lê.
No comments:
Post a Comment