Việt
Nam cần tổ chức trưng cầu dân ý về đề án đường sắt cao tốc?
04/10/2024
Trong
tháng 10, dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam với mức đầu tư hàng chục tỷ đô la sẽ
được trình lên Quốc hội Việt Nam để cơ quan này thông qua chủ trương đầu tư. Những
ngày gần đây, nổi lên nhiều cuộc tranh luận về việc có nên tiến hành dự án hay
không và cũng xuất hiện những lời đề nghị cần trưng cầu dân ý về nó, theo quan
sát của VOA.
https://gdb.voanews.com/01000000-0aff-0242-5e51-08dc065d6804_cx2_cy0_cw94_w1023_r1_s.jpg
Đài
Phát thanh-Truyền hình Hà Nội đăng infographic về đề án đường sắt cao tốc của
Việt Nam, tháng 11/2023.
Báo chí Việt
Nam đưa tin hôm 1/10 rằng một thứ trưởng Bộ Giao thông-Vận tải cho biết chính
phủ chọn phương án đầu tư tuyến đường sắt cao tốc Bắc-Nam với tốc độ thiết kế
là 350 km/h, với tổng mức đầu tư hơn 67 tỷ đô la và dự kiến hoàn thành vào năm
2035.
Vẫn theo vị
thứ trưởng, trong nửa cuối tháng 9 vừa qua, Bộ Chính trị - nhóm có quyền quyết
sách cao nhất trong Đảng Cộng sản nắm độc quyền lãnh đạo - đã ra kết luận về chủ
trương đầu tư dự án và bước tiếp theo là đưa chủ trương này ra Quốc hội để được
phê duyệt trong tháng 10 này.
Về lý thuyết,
Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất của Việt Nam, nhưng trên thực tế, ở đất
nước do Đảng Cộng sản lãnh đạo, cơ quan này bị xem là “quốc hội nghị gật” hoặc
“quốc hội con dấu củ khoai” có nhiệm vụ biểu quyết về mặt hình thức, có tính thủ
tục, để thông qua nhân sự hay các chính sách đã được đảng quyết định từ trước.
Trong thời
gian gần đây, trên các cơ quan truyền thông chính thống của Việt Nam lẫn trên mạng
xã hội, theo quan sát của VOA, có nhiều bài viết và ý kiến ủng hộ dự án, cho rằng
nó cần thiết, giúp hiện đại hóa cơ sở hạ tầng cũng như tạo đột phá trong phát
triển kinh tế.
Ở chiều
ngược lại, trên báo chí nhà nước lẫn mạng xã hội, cũng có không ít bài viết và
ý kiến tỏ ý trăn trở, lo ngại về các vấn đề như lấy đâu nguồn vốn để thực hiện
dự án, liệu có đội vốn, chậm tiến độ như đã xảy ra với nhiều dự án của nhà nước
trong quá khứ, hiệu quả trong tương lai ra sao khi mà phần lớn các dự án đường
sắt tương tự ở nước ngoài bị lỗ, và nguy cơ Việt Nam sẽ bị rơi vào bẫy nợ của
nước ngoài.
Các cuộc
thảo luận về vấn đề này thu hút hàng chục nghìn lượt tương tác trong những nhóm
hoặc trang cá nhân như Vietnam Projects Construction, Women News, Chân Trời Mới
Media, tiến sĩ Nguyễn Ngọc Chu, cựu nhà báo Huỳnh Ngọc Chênh, luật sư Trần Vũ Hải,
các ông Kim Văn Chính, Trần Trọng An, Tống Nguyên…
Bên cạnh
vô số những lập luận trái chiều nhau gồm ủng hộ, phản biện, phản đối dự án,
cũng có không ít người đề nghị cần trưng cầu dân ý về dự án. Những người này viện
dẫn Luật trưng cầu ý dân của Việt Nam đã có từ năm 2015.
Luật này
quy định rằng “Vấn đề đặc biệt quan trọng về kinh tế-xã hội có ảnh hưởng lớn đến
sự phát triển của đất nước” là một trong những mục mà Quốc hội có thẩm quyền
xem xét, quyết định trưng cầu ý dân.
Có chung
suy nghĩ với những người nêu trên, Luật sư Hoàng Văn Hướng nói với VOA: “Đường
sắt cao tốc là một trong những dự án rất lớn, trải dài khắp đất nước. Về quy mô
đầu tư, ảnh hưởng về xã hội, về địa lý, thì nên làm trưng cầu dân ý, lấy ý kiến
của nhân dân. Chúng ta có luật rồi. Cái đó thể hiện tính dân chủ của một xã hội”.
Ông Hướng
nói thêm rằng cá nhân ông “hoàn toàn ủng hộ đường lối của Đảng, của nhà nước” về
xây đường sắt cao tốc.
“Cá nhân
tôi không tin có việc diễn ra trưng cầu dân ý về dự án này”, Luật sư Trần Vũ Hải
chia sẻ ý kiến với VOA.
Dẫn quy định
của Luật trưng cầu ý dân, ông Hải nhận định rằng “Nếu thực hiện các thủ tục để
tiến hành một cuộc trưng cầu ý dân, phải mất thêm khoảng 1 năm để Quốc hội ra
nghị quyết về trưng cầu ý dân về dự án này, mà theo tôi có khi kéo dài hơn”.
Ông Hải
đưa ra quan sát cá nhân rằng việc trưng cầu dân ý về một dự án hạ tầng ở một quốc
gia là điều khá hiếm trên thế giới.
“Người dân
Việt Nam còn chưa thực hiện được quyền này”, Luật sư Hà Huy Sơn nhận xét với
VOA.
Chỉ ra điều
cốt lõi là thể chế chính trị của Việt Nam, ông Sơn nói thêm: “Trong Hiến pháp,
Điều 4 quy định là Đảng lãnh đạo nhà nước. Trước đây, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng
nói rằng Hiến pháp chỉ là thể hiện Cương lĩnh của Đảng thôi. Tôi cho là trưng cầu
dân ý cũng thể hiện ý chí của Đảng thôi”.
Từ góc
nhìn của mình, Luật sư Sơn cho rằng nếu việc trưng cầu dân ý được tổ chức, nhiều
khả năng kết quả sẽ không đáng tin cậy: “Thông qua các cơ quan, tổ chức, chính
quyền có thể khống chế theo ý muốn được”.
“Việc này
chắc không khả thi đâu vì chưa có tiền lệ nào như vậy cả”, nhà bình luận thời
cuộc độc lập Dương Quốc Chính nhận định với VOA.
Hồi tháng
9/2023, báo Thanh Niên đăng bài nói rằng Luật trưng cầu ý dân của Việt Nam đã
có hiệu lực được 7 năm nhưng “chưa tổ chức cuộc trưng cầu nào”.
Cũng như
Luật sư Sơn, ông Chính cho rằng nếu như có trưng cầu, kết quả sẽ “không đáng
tin cậy lắm đâu”.
Ông Chính
đưa ra quan sát rằng các kênh truyền thông của nhà nước dường như đã và đang
tác động hiệu quả đến suy nghĩ của người dân, vì vậy, nhiều người “hoan hỉ” về
dự án đường sắt cao tốc và “không nhận thức cụ thể được về cái lợi hay cái hại
như thế nào”.
Theo ông
Chính, với thực tế là gần như không thể có cơ hội để thể hiện lập trường qua một
cuộc trưng cầu dân ý, những người muốn phản biện hay phản đối dự án chỉ có thể
hy vọng vào “dư luận, mạng xã hội” để tác động đến các đại biểu Quốc hội, thậm
chí đến các thành viên Trung ương Đảng hay Bộ Chính trị.
Một ví dụ
được ông Chính nêu ra là “vụ Dự luật Đặc khu”. Đó là sự kiện nhiều người lên tiếng
và biểu tình về dự luật hồi mùa hè năm 2018, làm cho dự luật bị gác lại.
Công nhận
rằng ở Việt Nam, những việc quan trọng, bao gồm trưng cầu dân ý, phải theo “chủ
trương của Đảng”, song Luật sư Hoàng Văn Hướng cho rằng cử tri có nhiều hình thức
để đề xuất việc trưng cầu, mà tốt nhất là “thông qua các cuộc tiếp xúc cử tri”.
Bên cạnh
đó là những con đường khác, ông Hướng nói: “Những người có hiểu biểu có thể nêu
ý kiến bằng nhiều cách: gửi văn bản, ý kiến trực tiếp, nhắn tin, gửi thư… nói rằng
muốn thực hiện trưng cầu dân ý. Quan điểm của tôi là nếu làm được như thế, tính
dân chủ tương đối khách quan”.
Đối với những
ý kiến hoài nghi về mức độ đáng tin cậy của trưng cầu dân ý, Luật sư Hướng cho
rằng “không có gì phải sợ” nếu việc trưng cầu được làm “đúng luật, khách quan,
dân chủ, đảm bảo tính minh bạch, giám sát của tất cả các bên”.
VOA liên lạc
với Quốc hội Việt Nam để tìm hiểu quan điểm của họ nhưng chưa nhận được hồi
đáp.
-------------------------
LIÊN
QUAN
Ts.
Huỳnh Thế Du: Nếu VN giảm được rủi ro, yếu kém, 2 tuyến tàu cao tốc nối TQ sẽ
có lợi
17/04/2024
Giới
phân tích: Mừng ít, lo nhiều về 2 tuyến đường sắt cao tốc Việt Nam-Trung Quốc
2030
13/04/2024
Việt Nam ‘ưu tiên’ khởi công
đường sắt cao tốc tới Trung Quốc trước năm 2030
10/04/2024
Việt
Nam muốn học hỏi Trung Quốc để xây đường sắt cao tốc
01/04/2024
Trung
Quốc, Việt Nam nhắm đến việc thúc đẩy các tuyến đường sắt khi ông Tô Lâm thăm Bắc
Kinh
16/08/2024
No comments:
Post a Comment