PHỤ NỮ CHÂU PHI SANG NGA LÀM VIỆC TỐ BỊ LỪA VÀO CÁC HÃNG CHẾ TẠO VŨ KHÍ CHỐNG UKRAINE (AP / VOA)

 

Phụ nữ Châu Phi sang Nga làm việc tố bị lừa vào các hãng chế tạo vũ khí chống Ukraine

AP

11/10/2024

https://www.voatiengviet.com/a/phu-nu-chau-phi-sang-nga-lam-viec-to-bi-lua-vao-cac-hang-che-tao-vu--khi-chong-ukraine/7818246.html

 

Các quảng cáo trên mạng xã hội hứa hẹn với những phụ nữ trẻ châu Phi một vé máy bay miễn phí, tiền bạc và một cuộc phiêu lưu xa xôi ở châu Âu. Chỉ cần hoàn thành một trò chơi máy tính và bài kiểm tra từ vựng tiếng Nga gồm 100 từ.

 

https://gdb.voanews.com/01000000-0a00-0242-4bd9-08dbb7b87b03_w1023_r1_s.jpg

Ảnh vệ tinh cho thấy Khu kinh tế đặc biệt Alabuga của Tatarstan nơi có nhà máy lắp ráp hàng nghìn máy bay không người lái tấn công do Iran thiết kế.

 

Nhưng thay vì được tham gia chương trình học tập và làm việc trong các lĩnh vực như dịch vụ khách sạn và phục vụ ăn uống, một số người trong số họ sau khi đến thảo nguyên của vùng Tatarstan của Nga mới biết rằng họ sẽ phải làm việc quần quật trong một nhà máy để chế tạo vũ khí chiến tranh, lắp ráp hàng nghìn máy bay không người lái tấn công do Iran thiết kế để phóng vào Ukraine.

 

Trong các cuộc phỏng vấn với AP, một số phụ nữ phàn nàn về việc phải làm việc nhiều giờ dưới sự giám sát liên tục, về những lời hứa hão về tiền lương và lĩnh vực học tập, và phải làm việc với các hóa chất ăn da khiến da họ bị rỗ và ngứa.

 

Để lấp đầy tình trạng thiếu hụt lao động cấp bách ở Nga thời chiến, Điện Kremlin đã tuyển dụng phụ nữ từ 18-22 tuổi từ những nơi như Uganda, Rwanda, Kenya, Nam Sudan, Sierra Leone và Nigeria, cũng như quốc gia Nam Á Sri Lanka. Chiến dịch này đang mở rộng sang các nơi khác ở Châu Á cũng như Châu Mỹ Latin.

 

Điều đó đã đưa một số hoạt động sản xuất vũ khí quan trọng của Moscow vào tay khoảng 200 phụ nữ châu Phi thiếu kinh nghiệm, những người đang làm việc cùng với các sinh viên dạy nghề người Nga chỉ mới 16 tuổi tại nhà máy ở Khu kinh tế đặc biệt Alabuga của Tatarstan, cách Moscow khoảng 1.000 km về phía đông, theo một cuộc điều tra của AP về khu phức hợp công nghiệp này.

 

“Tôi thực sự không biết cách chế tạo máy bay không người lái”, một phụ nữ châu Phi đã bỏ việc ở quê nhà và nhận lời mời của Nga cho biết.

 

AP đã phân tích hình ảnh vệ tinh của khu phức hợp và các tài liệu nội bộ, nói chuyện với nửa tá phụ nữ châu Phi đã đến đó và theo dõi hàng trăm video trong chương trình tuyển dụng trực tuyến có tên “Alabuga Start”.

 

Một hành trình đầy hy vọng từ Châu Phi dẫn đến “một cái bẫy”

 

Người phụ nữ đồng ý làm việc tại Nga đã hào hứng ghi lại hành trình của mình, tự chụp ảnh mình tại sân bay và quay video về bữa ăn trên máy bay và bản đồ trên chuyến bay, tập trung vào từ “Châu Âu” và chỉ vào đó bằng bộ móng tay dài được cắt tỉa cẩn thận.

 

Tuy nhiên, khi đến Alabuga, cô sớm biết mình sẽ làm gì và nhận ra đó là “một cái bẫy”.

 

“Công ty chỉ chuyên sản xuất máy bay không người lái. Không có gì khác”, người phụ nữ lắp ráp khung máy bay nói. “Tôi hối hận và nguyền rủa ngày tôi bắt đầu sản xuất tất cả những thứ đó”.

 

Một manh mối có thể về những gì đang chờ đợi những người nộp đơn là bài kiểm tra vốn từ vựng của họ bao gồm các từ như “nhà máy” và các động từ “móc” và “tháo móc”.

 

Những công nhân này liên tục bị giám sát trong ký túc xá và tại nơi làm việc, giờ làm việc kéo dài và mức lương thấp hơn mong đợi — các chi tiết được xác nhận bởi ba người phụ nữ khác được AP phỏng vấn, không nêu tên hoặc quốc tịch của họ vì lo ngại cho sự an toàn của họ.

 

Ban quản lý nhà máy dường như cố gắng ngăn cản phụ nữ châu Phi rời đi, và mặc dù một số được cho là đã rời đi hoặc tìm được việc làm ở nơi khác tại Nga, AP không thể kiểm chứng điều đó một cách độc lập.

 

Một nhà máy sản xuất máy bay không người lái đang phát triển ở Tatarstan

 

Nga và Iran đã ký một thỏa thuận trị giá 1,7 tỷ đô la vào năm 2022, sau khi Tổng thống Vladimir Putin xâm lược nước láng giềng Ukraine, và Moscow bắt đầu sử dụng máy bay không người lái nhập khẩu từ Iran, hay UAV, trong trận chiến vào cuối năm đó.

 

Khu kinh tế đặc biệt Alabuga được thành lập vào năm 2006 để thu hút các doanh nghiệp và đầu tư vào Tatarstan. Khu vực này đã mở rộng nhanh chóng sau cuộc xâm lược và các bộ phận chuyển sang sản xuất quân sự, bổ sung hoặc cải tạo các tòa nhà mới, theo hình ảnh vệ tinh.

 

Mặc dù một số công ty tư nhân vẫn hoạt động ở đó, nhà máy được gọi là “Alabuga” trong các tài liệu bị rò rỉ nêu chi tiết các hợp đồng giữa Nga và Iran.

 

Máy bay không người lái Shahed-136 ban đầu được vận chuyển dưới dạng tháo rời đến Nga, nhưng hoạt động sản xuất đã chuyển sang Alabuga và có thể là một nhà máy khác. Alabuga hiện là nhà máy chính của Nga sản xuất máy bay không người lái phát nổ một chiều, với kế hoạch sản xuất 6.000 chiếc mỗi năm vào năm 2025, theo các tài liệu bị rò rỉ và Viện Khoa học và An ninh Quốc tế có trụ sở tại Washington.

 

Mục tiêu đó hiện đã vượt tiến độ, với việc Alabuga đang chế tạo 4.500 máy, ông David Albright, cựu thanh tra vũ khí của Liên hiệp quốc làm việc tại viện cho biết.

 

Việc tìm kiếm công nhân là một vấn đề. Với tình trạng thất nghiệp ở mức thấp kỷ lục và nhiều người Nga đã làm việc trong các ngành công nghiệp quân sự, chiến đấu ở Ukraine hoặc đã trốn ra nước ngoài, các quan chức nhà máy đã chuyển sang sử dụng sinh viên học nghề và lao động nước ngoài giá rẻ.

 

Alabuga là cơ sở sản xuất duy nhất của Nga tuyển dụng phụ nữ từ Châu Phi, Châu Á và Nam Mỹ để chế tạo vũ khí theo các chuyên gia và cuộc điều tra của AP.

 

Khoảng 90% phụ nữ nước ngoài được tuyển dụng thông qua chương trình Alabuga Start làm việc chế tạo máy bay không người lái, đặc biệt là các bộ phận “không đòi hỏi nhiều kỹ năng”, ông cho biết.

 

Các tài liệu bị rò rỉ vào năm ngoái và được ông Albright cùng một chuyên gia về máy bay không người lái khác nêu chi tiết về lực lượng lao động đang phát triển từ dưới 900 người vào năm 2023 với kế hoạch trên 2.600 người vào năm 2025. Họ cho thấy phụ nữ nước ngoài chủ yếu lắp ráp máy bay không người lái, sử dụng hóa chất và sơn chúng.

 

Trong nửa đầu năm nay, 182 phụ nữ đã được tuyển dụng, chủ yếu từ các quốc gia Trung và Đông Phi, theo một trang Facebook quảng bá chương trình Alabuga Start. Chương trình này cũng tuyển dụng ở Nam Mỹ và Châu Á “để giúp phụ nữ bắt đầu sự nghiệp”.

 

Các quan chức đã tổ chức các sự kiện tuyển dụng ở Uganda và cố gắng tuyển dụng từ các trại trẻ mồ côi, theo các tin nhắn trên kênh Telegram của Alabuga. Các quan chức Nga cũng đã đến thăm hơn 26 tòa đại sứ tại Moscow để thúc đẩy chương trình.

 

Chiến dịch không đưa ra lý do tại sao họ không tìm kiếm phụ nữ hoặc đàn ông lớn tuổi, nhưng một số nhà phân tích cho rằng các quan chức có thể tin rằng phụ nữ trẻ dễ kiểm soát hơn. Một trong những tài liệu bị rò rỉ cho thấy các dây chuyền lắp ráp bị phân biệt đối xử và sử dụng một thuật ngữ xúc phạm để chỉ công nhân châu Phi.

 

Nhà máy cũng thu hút công nhân từ Alabuga Polytechnic, một trường nội trú dạy nghề gần đó dành cho người Nga từ 16-18 tuổi và người Trung Á từ 18-22 tuổi, nơi coi những người tốt nghiệp là chuyên gia sản xuất máy bay không người lái. Theo các kênh điều tra Protokol và Razvorot, một số người chỉ mới 15 tuổi và đã phàn nàn về điều kiện làm việc kém.

 

Giám sát, hóa chất ăn da, và một cuộc tấn công của Ukraine

 

Theo người phụ nữ lắp ráp máy bay không người lái, những công nhân nước ngoài đi xe buýt từ nơi ở của họ đến nhà máy, đi qua nhiều trạm kiểm soát an ninh sau khi quét biển số xe, trong khi các phương tiện khác bị dừng lại để kiểm tra nghiêm ngặt hơn.

 

Họ chia sẻ ký túc xá và nhà bếp được “bảo vệ suốt ngày đêm”, các bài đăng trên mạng xã hội cho biết. Việc ra vào được kiểm soát thông qua nhận dạng khuôn mặt và người mới tuyển dụng được theo dõi qua camera giám sát. Không được phép mang theo vật nuôi, rượu và ma túy.

 

Người nước ngoài được cấp thẻ SIM địa phương cho điện thoại khi đến nơi nhưng bị cấm mang vào nhà máy, nơi được coi là địa điểm quân sự nhạy cảm.

 

Một phụ nữ cho biết cô chỉ có thể nói chuyện với một phóng viên AP khi được quản lý cho phép, một người khác nói “tin nhắn của cô bị theo dõi”, một người thứ ba cho biết công nhân được yêu cầu không nói chuyện với người ngoài về công việc của họ và một người thứ tư nói các quản lý khuyến khích họ báo cáo về đồng nghiệp.

 

Người nữ công nhân nói với AP rằng những người mới tuyển dụng được dạy cách lắp ráp máy bay không người lái và phủ lên chúng một chất ăn da có độ sệt như sữa chua.

 

Nhiều công nhân không có đồ bảo hộ, cô cho biết, đồng thời nói thêm rằng các hóa chất khiến khuôn mặt cô như bị kim nhỏ đâm vào, và “những lỗ nhỏ” xuất hiện trên má cô, khiến chúng ngứa dữ dội.

 

“Rất nhiều cô gái đang phải chịu đựng”, cô nói thêm. Một video được chia sẻ với AP cho thấy một người phụ nữ khác mặc đồng phục Alabuga cũng bị ảnh hưởng tương tự trên khuôn mặt.

 

Mặc dù AP không thể xác định được các hóa chất đó là gì, nhưng chuyên gia về máy bay không người lái Fabian Hinz của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế đã xác nhận rằng các chất ăn da được sử dụng trong quá trình sản xuất chúng.

 

Ngoài những nguy hiểm từ hóa chất, bản thân khu phức hợp này đã bị một máy bay không người lái của Ukraine tấn công vào tháng 4, khiến ít nhất 12 người bị thương. Một video được đăng trên mạng xã hội cho thấy một phụ nữ Kenya gọi những kẻ tấn công là “bọn man rợ” “muốn đe dọa chúng tôi”.

 

“Chúng đã không thành công”, cô nói.

 

Công nhân bị ‘đối xử tệ như lừa’

 

Mặc dù một phụ nữ cho biết cô thích làm việc tại Alabuga vì cô được trả lương cao và thích gặp gỡ những người mới và trải nghiệm một nền văn hóa khác, nhưng hầu hết những người được AP phỏng vấn đều không đồng ý về mức lương và cho rằng cuộc sống ở đó không đáp ứng được kỳ vọng của họ.

 

Chương trình ban đầu hứa hẹn sẽ trả cho những người mới tuyển dụng 700 đô la một tháng, nhưng sau đó các bài đăng trên mạng xã hội đưa ra con số “hơn 500 đô la”.

 

Nữ công nhân lắp ráp khung máy bay cho biết chi phí chỗ ở, vé máy bay, chăm sóc y tế và các lớp học tiếng Nga của họ bị trừ vào lương và cô phải vật lộn để trả các chi phí cơ bản như vé xe buýt bằng số tiền còn lại.

 

Những người phụ nữ châu Phi “bị đối xử tệ như lừa, bị làm nô lệ”, cô cho biết, ám chỉ lệnh trừng phạt ngân hàng đối với Nga khiến việc gửi tiền về nhà trở nên khó khăn. Nhưng một công nhân khác cho biết cô có thể gửi tới 150 đô la một tháng cho gia đình.

 

Bốn người phụ nữ mô tả ca làm việc dài tới 12 giờ, với những ngày nghỉ không cố định. Tuy nhiên, hai trong số những người này cho biết họ làm việc trong bếp và nói thêm rằng họ sẵn sàng chấp nhận mức lương nếu họ có thể hỗ trợ gia đình.

 

Theo các tài liệu của nhà máy, mức lương dường như đang ảnh hưởng đến tinh thần làm việc, với các nhà quản lý thúc giục thay thế những công nhân nước ngoài bằng nhân viên nói tiếng Nga vì “các ứng viên đang từ chối mức lương thấp”.

 

Các bài đăng trên mạng xã hội cho biết sinh viên Nga và Trung Á tại Alabuga Polytechnic được phép về thăm nhà. Các phương tiện truyền thông độc lập của Nga đưa tin rằng những sinh viên nghề này muốn bỏ chương trình đã được thông báo rằng họ phải trả lại học phí.

 

AP đã liên hệ với Bộ Ngoại giao Nga và các văn phòng của Thống đốc Tatarstan Rustam Minnikhanov và Tổng giám đốc Khu kinh tế đặc biệt Alabuga Timur Shagivaleev để xin phản hồi về khiếu nại của những người phụ nữ nhưng chưa được trả lời.

 

Các tổ chức nhân quyền mà AP liên hệ cho biết họ không biết chuyện gì đang xảy ra tại nhà máy, mặc dù có vẻ phù hợp với các hành động khác của Nga. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho biết Nga đang tích cực tuyển dụng người nước ngoài từ Châu Phi và Ấn Độ để hỗ trợ cuộc chiến của mình ở Ukraine bằng cách hứa hẹn những công việc có thu nhập cao mà không giải thích đầy đủ bản chất công việc.

 

Hành động của Nga “có khả năng đáp ứng các tiêu chí về buôn người nếu việc tuyển dụng là gian lận và mục đích là bóc lột”, bà Ravina Shamdasani, phát ngôn viên của Cao ủy Nhân quyền Liên hiệp quốc, lưu ý rằng Moscow là một bên tham gia Công ước của Liên hiệp quốc về Chống tội phạm Có tổ chức Xuyên quốc gia.

 

AP đã liên hệ với chính phủ của 22 quốc gia mà công dân của họ đã được tuyển dụng cho chương trình này. Hầu hết đều không trả lời hoặc nói họ sẽ xem xét.

 

Bà Betty Amongi, Bộ trưởng Bộ Giới, Lao động và Phát triển Xã hội của Uganda, nói với AP rằng Bộ của bà đã nêu lên mối quan ngại với tòa đại sứ của mình tại Moscow về nỗ lực tuyển dụng của Alabuga, đặc biệt là những phụ nữ đã lớn tuổi, vì “lao động nữ nhập cư là nhóm dễ bị tổn thương nhất”.

 

Bộ này cho biết họ muốn đảm bảo những người phụ nữ này “không phải làm công việc bóc lột” và cần biết ai sẽ chịu trách nhiệm về phúc lợi của những người phụ nữ Uganda khi ở Nga. Trang Facebook của Alabuga cho biết có 46 phụ nữ Uganda ở khu phức hợp này, mặc dù bà Amongi đã nói rằng không có ai.

 

Độ chính xác của máy bay không người lái là bao nhiêu?

 

Được hỗ trợ bởi những công nhân nước ngoài, Nga đã tăng đáng kể số lượng máy bay không người lái mà họ có thể bắn vào Ukraine.

 

Gần 4.000 máy bay đã được phóng vào Ukraine kể từ khi bắt đầu chiến tranh vào tháng 2 năm 2022 đến năm 2023, tổ chức của ông Albright cho biết. Trong bảy tháng đầu năm nay, Nga đã phóng gần gấp đôi số đó.

 

Mặc dù mục tiêu sản xuất của nhà máy Alabuga đã vượt tiến độ, nhưng vẫn có những câu hỏi về chất lượng máy bay không người lái và liệu các vấn đề sản xuất do lực lượng lao động không có kỹ năng có gây ra trục trặc hay không. Một số chuyên gia cũng chỉ ra rằng việc Nga chuyển sang sử dụng các vật liệu khác từ thiết kế ban đầu của Iran là một dấu hiệu của vấn đề.

 

Một phân tích của AP về khoảng 2.000 cuộc tấn công của Shahed được quân đội Ukraine ghi nhận kể từ ngày 29 tháng 7 cho thấy khoảng 95% máy bay không người lái không đánh trúng mục tiêu rõ ràng. Thay vào đó, chúng rơi xuống sông và cánh đồng của Ukraine, lạc vào Latvia, thành viên NATO, và rơi xuống Nga hoặc đồng minh Belarus.

 

Theo dữ liệu do nhóm của ông Albright phân tích, trước tháng 7, khoảng 14% Shahed đánh trúng mục tiêu ở Ukraine.

 

Tỷ lệ thất bại lớn có thể là do hệ thống phòng không được cải thiện của Ukraine, mặc dù ông Albright cho biết điều này cũng có thể là do lực lượng lao động có trình độ thấp, trong đó “tay nghề kém đang len lỏi vào”, ông nói.

 

Một yếu tố khác có thể là do Nga đang sử dụng một biến thể Shahed không mang đầu đạn 50 kg thuốc nổ. Moscow có thể đang phóng những máy bay không người lái giả này để áp đảo hệ thống phòng không và buộc Ukraine phải lãng phí đạn dược, cho phép các UAV khác tấn công mục tiêu.

 

Du lịch, chơi game và một bài giới thiệu trên TikTok

 

Chiến dịch tuyển dụng Alabuga Start dựa trên một chiến dịch truyền thông xã hội mạnh mẽ với các video được chỉnh sửa khéo léo với âm nhạc sôi động cho thấy những người phụ nữ châu Phi đến thăm các địa điểm văn hóa của Tatarstan hoặc chơi thể thao.

 

Các video cho thấy họ đang làm việc — mỉm cười trong khi lau sàn, đội mũ bảo hiểm khi điều khiển cần cẩu và mặc thiết bị bảo hộ để sơn hoặc dùng hóa chất.

 

Một video mô tả cảnh các sinh viên trường Bách khoa trong các bài tập xây dựng nhóm như các trận đấu bắn súng sơn, thậm chí còn cho thấy cảnh bên thua cuộc — bị gắn mác là “phát xít” — đào chiến hào hoặc bị bắn bằng vũ khí giải trí ở cự ly gần.

 

“Chúng tôi được dạy về lòng yêu nước. Điều này đoàn kết chúng tôi. Chúng tôi sẵn sàng đẩy lùi mọi hành động khiêu khích”, một sinh viên cho biết.

 

Các video trên các trang truyền thông xã hội của Alabuga không đề cập đến vai trò của nhà máy trong trọng tâm sản xuất máy bay không người lái của Nga, nhưng Đặc khu kinh tế này cởi mở hơn với truyền thông Nga.

 

Ông Konstantin Spiridonov, phó giám đốc của một công ty sản xuất máy bay không người lái cho mục đích dân sự trước chiến tranh, đã giới thiệu video về dây chuyền lắp ráp Alabuga cho một blogger người Nga vào tháng 3. Chỉ ra những phụ nữ trẻ châu Phi, ông không liên hệ rõ ràng máy bay không người lái với chiến tranh nhưng lưu ý rằng sản phẩm của họ hiện “rất có liên quan” đến Nga.

 

Các trang mạng xã hội của Alabuga Start tràn ngập những bình luận từ những người châu Phi đang cầu xin việc làm và nói rằng họ đã nộp đơn nhưng vẫn chưa nhận được câu trả lời.

 

Chương trình được các bộ giáo dục ở Uganda và Ethiopia quảng bá, cũng như trên các phương tiện truyền thông châu Phi mô tả đây là cách kiếm tiền và học các kỹ năng mới.

 

Ban đầu được quảng cáo là chương trình làm thêm, Alabuga Start trong những tháng gần đây đã trực tiếp hơn về những gì chương trình cung cấp cho người nước ngoài, nhấn mạnh trong các bài đăng mới hơn rằng “KHÔNG phải là chương trình giáo dục”, mặc dù một trong số đó vẫn cho thấy những phụ nữ trẻ mặc đồng phục học sinh kẻ ca-rô.

 

Khi Đại sứ Sierra Leone Mohamed Yongawo đến thăm vào tháng 5 và gặp gỡ năm người tham gia từ đất nước của mình, ông dường như tin rằng đây là một chương trình học tập.

 

“Sẽ thật tuyệt nếu chúng tôi có 30 sinh viên từ Sierra Leone theo học tại Alabuga,” ông nói sau đó.

 

Tháng trước, trang mạng xã hội Alabuga Start cho biết họ “rất vui mừng thông báo rằng lượng độc giả của chúng tôi đã tăng lên đáng kể!”

 

Điều đó có thể là do họ đã thuê những người có sức ảnh hưởng, bao gồm Bassie, một người Nam Phi có gần 800.000 người theo dõi trên TikTok và Instagram. Cô đã không trả lời yêu cầu bình luận của AP.

 

Cô nói rằng chương trình này là một cách dễ dàng để kiếm tiền, khuyến khích những người theo dõi chia sẻ bài đăng của cô với những người bạn đang tìm việc để họ có thể liên hệ với Alabuga.

 

“Nơi nào họ thiếu lao động,” cô nói, “đó là nơi bạn đến.”