Nhớ
Phạm Chí Dũng, tù nhân lương tâm, nguyên Chủ Tịch Hội Nhà Báo Độc Lập
Bài
bình luận của Nguyệt Quỳnh, độc giả gửi cho
RFA
24-12-2023
Chủ
tịch Hội nhà báo độc lập Việt Nam Phạm Chí Dũng. (RFA
edited)
Trong cái
không gian lành lạnh của một mùa Giáng Sinh, trong tiếng chuông ngân của nhà thờ
như đón chào Thiên Chúa giáng trần, tôi bỗng nhớ đến một nơi chốn lặng lẽ, tối
tăm, nơi có lẽ Chúa đang hiện hữu từng giờ từng khắc cho riêng một người. Ở nơi
ấy, anh cũng đang thầm lặng đón Giáng Sinh giữa bốn bức tường xám lạnh. Phạm
Chí Dũng, một nhà báo dũng cảm, một người bạn chưa từng gặp mặt ngoài đời nhưng
lại vô cùng thân thiết.
Ngày cánh
cửa nhà giam khép lại sau lưng anh, Phạm Chí Dũng để lại một khoảng trống thông
tin, một khoảng không gian vắng lặng. Không ai còn được nghe những phản biện sắc
bén của anh về những sự kiện chính trị xảy ra trong nước. Ngày ấy khởi đầu cho
một kỷ nguyên đen tối về quyền tự do biểu đạt ở nước ta, nó là dấu chấm hết cho
cuộc chiến giành thông tin đầy gian nan của anh. Phạm Chí Dũng đã chia cùng những
phóng viên quả cảm trên thế giới cái giá khắc nghiệt của một cuộc chiến không
cân sức. Nhà văn Balzac bảo rằng: “Sự tự do về chính trị, sự hòa bình của một
quốc gia và chính cả khoa học là những món quà mà định mệnh đánh thuế nặng nề bằng
máu!” dù ta sống ở bất kỳ đâu trên trái đất này, tự do chưa bao giờ là
món quà cho không của thượng đế.
Đất nước
hoà bình thịnh vượng, xã hội văn minh tự do là thứ mà dân tôi cả hai miền nam-bắc
dù khác biệt chính kiến đã trả bằng máu suốt mấy chục năm để giành cho bằng được.
Thế nhưng với cái giá đắt đỏ đó, nửa thế kỷ qua đất nước vẫn chìm đắm, người
dân vẫn phải sống với áp bức và một nền tư pháp lạc hậu. Những vụ bắt bớ vô tội
vạ gần đây, từ người mẫu Ngọc Trinh, các nhà hoạt động bảo vệ môi trường cho đến
đại biểu Quốc hội Lưu Bình Nhưỡng đã cho thấy hàng rào sắt đang dần khép lại. Bộ
công an, một lực lượng kiêu binh có thể tạo dựng chứng cớ để bắt bớ bất kỳ ai.
Một chế độ “công an trị” theo mô hình Stasi ở Đông Berlin đã dần hình thành ở
quê nhà. Trách cứ ai đây? Chúng là sản phẩm của thời đại chúng ta. Người dân VN
vừa là nạn nhân vừa là đồng phạm với cái thể chế ấy.
Trong tiếng
chuông ngân của mùa giáng sinh, tôi bỗng nhớ giọng hát ấm áp của Bruce
Springsteen. Nhớ Phạm Chí Dũng tôi lại nghĩ đến cái ánh sáng nhấp nháy trong ca
khúc “Tiếng Chuông Tự Do”(Chimes of Freedom) mà Bruce trình bày trước hàng trăm
ngàn người trẻ ở Đông Đức. Tôi tưởng tượng đến lối trình diễn tưng bừng, cuốn
hút của anh. Mặc dù không được tận mắt, nhưng tôi có thể cảm nhận được nỗi khát
khao tự do mà Bruce đã đánh thức ở Đông Berlin như thế nào. Tôi cũng từng một
thời tuổi trẻ, cũng từng xuống đường hò hét tự do cho Việt Nam.
Những ngày
Chicago trở gió, gió thổi tung, gió muốn quật mình ngã, đám sinh viên Việt tị nạn
chúng tôi ốm gầy như những cây khô trụi lá mùa đông. Suốt con phố Argye, chúng
tôi đi trong tuyết lạnh, đi giữa rừng cờ quạt, hàng người dài từ đầu phố đến cuối
phố. Tóc mình xanh, hồn mình xanh, áo mình xanh bay trong gió. Chúng tôi yêu đất
nước mình và không muốn dân mình phải chìm đắm trong chế độ công sản. Bây giờ
tóc không còn xanh, nhìn về những thế hệ ở quê nhà, chẳng biết đến bao giờ mới
có được tự do!
Nhớ Phạm
Chí Dũng tôi thấy Bruce thật hạnh phúc. Mặc dù anh không phải là một nhà hoạt động,
nhưng có ai góp mặt trên cuộc đời này mà không muốn góp phần mình vào những
thay đổi của xã hội? Và mặc dù Bruce mào đầu rằng anh đến Đông Bá Linh chỉ để
giới thiệu dòng nhạc rock’n roll, nhưng suốt bốn tiếng đồng hồ mê hoặc, anh đã
biến đêm nhạc 19/07/1988 trở thành một sự kiện lạ thường. Một nhà nghiên cứu về
lịch sử âm nhạc đã đánh giá đêm biểu diễn của anh là một sự kiện âm nhạc“quan
trọng nhất trong thế kỷ 20”. Đó là những nhát búa đầu tiên dẫn đến sự sụp đổ
của bức tường Bá Linh một năm sau đó.
Không rộn
ràng như Bruce Springsteen, Phạm Chí Dũng đơn độc nhưng bản lĩnh. Thái độ vững
vàng, trực diện của anh đã để lại trong chúng tôi sự quý mến và một niềm kính
trọng sâu xa. Từng là đảng viên cộng sản suốt 20 năm, từng là một cán bộ công
tác tại ban An ninh Nội chính Thành ủy thành phố HCM, Phạm Chí Dũng rất chuyên
nghiệp. Anh không lý lẽ, không dài dòng, khi nhận bản cáo trạng từ tay vị đại
diện Viện kiểm sát, anh thản nhiên viết thẳng vào bản cáo trạng: “Tôi
không vi phạm pháp luật Việt Nam” rồi ký tên mình vào đó.
Dân biểu
Quốc hội Châu Âu, bà Saskia Bricmont, lên án việc kết tội nhà báo Phạm Chí
Dũng. Photo RFA
Chúng
ta còn nhớ năm 2014, tổ chức Phóng viên không biên giới đã truy tặng Phạm Chí
Dũng danh hiệu “Anh hùng thông tin”. Cách xử lý của anh khi bị tuyên 15 năm tù
đã chứng thực điều đó. Thông báo với luật sư về quyết định không kháng án, anh
bảo: “Hãy để bản án này cho thế giới thấy cái gọi là quyền tự do nhân quyền,
tự do báo chí ở Việt Nam như thế nào.” Còng tay anh, lãnh đạo CS nghĩ rằng
họ đã thắng trong mặt trận truyền thông; thế nhưng, Phạm Chí Dũng vẫn làm chủ
cuộc chiến thông tin lúc ấy, anh vẫn đẩy cuộc chiến của anh đi tới. Và ngay lập
tức, ở ngoài này chúng ta cảm nhận được cái lực đẩy đó từ anh. Một số nghị sĩ
Quốc hội Đức đã ra thông báo ngay sau phiên toà, họ gọi bản án của nhà cầm quyền
Việt Nam là “vô nhân đạo”.
Nhớ Phạm
Chí Dũng tôi không chỉ nhớ đến vẻ cứng cỏi bề ngoài của anh. Như bao nhiêu nhà
hoạt động ở nước ta, họ đều phải đơn độc đối diện với một môi trường hoạt động
khắc nghiệt. Họ cũng có gia đình, có trái tim biết đớn đau, họ cũng yêu vợ con,
yêu sự tự do của chính mình. Tôi còn nhớ phút giây mềm lòng của hai người đàn
ông trong khung cảnh tù ngục, khi Ls. Đặng Đình Mạnh vào thăm Ts Phạm Chí
Dũng vào trung tuần tháng 11 năm 2020. Dường như cả hai cùng đoán được một bản
án dài nhiều năm sẽ là cái kết cho anh. Trong không gian ấy, Phạm Chí Dũng tâm
sự rằng anh thường nhìn thấy vợ con trong giấc mơ nhưng lại không thấy Chúa,
người dẫn đường tinh thần cho mình. Ls Mạnh buột miệng tiếp lời: “Anh
được bình an mỗi ngày thì chẳng phải Chúa lúc nào cũng hiện diện trong anh hay
sao?” Câu buột miệng của Ls Mạnh làm hai người đàn ông cùng dừng lại.
Cái khoảng lặng cảm xúc đó làm họ rơi lệ!
Hình ảnh
Phạm Chí Dũng nghiêng người qua mặt bàn, siết chặt bàn tay Ls Mạnh cho chúng ta
cảm nhận được cái sức mạnh họ chuyền cho nhau. Sức mạnh và tình cảm thân thiết
của hai người đồng hành. Chúa, phật, thượng đế trên cao có thể đã chứng kiến
bao lần con dân Việt phải đối mặt với thử thách, nhưng có lẽ không gì có thể
cho chúng ta sức mạnh bằng tình cảm của một người đồng hành. Khi cảm nhận được
nó, người ta có thể chiến thắng mọi nghịch cảnh. Chúng ta có thể không có đủ để
cho nhau về vật chất, nhưng thiết tưởng trong suốt đoạn đường lịch sử của một
quốc gia nhược tiểu, đó là thứ mà chúng ta luôn dành để trao cho nhau.
Trong niềm
kính trọng và biết ơn đến Ts Phạm Chí Dũng, xin được siết chặt tay anh. Từ đây
cho đến ngày rời bỏ hành tinh này, có thể chúng ta chưa được nhìn thấy tự do có
mặt trên quê mẹ, nhưng tôi nghĩ đoạn đường anh đi cũng đủ. Vì cho dù ở đâu, dù
sống ở nơi nào anh vẫn đang sống với những giá trị mà mình trân trọng. Anh vẫn
là người tự do. Tôi nhớ đến câu nói của một họa sĩ trẻ người Nga, cô Akiane
Kramarik: “Khi ta có mặt trên đời này ta là người được (Chúa) chọn, nhưng chỉ
những người anh hùng mới rời khỏi cuộc đời này và để lại một nơi chốn tốt đẹp
hơn cho người khác”.
Trong
không khí an lành của đêm chúa giáng sinh, tôi xin được dâng lời cầu nguyện cho
những nhà hoạt động hữu danh và vô danh đang gánh chịu những bản án khắc nghiệt
ở quê nhà. Một lần nữa, xin cám ơn ts Phạm Chí Dũng, xin chúa luôn ở cùng anh.
***
Nói
với K&T
Con ạ,
trên thế giới này Phạm Chí Dũng có lẽ là một ký giả chịu án tù dài nhất. Ngày
Ls Mạnh vào thăm anh, nước mắt của hai người đàn ông trong khung cảnh tù ngục
đã chạm mạnh vào tim mẹ. Ba năm sau, Ls Mạnh phải cùng gia đình cấp tốc rời bỏ
quê hương để vượt thoát khỏi lệnh truy tìm của công an tỉnh Long An.
Kể câu
chuyện này, mẹ muốn nhắc con rằng Tự Do con đang được hưởng quý giá đến dường
nào. Đó là máu lệ, là biết bao hy sinh của lớp người đi trước, hãy trân trọng
và sẵn sàng hy sinh để bảo vệ.
“Từ bỏ tự
do là từ bỏ chính mình!?” Mẹ vẫn tin vào lịch sử của quê hương mẹ. Một đất nước
nhược tiểu có những người con trai, những người con gái chưa bao giờ từ bỏ
chính mình. Tự do vẫn lấp lánh trên bầu trời ấy bởi những Phạm Chí Dũng, Phạm
Đoan Trang, Lê Đình Lượng, Trần Huỳnh Duy Thức, …
(Nguyệt
Quỳnh - Chuyện Kể Cho K&T)
* Bài
viết không phản ánh quan điểm của Đài Á châu Tự do
No comments:
Post a Comment