Monday, December 4, 2023

NGA VẬT LỘN VỚI KHỦNG HOẢNG NHÂN KHẨU HỌC (Financial Times)

 



Nga vật lộn với khủng hoảng nhân khẩu học   

Financial Times

Cù Tuấn biên dịch

2-12-2023  18:39   

https://www.facebook.com/tuan.cu.5/posts/pfbid0mUorbtoUsStmbQdCj6FbGxVLymYxBA7zvVyJ1JNoAySmc3qcSbWFCqgswpcqEd3el

 

Tóm tắt: Những nỗ lực nhằm tăng tỷ lệ sinh và tăng dân số đang đạt được rất ít tiến triển.

 

Vào đầu tháng 10, tôi đã dành bản tin này để đề cập đến tỷ lệ sinh thấp ở châu Âu và nỗ lực của một số chính phủ quốc gia nhằm nâng cao tỷ lệ này. Một số độc giả yêu cầu tôi quay lại chủ đề bằng cách tập trung vào trường hợp nước Nga.

 

1. ‘Gia đình đông con phải trở thành chuẩn mực’

 

Đây là thời điểm thích hợp để xem xét các vấn đề nhân khẩu học của Nga. Hôm thứ Ba 28.11.2023, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã xuất hiện qua video tại một sự kiện mang tên “Hội đồng Người Nga Thế giới”.

 

Bài phát biểu của ông thu hút được sự chú ý vì một số lý do, đặc biệt là cuộc thảo luận của ông về bản chất bản sắc dân tộc Nga. Nhưng về chủ đề cụ thể về xu hướng dân số, ông đã nói như sau:

 

"Thật may mắn, nhiều dân tộc của chúng ta đã bảo tồn truyền thống có những gia đình nhiều thế hệ vững mạnh với bốn, năm người con hoặc thậm chí nhiều hơn. Chúng ta hãy nhớ rằng các gia đình Nga, nhiều bà và bà cố của chúng ta, có bảy, tám người con hoặc thậm chí nhiều hơn .

 

Chúng ta hãy bảo tồn và làm sống lại những truyền thống tốt đẹp này. Những gia đình đông con phải trở thành chuẩn mực, một lối sống cho tất cả người dân Nga."

 

1.   Vợ của lãnh chúa giành giải thưởng kiểu Xô viết dành cho các bà mẹ

 

Tăng tỷ lệ sinh ở Nga và đảo ngược tình trạng suy giảm dân số là những mục tiêu mà Putin quan tâm trong suốt 23 năm cầm quyền của ông, nhưng chưa bao giờ việc này được quan tâm nhiều hơn thế trong ba hoặc bốn năm qua. Trong giai đoạn này, đại dịch Covid và cuộc chiến chống Ukraine đã gây thiệt hại nặng nề cho dân số Nga, hiện tại khoảng 145 triệu người.

 

(Theo một nghiên cứu năm 2022 trên tạp chí y khoa The Lancet, số người chết vượt quá mức trung bình trong lịch sử ở Nga trong thời kỳ đại dịch lên tới khoảng 1,1 triệu người. Thương vong của quân đội Nga kể từ cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine vào tháng 2 năm 2022 lên tới 120.000 người chết, theo ước tính của Mỹ công bố vào tháng 8. Ngoài ra, hàng trăm nghìn người Nga đã rời khỏi Nga.)

 

Ngay trước khi đại dịch bùng phát vào năm 2020, Putin đã tuyên bố: “Số phận nước Nga và triển vọng lịch sử của nước này phụ thuộc vào một điều: chúng ta đang có bao nhiêu người và chúng ta sẽ có bao nhiêu người”.

 

Sáu tháng sau cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine vào năm 2022, Putin đã ký sắc lệnh khôi phục danh hiệu “Mẹ anh hùng” thời Liên Xô, trao cho những phụ nữ sinh và nuôi 10 đứa con trở lên. Một trong những người đầu tiên nhận được giải thưởng này là Medni Kadyrova, vợ của Ramzan Kadyrov, lãnh chúa Chechnya và đồng minh của Putin.

Và cách đây chưa đầy hai tuần, Putin đã ký một sắc lệnh khác tuyên bố năm 2024 là “năm của gia đình”.

 

Như nhà nhân khẩu học người Pháp Laurent Chalard đã nói: “Putin bị ám ảnh bởi vấn đề nhân khẩu học này. Trong suy nghĩ của ông, sức mạnh của một quốc gia gắn liền với quy mô dân số của quốc gia đó. Dân số càng đông thì nhà nước càng mạnh”.

 

3. Những mất mát thảm khốc trong thế kỷ 20

 

Khi Putin thảo luận về những nguyên nhân lâu dài gây ra những vấn đề về nhân khẩu học ở Nga, ông đã chọn lựa thông tin khá kỹ từ lịch sử.

 

Với tư cách là chuyên gia người Kyrgyzstan, Aidana Baktybek Kyzy lưu ý, Putin cho biết trong một bài phát biểu vào năm 2021 rằng Nga đã trải qua hai đợt suy giảm dân số lớn trong thế kỷ 20 – trong chiến tranh thế giới thứ hai và sau sự sụp đổ của Liên Xô vào năm 1991.

 

Tuy nhiên, đây không phải là toàn bộ câu chuyện, như David Adamson và Julie DaVanzo đã viết trong một bài báo năm 1997 cho Tập đoàn Rand. Sự mất mát dân số thảm khốc trong thế kỷ 20 cũng xảy ra trong Thế chiến thứ nhất, cuộc nội chiến 1917-1922 và nạn đói do Joseph Stalin ép buộc toàn dân phải tập thể hóa nông thôn vào cuối những năm 1920 và 1930.

 

Putin thích bỏ qua những thảm họa như nạn đói, xuất phát từ những quyết định của nhà độc tài ở Điện Kremlin, mà tập trung vào Thế chiến thứ hai, thời điểm người dân nước Nga hy sinh anh dũng vì sự nghiệp tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.

 

Tuy nhiên, sự thật là một trong những lý do chính khiến Nga gặp khó khăn trong việc tăng tỷ lệ sinh ngày nay là do sự suy giảm nhân khẩu học trong những năm ngay trước và sau khi Liên Xô tan rã.

 

Khi Adamson và DaVanzo công bố phân tích của họ vào năm 1997, họ ước tính tuổi thọ của nam giới ở Nga là 58 tuổi - mức thấp nhất đối với bất kỳ quốc gia phát triển nào vào thời điểm đó. Theo các tác giả, khoảng cách tuổi thọ giữa nam và nữ ở Nga là 13,5 năm - mức chênh lệch lớn nhất trên thế giới.

 

4. Thu hẹp nhân khẩu học vào đầu thế kỷ 21

 

Làm thế nào để giải thích điều này?

 

Trong một bài giảng năm 2001 tại Viện Kennan ở Washington, Nicholas Eberstadt tuyên bố rằng Nga đã phải hứng chịu sự suy giảm về mức độ y tế chưa từng có đối với bất kỳ xã hội đô thị hóa và văn minh nào trong thời bình.

 

Nguyên nhân tử vong chính là bệnh tim mạch, thường là kết quả (đối với nam nhiều hơn nữ) của việc uống rượu nhiều, hút thuốc và chế độ ăn uống không lành mạnh. Nguyên nhân lớn thứ hai là chấn thương và ngộ độc, nhiều trong số đó liên quan đến rượu.

 

Tất cả những vấn đề này đã dẫn đến tỷ lệ sinh giảm mạnh vào cuối những năm 1980 và 1990. Ngược lại, điều này cho thấy dân số sẽ bị siết chặt trong tương lai: sẽ có ít trẻ em sinh ra từ khoảng năm 2010 trở đi so với khi tỷ lệ sinh vẫn ổn định vào cuối thế kỷ 20.

Trong bài viết này cho tờ báo độc lập Nga Novaya Gazeta Europe, nhà nhân khẩu học Ilya Andreev viết: “Số lượng trẻ sơ sinh ở Nga đã giảm hàng năm kể từ năm 2016... Từ năm 2010 đến năm 2030, số phụ nữ Nga trong độ tuổi sinh sản sẽ giảm tổng cộng 40%."

 

5. Đo lường dân số Nga

 

Theo dữ liệu của Liên Hợp Quốc, được trích dẫn trong bài báo trên tờ The Economist, dân số Nga là 145 triệu vào năm 2021, giảm so với 149 triệu vào năm 1994. Con số năm 2021 không bao gồm khoảng 2,4 triệu người ở Crimea, được sáp nhập từ Ukraine vào năm 2014.

Ước tính của Liên Hợp Quốc cũng loại trừ 4 khu vực khác của Ukraine mà Putin tuyên bố vào tháng 9 năm 2022 là một phần của Nga và tổng dân số trước chiến tranh của khu vực này là khoảng 8,6 triệu người.

 

Trong khi đó, người ta nên nhớ rằng hàng nghìn trẻ em Ukraine đã bị bắt cóc sang Nga kể từ cuộc xâm lược, có thể nhằm mục đích xóa bỏ bản sắc Ukraine của các em và tăng dân số Nga khi các em lớn lên và lập gia đình.

 

6. Các biện pháp nâng cao tỷ lệ sinh

 

Ngoài các giải thưởng sinh sản kiểu Liên Xô, sáp nhập lãnh thổ và bắt cóc trẻ em, Putin đã đưa ra những biện pháp nào để khuyến khích gia đình đông con hơn và làm tăng dân số Nga?

 

Một sáng kiến là ngăn chặn nạn phá thai, được thực hiện với sự hợp tác chặt chẽ với hàng giáo phẩm của Giáo hội Chính thống Nga. “Dân số sẽ tăng lên... nếu chúng ta học cách khuyên can phụ nữ phá thai,” Thượng phụ Kirill, người đứng đầu Giáo hội, cho biết gần đây.

Các phóng viên FT Polina Ivanova và Anastasia Stognei báo cáo vào tháng trước, tỷ lệ phá thai ở Nga - cực kỳ cao vào cuối thời kỳ Xô viết - đã giảm kể từ những năm 1990. Hơn nữa, các nhà nhân khẩu học Nga nhận thấy rất ít mối tương quan thống kê trong lịch sử hiện đại của quốc gia giữa tỷ lệ phá thai và tỷ lệ sinh.

 

Putin cũng đã thử nghiệm phân bổ các khoản trợ cấp tiền mặt và tín dụng thế chấp cho các gia đình có nhiều con. Các khoản thanh toán này tạm thời nâng cao tỷ lệ sinh nhưng kể từ sau đại dịch và cuộc xâm lược Ukraine, tác dụng này đã mất đi.

 

Dưới thời Putin, Nga cũng đã tiếp nhận hàng triệu lao động nhập cư, chủ yếu là người Hồi giáo, các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ quen với ngôn ngữ và văn hóa Nga. Điều này có thể gây ra căng thẳng xã hội ở Nga, nhưng ở mức độ nào thì vẫn còn phải xem xét.

 

Đối với bản thân người Nga, sự ngờ vực giữa nhà nước và xã hội đã lớn đến mức có một tin đồn lan truyền rằng Điện Kremlin, với mong muốn nâng cao tỷ lệ sinh, đã lên kế hoạch thay thế bao cao su nước ngoài hoạt động tốt bằng loại bao cao su của Nga không hoạt động.

 

Tôi để lại cho bạn một số nhận xét sâu sắc của Andrei Kolesnikov, viết cho Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, về tác động của cuộc chiến ở Ukraine đối với nhân khẩu học ở Nga.

 

"Đại dịch Covid-19 và "chiến dịch quân sự đặc biệt" đã tạo ra bối cảnh vô cùng bất ổn về tương lai... Việc quân sự hóa cuộc sống ở Nga cũng không khuyến khích mọi người tăng thêm thành viên cho gia đình của mình, ngoại trừ những người coi đó là nghĩa vụ để cung cấp bia đỡ đạn cho Tổ quốc cho các cuộc chiến tranh trong tương lai...

 

Chúng ta đang chứng kiến một hiện tượng mà nước Nga đã nhiều lần phải đối mặt: các làn sóng chiến tranh và đàn áp đã làm cạn kiệt nguồn nhân lực.”

 

Hình: https://www.facebook.com/photo?fbid=7181511105220841&set=a.124320747606614

 Tổng thống Nga Putin phát biểu tại “Hội đồng Người Nga Thế giới”: 'Gia đình đông con phải trở thành chuẩn mực'

 

.

9 BÌNH LUẬN  

 

.

Cù Tuấn

Bài gốc  :

https://www.ft.com/.../95082ead-ea72-4af3-9270-10019e626633

FT.COM

Russia struggles with a demographic crunch

Russia struggles with a demographic crunch






No comments: