‘Cộng
đồng chung vận mệnh’, Biển Đông, Cửu Long, và nhân tố thứ 3
Tùng Phong / Blog VOA
13/12/2023
Trong chuyến tuần du phương Nam của Hoàng đế
Đỏ có xuất hiện một nhân vật phụ rất đáng quan tâm: Thủ tướng
Cambodia Hun Manet.
https://gdb.voanews.com/01000000-0aff-0242-4f44-08dbfbd0a5f5_w650_r1_s.jpg
Giới chức Trung Quốc dường như có vẻ rất coi trọng văn hóa
truyền thống và hay trích dẫn các tác phẩm kinh điển của các nhà
văn hóa, đạo đức nổi tiếng trong các văn bản ngoại giao của họ. Ông Tập
không phải ngoại lệ.
Từ diễn ngôn mơ hồ
Báo chí Việt Nam và Trung Quốc trong
những ngày qua tràn ngập tin bài về chuyến công du của ông Tập Cận
Bình tới thăm Việt Nam với những lời lẽ hoa mỹ, đậm màu sắc văn hóa
cộng sản.
Tờ Hoàn Cầu viết “Trung Quốc và
Việt Nam là láng giềng tốt, bạn bè tốt, núi liền núi, sông liền
sông, có mối quan hệ môi hở răng lạnh, là đồng chí tốt, đối tác
tốt, cùng chí hướng, cùng con đường, có chung vận mệnh, là cộng
đồng cùng tương lai ... Phía Việt Nam, 800 tờ báo đồng loạt
đăng tải tin tức, hình ảnh về nghi lễ đón tiếp trang trọng nhất dành
cho Chủ tịch Trung Quốc cùng phu nhân, với 21 phát đại bác, tiệc trà,
quốc yến và 36
văn bản thỏa thuận hợp tác được ký kết... Tờ báo Nhân Dân, tờ
báo đảng có địa vị chính trị lớn nhất trong hệ thống tuyên giáo hôm
12/12 có đăng nguyên văn bài viết của ông Tập Cận Bình về “tình hữu
nghị Việt Trung” trong đó có nhiều diễn ngôn và nội dung đáng quan
tâm.
“...Năm
nay là 10 năm kể từ khi tôi đề xuất khái niệm cộng đồng chia sẻ tương lai nhân
loại, Sáng kiến cùng nhau xây dựng “Vành đai và Con đường” và chính sách ngoại
giao láng giềng “Thân, Thành, Huệ, Dung”. Để xây dựng cộng đồng chia sẻ tương
lai nhân loại, trước hết phải bắt đầu từ châu Á... Châu
Á là ngôi nhà chung của chúng ta, các nước láng giềng không thể tách rời nhau,
giúp đỡ láng giềng chính là giúp đỡ bản thân. Người thân mong người thân tốt,
láng giềng mong láng giềng tốt.
....
Phát huy ưu thế bổ sung lẫn nhau, tăng cường nền tảng
hợp tác thực chất cho cộng đồng chia sẻ tương lai Trung Quốc-Việt Nam. ... hai
bên cần phát huy đầy đủ ưu thế vị trí địa lý gần gũi và ngành nghề bổ sung cho
nhau, đẩy nhanh hợp tác và kết nối giữa sáng kiến “Vành đai và Con đường” và
“Hai hành lang, một vành đai”, không ngừng mở rộng hợp tác trên các lĩnh vực
như kết nối giao thông, cải cách doanh nghiệp nhà nước, năng lượng sạch, khoáng
sản then chốt, v.v, nhằm phục vụ tốt hơn cho sự phát triển của mỗi nước,
mang lại càng nhiều lợi ích hơn cho nhân dân hai nước.
... “Bán
anh em xa, mua láng giềng gần”, gốc rễ, huyết mạch, sức mạnh của quan hệ
Trung-Việt đều bắt nguồn từ nhân dân. Chúng ta nên tăng cường hợp tác giao lưu
hữu nghị, phát huy đầy đủ hiệu quả của các cơ chế giao lưu tương ứng giữa cơ
quan truyền thông Trung ương, các cơ quan nghiên cứu, văn hóa và du lịch, nhà
xuất bản, cơ quan điện ảnh, truyền hình và phát thanh của hai nước, làm sâu sắc
hợp tác trên các lĩnh vực đào tạo tiếng Trung, giáo dục nghề nghiệp, thể dục thể
thao, y tế, v.v.
Kiểm
soát thỏa đáng bất đồng, mở rộng nền tảng nhận
thức chung cho cộng đồng chia sẻ tương lai Trung Quốc-Việt Nam. Hai
bên nên thực hiện tốt nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai Đảng,
hai nước, kiểm soát thỏa đáng bất đồng trên biển, cùng tìm giải pháp
hai bên đều có thể chấp nhận được...
...
Lịch
sử đã nhiều lần khẳng định, một quốc gia, một khu vực muốn chấn hưng thì phải
tiến lên theo logic của tiến trình lịch sử và phát triển theo xu thế của thời đại.
Tương lai của châu Á nằm trong tay người dân châu Á chúng ta. ...; chỉ
có kiên trì hợp tác cùng thắng, cùng bàn bạc, cùng xây dựng và chia sẻ thành quả
của “Vành đai và Con đường”...
“Vạn vật đắc kỳ bản giả sinh. Bách sự đắc kỳ
đạo giả thành” (Vạn vật sinh ra khi tìm
được bản chất thực sự, trăm sự được thành công khi tìm được đạo lý của mình).
Bất cứ thế giới có những thay đổi như thế nào, Trung Quốc luôn kiên trì đi theo
con đường chính nghĩa. Trung Quốc đang thúc đẩy toàn diện xây dựng cường quốc,
thực hiện công cuộc phục hưng vĩ đại dân tộc Trung Hoa thông qua hiện đại hóa
kiểu Trung Quốc, sẽ không ngừng thúc đẩy phát triển chất lượng cao, kiên trì mở
cửa đối ngoại với trình độ cao, đẩy nhanh xây dựng cục diện phát triển mới...
(Trích
bài viết của ông Tập đăng trên báo Nhân dân ngày 12 tháng 12, 2023)
Có thể thấy, trong bài viết của ông Tập
và nhiều phát biểu của giới chức Trung Quốc đã nhắc lại cụm từ “cộng
đồng cùng chung vận mệnh”, “cộng đồng cùng chia sẻ tương lai” với
tần suất đặc biệt. Diễn ngôn mang tính biểu tượng mơ hồ được Trung
Quốc rất chú trọng, nhấn mạnh nhưng đối tác thì không rõ nó bao hàm
nội dung cụ thể là gì. Nhiều học giả và giới ngoại giao quốc tế
muốn phân tích về nội hàm cụm từ có phần khó hiểu này.
Trong bài viết gửi đăng báo Nhân Dân của
ông Tập, có trích dẫn một câu cổ ngữ, từ sách Thuyết Uyển của Lưu
Hướng (劉向; 77
TCN — 6 TCN) , đời Hán “ 萬物得其本者生, 百事得其道者成 – Vạn
vật đắc kỳ Bản giả sinh. Bách sự đắc kỳ Đạo giả thành. Nghĩa là:
Vạn vật bảo tồn được bản chất thì sinh trưởng. Trăm sự đạt được
Đạo (tuân theo Qui luật) thì mới có thành tựu. Câu dịch
nghĩa trong báo Nhân Dân đã không dịch sát ý và gây khó hiểu. Ý của
ông Tập muốn nhấn mạnh ở đây là Trung Quốc sẽ luôn theo “con đường
chính nghĩa”, xây dựng trở thành cường quốc, phục hưng dân tộc Trung
Hoa vĩ đại. Còn các nước như Việt Nam tham gia vào “cộng đồng chia sẻ
tương lai" – có nghĩa là "tuân theo qui luật, theo Đạo"
thì mới có thành tựu và cơ hội phát triển được.
Giới chức Trung Quốc dường như có vẻ
rất coi trọng văn hóa truyền thống và hay trích dẫn các tác phẩm
kinh điển của các nhà văn hóa, đạo đức nổi tiếng trong các văn bản
ngoại giao của họ. Tuy vậy, trên thực tế, đường lối và chính sách
thi hành của Trung Quốc lại triệt để tuân theo sách lược của những
mưu lược gia như Tôn Tử, Bạch Khởi, Tư Mã Ý... – những bậc thày trước
Machiavelli hàng ngàn năm. “Binh bất yếm trá”, “lộng giả thành
chân”, “tá đao sát nhân”, “tằm thực”... những thủ đoạn chính
trị được các hậu nhân ở xứ "đèn lồng đỏ treo cao"
nằm lòng từ khi còn đeo huy hiệu đoàn.
Đến nội hàm thực tế
Thực ra, diễn ngôn "Cộng đồng cùng
chung vận mệnh" hay "Cộng đồng cùng chia sẻ tương lai"
không phải là mới. Khi những nhà lãnh đạo Việt Nam bình thường hóa
quan hệ với Trung Quốc bằng hội nghị Thành Đô thì câu khẩu hiệu "Sơn
thủy tương liên. Lý tưởng tương thông. Văn hóa tương đồng. Vận mệnh
tương quan" đã bao gồm cả cụm từ "Vận
mệnh tương quan" rồi. Chỉ có điều, mối quan hệ của Việt Nam -
Trung Quốc chưa bao giờ bằng phẳng và dễ đoán, nóng lạnh thất thường
giống như khí hậu gió mùa của miền Bắc Việt Nam.
Mỗi năm, hàng trăm tàu thuyền ngư dân
Việt Nam bị tàu hải cảnh, kiểm ngư và dân quân biển Trung Quốc xua
đuổi, cướp phá ngư lưới cụ và hải sản. Đơn cử trường hợp gần đây,
28/08/2023, tàu
cá QNg 90495 TS từ đảo Phú Lâm về bãi Xà Cừ thuộc vùng biển Hoàng Sa
của Việt Nam thì bị tàu Trung Quốc số hiệu 4201 truy đuổi và sử dụng vòi rồng
phun nước vào tàu. Vụ tấn công làm cháy hỏng các thiết bị điện tử trên tàu QNg
90495 TS, 1 ngư dân bị gãy tay phải, 1 ngư dân bị thương vùng đầu. Ngư dân
Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa... thường xuyên phải chịu đựng sự
khủng bố tàn bạo từ các lực lượng kiểm ngư, hải cảnh và dân quân
biển Trung Quốc. Còn phía giới chức Việt Nam chỉ duy nhất có Hội
nghề cá và bộ đội biên phòng làm công tác thống kê, ghi chép số
lượng thương vong sau các đợt tàu thuyền ngư dân bị tấn công mà thôi.
Các dự án khảo sát và khai thác tài
nguyên dầu khí trên thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế biển của
Việt Nam luôn bị Bắc Kinh gây áp lực, buộc phải hủy bỏ. Dưới thời
ông Nguyễn Phú Trọng cầm trịch chính trường Việt Nam, Hà Nội đã liên
tục nhượng bộ Bắc Kinh ở Biển Đông. Dự
án liên doanh với Repsol của Tây Ban Nha và Mubadala của các tiểu vương
quốc Ả rập thống nhất đã bị hủy bỏ trước áp lực của Bắc Kinh năm
2020 khiến Hà Nội phải đền bù 1 tỷ 200 triệu USD cho đối tác
liên doanh.
Con số 1,2 tỷ USD là một khoản tiền rất
lớn mà Petrovietnam phải trả dần trong 3 năm nhưng đó không đơn thuần
là tổn thất kinh tế trong tình cảnh khó khăn như dân gian ví von “chó
cắn áo rách”, mà đồng nghĩa với việc Việt Nam đã đánh mất chủ
quyền trên thực tế những vùng biển giàu tài nguyên, tạo ra hiện
trạng cực kỳ nguy hiểm cho toàn vẹn lãnh thổ và an ninh quốc gia.
Trước đó, các đối tác như BP, ConnocoPhillips cũng đã rút lui và ExonMobil
cũng nản lòng trước sự bạc nhược và chậm trễ của Hà Nội. Ngay cả những dự án
liên doanh với Nga, Nhật Bản giờ đây cũng bị Trung Quốc quấy nhiễu.
Trong một bối cảnh tệ hại như thế, ông
Nguyễn Phú Trọng luôn nhắc nhở phải đảm bảo “đại cục” và “nếu
đụng độ trên biển, chúng ta có ngồi đây được không?”. Có lẽ,
chính vì sự kiên định đó, ông đã được đích thân chủ tịch Tập trao
tặng tấm huân chương Hữu nghị bằng vàng, rất to, ngay tại Đại lễ
đường nhân dân vào tháng 10/2022. Nhìn cách thức hai nhà lãnh đạo này
đón tiếp nhau thật nồng hậu, không rõ cảm xúc của hàng ngàn ngư dân
ở Quảng Ngãi, Quảng Nam, Khánh Hòa, Bình Định... là nạn nhân thê
thảm của hải quân, hải cảnh Trung Quốc nghĩ gì?
36 văn bản thỏa thuận hợp tác có gì?
Trong 36 văn bản thỏa thuận hợp tác vừa
ký kết giữa hai bên, thực chất có thể chia ra làm 2 nhóm nội dung:
Một là “phần cứng”: bao gồm các thỏa
thuận đầu tư tập trung vào mạng lưới giao thông đường bộ, đường sắt,
đường thủy, đường hàng không và mạng lưới thông tin phục vụ cho hợp
phần "Hai hành lang, một vành đai kinh tế Bắc
Bộ", kết nối với hệ thống BRI; Dự án hợp tác khai
thác "Khoáng sản then chốt". Trong đó, dự
án đường sắt Hà Khẩu – Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng sẽ là trọng
tâm, quan trọng nhất. Người viết sẽ có bài nói rõ về vai trò tác
động của đường sắt Côn Minh -Hà Khẩu - Hải Phòng cũng như vị trí
địa lý đặc biệt của cảng Hải Phòng và khu vực ven biển Quảng Yên,
Quảng Ninh đối Bắc Bộ và tỉnh Vân Nam ra sao.
Theo ông Hùng Ba, đại sứ Trung Quốc tại
Việt Nam cho báo giới Việt Nam biết "Phía
Trung Quốc sẵn sàng thông qua nguồn vốn vay ưu đãi giúp Việt Nam thực hiện nâng
cấp và cải tạo tuyến đường sắt từ Quảng Tây qua Đồng Đăng đến Hà Nội, cũng như
đẩy nhanh quy hoạch tuyến đường sắt từ Móng Cái, Quảng Ninh đến Hải Phòng".
Các bản đồ liên hệ cho thấy, theo qui hoạch sẽ có hai tuyến đường sắt
khổ tiêu chuẩn 1,435m, được điện khí hóa là Lào Cai – Hà Nội – Hải
Phòng và Hải Phòng – Móng Cái.
Việt
Nam nhập siêu từ Trung Quốc 60 tỷ USD năm 2022. Con số này đã tăng
đột biến trong những năm thương chiến Mỹ - Trung gia tăng. Rõ ràng, một
tuyến đường sắt chiến lược sẽ càng khiến cho hàng hóa Trung Quốc có
được lợi thế vượt trội về logictics. Trong tương lai không xa, hệ thống
đường sắt, đường bộ hiện đại của “Hai hành lang, một vành đai kinh
tế Bắc Bộ” sẽ trở thành những siêu lộ giúp cho kinh tế Vân Nam cất
cánh và Hải Phòng trở thành hải cảng có qui mô bậc nhất Đông Nam Á.
Tất nhiên, “không có buổi ăn trưa nào miễn phí cả” và các nhà lãnh
đạo Việt Nam có đủ bản lãnh để chơi ván cờ này ra sao thì còn là
câu hỏi và cả sự ngờ vực lớn.
Hai là “phần mềm”, đã được ông Tập Cận
Bình mô tả rất rõ ràng trong bài viết đăng trên báo Nhân Dân và được
cụ thể hóa qua các thỏa thuận hợp tác về tuyên giáo, xuất bản,
truyền thông...:
“Bán anh em xa, mua láng giềng gần”... Kiểm
soát thỏa đáng bất đồng, mở rộng nền tảng nhận thức chung cho cộng đồng chia sẻ
tương lai Trung Quốc-Việt Nam. Hai bên nên thực hiện tốt nhận thức chung của
lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước, kiểm soát thỏa đáng bất đồng trên biển,
cùng tìm giải pháp hai bên đều có thể chấp nhận được...
Việc mới đây bộ
giáo dục đào tạo Việt Nam bỏ tiếng Anh là môn thi bắt buộc từ
2025 và sau đó nhanh chóng có những văn bản chỉ đạo đưa
tiếng Trung vào môn học chính khóa từ lớp 3 có lẽ là câu
trả lời rõ ràng nhất cho lộ trình “...làm sâu sắc hợp tác
trên các lĩnh vực đào tạo tiếng Trung, giáo dục nghề nghiệp, thể dục thể thao,
y tế, v.v.
Diễn cảnh “biển Đông dậy sóng, Cửu Long cạn
dòng” và nhân tố thứ ba
Trong khi hai vị lãnh đạo cao nhất của
hai đảng cầm quyền thể hiện tình hữu nghị nồng thắm, thưởng trà
trong bầu không khí mùa đông giá buốt ở Hà Nội thì ngoài biển Đông,
các chiến hạm Trung Quốc đang bao vây, tấn công những chiếc tàu hậu
cần nhỏ bé của Philippines ở Bãi Cỏ Mây và bãi cạn Scarborough. Một
chiêu "giết gà dọa khỉ" khá quen thuộc của những hậu nhân
Tôn Tử. Có lẽ, ông Nguyễn Phú Trọng và giới chức Việt Nam đang cảm
thấy may mắn vì "Nếu có đụng độ ngoài biển thì ta có ngồi
đây uống trà được không!"
Chủ tịch Tập hẳn muốn đưa một thông
điệp nhắc nhở những người cộng sản anh em rằng cho dù có là “đối
tác chiến lược, toàn diện” với Hoa Kỳ và các nước trong liên minh
QUAD nhưng nếu Hà Nội không ngoan ngoãn tuân phục và hợp tác tham gia
vào "Cộng đồng cung chung vận mệnh" thì hãy cứ nhìn
Philippines. Sóng biển Đông sẽ cuốn vào tận Ba Đình ngay tức khắc.
Trong chuyến tuần du phương Nam của Hoàng
đế Đỏ có xuất hiện một nhân vật phụ rất đáng quan tâm: Thủ tướng
Cambodia Hun Manet. Sự xuất hiện của vị nguyên thủ trẻ tuổi này trong
bối cảnh giới chức Việt Nam bận rộn đón tiếp phái đoàn quan trọng
từ thiên triều có vẻ như không đúng lúc. Tuy vậy, đó lại là sự
“tình cờ đầy hữu ý”. Cambodia đã gia tăng các hoạt động quân sự với
Trung Quốc trong thời gian gần đây khiến Hoa Kỳ lo ngại. Việc thường xuyên
các tàu khu trục
hiện đại của PLA ra vào và sử dụng dịch vụ ở quân cảng Ream đã
cho thấy Cambodia ngày càng gắn bó chặt chẽ hơn với Bắc Kinh và việc
cho quân đội Trung Quốc xây dựng các căn cứ quân sự ở đây chỉ còn là
vấn đề thời gian không xa.
Sự kiện Cambodia sắp chuẩn bị xúc tiến
con kênh đào “đế chế Phù Nam” đang
gióng lên hồi chuông báo tử cho đồng bằng sông Cửu Long. Cambodia
đã không che giấu tham vọng phục hưng ánh vinh quang từ quá khứ của
đế chế từng bao trùm khắp miền Nam bán đảo Đông Dương. Nếu nhìn kỹ
ánh mắt và thần thái của vị quân vương trẻ Hun Manet, có lẽ những
nhà lãnh đạo Việt Nam nếu có chút linh cảm chính trị, chắc sẽ phải
"không rét mà run". Không rõ, ông Nguyễn Phú Trọng cảm thấy
ngụm trà đáng giá cả lượng vàng ngon đến đâu nhưng những người dân
Việt Nam có lương tri và trí tuệ đang cảm thấy đắng ngét và mặn
chát vị máu.
No comments:
Post a Comment