Việt
Nam : Cuộc tấn công vũ trang ở Tây nguyên gợi lại bóng ma xung đột sắc tộc
Thụy My - RFI / ĐIỂM BÁO
Đăng ngày: 22/06/2023 - 16:31
Le Monde có
bài viết « Tại Việt Nam, một cuộc tấn công vũ trang làm tái sinh bóng
ma xung đột sắc tộc ». Trong quốc gia Cộng sản này, những vụ dùng vũ
khí tấn công vào các đại diện của đảng rất hiếm hoi. Thế nên hai vụ hôm Chủ nhật
11/06 nhắm vào hai trụ sở ủy ban xã ở Tây nguyên là một cú sốc lớn.
https://s.rfi.fr/media/display/f77e88d0-107b-11ee-bbac-005056bfb2b6/w:980/p:16x9/Holak.webp
Voi chở khách du lịch thăm hồ Lak ở Đắc Lắc. ©
Wikipedia/Đỗ Tuấn Hưng
Chín người đã bị sát hại, trụ sở bị phóng hỏa. Chính quyền đã triển khai
lực lượng công an, quân đội, bắt giữ mấy chục người (theo báo trong nước là
74). Mười ngày sau sự kiện, những nghi vấn về động cơ thực sự của vụ tấn công vẫn
còn đó. Nếu báo chí chính thức đưa tin rộng rãi về việc bắt giữ các hung thủ,
kiểm duyệt vẫn gắt gao : cả trăm người bị phạt vạ vì chia sẻ « tin tức
sai lạc » trên mạng xã hội. Bộ Công An mô tả những kẻ tấn công là «
có tổ chức, bạo lực, táo tợn, dã man và vô nhân đạo ».
Người
Thượng cảm thấy thiệt thòi trước người Kinh
Chủ đề rất nhạy cảm ở Việt Nam. Hai xã Ea Ktur và Ea Tiêu thuộc huyện Cư
Kuin tỉnh Đắc Lắc ở Tây Nguyên, khu vực người Thượng từ lâu vẫn chịu thiệt thòi
trước người Kinh vốn chiếm 85 % trong số 97 triệu dân Việt. Xứ sở «
Hoàng triều cương thổ » là nơi sinh sống của những sắc tộc theo đạo Tin Lành do
người Pháp và Mỹ sang truyền giáo. Từ khi thống nhất hai miền Nam Bắc năm 1976,
chính quyền cộng sản bị cáo buộc trấn áp sắc tộc.
Trong những vụ bạo động hay biểu tình hiếm hoi bị đàn áp thẳng tay, nỗi bất
bình thường từ việc bị chiếm đất, chiếm rừng, xâm hại môi trường, vi phạm tự do
tín ngưỡng. Theo tổ chức phi chính phủ True Voice of Dega ở Hoa Kỳ, hôm 20/04
có ít nhất một vụ biểu tình của dân làng cũng thuộc huyện Cư Kuin. Hiệp hội lưu
vong chuyên bảo vệ quyền của người Thượng nói rằng người biểu tình bị đánh bằng
dùi cui điện, bảy người bị thương.
Vụ tấn công cùng lúc vào hai xã cách nhau hơn một chục cây số diễn ra đêm
thứ Bảy rạng sáng Chủ nhật 11/06 bởi những người vũ trang mặc đồ treilli. Bốn
công an bị sát hại tại chỗ, những người khác bị thương, sau đó các hung thủ còn
giết chết một bí thư đảng ủy và một chủ tịch xã khi hai người này đến nơi. Ba
thường dân họ gặp trên đường cũng bị giết hại, ba người khác bị bắt làm con tin
rồi được thả khi những kẻ vũ trang này bị truy lùng.
Fulro
hay Đề Ga đứng phía sau ?
Một trong số các hung thủ, Y Tho Ayun, 35 tuổi, được cho là « bộ
óc » của vụ manh động. Người này « thú nhận » đã xúi giục dân làng tấn công,
dùng « những người được tin tưởng ». Bộ Công An cũng xác nhận đó là «
các thanh niên người Thượng ». Một viên chức của bộ hôm thứ Sáu nói rằng cuộc
điều tra « cho thấy các thế lực thù địch với Việt Nam, trong đó có các
thành viên lưu vong của Mặt trận Thống nhất đấu tranh cho các dân tộc bị áp bức
- Front unifié de lutte des races opprimées [Fulro] - đứng sau các cuộc tấn
công này », nhằm « chia rẽ giữa người Kinh và các sắc tộc thiểu số, gây
tiếng vang quốc tế cho tổ chức ».
Fulro, tổ chức du kích vũ trang của người Thượng được thành lập trong thập
niên 60, hoạt động từ Cam Bốt, đã giải giáp năm 1992, nhưng vẫn thường bị chính
quyền tố cáo cùng với những nhóm nhỏ khác và các « thế lực thù địch » như
hiệp hội bảo vệ nhân quyền Dega có trụ sở ở Mỹ. Các tổ chức này nói rằng không
có liên hệ gì với các sự kiện hôm 11/06. Yduen Buondap, một người có trách nhiệm
của True Voice of Dega trong thư điện tử đã viết : « Không một thành
viên nào của tổ chức chúng tôi liên can đến sự việc, nhưng chúng tôi có thông
tin là người Thượng nổi dậy đòi quyền lợi vì họ không còn chịu đựng được nữa ».
Theo người này, hàng ngày người Thượng bị trấn áp, bắt bớ, chịu áp lực từ
chính quyền: « Họ hành động để thế giới biết được tình hình, sau nhiều
năm cố gắng tìm kiếm giải pháp hòa bình nhưng thất bại ». Yduen
Buondap khẳng định sau vụ tấn công ngày 11/06, chính quyền Việt Nam đã vũ trang
cho các thường dân để truy lùng những hung thủ, ít nhất bốn nông dân người Thượng
đã bị bách hại.
Pháp
ủng hộ Ukraina gia nhập NATO
Liên quan đến chiến tranh ở Ukraina, Le Monde cho biết, Pháp thiên
về khuynh hướng ủng hộ Kiev gia nhập NATO, xích gần lại với quan điểm của Ba
Lan và các nước Baltic, trong khi Đức bác bỏ. Theo nguồn tin của tờ báo, hội đồng
quốc phòng họp ngày 12/06 tại Élysée đã xem xét khả năng kết nạp Ukraina, nay
được Paris coi là sự bảo đảm cho an ninh, vì có thể ngăn chận những cuộc xâm
lăng khác của Matxcơva.
Đề nghị sẽ được đưa ra trong hội nghị thượng đỉnh thường niên của NATO sẽ
diễn ra tại Vilnius, thủ đô Litva trong hai ngày 11 và 12/07. Đây thực sự là một
bước ngoặt của Pháp. Hồi năm 2008 tại thượng đỉnh Bucarest, tổng thống Pháp
Nicolas Sarkozy và thủ tướng Đức Angela Merkel đã chận lại khả năng cho Kiev
nhanh chóng tham gia vào Liên minh Bắc Đại Tây Dương, ngược với Hoa Kỳ. Ông
Emmanuel Macron lâu nay cũng theo chủ trương này, nhưng nay đã đổi ý.
Kiev đang gặp khó khăn trong chiến dịch phản công. Sau khi tái chiếm được
100 kilomet vuông lãnh thổ trong tuần đầu, quân đội Ukraina chỉ giành lại được
15 kilomet vuông trong tuần lễ thứ hai. Tình hình càng bấp bênh hơn khi quân viện
của phương Tây đã gần như đạt đỉnh. Chỉ riêng Hoa Kỳ đã viện trợ trên 40 tỉ đô
la gồm thiết giáp, đại bác, drone và nhiều loại thiết bị, còn Liên Hiệp Châu Âu
và các nước thành viên hỗ trợ 14 tỉ euro. Một sự trợ giúp chưa từng thấy trong
lịch sử chiến tranh hiện đại, nhưng không thể kéo dài mãi mãi.
Pháp đang nghiên cứu chuyển giao hỏa tiễn địa-không dẫn đường Scalp, người
anh em sinh đôi của Storm Shadow Anh quốc đã có mặt ở Kiev từ giữa tháng Năm. Hỏa
tiễn Scalp có thể xuyên thủng những mục tiêu kiên cố như boong-ke hay tầng hầm
các tòa nhà ở cách vài trăm cây số với độ chính xác cao. Cũng theo Le Monde,
Pháp có thể cung cấp 50 hỏa tiễn loại này.
Một
số nước Đông Ấu có thể tự ý gởi quân sang giúp Kiev
Trước sự ngần ngại của phương Tây về việc Ukraina gia nhập NATO, một số
nước nhất là Đông Âu còn muốn gởi bộ binh sang giúp nếu Kiev phải đứng ngoài
Liên minh. Cựu tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen không loại trừ khả năng
Ba Lan và tiếp theo là các nước Baltic tự ý gởi viện binh sang Ukraina dưới
hình thức « liên minh những người tình nguyện » để tránh tiếng can
thiệp.
Trên trang Ý kiến của Le Monde, tác giả Pierre Haroche, đại học
Queen Mary ở Luân Đôn cũng cho rằng « Kết nạp Ukraina vào NATO là thuận
chiều lịch sử ». Theo ông Haroche, có ba lý do để Paris ủng hộ Kiev.
Thứ nhất, với việc Ukraina không chỉ được đồng minh vũ trang, huấn luyện và sẽ
được bảo đảm an ninh, thì sẽ vô nghĩa nếu từ chối tư cách thành viên, vốn chỉ hợp
thức hóa một thực tế có sẵn. Tỏ ra nhập nhằng sẽ là nguy hiểm vì chỉ thúc đẩy
Matxcơva trắc nghiệm giới hạn của sự ủng hộ Kiev. Trước sau gì Ukraina cũng sẽ
được gia nhập, Pháp sẽ có lợi khi tạo điều kiện cho việc này.
Thứ hai, một Ukraina là thành viên NATO là cơ hội cho tầm nhìn về an ninh
châu Âu của Pháp. Nhiều nhà lãnh đạo châu Âu vẫn cho rằng châu lục không thể tự
vệ nếu không có Mỹ, tuy nhiên Ukraina đã chứng tỏ một quốc gia châu Âu dù trang
bị kém lúc ban đầu và được viện trợ nhỏ giọt, vẫn đối đầu được với quân xâm
lăng Nga.
Thứ ba, đóng lại cánh cửa NATO trước Kiev không phải là không nguy hiểm.
Một số quốc gia Trung Âu và Đông Âu coi việc bảo vệ Ukraina là sự bảo đảm cho
an ninh của chính họ. Câu trả lời gây thất vọng của NATO trước khát khao của
Kiev có nguy cơ tạo căng thẳng, dẫn đến sự tách biệt chiến lược giữa Đông và
Tây Âu. Quân đội Ukraina đang trong cuộc phản công đầy dũng cảm để chống xâm lược.
Như trong mọi cuộc chiến tranh, niềm hy vọng và cảm giác được cộng đồng rộng lớn
ủng hộ là nguồn cổ vũ quý giá cho những người lính chiến.
Châu
Âu tăng cường tự vệ kinh tế trước Trung Quốc
Sự tình cờ thứ nhất : Ủy Ban Châu Âu giới thiệu một loạt biện pháp để
bảo vệ các doanh nghiệp và công nghệ châu Âu, tránh bị Bắc Kinh thâu tóm, đúng
vào dịp thủ tướng Trung Quốc Lý Cường thăm Đức và Pháp. Song song đó lại có
trùng hợp ngẫu nhiên thứ hai : Tập đoàn Trung Quốc Cosco vừa mua 1/4 cảng
Hambourg của Đức. Các nhà lãnh đạo châu Âu quyết lật sang trang mới, chấm dứt
thời kỳ ngây thơ kéo dài nhiều thập niên. Đây có thể là khúc dạo đầu cho hồi kết
của toàn cầu hóa mù quáng từ đầu thập niên 90.
Bằng chứng cho tầm quan trọng của vấn đề là chủ tịch Ủy ban, bà Ursula
von der Leyen cùng với ba phó chủ tịch đều hiện diện trong dịp trình bày chiến
lược mới. Kế hoạch này nhằm khắc phục những điểm yếu của châu Âu liên quan đến
các chuỗi cung ứng, cơ sở hạ tầng quan trọng, an ninh công nghệ, hành động cưỡng
ép về kinh tế. Mục tiêu là vừa bảo vệ những công nghệ như tin học lượng tử, trí
thông minh nhân tạo, năng lượng sạch…vừa tránh bị sập bẫy lệ thuộc nước thứ ba,
đặc biệt là các nước hung hăng nhất như Trung Quốc và Nga.
Bourget
1973 : Tupolev siêu thanh, tai họa từ trời rơi xuống thành phố Pháp
La Croix hôm nay quan tâm đến vấn đề các thị trưởng lo ngại mục
tiêu kìm hãm bê-tông hóa mặt đất đe dọa sự phát triển của địa phương. Le
Figaro điều tra « Thị trường halal phát triển ở Pháp như thế nào », Les
Echos nói về « Thử thách của SNCF để gia tăng năng lực tàu cao tốc ».
Libération báo động « Nước Mỹ đối mặt với loại ma túy của
"zombie" », Le Monde chạy tựa trang nhất « Paris thiên về chủ
trương kết nạp Ukraina vào NATO ».
Trên lãnh vực hàng không, trong loạt bài nhân hội chợ Bourget năm nay, Les
Echos nhắc lại thảm họa năm 1973, khi chiếc Tupolev, bản sao phi cơ siêu
thanh Concorde của Liên Xô bị rơi ở Goussainville. Chủ nhật 03/06/1973, ngày cuối
của Triển lãm Quốc tế Hàng không Không gian Le Bourget lần thứ 30, khoảng mấy
chục ngàn người tụ tập thưởng ngoạn những chuyến bay trình diễn.
Vào năm đó, những ông vua trên không có tên gọi là Concorde và
Tupolev-144. Kiểu phi cơ do Pháp và Anh phối hợp sản xuất và kẻ cạnh tranh từ
Liên Xô giống nhau như hai giọt nước. Đó là do thiết kế của Matxcơva, được mệnh
danh một cách mỉa mai là « Concordski », đã lợi dụng một chiến dịch
gián điệp kỹ nghệ táo bạo để đánh cắp thiết kế máy bay siêu thanh châu Âu. Cả
hai đều bắt đầu cất cánh từ cuối thập niên 60, nhưng chưa bay thương mại. Le
Bourget Bourget là nơi đối đầu để tranh giành hợp đồng.
Concorde trình diễn tốt đẹp, đến phiên chiếc Tupolev-144, sau khi bay là
là, nhanh chóng bay dựng đứng ở độ cao 1.000 mét, rồi bỗng chúi mũi xuống đất,
rơi xuống một khu phố dân cư ở thành phố nhỏ Goussainville. Cả sáu thành viên
phi hành đoàn đều tử nạn. Trong những căn nhà bị phá hủy, nhân viên cấp cứu tìm
được 8 xác và trợ giúp khoảng 20 người bị thương, 175 người không còn chỗ ở. Hộp
đen của máy bay được Liên Xô thu hồi và mang về nước. Nguyên nhân tai nạn chưa
bao giờ được làm rõ. Cho đến nay, vụ chiếc Tupolev rơi là thảm kịch lớn nhất lịch
sử Triển lãm Le Bourget. Sau một tai nạn nữa lúc bay thử với phiên bản cải thiện,
kiểu máy bay siêu thanh này chỉ bay thương mại vài tháng cho Aeroflot rồi bị
rơi vào quên lãng.
No comments:
Post a Comment