Việt Nam: Công tác quản trị
ngôn luận chưa khoa học
Luật sư Ngô Ngọc Trai
Gửi từ
Hà Nội
19 tháng 6
năm 2023
https://www.bbc.com/vietnamese/forum-65949668
Hình ảnh
bà Nguyễn Phương Hằng livestream tối ngày 25/5/2021 về số tiền gần 14 tỷ đồng
làm từ thiện của danh hài Hoài Linh
Mới
đây Ủy ban kiểm tra trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã họp bàn đánh giá và có
kết luận về những vi phạm của Ban thường vụ tỉnh ủy Thanh Hóa nhiệm kỳ trước
đây.
Một
số lãnh đạo nguyên là Bí thư, Chủ tịch tỉnh đã bị nêu tên chỉ ra sai phạm. Các
thông tin đều được báo chí đưa tin rộng rãi.
Từ
sự việc này khiến cho tôi có vài suy nghĩ ở cương vị một luật sư trước đây từng
tham gia bào chữa trong hai vụ án ở tỉnh Thanh Hóa.
Vụ
án thứ nhất là một thân chủ bị xử lý về tội lợi dụng quyền tự do dân chủ vì đã
viết trên mạng những lời lẽ bình luận về lãnh đạo tỉnh Thanh Hoá, trong đó có
tên những người vừa được Ủy ban kiểm tra trung ương nhắc đến, để rồi bị xử tù.
Vụ
thứ hai là trong một cuộc họp tại nhà văn hóa khu phố ở thành phố Sầm Sơn, có một
lãnh đạo thành phố chủ trì cuộc họp nhằm triển khai việc thu hồi đất làm dự án.
Có hai người đàn ông xen vào cuộc họp cầm micro nói vài lời phản đối dự án thế
rồi bị quy kết về tội gây rối trật tự công cộng bị xử tù.
Qua
những vụ án bào chữa có liên quan tới cán bộ và qua kết luận về những sai phạm
của họ hiện nay, như thế tôi thấy công tác bảo vệ cán bộ lâu nay đang được thực
hiện theo một cách thức rất cương quyết.
Nhưng
đến nay thì lại thấy nhiều người trong số đó lại có những việc vi phạm được ủy
ban kiểm tra trung ương chỉ ra, bởi thế nên tôi cho rằng cần có sự thay đổi
quan điểm nhận thức trong công tác quản trị.
Theo
đó cần để cho người dân giám sát, kể cả phê phán, thay vì như hiện nay việc xử
lý hình sự và xử phạt hành chính những vấn đề ngôn luận rất nhiều.
Các
cơ quan thiết kế tổ chức nên nghiên học hỏi nguyên tắc quản trị ngôn luận của
các nước phát triển, ví như một nước gần gũi là Singapore.
Nơi
mà thủ tướng Lý Quang Diệu, một người bị đánh giá là cũng không có tinh thần
dân chủ cho lắm, nhưng đứng trước những lời lẽ cáo buộc sai trái hoặc phỉ báng
nhắm vào mình, ông sử dụng phương thức là khởi kiện dân sự để làm rõ đúng sai
và yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Bà
Nguyễn Thúy Hạnh bị bắt hôm 7/4/2021 với cáo buộc "làm, tàng trữ, phát tán
hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước",
hững
câu chuyện về việc ông Lý Quang Diệu khởi kiện báo chí đã được nhiều sách báo
nhắc đến, và điều này đã được các thế hệ lãnh đạo sau đó của Singapore tiếp tục
duy trì như một nguyên tắc cách thức tổ chức hoạt động của bộ máy công.
Ví
như trong một vụ kiện năm 2008, Toà án tối cao Singapore đã ra phán quyết buộc
đảng Dân chủ Singapore và người lãnh đạo của đảng này phải bồi thường cho Thủ
tướng Lý Hiển Long và cha ông là cựu Thủ tướng Lý Quang Diệu 61 vạn SGD (khoảng
414 ngàn USD) vì tội phỉ báng.
Hoặc
trong một vụ kiện năm 2021, tòa án ra phán quyết buộc các bị đơn gồm một nhà
báo và tổng biên tập của báo này phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại uy
tín cho Thủ tướng Lý Hiển Long về một bài báo đã viết những thông tin sai trái
liên quan đến ngôi nhà của cố Thủ tướng Lý Quang Diệu.
Như
thế ở Singapore người ta đã không sử dụng quyền lực công, không xử phạt hành
chính hay xử lý hình sự đối với hành vi phỉ báng nhắm vào người đứng đầu đất nước.
Học
việc quản trị
Cách
thức làm bên Singapore hay ở Việt Nam đều nhắm đến mục đích cuối cùng là ổn cố
trật tự lương tâm xã hội.
Việc
xử lý hành chính hay xử lý hình sự đối với những hành vi ngôn luận của người
dân nói tới cán bộ công chức đó sẽ là một nguyên tắc lớn trong một hệ thống các
nguyên tắc quản trị quốc gia.
Nếu
như nguyên tắc đó mà bất cập thì sẽ gây ra những hệ quả không tốt cho phát triển
quốc gia và ổn định xã hội.
Ví
như một khi đã xác định hành vi ngôn luận xúc phạm lãnh đạo là tội phạm thì sẽ
phải duy trì công việc của những người theo dõi việc phát ngôn của công chúng để
xử lý, mà nếu không thì sẽ là bỏ lọt tội phạm, khi đó người nào không làm hết
trách nhiệm sẽ bị kỷ luật.
Trong
khi đó hãy thử hình dung nếu như nước Mỹ xử lý hình sự những người nào nói xấu
tổng thống Donald Trump thì có khi sẽ phải xử lý hàng triệu người.
Trong
khi ông Donald Trump đơn giản là không thèm để ý đến những lời lẽ công kích nhắm
vào mình, chỉ trong trường hợp nào ảnh hưởng lớn thì tự ông sẽ xem xét việc khởi
kiện giống như người ta đã làm ở bên Singapore.
Một
bất cập nữa là hiện nay không chỉ việc phát ngôn của người dân nhắm vào cán bộ
mà phát ngôn của các công dân nhắm vào nhau cũng đang trở thành hành vi bị xử
lý hành chính hoặc hình sự.
Mới
đây một cựu CEO của hãng hàng không Bamboo Airway đã bị xử phạt số tiền 7,5 triệu
đồng vì hành vi ngôn luận khi nói đến một cá nhân khác.
Báo
chí trong nước đưa tin cho biết, ngày 5-5, vị CEO đã viết lên trang cá nhân của
mình với nội dung: "Làm ngân hàng dù ở bất cứ đâu trên thế giới này là lãi
nhất rồi mà cổ đông không được chia cổ tức trong 7 năm thì đúng chủ tịch
Sacombank là người bất tài. Anh này với mình còn là người không có đức";
"chủ tịch ngân hàng mà có biết gì về "nghề" đâu".
Về
nguyên tắc là mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật, khi bất kỳ một công
dân bị người khác nói xấu thì cơ quan quản lý có đứng ra xử phạt người nói xấu
để bảo vệ người kia không, có xử lý hết được không?
Nếu
không thì đó không phải là cách để xây dựng nền pháp quyền, trong khi cách thức
đúng là nếu ai cảm thấy bị tổn hại hoặc tổn thương bởi hành vi ngôn luận của
người khác thì tự người đó phải khởi kiện ra tòa.
Hoặc
ví như thời gian trước có việc xử lý hình sự những hành vi ngôn luận liên quan
tới những người trong vụ án Tịnh Thất Bồng Lai, vụ án hình sự liên quan đến
ngôn luận của bà Phương Hằng và các nghệ sĩ cùng những người liên quan, đã gây
ra những xung động tâm lý xã hội nhất định.
Trong
đó có luật sư như ông Trần Văn Sỹ, có nhà báo như bà Đặng Thị Hàn Ni đã bị xử
lý hình sự chỉ vì những vấn đề ngôn luận giữa các cá nhân.
Từ
tất cả những sự việc như vậy tôi thấy rằng việc thiết lập nguyên tắc quản trị
quốc gia xung quanh vấn đề ngôn luận chưa khoa học, theo đó chuyện ngôn luận cần
hạn chế sử dụng quyền hành chính mà hãy dành chuyện đó cho khung pháp luật về
dân sự.
-------------------
Bài
thể hiện quan điểm riêng của LS Ngô Ngọc Trai từ Hà Nội.
No comments:
Post a Comment