Trong
cuộc phản công đầy chông gai, Ukraina cần có những trận thắng lớn
Thụy
My - RFI
Đăng
ngày: 18/06/2023 - 00:27
Cuộc phản
công của Ukraina chỉ mới bắt đầu, hai bên đều để dành các lực lượng dự trữ.
Chuyên gia Michel Goya nhận định Kiev chỉ có thể khoe chiến thắng khi nào cắm
được cờ ở Melitopol, Berdiansk, hay kiểm soát biển Azov ; Ukraina cần những
trận thắng lớn thay vì chỉ gặm nhấm từ từ. Tướng Anh Richard Barrons cho rằng
thật phi lý nếu phương Tây với GDP gấp 20 lần Nga, lại để yên cho Matxcơva tự
tung tự tác, nuôi mộng đế quốc.
https://s.rfi.fr/media/display/1264acf0-0d5d-11ee-8f9c-005056a90284/w:980/p:16x9/linh_26.webp
Một
quân nhân Ukraina thuộc lữ đoàn bộ binh cơ giới 68 « Oleksa Dovbush » chạy đến
vị trí tại làng Blahodatne vừa tái chiếm ngày 17/06/2023. AP - Evgeniy
Maloletka
L’Obs tuần này chạy tựa lớn « Di
dân, cuộc tranh luận bị đầu độc », L’Express lưu tâm đến việc « Khoa
học nói gì về giáo dục », Le Point bàn về khái niệm « Phi
văn minh hóa ». The Economist đưa tít « BritGPT Làm
thế nào biến nước Anh trở thành siêu cường trí thông minh nhân tạo ». Hồ
sơ của Courrier International nói về « Ukraina,
thời điểm quyết định ». Tuần báo cho biết tuy trang bìa thường được
dành cho những hình vẽ hay biếm họa, nhưng lần này là những hình ảnh thật của
chiến tranh. Ảnh bìa được chọn là một người lính Ukraina, chụp ngày 06/06 trong
lúc đang đăm chiêu nhìn những gì còn lại của đập Kakhovka, từ một căn nhà loang
lổ vết đạn. Một giai đoạn mới của chiến tranh đã bắt đầu, và có thể thay đổi tất
cả.
Kiev
và Matxcơva đều chưa tung hết lực lượng
The
Economist nhận
thấy cuộc phản công bước vào tuần lễ thứ hai, đã tiến triển và bắt đầu hình
dung được. Một hướng về phía đông, xung quanh thành phố Bakhmut đẫm máu và tỉnh
Lugansk. Hướng khác nhắm vào Velyka Novosilka và Vuhledar ở Donetsk, và hướng
thứ ba mở ra ở miền nam, tại Orikhiv thuộc tỉnh Zaporijia. Nhưng cả hai bên vẫn
còn giữ lại lực lượng dự trữ.
Hướng
Donetsk cho đến nay có vẻ thành công nhất. Ukraina sử dụng bảy lữ đoàn gần
Velyka Novosilka để giải phóng 60 kilomet vuông lãnh thổ trong vòng bốn ngày.
Hai hướng còn lại chậm hơn, những trận đánh ác liệt dọc theo trục
Orikhiv-Tokmak khiến Ukraina mất nhiều vũ khí và quân nhân, phía Nga cũng thiệt
hại nặng. Trong cuộc họp với các blogger quân sự Nga hôm 13/06, Vladimir Putin
nói rằng đã mất 54 xe tăng trong đợt phản công của Kiev.
Tầm cỡ triển
khai quân ở trục chiến lược Tokmak – cánh cửa để tấn công tuyến đường chính hướng
về Crimée – khiến người ta nghĩ rằng đây là hướng chủ yếu. Tuy nhiên đa số vụ tấn
công là do các lực lượng Ukraina tại chỗ, nhằm nhận ra những điểm yếu của Nga
hơn là để xuyên thủng. Tướng về hưu Ben Hodges cho rằng khi nào thấy những đoàn
thiết giáp đông đảo tham gia, cuộc tấn công chính mới thực sự bắt đầu. Tại
Zaporijia, Ukraina chỉ mới điều đến vài lữ đoàn, và Nga cũng vậy, hai bên đều
muốn làm cạn kiệt lực lượng dự trữ của nhau.
Goryachev,
tướng Nga đầu tiên tử trận
Ưu tiên
trước mắt của Kiev là nhắm vào pháo binh Nga với những vũ khí tầm xa. Dữ liệu vệ
tinh cho thấy rất nhiều đám cháy ở miền nam, các blogger Nga cho biết tướng
Sergei Goryachev, tham mưu trưởng quân đoàn 35 của Nga đã thiệt mạng trong một
cuộc pháo kích. Đây là vị tướng Nga đầu tiên tử trận kể từ một năm qua.
Không quân
đóng vai trò quan trọng, nay được sử dụng nhiều hơn ở Zaporijia. Tại Bakhmut,
drone được Nga huy động ồ ạt. Ngoài các drone Lancet có thể phá hủy xe tăng và
pháo, còn có số lượng lớn drone thương mại Trung Quốc. Vụ phá đập Kakhovka đã
làm đảo lộn kế hoạch của Kiev, giúp Nga rút bớt quân ở Kherson tăng cường cho
Zaporijia. Phương Tây cho rằng trên lý thuyết, Ukraina có đủ điều kiện để đe dọa
con đường dẫn đến Crimée và tàu Nga trên biển Azov, nhưng cần có một chút may mắn
ở phía Kiev và sơ suất của Matxcơva.
Thời tiết
cũng ảnh hưởng : Tuần tới sẽ có nhiều cơn mưa làm chậm bước tiến của
Ukraina, đồng thời gây khó cho những phi vụ của Nga. Nguy cơ lớn nhất là các
đơn vị Ukraina lọt vào lưới lửa của Nga – bị drone và pháo vây trong lúc vượt
những tuyến phòng thủ kiên cố đầy mìn. Bộ trưởng quốc phòng Anh Ben Wallace
tuyên bố Kiev đã có những thành công và vẫn duy trì đà tiến, chuyên gia Jack
Watling của RUSI cho rằng lực lượng Kiev đã vượt quá mong đợi. Nhưng theo một
viên chức phương Tây, cuộc trắc nghiệm thực sự còn ở phía trước.
D-Day :
Tướng Eisenhower không phải « ăn đong » vũ khí
« Ukraina
và các đồng minh chuẩn bị cho một cuộc tái chiếm khó khăn », đó là nhận định của Le Figaro cuối
tuần. Sau mười ngày phản công, lực lượng Kiev dần chiếm được một số vùng đất,
chịu những thiệt hại trong những trận đánh ác liệt.
Truyền
thông thường thiếu kiên nhẫn, những đồng minh từ lâu chờ đợi cuộc phản công,
nhưng những tin tức đầu tiên từ chiến trường chỉ mang lại một ít lạc quan.
Matxcơva khoe khoang tiêu diệt được những xe tăng phương Tây, Kiev luôn giữ im
lặng về chiến dịch. Quân đội Ukraina tái chiếm được khoảng 100 kilomet lãnh thổ,
nhưng quân Nga vẫn kháng cự với những bãi mìn dày đặc, chừng như đã rút được
bài học về những trận thua cay đắng trước đó.
Những trận
đánh mới chỉ là thăm dò, chưa dẫn đến những trận chiến lớn. Nếu tướng
Eisenhower biết rằng sau khi đổ bộ trên bãi biển Normandie, ông sẽ có được lực
lượng logistic vô tiền khoáng hậu, thì tướng Zaloujny tuy có được sự ủng hộ của
cả nước Ukraina, nhưng lại phải « ăn đong », lệ thuộc vào vũ khí và đạn
dược của đồng minh – tờ báo gọi là D-Day đảo ngược. Bộ trưởng quốc phòng Đức
nhìn nhận rằng chưa thể thay thế mỗi xe tăng Leopard bị phá hủy. Liệu phương
Tây có xứng tầm với thách thức ?
Ukraina
cần những trận thắng lớn
Trả lời L’Express,
nhà sử học quân sự, cựu đại tá thủy quân lục chiến Michel Goya nhận định Kiev
chỉ có thể khoe chiến thắng khi nào cắm được cờ ở Melitopol hay Berdiansk, kiểm
soát được biển Azov. Ukraina cần những trận thắng lớn thay vì chỉ gặm nhấm từ từ.
Theo ông Goya, hiện chưa có bất ngờ nào, cả bên công lẫn bên thủ, chiến dịch
còn kéo dài nhiều tuần lễ.
Về những
xe tăng bị phá hủy mà Vladimir Putin nói là « thiệt hại khủng khiếp »
của Ukraina, trang Oryx cho biết phía Kiev mất 35 xe tăng, trong đó phân nửa là
của phương Tây như Leopard và Bradley. Số lượng này là khiêm tốn so với 1.000
chiến xa đang hoạt động, không như con số phóng đại của Putin (160 xe tăng, 360
thiết giáp).
Đối với tướng
Pháp Nicolas Richoux, tấn công đương nhiên phải chịu thiệt hại. Nhưng có thể thấy
chiếc Leopard-2 trong hình mà Nga công bố không bị cháy, ngược với T-72 của Nga
thường bị nổ tung, bay mất tháp pháo. Hơn nữa, Matxcơva cho chiếu đi chiếu lại
hình ảnh này với nhiều góc độ trong nhiều ngày liên tiếp, chứng tỏ họ không có
được bao nhiêu để trưng ra.
Nguy
cơ rình rập từ drone trên trời, mìn dưới đất
Michel
Goya đánh giá muốn tiến được, cần phải vô hiệu hóa phương diện thứ ba của quân
Nga, tức tất cả những gì trên bầu trời : máy bay tác xạ, trực thăng tấn
công, pháo, drone, drone tự hủy…Như vậy cần đến vũ khí phòng không mà Ukraina
hiện có rất ít. Bên cạnh đó là khả năng phản pháo, và vượt chướng ngại vật.
Cho đến
nay, có rất ít những trận cận chiến. Chiến binh Ukraina không gặp nhiều lính
Nga, họ đang « chiến đấu với những bóng ma ». Mối đe dọa đến từ trời
cao và mìn ở dưới đất. Không có những trận xáp lá cà như trong phim, mà đòi hỏi
kiên nhẫn và quyết tâm để tiến lên trong nhiều ngày, nhiều tuần lễ, dưới hỏa lực
bao phủ và những thiệt hại. Rất dễ mệt mỏi về thể chất và tâm lý vì căng thẳng,
và phía Nga cũng có thể kiệt quệ trước những cuộc tấn công liên tục.
So sánh với
những chiến dịch trước đây, chuyên gia Goya cho rằng chiến thắng Kharkiv là một
sự bất thường. Quân Nga khá thưa, phải đặt cả những hình nộm trong chiến hào để
che giấu, Ukraina nhận ra và nhanh chóng đột phá. Tại Kherson, Nga có tổ chức
hơn nhưng thiếu chiều sâu, dù vậy Kiev phải mất hai tháng mới tái chiếm được.
Trong khu vực từ Zaporijia đến Donetsk hiện nay, phòng thủ của Nga mạnh gấp ba
Kherson lúc trước và trải dài. Ukraina sẽ phải vượt mấy chục kilomet chiến lũy
trước khi tới được vùng đất có thể chiến đấu cơ động hơn, chẳng hạn một trận
chiến xe tăng ở Melitopol. Ukraina thủ rất giỏi nhưng công thì chưa biết ra
sao.
Kháng
chiến quân biến cuộc sống những kẻ chiếm đóng thành địa ngục
Trong trận
phản công này, L’Express nhận thấy « Cuộc chiến đấu
bí mật của du kích là một ưu thế quan trọng của Kiev » tại những
vùng đất bị tạm chiếm. Những chiếc ruy-băng mang màu cờ Ukraina vẽ bằng sơn
trên tường, trên cây cối ở Lugansk, Crimée…là dấu hiệu thách thức cho quân Nga
đang kiểm soát thành phố. Các thành viên của phong trào kháng chiến Yellow
Ribbon (Ruy-băng vàng) thành lập hai tháng sau khi cuộc chiến khởi đầu, đấu
tranh chống xâm lược bằng phương pháp không bạo lực.
Những người
khác chọn lựa cầm vũ khí. National Resistance Center (NRC) hôm 11/06 đã trừ khử
được một nhóm lính Nga ở làng Chkalove gần Melitopol. Cùng ngày, một chiếc cầu
dành cho xe lửa bị tấn công ở làng Yakymivka miền bắc, một quả bom làm nổ tung
đường rầy ở Crimée. Tướng Nicolas Richoux, cựu chỉ huy trưởng lữ đoàn thiết
giáp số 7 của Pháp nhận xét, hoạt động tích cực ở hậu phương, du kích làm rối
loạn hậu cần của quân Nga, một lợi thế quý giá trong lúc chiến dịch phản công
đang diễn ra.
Nhiều trường
hợp viên chức Nga, những kẻ nằm vùng, hợp tác với địch bị du kích ám sát. Có thể
kể : thị trưởng Kreminna thân Nga Volodymyr Struck bị bắt cóc và bắn chết ;
giám đốc người Nga phụ trách thanh niên ở Kherson Dmitro Savluchenko bị ám sát
trong xe hơi ; phó thị trưởng Nova Kakhovka, Vitaly Gura bị bắn hạ ngay
trên đường phố ; và mới đây cảnh sát trưởng Melitopol, Oleksandr
Mishchenko tử thương vì một vụ nổ khi vừa bước vào nhà… Những người kháng chiến
nhấn mạnh phương châm : « Hãy cùng nhau biến cuộc sống của những
kẻ chiếm đóng thành địa ngục ».
Xác
minh được 25.000 lính Nga chết trận ở Ukraina
Về thiệt hại
của Nga từ đầu cuộc xâm lăng, Courrier International cho biết « BBC
đã kiểm tra và có tài liệu về 25.000 lính Nga tử trận ». Hôm 16/06,
đài này công bố kết quả một cuộc điều tra tỉ mỉ được thực hiện với nhiều đối
tác.
Nikita
Lobourets, 21 tuổi thành viên lực lượng đặc biệt, đã chết ngày 20/05/2022 tại một
làng miền đông Ukraina. Alexandre Zoubkov, 34 tuổi, án tù 9 năm vì mua bán ma
túy, tham gia Wagner với hy vọng tìm lại tự do sau sáu tháng, và chết tại
Bakhmut. Đó chỉ là hai trong số 25.000 lính Nga tử trận kể từ khi bắt đầu cuộc
xâm lăng, được nhận diện bởi BBC, trang web độc lập Nga Mediazona và một ê-kíp
tình nguyện viên ; thông qua những tin tức từ các báo cáo chính thức, báo
chí, mạng xã hội, những ngôi mộ mới. Cuộc điều tra này cung cấp những bằng chứng
cụ thể, đồng thời cho thấy sự thay đổi của quân đội Nga theo với nhịp độ chiến
tranh.
Jack
Watling, thuộc think tank Royal United Services Institute nhận xét, Alexandre
Zoubkov và những người như anh ta được sử dụng như một thứ hàng hóa « dùng
một lần rồi vứt bỏ ». « Nga gởi ra họ mặt trận và biết rằng họ sẽ bị
giết chết. Quân đội Nga tiêu thụ những người lính loại này với tốc độ đáng kể ». Trong
ba tháng gần đây, có 1.236 người chết trận là tù nhân, 780 thường dân bị động
viên, 752 lính đánh thuê Wagner và 148 sĩ quan. Để so sánh, trong ba tháng đầu
của cuôc chiến, 792 sĩ quan và 22 lính của Evgueni Prigojine tử trận, nhưng
không có tù nhân và lính động viên nào.
Tất
nhiên con số của BBC chỉ là số tử trận xác minh được. Hồi tháng Hai, tình báo
Anh ước tính số lính Nga thiệt mạng từ 40.000 đến 60.000, còn Ukraina đưa ra
con số 200.000 lính Nga bị loại khỏi vòng chiến. Trong khi đó Nga nói rằng chỉ
có 6.000 lính tử trận.
Vỡ
đập Kakhovka : Tác hại khôn lường
Liên quan
đến hậu quả của việc phá đập Kakhovka, phóng sự của L’Express dẫn
lời người dân địa phương « Người Ukraina chúng tôi còn phải chịu đựng
trong nhiều thập niên nữa ». Courrier International ghi
lại lời kể của những người sơ tán khỏi khu vực ngập lụt về cơn ác mộng mà họ vừa
trải qua.
Buối sáng
khi đập bị vỡ, cư dân vẫn chưa hiểu những gì đã diễn ra. Ông Vassyl 70 tuổi chẳng
hạn, đã chạy đến bên bờ sông Dniepr để xem, và khủng hoảng trước những gì được
chứng kiến. Dòng nước lũ ồ ạt cuốn theo súc vật, mái nhà, những mảnh vỡ của các
tòa nhà…tất cả những gì trên đường đi. Người dân từng chịu đựng hỏa tiễn,
drone, đạn pháo, mìn, nhưng không tưởng tượng được kẻ thù phi nhân cho phá cả đập
thủy điện. Một người dân Kherson nói : « Không còn gì nữa :
chẳng còn sinh vật, không nhà cửa, không công ăn việc làm. Người ta chẳng biết
làm gì. Nhiều người chỉ còn cách trèo lên cây chờ đợi giúp đỡ ».
Có đến 94
% hệ thống tưới tiêu không còn sử dụng được. Ở thượng nguồn, hồ chứa của đập
Kakhovka là nơi tập trung lượng cá nước ngọt nhiều nhất Ukraina, gần 100.000 tấn
cá đã bị chết ngộp. Gần 584.000 hecta đất trồng trọt từng mang lại nguồn lợi
1,5 tỉ đô la có nguy cơ biến thành sa mạc. Chưa kể nạn ô nhiễm trầm trọng từ
xác người, xác động vật chết đuối, nước thải, hóa chất…
Nguyên
tử : Thảm họa sắp tới ?
« Thảm
họa sắp tới phải chăng sẽ là nguyên tử ? » - đó là câu hỏi của nhật báo
Vysokyi Zamok được Courrier International dịch lại. Tạm thời
nhờ hệ thống khẩn cấp, các tổ máy ở nhà máy điện nguyên tử Zaporijia vẫn được
làm mát nhưng về lâu về dài phải tìm nguồn khác ổn định. Bà Tetiana hồi xảy ra
sự kiện Tchernobyl năm 1986 đã đến sống ở Mykolaiv vì con gái bị nhiễm xạ, và
nay lo sợ : « Nếu tai nạn lại xảy đến, chúng tôi biết đi đâu
bây giờ ? »
Các chuyên
gia cảnh báo nếu xảy ra sự cố, sẽ không thua thảm họa Fukushima ở Nhật Bản.
Nhưng Fukushima là do thiên tai, không thể so sánh với việc Putin chủ động để xảy
ra thảm kịch. Ukraina và những vùng rộng lớn của châu Âu cũng như thế giới sẽ bị
ảnh hưởng. Không thể đặt hy vọng vào Liên Hiệp Quốc hay Cơ quan Năng lượng
Nguyên tử Quốc tế (AIEA), những định chế quốc tế bất lực. Thảm họa sinh thái và
nhân đạo ở nhà máy thủy điện Kakhovka cho thấy từ lâu không còn có thể thương
lượng, thuyết phục Putin, mà cần phải có phương tiện hiệu quả để chống lại nạn
khủng bố quốc tế của Kremlin.
Cái
giá phải trả vì không vũ trang cho Ukraina sau khi Crimée bị chiếm
Trên The
Economist, tướng Richard Barrons, cựu chỉ huy trưởng Lực lượng Liên quân
Anh đưa ra ba khả năng. Hoặc quân xâm lăng bị đánh bại phải rút hết về nước. Hoặc
Nga có những cải thiện khiến Ukraina thiệt hại nhiều nhưng giành được rất ít đất,
có nghĩa là việc chiếm đóng sẽ không kết thúc nếu Kiev không có được hỏa lực mạnh
hơn. Giả thiết thứ ba nằm giữa hai khả năng trên : Ukraina tái chiếm được
một số dải đất dọc theo chiến tuyến dài 1.000 kilomet. Như vậy khó thể chấm dứt
chiến tranh vào dịp Noel.
Nhiều nước
phương Nam và một số chính khách Mỹ cho rằng đó là chuyện giữa Ukraina và Nga,
không liên quan đến mình. Nếu quan điểm này lan rộng, châu Âu cần coi thành bại
của cuộc phản công là vấn đề an ninh khu vực. Lại càng khẩn cấp hơn nếu đến một
lúc nào đó Mỹ sau khi đóng góp đến 80 tỉ đô la, nhường lại vai trò lãnh đạo cho
châu Âu trong hồ sơ này để chú tâm vào nội trị và quan hệ với Trung Quốc. Châu
Âu sẽ phải dành 100 tỉ đô la/năm trong ít nhất ba năm. Số tiền này tuy lớn
nhưng chính là người Ukraina phải chiến đấu và đổ máu. Bị bại trận, Nga không
còn có thể theo đuổi tham vọng đế quốc.
Tuy nhiên
cần phải nhìn xa trông rộng hơn, cuộc phản công phải đi kèm với nỗ lực của Mỹ
và châu Âu (có GDP tổng cộng 40 ngàn tỉ đô la) để đối phó với Nga (2 ngàn tỉ đô
la), giành thắng lợi trên chiến trường. Sự chênh lệch quá lớn về kinh tế cho thấy
thật phi lý nếu phương Tây để cho Nga tùy tiện gây chiến ở châu Âu. Có một cái
giá phải trả vì đã không trang bị cho Kiev sau khi Nga chiếm mất Crimée năm
2014, để ngăn cản một cuộc xâm lăng mới. Phản ứng tức thời của phương Tây từ
tháng 2/2022 giúp Ukraina sống sót nhưng chưa thể ca khúc khải hoàn. Phương Tây
phải hiểu rằng để bảo vệ an ninh, thịnh vượng và những giá trị của mình, cần một
cam kết không gì lay chuyển để tái lập toàn vẹn lãnh thổ của Ukraina, ngay cả với
cái giá cao mà Nga đã đặt ra.
No comments:
Post a Comment