"Xung
đột Đài Loan": Philippines có thể can dự, nếu Trung Quốc tấn công đảo
Trọng Thành
- RFI
Đăng ngày: 10/04/2023 - 16:16
Đe dọa quân sự gia tăng của Trung Quốc đối với Đài
Loan, trong bối cảnh Nga xâm lăng Ukraina, đang khiến Philippines, vốn là một
bên ‘‘thụ động’’ trong vấn đề Đài Loan, có thể trở thành một bên can dự vào
xung đột, một khi chiến tranh bùng nổ. Giới quan sát ghi nhận lập trường của
chính quyền Manila đã thay đổi đáng kể từ hơn một năm trở lại đây.
Ảnh lưu trữ : Trực thăng của quân đội Philippines tham gia cuộc tập trận
Balikatan thường niên với quân đội Mỹ, ngoài khơi Claveria, tỉnh Cagayan, phía
bắc Philippines, ngày 31/03/2022. AP - Aaron Favila
Mục Theo dòng thời sự xin
giới thiệu nhận định của giáo sư quan hệ quốc tế Renato Cruz De Castro, Đại học
De La Salle University, Manila.
***
Nguy cơ xung đột bùng phát tại Đài Loan không
phải là mối quan tâm mới đây của chính quyền Philippines. Chuyên gia Renato
Cruz De Castro, trong một bài phân tích đăng tải trên trang mạng của Viện tư vấn Brookings Institution, cho biết ‘‘lần đầu
tiên các vấn đề eo biển Đài Loan đã trở thành mối quan tâm của liên
minh Philippines-Mỹ là vào tháng 3/1996, khi Trung Quốc bắn một
số tên lửa đạn đạo mô phỏng như thực với điểm rơi cách không xa bờ biển
Đài Loan’’.
VTA ra đời sau lần Bắc Kinh đe dọa Đài Loan năm
1996
Vào thời điểm đó, Hoa Kỳ đã triển khai
hai nhóm tác chiến tàu sân bay tới sát Đài Loan, để cho Bắc Kinh
thấy Mỹ không dung thứ cho việc gây hấn với Đài Bắc. Sau biến
cố này, Washington thấy cần cải thiện quan hệ về an ninh với
Manila. Hoa Kỳ hy vọng tăng khả năng tiếp cận với một số
cơ sở hạ tầng không quân và hải quân ở đảo lớn Luzon của
Philippines, mà phần cực bắc cách không xa Đài Loan.
Như vậy, Mỹ có thể triển khai nhanh chóng
lực lượng trong trường hợp xảy ra khủng hoảng ở Đông Bắc Á. Từ năm 1996 đến năm
1998, hai quốc gia đồng minh đã đàm phán và ký kết Thỏa thuận Lực lượng
Thăm viếng (VFA), được coi là cần thiếtđể làm hồi sinh liên minh quốc
phòng Mỹ - Philippines sau khi lực lượng Mỹ rút khỏi Philippines vào cuối
năm 1992, trong bối cảnh làn sóng dân tộc chủ nghĩa tại Philippines dâng cao.
Tuy nhiên, rút cuộc ‘‘lo ngại về ổn định tại khu vực eo biển Đài
Loan, vốn là một trong những lý do chính của việc đàm phán và ký kết
Thỏa thuận Lực lượng Thăm viếng, đã bị lãng quên khi hai đồng minh tập trung
vào cuộc chiến chống khủng bố và hoạt động bành trướng của Trung Quốc ở Biển
Tây Philippines’’ (tức Biển Đông). Tuy nhiên tình hình đã trở nên hoàn toàn
khác trong những tháng cuối cùng của thời chính quyền của cựu tổng
thống Rodrigo Duterte.
Nga đánh Ukraina và nguy cơ chiến tranh bùng nổ ở
Đông Á
Chuyên gia Renato Cruz De Castro nhắc lại một
sự kiện cho thấy bước ngoặt thay đổi. Ngày 10/03/2022, hơn hai tuần sau khi Nga
xâm lược Ukraina, đại sứ Philippines tại Mỹ, ông Jose Manuel Romualdez, tuyên bố
là tổng thống Duterte sẵn sàng mở các cơ sở quân sự của đất nước cho lực lượng
Mỹ, nếu cuộc chiến của Nga chống Ukraina gia tăng, lôi cuốn Hoa Kỳ nhập cuộc.
Trong một cuộc họp báo với truyền thông
Phillipines, đại sứ Romualdez tiết lộ rằng tổng thống đã khẳng định ‘‘nếu họ
[tức Hoa Kỳ] yêu cầu Philippines hỗ trợ… Philippines sẵn sàng tham gia, đặc biệt
nếu cuộc khủng hoảng Ukraina lan sang khu vực châu Á.” Viên đại sứ cho biết
cụ thể rằng tổng thống đã chỉ ra trong trường hợp khẩn cấp, “Philippines sẽ
cho phép các lực lượng Hoa Kỳ quay trở lại căn cứ hải quân cũ ở Vịnh Subic và
căn cứ Không quân Clark gần đó.”
Theo vị chuyên gia Philippines, đề xuất nói
trên được coi là một nỗ lực ‘‘để chấn chỉnh lại liên minh trước khi nhiệm kỳ
của ông Duterte kết thúc vào tháng 6/2022’’. Điều quan trọng hơn là
quan điểm như trên cũng ‘‘bộc lộ nỗi lo sợ tiềm ẩn của nhiều quốc gia Đông
Nam Á trước viễn cảnh việc Nga xâm lược Ukraina sẽ khuyến khích Trung Quốc có
hành động tương tự ở eo biển Đài Loan’’, với nguy cơ gây nhiều thiệt hại ở
Biển Đông và Biển Hoa Đông, và một số khu vực khác.
‘‘Các tương đồng về
quan điểm giữa Trung Quốc và Nga trong việc thách thức trật tự quốc tế dựa trên
luật pháp, do Hoa Kỳ lãnh đạo’’ khiến nhiều quốc gia Đông
Nam Á hiểu rằng cuộc xâm lược Ukraina của Nga có những tác động đến lợi ích quốc
gia. Bắc Kinh có thể sử dụng một số thủ pháp như của Nga trong hoạt động tại ‘‘các
vùng xám’’ (tức các vùng tranh chấp với sự tham gia của các lực lượng bán
vũ trang, lực lượng dân sự), tiến hành ‘‘chiến tranh hỗn hợp’’, trước
khi sử dụng vũ lực để chiếm đoạt, và sáp nhập các lãnh thổ tranh chấp.
Mỹ - Philipinnes đẩy mạnh EDCA
Với những lo ngại như trên, chính quyền
Duterte tỏ ý sẵn sàng cho phép các lực lượng Mỹ sử dụng Philippines làm nơi tập
trận để đối phó với kịch bản bất ngờ ở Đài Loan. Theo vị chuyên gia đại học De
La Salle University, Manila, có một số dấu hiệu cho thấy Manila và Washington
đã thảo luận về khả năng này ngay dưới thời chính quyền Duterte trước khi tổng
thống Ferdinand Marcos Jr. nhậm chức tháng 6/2022.
Hợp tác của liên minh quốc phòng Mỹ -
Philippines thực sự chuyển sang một bước mới, với việc bộ Quốc Phòng hai bên
thông báo quân đội Hoa Kỳ sẽ được quyền tiếp cận thêm bốn căn cứ của Quân Đội
Philippines (AFP), theo Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Nâng cao (EDCA). Thông
tin được đưa ra ngày 02/02/2023.
Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Nâng cao EDCA,
ký kết từ năm 2014, trước nhiệm kỳ của tổng thống Duterte, cho phép một số lượng
lớn các đơn vị Mỹ đồn trú có kỳ hạn, và được luân chuyển, tại 5 căn cứ quân sự
của Quân đội Philippines, theo Thỏa thuận EDCA. Tuy nhiên, việc xây dựng các cơ
sở quân sự theo Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Nâng cao chỉ diễn ra hạn chế
trong thời gian nhiệm kỳ sáu năm của tổng thống tiền nhiệm Duterte.
Theo điều chỉnh được công
bố ngày 02/02/2023, tổng số các căn cứ Philippines được giao cho Quân đội Mỹ sử
dụng tăng từ 5 lên 9. Hoa Kỳ được phép dùng các
căn cứ này để tổ chức huấn luyện, lắp đặt thiết bị, đặt kho vũ khí (trừ vũ khí
hạt nhân), xây dựng đường băng và các cơ sở quân sự khác…, theo Hiệp định EDCA.
Điểm đặc biệt đáng chú ý là trong số 4 địa điểm
mới, có ba căn cứ nằm ở cực bắc đảo Luzon: Căn
cứ hải quân Camilo Osias tại Santa Ana ở tỉnh
Cagayan, chỉ cách Đài Loan khoảng 400km (250 hải lý), căn cứ không quân Lal-lo Airport ở Lal-lo, cũng thuộc tỉnh Cagayan, và căn
cứ Melchor Dela Cruz ở Gamu, thuộc tỉnh láng
giềng Isabela. Tổng cộng ba trên bốn căn cứ mới nằm không xa đảo Đài Loan.
Ba lợi thế của các căn cứ mới
Theo chuyên gia Renato Cruz De Castro,
các căn cứ quân sự mà Philippines vừa chuyển cho Hoa Kỳ quyền sử dụng, theo Hiệp
định EDCA, có thể mang lại cho Quân đội Mỹ ba lợi thế chính như sau :
1. Lợi thế thứ nhất là về mặt huấn luyện. Các lực lượng Không quân và Thủy
quân lục chiến Hoa Kỳ có cơ hội triển khai các đơn vị chiến thuật tới khu vực
Đông Nam Á, để tích lũy kinh nghiệm trong môi trường chiến đấu ở nước ngoài, với
các điều kiện sát với môi trường khu vực, cụ thể là Đài Loan.
2. Lợi thế thứ hai là các căn cứ này có thể dùng làm ‘‘cơ sở tiền
phương’’ giúp cho các yêu cầu về hậu cần và sửa chữa/bảo dưỡng tàu thuyền của
Hải quân và Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ.
3. Lợi thế thứ ba là bàn đạp cho các hoạt động tác chiến. Nếu đụng độ vũ
trang xảy ra ở Biển Đông hoặc Đài Loan, các căn cứ EDCA sẽ cho phép quân đội
Hoa Kỳ nhanh chóng triển khai lực lượng tới khu vực.
Đài Loan ổn định là ''an ninh'' với Philippines
Như hầu hết các nước trên thế giới,
Philippines đi theo chính sách Một nước Trung Hoa, và Đài Loan chỉ được nhìn nhận
như một vùng lãnh thổ tự trị, mà Manila không có quan hệ ngoại giao. Tuy nhiên,
Philippines không thể thụ động trước tình hình Đài Loan. Một cuộc xung đột vũ
trang giữa Bắc Kinh và Đài Bắc sẽ gây rất nhiều hậu quả nghiêm trọng với
Philippines. Philippines sẽ phải đối mặt với dòng người tị nạn Philippines ở
Đài Loan ồ ạt hồi hương, xung đột có thể lan rộng đến eo biển Luzon và thậm chí
cả phía bắc đảo Luzon.
Manila đã công khai bày tỏ nhu cầu hợp tác với
Washington trong ‘‘một tình huống khẩn cấp về chiến lược’’ có thể xảy ra
ở Đài Loan, là vấn đề an ninh quốc gia đối với Philippines.
Nhà ngoại giao Romualdez, hiện tiếp tục là đại
sứ của Philippines tại Hoa Kỳ, thừa nhận rằng Philippines phải hợp tác quân sự
với Mỹ để ngăn chặn bất kỳ leo thang căng thẳng nào giữa Trung Quốc và Đài
Loan, không chỉ vì hiệp ước liên minh quân sự song phương, mà còn giúp ngăn chặn
một cuộc xung đột lớn. Đại sứ Philippines nhấn mạnh Philippines sẽ chỉ cho
phép các lực lượng Hoa Kỳ sử dụng các căn cứ quân sự của mình tham gia vào xung
đột ở Đài Loan “nếu điều đó là quan trọng đối với chúng tôi, vì an ninh của
chúng tôi”.
Khó tưởng tượng Philippines không tham gia ‘’bằng
cách này hay cách khác’’
Tổng thống Marcos Jr. chưa từng tuyên bố thẳng
là Manila sẽ hỗ trợ Hoa Kỳ trong bất kỳ tình huống vũ trang nào ở Đài
Loan. Điều này xuất phát từ mối lo ngại của ông là xung đột giữa Hoa Kỳ và
Trung Quốc về vấn đề Đài Loan có thể sẽ kéo Philippines vào xung đột vũ trang lớn.Trong
một cuộc phỏng vấn, tổng thống Philippines giải thích: “Tôi đã học được một
câu nói của người châu Phi: Khi voi đánh nhau, kẻ thua cuộc duy nhất là cỏ. Chúng
tôi là cỏ trong tình huống này. Chúng tôi không muốn mình bị chà đạp.” (hay
nói như một câu ngạn ngữ Việt Nam : trâu bò đánh nhau ruồi muỗi chết).
Tuy nhiên, trên thực tế, chính quyền Manila đã
có nhiều thay đổi trong việc sẵn sàng đối phó với chiến tranh Đài Loan và nguy
cơ xung đột gia tăng ở Biển Đông. Quyết định thúc đẩy việc thực hiện Thỏa thuận
EDCA như trên, việc nối lại nhiều hoạt động giữa Hải quân Philippines và Hải
quân Hoa Kỳ, việc thực thi tuần tra hải quân chung ở Biển Đông cho thấy rõ các
thay đổi. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, khi được hỏi Manila có sẵn sàng hỗ
trợ bất kỳ nỗ lực nào của Hoa Kỳ để bảo vệ Đài Loan chống lại sự xâm lược của
Trung Quốc hay không, tổng thống Philippines khẳng định : ‘‘Khi xem xét
tình hình trong khu vực, đặc biệt là căng thẳng ở eo biển Đài Loan, chúng tôi
có thể thấy rằng…, nếu xảy ra xung đột ở khu vực đó… rất khó tưởng tượng một viễn
cảnh mà Philippines sẽ không tham gia bằng cách này hay cách khác”.
------------------------------
CÁC NỘI
DUNG LIÊN QUAN
Philippines
xác nhận cho Mỹ dùng thêm căn cứ quân sự gần Biển Đông và Đài Loan
Mỹ
cần duy trì chính sách ‘‘Nguyên Trạng’’ để Bắc Kinh không lấy cớ tấn công Đài
Loan
Mỹ
tái cam kết giúp Đài Loan tự vệ trước khả năng Trung Quốc xâm lược
No comments:
Post a Comment