Ngày
nước ‘Tàu thu nhỏ’ của Việt Nam có lẽ sắp hết
William Pesek
Biên dịch:
GaD
Tháng Hai 1, 2023
https://nghiencuulichsu.com/2023/02/01/ngay-nuoc-tau-thu-nho-cua-viet-nam-co-le-sap-het/
Việc Chủ tịch Phúc buộc phải từ chức có thể báo hiệu
một hướng đi ít thân thiện với cải cách hơn ở một trong những nền kinh tế nóng
nhất châu Á
Với rất nhiều cơn gió ngược đang ập đến Việt Nam, giờ đây có vẻ như là một
thời điểm cực kỳ không thích hợp để Hà Nội thực hiện một cuộc cải tổ chính trị
lớn.
Đó chính xác là thế tiến thoái lưỡng nan mà các nhà đầu tư toàn cầu phải
đối mặt trong tuần này khi Chủ tịch ủng hộ thị trường Nguyễn Xuân Phúc đột ngột
từ chức.
Các quan chức chính phủ tuyên bố rằng cuộc thanh trừng chưa từng có do Tổng
Bí thư Đảng Cộng sản Nguyễn Phú Trọng lãnh đạo là một phần của nỗ lực chống
tham nhũng trong các cơ quan quyền lực của Việt Nam.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư không khỏi thắc mắc liệu sự ra đi của Phúc có
phải là một hành động thâu tóm quyền lực trong thời gian ngắn của Trọng hay
không, điều này sẽ làm trì hoãn những cải cách kinh tế cần thiết khẩn cấp tại một
trong những nền kinh tế nóng nhất châu Á.
Phúc làm chủ tịch nước từ tháng Tư 2021 và là thủ tướng từ năm 2016 đến năm
2021. Nói chung, ông đã củng cố đáng kể mối quan hệ của Hà Nội với Hoa Kỳ và
EU.
Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam được ký kết năm 2019 là biểu tượng
cho quyết tâm quốc tế hóa nền kinh tế của Phúc và là một ví dụ về lý do tại sao
ông thu hút được sự quan tâm đáng kể trong giới thị trường toàn cầu.
Điều đáng chú ý nữa là Phúc bị lật đổ sau những tin tức gần đây rằng nhiều
quan chức kỹ trị và nghiêng về phương Tây đã bị loại khỏi cửa khi Trọng tập
trung quyền lực.
Như vậy, Zachery Abuza, giáo sư Đại học Chiến tranh Quốc gia ở
Washington, lưu ý, sự thất sủng của Phúc là “tốt cho Trung Quốc và Nga” và là dấu
hiệu cho thấy “Trọng đã thắng một cách hiệu quả cuộc chiến chống lại các nhà kỹ
trị.”
Hình : https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2023/02/2.png
Nguyễn Xuân Phúc Việt Nam trước cuộc thanh trừng. Ảnh:
Agencies
Còn các nhà đầu tư nước ngoài hiện có lý do để lo lắng rằng các ưu tiên
an ninh trong nước đang lấn át tiến bộ kinh tế thì sao?
Như Reuters đưa tin ngày 18 tháng 1, các quan chức chính phủ hàng đầu lo
ngại Hà Nội có nguy cơ bỏ lỡ thời hạn năm 2025 mà đảng áp đặt để ban hành các cải
cách nhằm nâng cấp Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh.
Việc nâng hạng là điều kiện tiên quyết để Việt Nam tiến tới vị thế nước
có thu nhập trung bình và thu hút hàng tỷ USD đầu tư dài hạn. Lý do: đấu
đá chính trị tiêu tốn tất cả các bộ phận của chính phủ.
HOSE, như thị trường chứng khoán được biết đến, có vốn hóa thị trường nhỏ
nhất trong số các nền kinh tế Đông Nam Á khá lớn, ở mức khoảng 180 tỷ
USD. Nó nằm trong số những công ty hoạt động kém nhất toàn cầu năm 2022,
giảm hơn 30% trong bối cảnh bất ổn giống Trung Quốc trong lĩnh vực bất động sản.
Thật vậy, Việt Nam thường được coi là một loại “nước Tàu thu nhỏ”. Điều
này là do nền chính trị cộng sản, tốc độ tăng trưởng nhanh, mô hình kinh doanh
nặng về nhà máy, dân số khá lớn 98 triệu người, chi phí thấp và vị trí địa lý
tuyệt vời trong bối cảnh kinh tế đang phát triển của châu Á.
Và cũng giống như Trung Quốc của Tập Cận Bình, Việt Nam nhận thấy rằng việc
duy trì một hệ thống kinh tế cộng sản nói dễ hơn làm trong thời đại mà các nhà
đầu tư toàn cầu ủng hộ khu vực tư nhân sôi động hơn khu vực nhà nước thống trị.
Nhà phân tích Thomas Rookmaaker tại Fitch Ratings cho rằng không có gì ngạc
nhiên khi “triển vọng tăng trưởng mạnh trong trung hạn” của Việt Nam phải vượt
qua “những cú sốc toàn cầu, trong khi rủi ro nợ tiềm ẩn từ khu vực ngân hàng và
doanh nghiệp nhà nước hình thành một điểm yếu”.
Ở đây, có lập luận rằng Phúc rút lui và Trọng củng cố quyền lực sẽ không
đẩy Việt Nam ra khỏi con đường hiện đại hóa một cách đáng kể.
Như nhà phân tích John Marrett tại Economist Intelligence Unit đã nói:
“Phúc là người có định hướng kinh doanh hơn nhiều người ở cấp cao nhất của
chính phủ, nhưng sự ra đi bắt buộc của ông không nên được coi là sự chuyển hướng
khỏi tự do hóa kinh tế và cởi mở với đầu tư nước ngoài.”
Marrett cho rằng “đối với tổng bí thư và các đồng minh của ông, vị chủ tịch
sắp mãn nhiệm đại diện cho một hình thức hợp nhất giữa chính phủ và khu vực tư
nhân được coi là nguy cơ đối với sự ổn định chính trị và bản thân Đảng Cộng sản
Việt Nam.”
Như vậy, ông lưu ý, “Phúc cuối cùng sẽ được thay thế bằng một đồng minh
thân cận của tổng bí thư, nhưng điều này sẽ không dẫn đến một sự thay đổi lớn
trong chính sách. Tổng bí thư và các đồng minh của ông ấy đã có quyền kiểm
soát mạnh mẽ đối với chương trình nghị sự chính sách.”
Tuy nhiên, ở đây, người ta tự hỏi liệu Malaysia có thể là một điểm tham
chiếu hợp thời hơn hay không. Một thực tế về quy mô và phạm vi đáng để xem
xét: vốn hóa thị trường của thị trường chứng khoán Hồ Chí Minh thấp hơn một nửa
so với thị trường chứng khoán Malaysia. Sự so sánh quan trọng hơn là một hệ
thống chính trị huynh đệ tương tàn đặt quyền lực lên trước sự tiến bộ.
Tất nhiên, điều này cũng có thể nói về sự thụt lùi chính trị ở Washington
và London đến Bangkok. Tuy nhiên, rất ít hệ thống chính quyền ở Đông Nam
Á, hoặc bất cứ nơi nào về vấn đề đó, yêu cầu các quan chức dành nhiều thời gian
tiết kiệm công việc để thực hiện công việc của họ như ở Putrajaya [Malaysia].
Đồng thời, Nishad Majmudar tại Dịch vụ nhà đầu tư của Moody cho biết,
Malaysia, giống như Việt Nam, “sẵn sàng hấp thụ một phần năng lực sản xuất của
Trung Quốc” do hậu quả từ các chính sách “không có Covid” của Tập Cận Bình và
đàn áp công nghệ đã đẩy lùi đầu tư toàn cầu.
Hình : https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2023/02/3.png
Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam khi đó mới đắc cử
Nguyễn Phú Trọng trong cuộc họp báo sau lễ bế mạc Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ 13 của Đảng Cộng sản Việt Nam tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia ở Hà Nội ngày
1 tháng Hai 2021. Ảnh: AFP/Nhạc Nguyễn
Câu hỏi đặt ra cho Việt Nam là liệu các cuộc tranh giành quyền lực nội bộ
có đang khiến việc nâng cấp nền kinh tế bị trì hoãn hay không.
Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt
Nam lo ngại “việc mắc sai lầm và nhận trách nhiệm sẽ làm giảm cơ hội và tăng
chi phí vận hành của nền kinh tế, đòi hỏi Chính phủ phải hết sức sáng suốt và
tháo vát trong ứng phó. những vấn đề đó.”
Về mặt tích cực, ông nói: “Điều khiến tôi yên tâm là qua các cuộc làm việc
với nhiều bộ, ngành, địa phương, tôi nhận thấy các cơ quan chức năng đã cơ bản
nhận ra những thách thức này và quyết tâm vượt qua.
“Năm 2023, sẽ còn nhiều thách thức, nhiều nhiệm vụ phải hoàn thành, nhưng
chí ít, khả năng nhìn thẳng vào bản chất của các điểm nghẽn, nhận diện chính
xác các trở ngại là cơ sở quan trọng để vạch ra con đường đúng đắn phục hồi
kinh tế – xã hội và phát triển.”
https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2023/02/4.png
Một nhân viên lau sàn của một cửa
hàng giày ở Hà Nội ngày 29 tháng Chín 2021. Việc phong tỏa đã ảnh hưởng nặng nề
đến nền kinh tế. Ảnh: AFP / Nhạc Nguyễn
Ngoài ra còn có một kịch bản cạn sạch nửa ly làm đảo lộn tất cả những kỳ
vọng của những người đầu cơ giá lên về Việt Nam trong năm nay. Nhà kinh tế
Trinh Nguyen tại ngân hàng đầu tư Natixis lo ngại cách tiếp cận bảo thủ của Hà
Nội đối với quy định thị trường đang trì hoãn việc nâng cấp cần thiết để tăng
khả năng tiếp cận ở nước ngoài. Cô cho biết thêm, nhiều vốn toàn cầu hơn là rất
quan trọng đối với sự phát triển của lĩnh vực ngân hàng và sự ổn định tài chính
dài hạn.
Điều đó cũng rất quan trọng để chấm dứt tình trạng con lắc đã cản trở nền
kinh tế quá lâu. Trường hợp cụ thể: năm ngoái chỉ số VN Index lao dốc.
Đó là một lời nhắc nhở về việc tâm lý nhà đầu tư đối với Việt Nam có xu
hướng dao động dữ dội từ trạng thái lạc quan sang trạng thái cực kỳ hoảng loạn. Trong
vài tuần đầu tiên của năm 2023, con lắc đang dao động theo hướng rút ngắn nền
kinh tế. Tần suất và mức độ khốc liệt của các chu kỳ bùng nổ-suy thoái này
đang cản trở việc nâng cao thu nhập bình quân đầu người, hiện là khoảng
3.700 đô la Mỹ.
Tin tốt là việc Trung Quốc mở cửa trở lại sau đại dịch Covid thực sự sẽ
là một lợi ích cho triển vọng của Việt Nam.
Ngân hàng Phát triển Châu Á đã hạ triển vọng tăng trưởng của Việt Nam vào
năm 2023 xuống 6,3% từ khoảng 7,5% vào năm 2022. Mặc dù vậy, ADB cho rằng Việt
Nam sẽ là nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á , tiếp theo là
Philippines.
Tuy nhiên, điều này phụ thuộc vào việc Trung Quốc có tăng trưởng tổng sản
phẩm quốc nội (GDP) trở lại mức 5% và Hoa Kỳ tránh được suy thoái kinh tế hay
không.
Tuy nhiên, điều đó thậm chí còn quan trọng hơn đối với Việt Nam không chỉ
tăng trưởng nhanh hơn mà còn tốt hơn. Điều này bao gồm
việc giảm mức độ nghiêm trọng của các dao động từ tăng sang giảm đối với niềm
tin của nhà đầu tư.
Nhiều nhà đầu cơ giá lên của Việt Nam có thể ngạc nhiên khi biết rằng đây
là nơi đất nước vẫn còn tồn tại trọn vẹn 37 năm sau cuộc cải cách mở cửa thị
trường “Đổi mới” nhằm xây dựng một nền kinh tế sáng tạo và hiệu quả hơn.
Một ưu tiên là vượt qua mối bận tâm không lành mạnh của Hà Nội về tỷ giá
hối đoái. Hàng chục năm qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam luôn chủ động điều
hành tỷ giá tiền đồng để hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu. Vào cuối năm 2020, điều
này đã giúp Hà Nội có tên trong danh sách “ thao túng tiền tệ ” của Bộ Tài
chính Hoa Kỳ.
Hình : https://nghiencuulichsudotcom.files.wordpress.com/2023/02/5.png
Nền kinh tế Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ nhưng
tăng trưởng trong tương lai phụ thuộc vào những cải cách bền vững bao gồm cả việc thoái vốn khỏi các doanh nghiệp nhà nước. Ảnh: iStock / Getty
Images
Để tiền đồng được giao dịch tự do hơn sẽ buộc các nhà hoạch định chính
sách ở Hà Nội phải bận rộn cải cách nền kinh tế vi mô của Việt Nam. Học
cách chung sống với một đồng tiền mạnh hơn sẽ hạn chế rủi ro quá nóng, tăng niềm
tin của nhà đầu tư và khuyến khích khu vực tư nhân trở nên cạnh tranh hơn.
Việt Nam cũng phải tiếp tục chống tham nhũng và khuyến khích cho vay hiệu
quả hơn trong lĩnh vực bất động sản mắc nợ quá mức đang kéo GDP xuống thấp
hơn. Điều đó có nghĩa là ít trợ cấp hơn cho khu vực nhà nước kém hiệu quả
và thường xuyên tham nhũng. Và tăng cường khuyến khích để xúc tác cho sự
bùng nổ khởi nghiệp nhằm tạo ra nhiều việc làm và của cải hơn ngay từ đầu.
Nói cách khác, giờ đây ông Trọng sẽ lãnh đạo quá trình rời bỏ mô hình từng
mang lại cho Việt Nam cái mác Trung-Quốc-thu-nhỏ. Cho dù ông là người để
làm điều đó là phỏng đoán của bất cứ ai.
--------------
NGUỒN :
https://asiatimes.com/2023/01/vietnams-mini-china-days-may-be-numbered/
No comments:
Post a Comment