Hun Sen thăm Trung Quốc : Bối cảnh của bức tranh lớn hơn
RFA
023.02.16
https://www.rfa.org/vietnamese/news/comment/blog/hunsen-trip-to-china-02162023094634.html
Vừa qua là lần gặp nhau thứ hai giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Thủ tướng
Hun Sen trong vòng ba năm trở lại đây. Và cũng như lần trước, chuyến thăm lần
này cũng diễn ra đúng vào thời điểm Trung Quốc tái bùng phát COVID-19. Cả hai
chuyến thăm đều tạo nên bối cảnh cho một bức tranh lớn hơn.
Thủ tướng Campuchia
Hun Sen và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh hôm 10/2/2023. AP
Theo AP, ngày 10/2/2023, tại Bắc Kinh, Thủ tướng Campuchia Hun Sen đã gặp
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến thăm quốc gia đồng minh của ông,
nhấn mạnh các mối quan hệ ngày càng chặt chẽ giữa hai nước. Campuchia là một đối
tác ngoại giao quan trọng của Trung Quốc, giúp giảm bớt sự chỉ trích đối với Bắc
Kinh trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á gồm 10 thành viên, một số thành
viên đang có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc ở Biển Đông. Không có thông tin
chi tiết nào được công bố ngay lập tức về cuộc họp tại Nhà khách Quốc gia Điếu
Ngư Đài diễn ra vào giữa chuyến thăm ba ngày của Hun Sen. (1)
.
“Cộng đồng chung vận mệnh”
Tại cuộc gặp trên, theo Tân Hoa Xã, ông Tập chỉ ra rằng ba năm trước,
Thủ tướng Hun Sen đã đến thăm Trung Quốc như một biểu hiện sát cánh cùng người
dân Trung Quốc trong cuộc chiến chống lại COVID-19. Năm nay đánh dấu năm đầu
tiên Trung Quốc thực hiện đầy đủ các nguyên tắc chỉ đạo của Đại hội toàn quốc lần
thứ 20 của ĐCSTQ và cũng là năm kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa
Trung Quốc và Campuchia, ông Tập Cận Bình lưu ý. “Tôi rất vui mừng khi được
cùng làm việc với các bạn để hiện thực hóa cuộc hẹn ba năm trước của chúng ta
và mở ra một kỷ nguyên mới xây dựng cộng đồng Trung Quốc – Campuchia với một
tương lai chung vào đầu mùa xuân,” ông Tập nhấn mạnh. (2)
Điều khác biệt là truyền thông Việt Nam khi đưa tin về chuyến thăm, đã
tránh đưa lại nguyên văn cụm từ Campuchia và Trung Quốc “cùng xây dựng cộng đồng
chung vận mệnh”. Hoặc với phát biểu tại cuộc hội kiến với Hun Sen nói trên thì
Hà Nội dùng uyển ngữ Campuchia và Trung Quốc “chung tay xây dựng quan hệ hợp
tác song phương mang lại nhiều lợi ích hơn nữa cho nhân dân hai nước” chứ không
dịch nguyên văn “xây dựng tương lai chung…” (3). Điều này không phải ngẫu nhiên, vì hiện nay Trung Quốc
cũng đang “o bế” Việt Nam đưa khái niệm “cộng đồng chung vận mệnh” vào quan hệ
song phương như đối với Campuchia và với Lào nhưng Việt Nam còn khá dè dặt.
Nguyên nhân chính vẫn là thiếu vắng một “lòng tin chiến lược” thực sự.
Trong Tuyên bố chung Việt Nam – Trung Quốc (1/11/2022) vẫn không hề thấy
bóng dáng của “cộng đồng chung vận mệnh”. Kể cả một hình thức linh hoạt hơn như
trong Tuyên bố chung Campuchia – Trung Quốc (12/2/2023), hai bên “kiên định làm
sâu sắc mối quan hệ sắt son, tiến hành hợp tác thực tế có lợi cho đôi bên và
thúc đẩy thiết lập một cộng đồng với chia sẻ cùng một tương lai” – cũng không
xuất hiện. Có lẽ hơn ai hết, các nhà lãnh đạo Việt Nam, kể cả TBT Nguyễn Phú Trọng,
hiểu rằng người dân Việt Nam thật khó thấy có một “tương lai chung” hay một “cộng
đồng chung vận mệnh” (CĐCVM) nào với Trung Quốc! Dù khái niệm này được lặp đi lặp
lại trong diễn văn chính sách đối ngoại của Trung Quốc và đã được đưa vào Hiến
pháp Trung Quốc. (4)
Lần đầu tiên TBT, CTN Tập Cận Bình sử dụng thuật ngữ CĐVM tại Diễn đàn
Bác Ngao tháng 4/2013. Khi đó ông nhấn mạnh: “Là các thành viên của cùng một
ngôi làng toàn cầu, chúng ta nên nuôi dưỡng cảm giác về CĐCVM…” Đây thực chất
phản ánh tầm nhìn của Bắc Kinh đối với trật tự khu vực mà BRI có thể đem đến, cả
về phương diện phân phối sức mạnh quốc lực bên trong lẫn các chuẩn mực Trung Quốc
sẽ cai trị cộng đồng Á - Âu tương lai. Tuy nhiên, chủ thuyết này hiện vẫn thiếu
tính cụ thể và kế hoạch hành động. Ngay cả tính chất “tư bản sơ khai” của đầu
tư hợp tác trong khuôn khổ BRI buộc Bắc Kinh phải điều chỉnh. Các nước ngày
càng hiểu ra rằng, phụ thuộc về kinh tế, ắt sẽ dẫn đến các nhượng bộ khác, như
đất đai lãnh thổ, hạ tầng, tài nguyên thiên nhiên... những thứ không mua được bằng
tiền. (5)
.
Bối cảnh của bức tranh lớn hơn
Theo giới quan sát, sự phụ thuộc về chính trị và kinh tế của Campuchia
vào Trung Quốc có thể khiến Việt Nam sẽ chịu áp lực ngày càng lớn, nhất là khi
Trung Quốc tìm kiếm sự ủng hộ của Campuchia trong vấn đề Biển Đông. Trong lịch
sử gần đây, đã hai lần ASEAN đã không thể ra được tuyên bố chung về Biển Đông,
vì bị Campuchia chống lại. Lần đầu tiên vào năm 2012 và lần thứ hai vào năm
2016. Việt Nam đang đối mặt với tình huống khó xử không chỉ đối với Trung Quốc
về vấn đề Biển Đông, mà ngay cả đối với người anh em Campuchia, vấn đề phân định
lãnh thổ biên giới giữa Việt Nam và Campuchia vẫn rất phức tạp. Phân định biên
giới trên biển giữa hai quốc gia, từ sau năm 1999 đến nay, vẫn chưa có tiến triển
nào đáng chú ý. Tình cảm dân tộc của người dân Campuchia đối với Việt Nam, nhất
là tính chất “nước lớn - nước nhỏ” và chủ nghĩa dân tộc cực đoan, vẫn chi phối
quan hệ song phương. (6)
Dư luận còn nhớ cuộc “mini cấp cao” Việt – Miên – Lào diễn ra ngày
26/9/2021, theo yêu cầu của Việt Nam. Cuộc họp bất thường của những người đứng
đầu mỗi đảng nói lên mối quan ngại đang gia tăng ở Hà Nội rằng, “hai ông em” của
họ đang bị thu hút từ từ vào quỹ đạo ngày càng mở rộng của Trung Quốc. Trong những
năm gần đây, Lào và Campuchia đã trở thành những thỏi nam châm cực mạnh hút vốn
và doanh nhân Trung Quốc ở các mức độ khác nhau. Chính giới doanh nhân này đã
thiết lập mối quan hệ gắn bó với giới tinh hoa cầm quyền tương ứng của hai nước.
Điều này đã được thể hiện rõ ràng bởi mối quan hệ ngày càng chặt chẽ với chính
phủ Trung Quốc, vốn đã dành cho Campuchia và Lào những khoản tài chính và phát
triển cơ sở hạ tầng “không ràng buộc”. (7)
Các nhà hoạch định chính sách ở Hà Nội dần dà hiểu ra được một tâm lý
phổ quát: Việt Nam muốn “thoát Trung” như thế nào thì CPC và Lào cũng muốn
“thoát Việt” như thế. Cho nên, “đừng làm với người khác điều anh không muốn người
khác làm cho mình!”. Lời dạy của Không Tử thiết nghĩ phù hợp trong hoàn cảnh hiện
nay. Trong quốc tế chỉ có hai sự lựa chọn. Cứ lao theo cách thức vừa phụ thuộc,
vừa sợ sệt Trung Quốc như hiện nay, thì không những bản thân phải “lệ thuộc”,
mà anh sẽ mất luôn cả “đồng minh chí cốt” một thời. Phải tạo ra các cơ sở mới về
an ninh và phát triển mỗi nước sao cho cả ba thực sự là đối tác sòng phẳng của
nhau. Nếu làm gì mà tổn hại đến “độc lập tính” của CPC hay Lào, chắc chắn sẽ thất
bại. (8)
___________
Tham khảo:
2.
https://english.news.cn/20230210/8647efd2898d4283beb137f5aa642f02/c.html
5.
https://tapchitaichinh.vn/vi-sao-trung-quoc-tai-cau-truc-bri.html
6.
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c29je48dxxlo
7.
https://www.voatiengviet.com/a/viet-mien-lao-than-thieng-nho-bo-ha/6253283.html
------------------------------------------------------------------
* Bài viết không thể
hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do.
No comments:
Post a Comment