Nguyễn
Đình Cống
03/11/2022
https://baotiengdan.com/2022/11/03/vai-loi-minh-oan/
Đó là minh oan cho các nhà khoa học, các trí
thức Việt Nam khi bị trách móc, còn nói nặng hơn là bị kết án oan. Trong
bài Mặt trời luôn toả sáng ở Việt Nam? (Boxitvn
ngày 20/2/2022) có sự trách móc như vậy.
Tác giả Nguyễn Đức Thắng, sau khi trình bày việc người Việt chỉ biết làm thuê cho ngoại bang,
không tự làm được một chiếc ốc vít tinh xảo, không phát triển được khoa học, đã
kết luận:
“Các nhà khoa học Việt Nam đang có
một món nợ rất lớn đối với đất nước, với dân tộc, trong đó Bộ
KH&CN với bề dày lịch sử hơn 60 năm có vai trò chủ yếu. Nếu không làm cuộc
cách mạng trong quản lý KH&CN, Việt Nam sẽ mãi là đất nước bán rẻ tài
nguyên, gia công, lắp ráp và làm thuê”.
Trong sách “Sức mạnh của cái đúng”, tác giả
Nguyễn Trần Bạt (1946- 2020) cũng có ý kiến gần như vậy đối với trí thức Việt.
Ông viết: “ Trí thức là những người chịu trách nhiệm lớn nhất đối
với sự phát triển, đối với vận mệnh của dân tộc (354)…,Việc tạo ra cuộc cách mạng
là của giới chính trị, nhưng hàn gắn vết nứt của CM để tạo ra sự đồng thuận xã
hội là việc của giới trí thức (13)…Phát triển gắn liền với việc tìm kiếm ra
phương thức thay đổi một cách từ tốn tất cả các nhược điểm của một nến chính trị.
Đấy là công việc của giới trí thức (20)…”. [Con số trong (..) là số trang của
sách, có câu được trích dẫn].
TL, một facebooker được nhiều người biết tên có viết bài, được phổ biến rộng rãi, đặt ra
nhiều câu hỏi mà câu số một hỏi các nhà khoa học, các trí thức Việt đã làm được
những gì cho dân, cho nước.
Tôi thông cảm với các tác gỉả trên nhưng không
tán thành nhận xét của họ. Tôi muốn minh oan cho các nhà khoa học và trí thức
Việt. Làm việc này không chỉ bênh vực người cùng giới mà chính là bảo vệ lẽ
công bằng. Tôi thông cảm với các tác giả ở chỗ họ không ở trong chăn. Có ở
trong chăn mới biết chăn có rận (tự sinh ra và được người ngoài nuôi dưỡng rồi
thả vào) và mới cảm nhận được hơi ấm. Không những họ không ở trong chăn mà còn
bị tiêm nhiễm bởi những tuyên truyền đề cao lao động của công nông, quen nhìn đời
bằng cặp mắt thiển cận do nhiều nguyên nhân gây ra. Thế thì không khéo khẩu hiệu
của Trần Phú về “trí phú địa hào” có chỗ đúng cũng nên.
Theo ông Thắng thì “Các nhà khoa học Việt Nam đang có một món nợ rất
lớn đối với đất nước”. Đúng là như vậy, nhưng thử hỏi ở đâu ra món nợ ấy và liệu họ có trả được
không, trả bằng cách nào khi mà môi trường hoạt động của họ bị hạn chế, bị phá
nát, tự do tư tưởng bị bóp nghẹt, phản biện bị đàn áp, họ bị vòng kim cô của ý
thức hệ trói chặt, khi mà nhiều người trong tầng lớp lãnh đạo mơ hồ về vai trò
của Đại Hán, biến kẻ thù truyền kiếp thành người thầy, người bạn lớn cùng ý thức
hệ, đến nỗi họ bị chúng lừa mà cứ tưởng được tận tình dạy bảo.
Trong lúc Đại Hán hết sức quan tâm đến đội ngũ
tinh hoa của mình thì lại dạy dỗ, áp đặt chúng ta, quy cho những người bất đồng
quan điểm trong tầng lớp tinh hoa của dân tộc Việt là thế lực phản động, là kẻ
thù giai cấp, phải khống chế, phải triệt hạ. Làm như vậy để mở đường cho Đại
Hán thôn tính dần lãnh thổ, biến dân Việt thành nô lệ. Thâm độc nhất của Trung
cộng là trấn yểm, xóa bỏ cho bằng hết tinh hoa của nước Việt. Còn món nợ, thì
dó là do bị áp đặt hoặc vì tự trọng mà họ tự giác nhận thấy chứ không ai cho họ
vay cả.
Lãnh đạo đất nước đề ra tiêu chuẩn cho trí thức
là nghiêm chỉnh phục tùng, là tuyệt đối trung thành, đó là những gì hơi xa lạ với
công việc lao động sáng tạo. Lại nữa, để có được phát minh, sáng chế người ta
phải có một bản lĩnh cá nhân mạnh mẽ. Trong lúc nhiều người hiểu sai chủ nghĩa
cá nhân, gán cho nó toàn những thói hư tật xấu rồi ra sức chống, kiên quyết bài
trừ, thì trí thức lại cần đến mặt tích cực của nó. Việc này cũng gây ra cản trở
lớn cho lao động sáng tạo, là hoạt đông của cá nhân, dựa trên sự độc lập suy
nghĩ, tìm tòi, khám phá, dựa vào sự khẳng định cái tôi.
Trong hoàn cành như vậy, để sống và làm được
người trí thức trung thực còn quá khó, lấy hơi sức đâu mà trả nợ đời. Ông Thắng
đã biến người trí thức chân chính (không kể trí thức dỏm) từ nạn nhân trở thành
thủ phạm. Oan cho họ quá.
Ông đòi hỏi làm một cuộc cách mạng trong quản
lý KH& CN. Xin hỏi thật lòng, nếu giao cho ông làm Bộ trưởng và lãnh đạo cuộc
cách mạng ấy, trong hoàn cảnh hiện nay, ông có dám nhận không, có làm được
không. Theo tôi thì khi mà sự tham nhũng còn tràn lan, hủy hoại đạo đức, làm
tha hóa sự hoạt động của mọi cơ quan nhà nước thì không có cách gì chấn hưng được
giáo dục và hoạt động khoa học, công nghệ.
Theo ông Bạt, “ Trí thức là những người
chịu trách nhiệm lớn nhất đối với sự phát triển, đối với vận mệnh của dân tộc”. Đó
là trách nhiệm do họ tự nhận lấy hay do ai giao. Tôi nghĩ ngoài ông Bạt ra, chắc
không có trí thức nào dám nhận. Còn lại, khi trách nhiêm lớn nhất đã được giao
rồi, vậy phải chăng toàn bộ hệ thống lãnh đạo và quản trị đất nước chỉ chịu
trách nhiệm vừa vừa, trách nhiệm phụ. Khi ai đó đưa ra khẩu hiệu: “Dân biết,
dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, có người đã bình luận một cách dí dỏm rằng,
mọi việc dân làm hết rồi, thế chính quyền và lãnh đạo làm gì, phải chăng chỉ ngồi
chơi, xơi nước.
Tưởng rằng nói trí thức chịu trách nhiệm lớn
nhất là đề cao họ, nhưng đề cao như vậy để làm gì. Hỏi xem họ có muốn, có cần đề
cao như vậy không. Nếu không phải cá nhân ông Bạt mà lãnh đao nhà nước cũng
nghĩ như thế thì phải chăng đã đặt lên đầu trí thức một gánh nặng, vượt quá chức
năng của họ.
Thực ra, trí thức Việt chỉ mới là những cá nhân rải
rác, lẻ tẻ, chưa kịp trở thành một lực lượng, một giới có thực lực thì đã bị tản
mác, người ra nước ngoài, người vào nhà đá hoặc đi chăn bò, nhiều kẻ vì quá sợ
mà phải co mình lại.
Ông Bạt còn viết “Phát triển gắn liền với
việc tìm kiếm ra phương thức … của một nền chính tri. Đấy là công việc của giới
trí thức”.
Việc giới trí thức có và cần đóng góp vào các
công việc tìm kiếm là đúng, nhưng cho rằng đó là trách nhiệm chính của họ là
không chuẩn. Nếu trí thức phải gánh phần trách nhiệm chính thì phải chăng những
nhà hoạt động chính trị, những người tự nhận là lãnh đạo toàn diện chỉ chịu
trách nhiệm phụ hoặc phối hợp mà thôi. Không được phép hiểu như thế. Trách nhiệm
chính phải là của chính quyền, của lãnh đạo. Sự đóng góp của trí thức chỉ là phần
quan trọng. Mà rồi đã
có bao thứ tốt đẹp do trí thức tìm ra, trình lên lãnh đạo thì báo cáo bị xếp cất
vào đáy tủ và người đệ trình nó bị theo dõi, bị khủng bố.
Trong “Thuyết nan”, Hàn Phi viết rằng, cái khó
của người đệ trình ý kiến (thuyết khách) không phải ở chỗ đưa ra được nội dung
hay, biện pháp tốt, mà là ở chỗ nói cho đúng điều mà người ta thích nghe (Hàn
Phi mách cho thuyết khách cầu lợi chứ không phải cho người góp ý có thiện chí,
không phải cho trí thức trung thực).
Sách “Tại sao các quốc gia thất bại” có nêu ra
nguyên nhân, động lực cơ bản của sự phát triển. Trên cơ sở nghiên cứu tình hình của nhiều nước
trong vòng 500 năm qua, các tác giả rút ra vai trò quyết định của cơ chế chính
trị và cơ chế kính tế. Khi cả hai cơ chế tốt thì phát triển nhanh và
bền vững, cả hai cơ chế xấu thì đất nước, dân tộc lụn bại, trong lúc bọn thống
trị trở thành giàu có và đầy uy quyền. Khi cơ chế này tạm được mà cơ chế kia xấu,
thì quốc gia có thể phát triển, thành công chỗ này mà lụn bại, hư hỏng chỗ
khác. Xét về toàn bộ thì thất bại là chủ yếu.
Cơ chế không phải do Thượng đế ban cho mà do
con người lập ra. Đầu tiên do một người đề xướng (chủ yếu là người có quyền
hành hoặc có trí tuệ cao), một số người tán thành, ủng hộ, (người ta hiểu nhầm,
cho rằng đó là đề xuất của tập thể), còn đại đa số người trong tổ chức, trong
nhân dân bị thuyết phục nghe theo hoặc bị áp đặt phải tuân theo. Người có đạo đức
tốt, có trí tuệ cao sẽ đề ra được cơ chế tốt, thuận Đạo Trời, hợp lòng người. Bọn độc tài thường vừa ngu vừa
tham, tâm địa độc ác, sẽ tạo nên cơ chế hai mặt. Bên ngoài phô ra một
số điều sáo rỗng, mới xem qua thì thấy hay, hợp lý, nhưng bên trong chứa đựng một
số điều phản tiến bộ, phản nhân văn, chỉ nhằm phục vụ cho lợi ích của một hoặc
vài nhóm người. (Đó là sự lừa dối tinh vi, có chủ ý, có phân tích kỹ hoặc áp dụng
mới thấy).
Nước Việt Nam, không những khoa học kém phát
triển mà còn nhiều lĩnh vực khác cũng xuống cấp hoặc có phát triển cũng không bền
vững. Để cho đất nước này “không chịu phát triển” thì các nhà khoa học, trí thức
có phần chịu trách nhiệm, chứ không thể quy cho họ chịu trách nhiệm chính. Họ
cũng là nạn nhân của các cơ chế do người khác lập ra và áp đặt.
Những người tự xưng hoặc được gọi là nhà khoa
học và trí thức Việt Nam hiện nay là một tập hợp gồm nhiều trình độ khác nhau,
có thể chia ra hai loại là thật và dỏm (mà ranh giới không rõ ràng). Loại thật,
có trình độ, có phẩm chất xứng đáng, họ chuyên chú vào công việc tạo ra giá trị
cho xã hôi, họ để tâm vào lao động sáng tao. Họ là những trí thức của dân tộc,
chủ yếu được sinh ra do thừa hưởng được tinh hoa sông núi, hấp thụ được khí
thiêng Trời Đất, tiếp nhận được di truyền quý báu và đã nỗ lực học tập, tu dưỡng
để trở thành con người có ích cho xã hội.
Loại trí thức dỏm, đúng ra họ không xứng đáng
được gọi là trí thức mà chỉ là người có bằng cấp dỏm, kiếm được do dùng thủ đoạn
gian xảo, do lợi dụng được những kẻ hở của văn bản, của quy trình do người yếu
về trình độ, kém về đạo đức, tạo ra. Người có bằng cấp dỏm là loại hữu danh vô
thực, loại người gian xảo, dối trá. Lãnh đạo nhà nước phải chịu trách nhiệm về
việc để cho loại người này sinh ra và làm hủy hoại nền văn hóa của dân tộc.
Facebooker TL đặt câu hỏi là nhằm vào loại này, mà vì nông cạn nên đã xem họ là
đại diện cho trí thức. Câu hỏi của TL (các trí thức đã làm được gì) ẩn ý rằng,
trí thức Việt là loại người hữu danh vô thực, câu hỏi đó xúc phạm đến những trí
thức chân chính. Nếu đem câu đó hỏi các trí thức thật thì dễ bị cho là hỏi xách
mé, nói hỗn với những con người đáng kính trọng.
Thực ra trí tuệ của dân tộc Việt không hề thua
kém các dân tộc khác. Dẫn chứng là khá nhiều trí thức Việt kiều đã sánh vai được
cùng các nhà khoa học hàng đầu của thế giới. Những người ấy nếu ở trong môi trường
quốc nội với các cơ chế hiện hành thì thì chắc không thể nào có được thành tích
như họ đã đạt được.
Ở nước ta (có thể ở nhiều nước khác nữa) có những
nông dân, công nhân không có bằng cấp, đã tự học, làm ra được một số máy móc,
(kể cả máy bay trực thăng, tàu ngầm, xe dùng cho quân sự). Việc làm đó rất đáng
biểu dương, khuyến khích, ca ngợi, nhưng dù sao thì hàm lượng khoa học trong
các sản phẩm ấy cũng thấp. Và khi tuyên truyền cho việc làm đó quá nhiều, lại tạo
ra ý tưởng, rằng các nhà khoa học, các kỹ sư Việt Nam không làm được cái gì
đáng giá.
Thực ra vừa qua chúng ta cũng có những sản phẩm
khoa học ở trình độ cao về y tế, sinh học, hóa học, nông ngư nghiệp, điện tử,
tin học, xây dựng, vũ khí v.v… trong đó chủ yếu là đóng góp của các nhà khoa học
mà một số đã nhận giải thưởng xứng đáng (Giải thưởng khoa học Hồ Chí Minh, giải
thưởng khoa học cấp nhà nước). Xin hỏi facebooker TL, đã tìm hiểu gì về hoạt động
và thành tích của các nhà khoa học mà vội đặt ra một câu hỏi vượt quá tầm?
Tất nhiên, để đáp ứng yêu cầu phát triển thì nền
khoa học Việt Nam chưa làm được, còn ở trình độ khá thấp so với mặt bằng chung
của thế giới. Nhưng để chấn hưng khoa học, cũng như giáo dục thì trước hết phải
có được cơ chế phù hợp, giải phóng sức sáng tạo. Việc này riêng các nhà khoa học,
các trí thức không thể nào tự mình làm được.
---------------------------------
1 COMMENT
.
Cả ông Thắng, ông Bạt và Facebooker TL chỉ viết
theo yêu cầu của ai đó, thực tế Nhón 61 các nhà trí thức, đa số là Đảng viên,
trong đó có cả GS Chu Hảo cựu thứ trưởng bộ KH&CN đã từng kiến nghị nhiều vấn
đề quan trọng của đất nước, nhưng có được những người cầm quyền lắng nghe đâu,
hơn nữa còn liệt họ vào đối tượng thế lực thù địch. Còn nhiều nhà khoa học kiến
nghị về sân bay TSN nhà cần quyền đâu có nghe, hai ông Hải ở Thái Bình và Tây
Ninh sản xuất ra được máy bay, tầu ngầm mà rồi có cho SX đâu?
.
No comments:
Post a Comment