«Sách
đen về Vladimir Putin» : Nước Nga hậu cộng sản thành thế lực phá rối
Thụy My - RFI
Đăng
ngày: 05/11/2022 - 20:11
Chỉ trong 22 năm dưới sự lãnh đạo của Putin,
nước Nga hậu cộng sản đã biến thành một cường quốc chuyên phá hoại, sản phẩm xuất
khẩu chính là nỗi sợ. Đe dọa tấn công nguyên tử, trưng ra bóng ma nạn đói, cắt
nguồn dầu khí…Chính sách phá rối luôn là đường hướng của KGB - trường đại học
thực thụ của Vladimir Putin. Về
cuộc chiến Ukraina, những con bồ câu phương Tây kêu gọi hòa đàm chỉ làm lợi cho
Putin mà thôi.
https://s.rfi.fr/media/display/1be3a310-5d3d-11ed-b751-005056a90284/w:1024/p:16x9/32-1.webp
Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Matxcơva ngày
04/11/2022. via REUTERS - SPUTNIK
« Cây đinh cuối cùng đóng vào quan tài
Putin »
Ảnh bìa L'Express tuần này đưa chân dung tổng thống
Nga trên nền đen và dòng tựa « Putin, cuốn sách đen : Mafia, KGB, ý tưởng,
tàn bạo... » với bài viết độc quyền là trích đoạn điều tra của hai nhà sử học Galia Ackerman
và Stéphane Courtois về Vladimir Putin.
« Tôi mong cuốn sách này là cây đinh cuối cùng đóng
vào quan tài Putin, và là viên đá đầu tiên cho tòa án quốc tế sẽ kết án giới
tinh hoa Nga đã tạo ra mọi việc » - Stéphane Courtois thẳng thừng
nói. Năm 1997, nhà sử học từng gây tiếng vang lớn với cuốn « Sách đen về
chủ nghĩa cộng sản » tiết lộ tầm cỡ tội ác của chế độ xô-viết. Để soạn
thảo « Sách đen về Vladimir Putin », ông Courtois kết hợp với
đồng nghiệp Galia Ackerman, chuyên nghiên cứu về thế giới hậu Liên Xô, tập hợp
các chuyên gia giỏi nhất về Nga để tìm hiểu vì sao một trung tá bình thường, hầu
như vô danh cách đây 25 năm, lại có thể trở thành một Sa hoàng mới ?
Điều hành một cường quốc theo kiểu băng nhóm
Putin xuất thân từ một gia đình bình dân, sống trong một căn hộ ở khu tập
thể. Trẻ em thường chơi trò chiến tranh, mạnh được yếu thua. Vốn có thân hình
nhỏ bé, Putin đi học judo để tự vệ và gia nhập KGB ở tuổi 17. Dù đã leo lên
ngôi vị cao nhất, Putin vẫn không suy nghĩ theo logic điều hành một nước lớn,
mà chỉ theo kiểu băng nhóm như thời niên thiếu ở Saint Pétersbourg. Khái niệm
danh dự của mafia và KGB không khác gì nhau, lòng trung thành được đặt lên trên
hết.
Năm 1991 đảng cộng sản bị cấm hoạt động, sau đó quay lại chính trường với
một hình thức khác. Nhưng KGB có đến 700.000 nhân viên thì không hề suy suyển,
chỉ được chia thành FSB (nội vụ) và SVR (phản gián). Năm 1998, khi
Vladimir Putin được bổ nhiệm làm giám đốc cơ quan tình báo FSB (KGB cũ), không
ai biết ông ta là ai. Đến 1999, khi Eltsine chỉ định Putin làm người kế vị, lại
là một bất ngờ lớn khác vì có những nhân vật nổi bật khác như Boris Nemtsov chẳng
hạn. Nhưng Kremlin lúc đó cần một người giữ được an ninh và cam kết không đụng
đến phe Eltsine.
Từ khi Vladimir Putin lên làm tổng thống, các « siloviki »,
thành viên lực lượng an ninh và quân đội được giữ các chức vụ quan trọng trong
chính quyền. Vì sao nhiều nhà lãnh đạo phương Tây (Bush, Merkel, Sarkozy…) có cảm
tình với Putin ? Theo bà Galia Ackerman, khai thác điểm yếu của người khác
hay dẫn dụ họ vốn là thủ thuật học được từ KGB, và Putin có một số tài lẻ. Chẳng
hạn hồi năm 2010, tổng thống Nga đã hát bài Blueberry Hill trong
một dạ hội từ thiện cùng với các ngôi sao Pháp Alain Delon, Monica Bellucci,
Gérard Depardieu, gây thích thú cho cử tọa.
Nước Nga hậu cộng sản thích phá hoại, dọa nạt
Nga chỉ đứng thứ 11 thế
giới về tổng sản phẩm nội địa, có ít bạn bè trên thế giới, không còn lý tưởng cộng
sản để rao giảng như trước mà chỉ chủ trương chống phương Tây, chủ yếu là chống
Mỹ. Nhưng tại
sao Matxcơva lại gây chú ý trên trường quốc tế trong hơn hai thập niên qua ?
Theo hai nhà sử học, chỉ trong 22 năm dưới sự lãnh đạo của Putin, nước Nga hậu
cộng sản đã biến thành một cường quốc chuyên phá hoại, sản phẩm xuất khẩu chính
là nỗi sợ.
Chính nhờ đe dọa tấn công nguyên tử mà Matxcơva ngăn cản phương Tây viện
trợ ồ ạt cho Kiev, để hòng đạt được tham vọng đế quốc. Bằng cách dùng nguy cơ
thiếu lương thực và năng lượng để dọa nạt, Nga muốn khuất phục phương Tây để rốt
cuộc dỡ bỏ các trừng phạt. Chính nhờ mở rộng mạng lưới tuyên truyền, bóp méo
thông tin trên toàn thế giới, Matxcơva cố phá hoại sự đoàn kết của các nước dân
chủ. Chính sách phá hoại luôn là đường hướng của KGB, trường đại học thực thụ của
Vladimir Putin. Ngược với tổng thống Pháp, Galia Ackerman cho rằng Nga xứng
đáng bị « sỉ nhục » vì đã đem lại cái chết, sự hủy hoại, đau khổ và
khủng hoảng cho hàng triệu con người.
Về hậu trường quyền lực, nhà cựu ngoại giao Boris Bondarev, từng là cố vấn
phái đoàn Nga tại Liên Hiệp Quốc ở Genève nhận xét, cuộc xâm lăng Ukraina cho
thấy nước Nga đã trở nên tàn bạo như thế nào. Trong nhiều năm trời, các nhà ngoại
giao Nga bị buộc phải đối đầu với Washington và bênh vực việc can thiệp vào các
nước khác với những lời lẽ dối trá, họ trở thành những con két lặp lại luận điệu
của Matxcơva.
Các đồng nghiệp ở Kremlin nhiều lần nói rằng Putin thích làm việc với ngoại
trưởng Serguei Lavrov vì ông này luôn đồng tình với những ý kiến của tổng thống
và nói những gì Putin muốn nghe. Thế nên không có gì đáng ngạc nhiên khi Putin
tin rằng sẽ nhanh chóng đánh bại Kiev. Ông cho biết ngày 24/02 khi nhìn vào điện
thoại thấy thông tin đáng kinh ngạc là Putin cho tấn công Ukraina, ông đã có
quyết định bỏ rơi sự nghiệp sau 20 năm làm việc ở bộ Ngoại Giao Nga vì đây
là « khởi đầu của hồi kết ».
Ukraina đang thắng thế, đàm phán chỉ có lợi
cho Matxcơva
Trong bài xã luận mang tựa đề « Ukraina : Hãy còn quá sớm
để đàm phán », L’Express nhấn mạnh những lời kêu gọi thương lượng từ phương Tây chỉ
làm lợi cho Putin mà thôi. Lo sợ suy thoái kéo dài, khủng hoảng năng
lượng, xung đột mở rộng sang các nước NATO…những lý lẽ dù chính đáng nhưng nhuốm
màu ích kỷ được đưa ra, nhưng không che khuất được câu hỏi chính : nói về
ngưng chiến giờ đây liệu còn ý nghĩa ? Chúng ta vẫn đang trong thời chiến,
và không phải lãnh đạo các nước quyết định được hòa bình mà chính là chiến trường.
Bởi vì để kết thúc một cuộc chiến tranh cần phải có hai điều kiện : kẻ chiến
bại chấp nhận số phận và người chiến thắng đồng ý mở hòa đàm. Khả năng này hãy
còn xa.
Cho dù quân Nga liên tiếp bị đánh bại ở Kiev rồi Kharkiv, không giành nổi
một mẩu đất nào từ mùa hè, Vladimir Putin vẫn điều động quân để đánh tiếp.
Trong khi đó quân đội của Volodymyr Zelensky đang tiến sát thành phố chiến lược
Kherson. Ở giai đoạn này, không thể nói đến chuyện thương thảo. Tổng thống
Ukraina sẽ không đối thoại với kẻ thù một khi chưa thu hồi được những lãnh thổ
đã bị Nga chiếm. Nhà cựu ngoại giao Pierre Vimont nói : « Chẳng
có lợi ích gì, Zelensky đang thắng thế trên thực địa. Ngưng chiến có nghĩa là ở
yên tại chỗ, và coi như bị mất đất. Không bao giờ nhân dân Ukraina chấp nhận điều
này ».
Tương lai Putin sẽ như thế nào ? Theo phân tích của Stéphane
Courtois, giới tinh hoa Nga vô cùng bất mãn về cuộc chiến. Các nhà tài phiệt mất
tất cả, không thể hưởng thụ cuộc sống giàu sang vì không được ra khỏi nước Nga,
lại còn bị lăng nhục. Một số nhân vật FSB bất mãn vì bị thanh trừng sau các thất
bại của cuộc xâm lăng. Quân đội vốn không thích thú gì khi tiến hành « chiến
dịch quân sự đặc biệt », cũng không hoan nghênh việc một tên « côn đồ »
từng ra lệnh bắn vào đám đông biểu tình như Serguei Sourovikine được đôn lên
hàng đầu. Tuy nhiên nếu phe dân tộc chủ nghĩa thuộc loại cực đoan nhất lên cầm
quyền, hoặc quân đội quyết định lập chế độ độc tài quân sự, trong mọi trường hợp,
đều tệ hại cho nước Nga.
Quân Nga đang rút khỏi Kherson ?
Trên thực địa, những lá cờ Nga đã biến mất khỏi nhiều công sở ở Kherson,
thành phố miền nam bị chiếm đóng, những trạm kiểm soát không còn ai canh
giữ. Quân Nga đã rút khỏi thành phố hay đây chỉ là chiếc bẫy giăng ra cho quân
đội Ukraina ? Courrier International nhận thấy báo chí
Ukraina tỏ ra hoang mang, còn chính quyền Kiev kêu gọi thận trọng. Trả lời Le
Figaro số cuối tuần, chuyên gia Cédric Mas lưu ý là vũ khí hạng nặng
đã được chuyển đi, các phương tiện tàu bè bị phá hủy, việc buộc dân chúng di tản
có thể nhằm cắt nguồn thông tin cho lực lượng Ukraina. Rất có khả năng do bị
Kiev siết dần vòng vây, Kremlin đành cho rút quân – một lời thú nhận thất bại.
Nga lập những đội bắn hạ lính đào ngũ như thời
Stalin
Nhìn chung về phía quân Nga trên chiến trường, dù không muốn chiến đấu
cũng « Không thể nào chạy trốn : Tại Ukraina, những lính Nga phụ trách
bắn hạ người đào ngũ ». L'Express dẫn nguồn từ tình báo Anh cho biết bộ
tham mưu Nga đã sử dụng phương pháp tàn nhẫn có từ thời Stalin.
Theo bản báo cáo hôm 04/11, « do tinh thần sa sút và xu hướng do
dự không muốn chiến đấu », Nga bắt đầu triển khai các « đội ngăn chận
». Đó là các đơn vị chuyên bắn vào những đồng đội hoảng sợ muốn thối lui, mà L'Express cho
là « một cuộc chiến tranh tiến hành bằng cách dí súng vào thái dương
». Tuần trước, tình báo Ukraina cũng đã khẳng định tương tự. Kiev công
bố « một cuộc gọi nghe lén được », trong đó một lính Nga kể với
vợ là chỉ huy ra lệnh cho anh « tiêu diệt » tất cả những ai chạy trốn. «
Bọn anh ở tuyến thứ hai, và phía sau còn một tuyến khác nữa. Thế nên vô phương
bỏ chạy ».
Tuần báo nhắc lại ngày 28/07/1942, Stalin đã ra sắc lệnh số 227 với khẩu
hiệu nổi tiếng « Không lùi dù chỉ một bước ! ». Mỗi binh chủng
phải lập ra nhiều đơn vị ngăn chận trang bị tận răng, chuyên bắn hạ lính đào
ngũ. Giáo sư Jason Lyall của trường đại học Mỹ Dartmouth cho biết «
Trên 158.000 người lính Hồng quân đã chết vì tay đồng chí mình từ 1941 đến 1944
».
Chiến tranh « lạnh » của
Putin để làm dân Ukraina chết rét
Đối với thường dân, The Economist chơi chữ « Cuộc chiến tranh
"lạnh" của Putin » : ông chủ điện Kremlin muốn làm cho người
dân Ukraina phải sống trong lạnh giá khi mùa đông đang đến gần. Đất nước này
đang phải chạy đua với thời gian, chống chọi với thời tiết và hỏa tiễn Nga.
Trời bắt đầu lạnh tại nhiều vùng đất của Ukraina, nhiệt độ ban đêm ở Kiev
xuống gần bằng 0°C. Trên 5 triệu gia đình ở các thành phố lớn lệ thuộc vào hệ
thống sưởi ấm của đô thị từ thời Liên Xô, từ ngày 07/10 hệ thống này bắt đầu
hoạt động. Trường học, vườn trẻ, bệnh viện được sưởi đầu tiên. Nhưng Nga tập
trung đánh vào các trung tâm điều phối, điện nước thường xuyên bị cúp. Nhiều
người dân tích trữ củi, những lò sưởi « burzhuyka » thô sơ thời Liên
Xô xuất hiện trở lại ở ngoại ô Kiev. Ukraina đã hỏi xin phương Tây 1.500 trạm
nhiệt điện cơ động và 25.000 máy phát điện trước mùa đông, nhưng hàng vẫn chưa
đến và dù sao đi nữa cũng không đủ.
Tương tự, phóng sự của L'Express mô tả « Cả một
dân tộc phải chuẩn bị cho một mùa đông băng giá ». Phó thủ tướng Ukraina
đã phải kêu gọi 7,5 triệu người Ukraina đã di tản ra nước ngoài không hồi hương
trước mùa xuân. Tình hình rất đáng lo ở những vùng tái chiếm gần tiền tuyến,
các tổ chức phi chính phủ đang phân phối các máy phát điện và mền đắp. Tại
Kiev, đô trưởng Vitali Klitschko cổ vũ người dân giảm tiêu thụ điện trong giờ
cao điểm, giúp duy trì #Frontenergetique (mặt trận năng lượng). Nhiều cư dân mạng
lấy lại hashtag này, chia sẻ những bức ảnh ăn tối dưới ánh sáng đèn cầy, hay
các thủ thuật nấu nướng tiết kiệm. Họ khẳng định những vụ tấn công vào thường
dân của Nga chỉ gây phản tác dụng.
Trung Quốc : Cựu binh trong chiến tranh
Việt Nam tiếp tục nắm Quân ủy
Nhìn sang châu Á, The Economist nhận thấy Quân ủy Trung
ương mới của Trung Quốc giống như một Hội đồng Chiến tranh, gồm những người
lãnh đạo trung thành với Tập Cận Bình.
Sáng tinh mơ ngày 28/04/1984, một sĩ quan trẻ Trung Quốc cầm đầu một
trung đoàn bộ binh tấn công vào bộ đội Việt Nam. Trận đánh Lão Sơn là một trong
những trận đẫm máu nhất trong số những cuộc giao tranh kéo dài một thập niên
sau cuộc chiến biên giới Việt-Trung bốn tuần năm 1979. Tuy không rõ thắng bại,
nhưng trung đoàn trưởng Trương
Hựu Hiệp (Zhang Youxia) bốn thập niên sau trở thành cố vấn quân sự
tín cẩn nhất của Tập Cận Bình, tiếp tục là phó chủ tịch Quân ủy Trung ương sau
đại hội đảng 20, trong khi nhiều người ngỡ rằng ông Trương sẽ về hưu.
Năm nay 72 tuổi, Trương Hựu Hiệp là người lớn tuổi nhất giữ chức này kể từ
30 năm qua, nhưng việc tái nhiệm cho thấy tiêu chí chọn người trong quân đội của
ông Tập : biết chuẩn bị chiến đấu và tuyệt đối trung thành. Thượng tướng Trương
là một trong những chỉ huy hiếm hoi từng có kinh nghiệm chiến đấu, dù chiến thuật
biển người kiểu Mao sử dụng trong cuộc xâm lược Việt Nam không hề hiệu quả
trong chiến tranh hiện đại. Trong năm năm qua, Trương Hựu Hiệp giám sát công việc
thiết yếu là mua và phát triển vũ khí, quan trọng hơn nữa : ông là bạn cũ của
gia đình ông Tập. Hai người cha là bạn chiến đấu với nhau, ông Tập và Trương
cùng tầng lớp con ông cháu cha.
Dùng toàn người tín cẩn để chuẩn bị gây chiến
với Đài Loan ?
Thượng tướng Hà Vệ Đông (He Weidong), 65 tuổi
cũng là một bất ngờ. Ông được bổ nhiệm chức phó chủ tịch Quân ủy và vào Bộ
Chính trị, tuy chưa bao giờ là ủy viên trung ương và thành viên Quân ủy. Hà Vệ
Đông có mối liên hệ cá nhân, từng làm việc ở Phúc Kiến trong hầu hết thời gian
Tập Cận Bình là quan chức lãnh đạo tại đây. Tuy nhiên người ta cho rằng sự
thăng tiến của ông là nhờ hai năm chỉ huy Chiến khu Đông bộ - chịu trách nhiệm
về Đài Loan, và trước đó nắm lục quân của Chiến khu Tây bộ trong một loạt xung
đột biên giới với Ấn Độ.
Một khuôn mặt khác trong Quân ủy là thượng tướng Lý Thượng Phúc (Li Shangfu), cũng
lại là con một lão thành cách mạng. Ông Lý từng có 31 năm công tác tại Trung
tâm phóng vệ tinh Tây Xương, có thể trở thành tân bộ trưởng quốc phòng.
Chuyên gia Joel Wuthnow của đại học Quốc Phòng Mỹ cho rằng Quân ủy Trung
ương mới trông giống như « Hội đồng chiến tranh Đài Loan ». Tập Cận Bình có được
hai nhân vật rành rẽ về trang thiết bị quân sự, rất cần thiết trong xu hướng tự
cung tự cấp và bối cảnh bị Mỹ siết chặt về công nghệ.
Bầu cử giữa kỳ ở Mỹ và COP27 : Hai thời
điểm đáng chú ý
Le Point tuần này đăng ảnh thủ lãnh cực tả Jean-Luc
Mélenchon cùng với chủ tịch đảng cực hữu Pháp Marine Le Pen, chạy tựa
lớn « Đồng bọn » và đặt câu hỏi « Cặp Le Pen-Mélenchon
sẽ đi đến đâu ? ». Courrier International nhìn sang bên kia bờ đại
dương, đăng hình vẽ chú Sam thân trên và dưới bị cắt làm đôi, đi về hai ngả,
chơi chữ « Ngày xửa ngày xưa có một nước Mỹ ... », chữ « une »
(một) trong « Il était une fois » (Ngày xửa ngày xưa) bị đổi
thành « deux » (hai). Trước cuộc bầu cử Quốc Hội giữa kỳ ngày 08/11, người Mỹ bị
chia rẽ hơn bao giờ hết. Phá thai, kiểm soát súng, nhập cư, kinh tế, sinh thái,
viện trợ cho Ukraina…tất cả đều đối nghịch giữa Dân Chủ và Cộng Hòa. Đến nỗi có
những công dân (và doanh nghiệp) chọn cách dọn nhà sang tiểu bang gần gũi với
quan điểm của mình hơn.
Nhân hội nghị khí hậu COP27 tập hợp gần 200 nước ở Ai Cập từ 06 đến
18/11, L'Obs đăng ảnh và thông điệp của đồng chủ tịch GIEC với
dòng tựa « Khí hậu : Vẫn còn chưa muộn ». Nhắc lại câu của
Albert Camus « quen thuộc với tuyệt vọng còn tệ hơn cả bản thân sự
tuyệt vọng », tờ báo khuyến cáo không nên khoanh tay đứng nhìn.
Chưa quá trễ để vừa làm giảm thải CO2 từ nay đến 2030, vừa thích ứng cách sống
trong bối cảnh khí hậu mới, với điều kiện có những quyết định chính trị, kinh tế
và xã hội ở tầm quốc tế và trong nước, với sự công bằng cần thiết.
The Economist chạy tít «
Nói lời tạm biệt với 1,5°C ». Tuần báo Anh cho rằng không thể đạt đến
mục tiêu giới hạn hiện tượng hâm nóng khí hậu ở mức này từ nay cho tới năm
2100, tốt nhất là nên thực tế hơn. Nhưng « Làm vấy bẩn một tác phẩm
Van Gogh, có phải là điều tốt cho khí hậu ? ». Theo L’Obs,
vụ hai nhà đấu tranh của Just Stop Oil ném sốt cà chua vào khung kính bảo vệ bức
tranh nổi tiếng hôm 14/10, thay vì lôi kéo sự chú ý của công chúng về vấn đề
khí hậu, có thể gây phản tác dụng.
No comments:
Post a Comment