‘Ông Hun Sen được khen làm tôi buồn cho ngoại giao VN’
Mai
Luân
Gửi bài tới Diễn đàn BBC từ TPHCM
17 tháng 11 2022, 22:50 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c0x78gep394o
Hình ảnh Việt Nam hầu như bị “chìm nghỉm”
trong mùa Thượng đỉnh ở khu vực. Cùng lúc, đất nước đã và sẽ còn tiếp tục hứng
chịu búa rìu dư luận vì các đợt ‘kiên định bỏ phiếu trắng’ ở LHQ. Là Chủ
tịch ASEAN, tổ chức được một loạt Hội nghị Thượng đỉnh như vừa qua tại
Phnompenh (12 – 13/11), Thủ tướng Hun Sen của nước láng giềng từng bị
Việt Nam coi là “đàn em” lại đang được cả thế giới và chính báo
Campuchia ngợi ca.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/ee70/live/b686e9b0-6682-11ed-a916-31877a53c608.jpg.webp
Thủ tướng Campuchia Hun Sen tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN được tổ chức tại
Phnom Penh ngày 12-13/11
Điều gì đang xảy ra với các động thái
ngoại giao lạ lùng của Việt Nam?
Để có sự so sánh, ta hãy nhìn sang
Campuchia để xem thế nào.
Phân tích mới nhất và thật sâu sắc của bỉnh
bút người Thái Kavi Chongkittavorn trên trang mạng Khmer Times hôm 11/11/2022
đã cho thấy, Samdech Hun Sen đang “nổi bật trên chính trị toàn cầu” như
thế nào.
Trong bài “PM
Hun Sen excels in global politics” Kavi lý giải:
“Thông qua cuộc chiến tranh ở Ukraine, ông Hun
Sen đã nhanh chóng nắm bắt vấn đề và tận dụng lợi thế của cuộc xung đột một
cách thông minh để chứng minh cho thế giới thấy rằng, nền độc lập của đất nước
từng bị chiến tranh tàn phá này không phải là điều hiển nhiên..."
Khác nhau từ các
lá phiếu ở LHQ
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/00f0/live/10916140-6685-11ed-94b2-efbc7109d3dd.jpg.webp
Thủ tướng Hun Sen (phải) tiếp Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Dmytro Kuleba
(trái) tại Cung điện Hòa bình ở Phnom Penh ngày 9/11/2022
Nền độc lập của Campuchia rất quý giá, có
lúc tưởng phải trả giá bằng sự “tuyệt chủng” của cả một dân tộc. Nước
Việt Nam đâu có kém, với “Không có gì quý hơn độc lập, tự do” là khẩu
hiệu cao nhất. Thế nhưng chính phủ Việt Nam có vẻ như không lên tiếng
mạnh vì chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nước khác như Ukraine. Hay họ cho
đó chỉ là trò “xúc xắc” trong tay các nhà độc tài như Putin hoặc Tập Cận
Bình?
Tôi nhận thấy tuy cả xã hội VN ít nhiều có bị
chia rẽ nhưng xu hướng vượt trội trong người dân vẫn là lên án hành động xâm lược
của Nga mà người ta cho là đang được Bắc Kinh hậu thuẫn. Việc Campuchia
nhỏ hơn VN nhiều lần nhưng công khai tôn trọng chủ quyền quốc gia, đặc biệt
là của một quốc gia nhỏ hơn giáp với các quốc gia lớn hơn, có lịch sử mới mẻ của
nó. "Thật thú vị,
khi Campuchia tự định vị mình trong cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine và các lá
phiếu của nước này tại Liên Hợp Quốc được đánh giá cao”, Kavi so sánh tiếp, tỏ
ra rất am hiểu lịch sử Đông Dương.
Và gần đây nhất, vào ngày 14/11/2022, Việt Nam
lại “kiên định trong bất biến”, tiếp tục bỏ phiếu trắng đối với Nghị quyết mới
của ĐHĐ/LHQ.
Nghị quyết này lên án quyết liệt cuộc xâm lăng
của nước Nga và ủng hộ các bước đi tiến tới việc buộc Moscow phải bồi thường
cho những sự tàn phá do quân Nga gây ra ở Ukraine.
Vậy là cho đến nay, Việt Nam thuộc các quốc
gia có số lần bỏ phiếu trắng nhiều nhất đối với các Nghị quyết lên án Nga xâm
lược Ukraine, việc Nga sáp nhập trái phép bốn vùng lãnh thổ của Ukraine và bỏ
phiếu chống lại Nghị quyết loại Nga khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc.
Bốn lần
tổng cộng, Việt Nam đã bỏ các phiếu trắng và một lần bỏ phiếu chống đối với
các Nghị quyết của Liên Hiệp Quốc về những vấn đề liên quan đến cuộc chiến
tranh xâm lược mà Nga phát động tại Ukraine.
Nền “ngoại giao cây tre” mà thực ra là của Thái Lan nhưng được Việt Nam
áp dụng đã thất bại thảm hại. Đây là cây tre đã nghiêng về một phía.
·
Khác Việt Nam
và Lào, Campuchia và ông Hun Sen được khen vì ủng hộ Ukraine 14
tháng 11 năm 2022
·
Việt Nam bỏ phiếu
trắng vụ lên án Nga sáp nhập bốn vùng Ukraine: Hệ lụy khó lường 15
tháng 10 năm 2022
Mỹ và các nước dân
chủ nghĩ gì?
Chuyện Mỹ và các nước dân chủ nghĩ gì về VN, thì
trước hết, cứ xem cái cung cách VN phản ứng trước lời kêu gọi hồi đầu tháng
3/2022 của các vị đại sứ Liên Minh châu Âu (EU), Na Uy, Thụy Sĩ, và Vương quốc
Anh tại Hà Nội, Việt Nam nên noi theo lập trường ủng hộ Ukraine. Thái độ của
Việt Nam đến nay vẫn là im lặng.
Với châu Âu đã vậy, với Mỹ tình hình cũng chưa
có gì sáng sủa hơn. Tổng thống Jode Biden đã không sang Việt Nam như dự kiến.
Sau nhiều lần hy vọng, rồi lại thất vọng, gần đây nhất, ngày 12/11 – có lẽ là lần
thứ ba hay thứ tư gì đấy – Thủ tướng Phạm Minh Chính, một lần nữa, trong cuộc
tiếp xúc bên lề hội nghị ASEAN, đã chuyển lời mời của TBT Nguyễn Phú Trọng tới
TT Joe Biden, mời ông thăm chính thức Việt Nam. Hiển nhiên là ông Biden, theo
báo chí trong nước, chỉ vui vẻ nhận lời nhưng chưa có cam kết gì cụ thể…
Nhưng
thật hẫng hụt cho truyển thông quốc tế khi Phát ngôn viên Nhà Trắng Karine
Jean-Pierre nói bà “không có gì để chia sẻ” khi hồi đáp yêu cầu của VOA
xác nhận về một cuộc điện đàm khả dĩ giữa ông Biden với ông Trọng.
Trong các tiếp xúc cấp cao Việt – Mỹ những năm
vừa qua, không dưới một lần, Washington đã phát đi tín hiệu về việc mong muốn
đưa quan hệ song phương lên tầm cao mới. Trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng
8/2021, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris đã đề xuất nâng từ quan hệ “Đối tác
toàn diện” lên “Đối tác chiến lược”.
Những lời đề nghị liên tục này được đưa ra từ
hàng chục năm nay về việc nâng cấp quan hệ, nhưng từ hai năm trở lại đây có vẻ
như dồn dập và bức thiết hơn, nhìn từ góc độ chiến lược Indo-Pacific (IPS), khiến
Việt Nam không khỏi lúng túng.
Bởi vì, từ chiến tuyến bên kia, Trung Quốc cũng
không dưới một lần yêu cầu VN cam kết rõ ràng với “Cộng đồng chung vận mệnh”
(hoặc với tên khác là “Cộng đồng tương lai chung”).
Tức là cam kết phải đi theo “Trật tự” do Trung Quốc
cầm chịch, theo một đánh
giá trên The Diplomat tháng này.
Tưởng cũng cần nhắc lại là trong chuyến
thăm Trung Quốc vừa qua, TBT Nguyễn Phú Trọng đã đánh giá tích cực đối với ba
trụ cột chủ yếu của “Trật tự Trung Hoa’ (Pax Sinica) là Vành đai & Con
đường (BRI), Sáng kiến Phát triển Toàn cầu (GDI) và Sáng kiến An ninh
Toàn cầu (GSI).
Phân tích chuyến thăm của TBT Nguyễn Phú Trọng
sang Trung Quốc từ 31/10 đến 1/11, Tiến sĩ Alexander L. Vuving từ Hoa
Kỳ khẳng định trong bài viết trên
trang The Diplomat:
“Chuyến thăm của TBT Nguyễn Phú Trọng đến Bắc Kinh
nhằm cam kết với Trung Quốc, nhưng không báo hiệu bất kỳ sự thay đổi nào trong
cách tiếp cận cơ bản của Hà Nội đối với nước láng giềng phương Bắc này”.
Tôi hiểu niềm tin của Giáo sư Alexander L.
Vuving từ Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á – Thái Bình Dương, Hawaii. Tuy
nhiên, do đã định vị mối bang giao Trung – Việt từ truyền thống đến hiện đại
theo paradigm “vận hành bởi ý thức thức hệ và giao thoa bởi trật tự thế giới”,
nên ông tin rằng, “mô thức” này khó thay đổi qua một chuyến thăm. Còn tôi cho
rằng lịch sử sẽ chứng minh chuyến thăm là một bước ngoặt trong quan hệ Trung
– Việt.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/e5f3/live/c81cd650-6685-11ed-94b2-efbc7109d3dd.jpg.webp
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có chuyến
thăm Bắc Kinh được truyền thông hai bên cơ ngợi là "thành công tốt đẹp"
và mang "tính lịch sử"
Ngoại giao Việt
Nam đang đứng ở đâu?
Đứng “giữa hai dòng nước”, nền ngoại giao
Việt Nam nay đang vào thế kẹt trước các biến đổi lớn trên thế giới.
Về tư duy, họ vẫn chưa tìm ra được một đối sách khả dĩ nào trước một ban Lãnh
đạo Bắc Kinh phần lớn bao gồm nhóm Chiết Giang. Những yếu nhân này vừa là lớp
trí thức cao thủ, vừa là đội ngũ tinh hoa của “Đế chế Trung tâm” mà ý thức hệ
cao nhất là bá chủ Đại Hán, với tâm thức tất cả vì Thiên tử.
Ngành ngoại giao nước nhà, thật đáng
buồn đã hủy hoại những giá trị của thế hệ Nguyễn Cơ Thạch, Trần Quang Cơ để
có tư duy độc lập khỏi sự kiểm soát của các bộ ngành...không ngoại
giao.
Thế hệ các nhà ngoại giao trẻ hiện nay có
ngoại ngữ, có kiến thức từ “các lò ấp” Âu Mỹ, nhưng bị nhốt trong một cái
lồng quyền lực hạn hẹp, nặng về tư duy phòng thủ, bảo vệ hệ thống.
Người dân hỏi đây là nền ngoại giao cây tre mềm dẻo, quật cường hay là
ngoại giao cây sậy đung đưa trước gió? Chưa kể, các cuộc điều tra mới
nhất cho thấy không ít quan chức ngoại giao chỉ lo cạnh tranh nhau đoạt ghế,
hoặc tổ chức các cuộc làm ăn, nổi bật là đợt vé “giải cứu giá
cao”.
Cội rễ của niềm tin không dựa vào công pháp quốc
tế, các nguyên lý nhân văn, hay yêu chuộng hòa bình, mà chỉ dựa trên thành kiến
chính trị và các nhóm khu vực truyền thống được trang trí bằng các khẩu hiệu
trung lập cũ rích.
Một thế hệ vàng của ngành ngoại giao vừa
kháng chiến vừa kiến quốc đã “cuốn theo chiều gió”.
Khoảng cách giữa năng lực minh triết đối ngoại
và đòi hỏi giải các bài toán quá khó trong thực tiễn là hai bờ vực mà thế hệ
ngày nay không có cách nào có thể nhảy qua.
Nếu rồi đây, đất nước chứng kiến những đổ vỡ
tiếp theo trong ngoại giao với châu Âu, với Hoa Kỳ và với Trung Quốc thì không
có gì là lạ. Cũng không nên trách các nhà ngoại giao vì suy cho cùng, họ
cũng chỉ vừa là tác nhân, vừa là nạn nhân của thế chế.
--------------------------------
* Bài thể hiện quan điểm riêng của tác giả
Mai Luân từ TP HCM.
No comments:
Post a Comment