Nhà
đấu giá Millon gian dối về tình trạng sở hữu ấn “Hoàng Đế Chi Bảo”
Cù
Huy Hà Vũ
09/11/2022
Ngày 21/10 vừa qua, Nhà đấu giá Millon (sau
đây gọi là Millon) thông báo sẽ đấu giá một chiếc ấn vàng ròng có tên “Hoàng Đế
Chi Bảo” (皇帝之寶)vào lúc 11 giờ ngày 31/10 tại Paris. Ấn này, còn có tên “Kim Bảo Tỷ” (金寶 璽), được đúc dưới Triều
Minh Mạng, là biểu tượng vương quyền của Nhà Nguyễn (1802-1945). Vẫn theo thông
báo này, chiếc ấn thuộc sở hữu của những người thừa kế Công chúa Vĩnh Thụy, tức
Monique Baudot, bà vợ người Pháp của Cựu Hoàng Bảo Đại. Thế nhưng cuộc đấu
giá đã không diễn ra như dự kiến, nó được dời sang ngày 10/11 do Millon “nhận
được quan tâm mạnh mẽ của Nhà nước Việt Nam”, theo thông báo mới của nhà đấu
giá này.
Tuy nhiên, theo tôi, vấn đề là ở chỗ Millon đã
không trung thực, hay nói thẳng ra, gian dối về tình trạng sở hữu chiếc ấn. Cụ
thể, chủ sở hữu báu vật biểu tượng vương quyền của Nhà Nguyễn là Nhà nước Việt
Nam, chứ không phải những người thừa kế Monique Baudot. Sau đây là chứng cứ.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2022/11/1-14-696x526.jpg
Ấn “Kim Bảo Tỷ”, tức
“Hoàng Đế Chi Bảo”. Nguồn: Nhà đấu giá Millon
Ngày 25/8/1945, Hoàng đế Bảo Đại công bố Chiếu
thoái vị, bày tỏ “quyết tâm thoái vị, nhường quyền lãnh đạo đất nước cho Chính
phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa –
Cù Huy Hà Vũ).”
Tiếp đó, chiều ngày 29/8/1945 tại Điện Cần
Chánh nơi quân chủ Nhà Nguyễn thiết triều, hai đại diện của Chính phủ Lâm thời
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền Trần Huy Liệu và Bộ trưởng
không Bộ Cù Huy Cận (thân phụ tôi) đã thay mặt dân tộc Việt Nam và Chủ tịch
Chính phủ Hồ Chí Minh yêu cầu Hoàng đế Bảo Đại thoái vị, giao ấn và kiếm tượng
trưng cho vương quyền cho chính quyền cách mạng. Chiều hôm sau, 30/8, tại lễ
thoái vị tổ chức ở lầu Ngũ Phụng trên Ngọ Môn, hoàng thành Huế, Hoàng đế Bảo Đại
đã trao ấn “Hoàng Đé Chi Bảo” cùng kiếm “Khải Định Niên Chế” (啟 定 年 製) cho hai vị đại diện nền
Cộng hòa đầu tiên của Việt Nam.
Lễ thoái vị đã được chính Cựu Hoàng Bảo Đại
thuật lại một cách khá chi tiết trong hồi ký “Con rồng An Nam” do Plon xuất bản
năm 1980.
Như vậy, kể từ ngày 30/8/1945, Nhà nước (quốc
gia) Việt Nam, được đại diện bởi Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa và các chính phủ kế nhiệm, trong đó có Chính phủ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, là chủ sở hữu hai báu vật biểu tượng triều đại phong kiến cuối cùng ở
Việt Nam. Điều đáng nói là bản thân Millon biết rất rõ điều này khi viết trong
phần mô tả món đồ đấu giá bằng tiếng Pháp lẫn tiếng Việt như sau:
“Chiếc ấn triện rồng năm móng này tượng trưng
cho quyền cai trị tuyệt đối dưới triều đại nhà Nguyễn, đã trở thành biểu tượng
của sự chuyển giao quyền lực.
Quyền sở hữu báu vật này đã được chuyển giao
nhiều lần, đặc biệt là khi Vua Bảo Đại thoái vị trước chính quyền Việt Nam, nơi
nó được Hoàng đế giao cho đại diện chính quyền cách mạng tại sân Ngọ Môn vào
ngày 30 tháng 8 năm 1945. Tại đó, vị Hoàng đế cuối cùng đã thốt lên câu nói nổi
tiếng: “Thà làm công dân của một nước độc lập còn hơn làm vua của một nước
nô lệ.”
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2022/11/1-15-768x923.jpg
Hoàng đế Bảo Đại
trao ấn “Hoàng Đế Chi Bảo” và kiếm “Khải Định Niên Chế” cho đại diện Chính phủ
lâm thời VNDCCH trong lễ thoái vị ngày 30/8/1945 tại Huế. Nguồn: Bảo tàng lịch
sử Thừa Thiên – Huế
Vẫn mô tả nói trên cho biết chiếc ấn có một số
phận lưu lạc sau khi Pháp “can thiệp vào Việt Nam” (thực chất là tái xâm lược
Việt Nam – Cù Huy Hà Vũ).
“Báu vật này – Millon viết tiếp – còn mang một
vai trò quan trọng và đầy tính biểu tượng tới sự can thiệp của Pháp vào Việt
Nam, khi chính quyền Pháp đã cố gắng thành lập một chính phủ chống lại cộng sản
với việc bổ nhiệm Vua Bảo Đại ngồi vào cương vị Quốc trưởng. Sau đó chiếc ấn
báu được người Pháp trao trả cho vị vua cuối cùng của triều Nguyễn trong một buổi
lễ tấn phong diễn ra vào ngày 08 tháng 03 năm 1952 tại Đà Lạt (thực ra là ngày
8 tháng 3 năm 1952 tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội – Cù Huy Hà Vũ).”
Đến đây, Millon đã không có một lời giải thích
vì sao người Pháp có được “Hoàng Đế Chi Bảo” để rồi “trao trả” cho Cựu Hoàng Bảo
Đại.
Trên thực tế, quân Pháp đã tình cờ tìm thấy
“Hoàng Đế Chi Bảo” cùng kiếm “Khải Định Niên Chế” tại làng Nghĩa Đô, ngoại
thành Hà Nội. Trong Báo
cáo ngày 28/2/1952 gửi Đại lý Hành chính Hoàn Long, Quận trưởng quận
hành chính Quảng Bá – Yên Thái viết:
“Trân trọng trình ông rõ: hồi quá trưa ngày 28
tháng 2 năm 1952 hôm nay, được tin mật báo là bọn công nhân của tiểu đoàn nhảy
dù 2è BBC đóng tại Liễu Giai đi tìm gạch vỡ tại một ngôi nhà tàn phá trong
Nghĩa Đô, tìm kiếm đào chân móng đã thấy một ống kẽm và một hộp kẽm trong đựng
một thanh kiếm và một của ấn vàng. Tôi thân đến liên lạc với vị chỉ huy là thiếu
tá Toce Raymond thì vị võ quan này nói là cũng sắp báo tôi biết về việc đó.
Tôi xét hai bảo vật này thì là:
Một Thanh kiếm vỏ bằng vàng trạm [chạm] chuôi
bằng ngọc thạch có khắc hai giòng [dòng] chữ “Khải Định niên chế” (Chế vào thời
Khải Định) và “Trọng kim tứ lạng thập thất phân” (Nghĩa là: kiếm nặng 4 lượng
17 phân)
Một quả ấn bằng vàng nuột [vàng ròng], tay nạm
là một con rồng, trong có khắc 4 chữ “Hoàng đế chi bảo” và phía trên có hai
giòng [dòng] chữ nho [tiếng Hán] “Minh Mệnh tứ niên nhị nguyệt sơ tứ nhật cát
thời chú tạo” (Nghĩa là: ấn được đúc vào ngày 4 tháng 2 năm Minh Mệnh thứ
4) và “Thập thành hoàng kim trọng nhị bách bát thập lạng cửu tiền nhị
phân” nghĩa là: trọng lượng 280 lạng[3], 9 tiền, 2 phân.”
Báo cáo ngày 28/2/1952 còn ghi: “Có lẽ ấn
và kiếm này là Bảo vật trong khi Đức quốc trưởng Bảo Đại thoái vị đã trao cho
Việt Minh mà đến khi họ rút lui khỏi làng Nghĩa Đô đêm chôn dấu vào móng tường
nhà này.“
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2022/11/1-16-768x576.jpg
Pháp tổ chức trao ấn“Hoàng
Đế Chi Bảo” và kiếm “Khải Định Niên Chế” cho Cựu Hoàng Bảo Đại trong tư cách Quốc
trưởng Quốc gia Việt Nam ngày 8/3/1952 tại Hà Nội. Nguồn: Nghiên cứu lịch sử
Cuối cùng, trong phần xuất xứ món đồ đấu giá
Millon viết: “Tài sản của Hoàng đế Bảo Đại, Hoàng thái tử Vĩnh Thụy (1913
-1997), Hoàng Đế An Nam, nguyên Quốc trưởng Quốc gia Việt Nam; Được thừa kế
theo di chúc cho Công chúa Vĩnh Thụy (1946-2021) và sau đó được giữ bởi con
cháu gia đình.”
Vậy là rõ: việc Millon không giải thích vì sao “Hoàng Đế Chi Bảo” lọt
vào tay người Pháp là nhằm hợp pháp hóa quyền sở hữu của Cựu Hoàng Bảo Đại đối
với chiếc ấn và cùng với nó là kiếm “Khải Định Niên Chế” để rồi trên cơ sở đó,
hợp pháp hóa quyền sở hữu của những người thừa kế bà Baudot đối với chiếc ấn.
Thế nhưng, việc làm này của Millon là vi phạm pháp luật của chính quốc gia mà họ
thuộc về.
Theo Bộ Luật Thương Mại của Pháp (Code de
commerce), mọi thương nhân đều có nghĩa vụ trung thực trong hoạt động thương mại.
Như vậy, tổ chức đấu giá và các chuyên viên đấu giá (commissaires-priseurs – tiếng
Pháp) của nó có nghĩa vụ cung cấp thông tin chính xác về tình trạng sở hữu tài
sản được đấu giá. Điều này có nghĩa, những người đảm nhiệm việc đấu giá phải
công bố thông tin cho thấy tính liên tục trong chuyển giao quyền sở hữu tài sản
được đấu giá.
Trên tình thần đó, để bảo đảm chiếc ấn thuộc sở
hữu của Cựu Hoàng Bảo Đại đồng nhất với hiệu lực của di chúc của ông về việc để
lại chiếc ấn cho Công chúa Vĩnh Thụy, Millon không thể không đòi hỏi người bán
chiếc ấn cung cấp tài liệu thể hiện Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa hoặc
chính phủ kế nhiệm, Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, đã chuyển
giao cho người Pháp hay cho Cựu Hoàng quyền sở hữu chiếc ấn, hay đơn giản hơn,
đã tuyên bố từ bỏ quyền sở hữu này. Điều này,
Thế nhưng, như ta đã thấy, cho dù không có bằng
chứng nào như vậy, Millon vẫn xác nhận Cựu Hoàng Bảo Đại sở hữu “Hoàng Đế Chi Bảo”.
Điều này hẳn do phí dành cho tổ chức đấu giá rất lớn: 20 o/o giá bán từ 100 001
euros.
Tóm lại, Millon đã vi phạm nghĩa vụ trung thực
của thương nhân được quy định bởi Bộ Luật Thương mại Pháp khi cố tình gian dối
về tình trạng sở hữu “Hoàng Đế Chi Bảo”. Do vi phạm pháp luật như vậy, hủy đấu
giá tài sản quý giá vào bậc nhất này của Nhà nước Việt Nam là chẳng đặng đừng.
Trong trường hợp Millon không hủy cuộc đấu
giá, nhà đấu giá này chắc chắn phải đối mặt với một vụ kiện tiềm năng từ phía
Chính phủ Việt Nam trong tư cách chủ sở hữu “Hoàng Đế chi Bảo”. Hậu quả của một
vụ kiện như vậy là có thể thấy trước: kết quả đấu giá chắc chắn sẽ bị tòa án có
thẩm quyền của Pháp hủy bỏ, kéo theo uy tín trên thương trường của Millon sụp đổ
không gì cứu vãn!
------------------------------
Tác
giả: Tiến sĩ Luật Cù Huy Hà Vũ là một luật gia, học giả
và nhà bất đồng chính kiến, cựu tù nhân chính trị Việt Nam, nguyên là cán bộ Bộ
Ngoại giao Việt Nam trong 30 năm. Hiện ông sống tại California, Hoa Kỳ.
No comments:
Post a Comment