‘Bom
dầu khí’: Vũ khí mới của Putin
Thomas L. Friedman -
New York Times
Nguyễn Thị
Kim Phụng, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2022/11/02/bom-dau-khi-vu-khi-moi-cua-putin/
Trong lúc
quân đội Nga tiếp tục thất bại ở Ukraine, thế giới đang lo ngại rằng Vladimir
Putin sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật. Điều đó là có thể – nhưng hiện tại,
tôi cho rằng Putin đang chuẩn bị một loại vũ khí khác. Đó là một quả bom dầu
khí mà ông ta đang chế tạo ngay trước mắt chúng ta và với sự giúp đỡ vô tình của
chúng ta, và ông ta sẽ kích nổ nó trong mùa đông này.
Nếu ông ta
làm vậy, giá dầu sưởi ấm nhà ở và giá xăng sẽ bị đẩy lên trời. Putin hy vọng rằng
thất bại chính trị đó sẽ chia rẽ liên minh phương Tây và thúc đẩy nhiều quốc
gia – bao gồm cả Mỹ, nơi những thành viên ủng hộ Trump của Đảng Cộng hòa và những
người cấp tiến đều bày tỏ lo ngại về chi phí gia tăng của cuộc xung đột Ukraine
– vội vã tìm kiếm một thỏa thuận với ông chủ Điện Kremlin.
Nói ngắn gọn
thì Putin hiện đang chiến đấu ở chiến trường trên bộ nhằm phá vỡ các phòng tuyến
của Ukraine, đồng thời tham gia vào một cuộc chiến năng lượng hai mặt trận nhằm
phá vỡ ý chí của Ukraine và của các đồng minh. Ông ta đang cố gắng phá hủy hệ
thống điện của Ukraine để chắc chắn rằng nước này sẽ trải qua mùa đông dài lạnh
giá, trong khi chuẩn bị làm gia tăng chi phí năng lượng của tất cả các đồng
minh của Ukraine (theo những cách mà tôi sẽ giải thích dưới đây). Và bởi vì
chúng ta – Mỹ và phương Tây – không có sẵn một chiến lược năng lượng nhằm xoa dịu
tác động từ “quả bom” của Putin, đây là một viễn cảnh đáng sợ.
Khi nói đến
năng lượng, chúng ta luôn muốn có cùng lúc 5 điều vốn không tương thích với
nhau – và đó là điểm Putin đã lợi dụng:
1. Chúng ta muốn khử carbon nền kinh tế của
mình nhanh nhất có thể, để giảm thiểu những nguy cơ biến đổi khí hậu có thật.
2. Chúng ta muốn giá xăng và dầu sưởi rẻ
nhất có thể để thoải mái lái xe hơi thật nhanh và thật nhiều – và để không bao
giờ phải mặc áo ấm trong nhà, hoặc làm bất cứ việc gì để tiết kiệm năng lượng.
3. Chúng ta muốn nói với các nhà độc tài
dầu mỏ ở Iran, Venezuela, và Ả Rập Saudi là “hãy biến đi!”.
4. Chúng ta muốn coi các công ty dầu khí
của Mỹ như những con khủng long và những kẻ bị bài xích có thể giúp chúng ta
thoát khỏi cuộc khủng hoảng dầu hiện tại, rồi sau đó chết quách trong rừng sâu,
để chúng ta chuyển sang năng lượng mặt trời và năng lượng gió.
5. Và chúng ta không muốn bất kỳ đường ống
dẫn dầu và khí đốt mới, hoặc đường dây truyền tải năng lượng gió và mặt trời
nào, làm hỏng sân sau nhà mình.
Giờ thì
tôi hiểu tại sao mọi người muốn có cả 5 điều. Tôi cũng vậy. Nhưng nó đòi hỏi sự
đánh đổi, điều mà quá ít người trong chúng ta muốn thừa nhận hoặc tranh luận.
Trong một cuộc chiến năng lượng như hiện nay, chúng ta cần phải rõ ràng về các
mục tiêu và ưu tiên của mình. Tuy là một quốc gia và một thành viên của liên
minh phương Tây, Mỹ thật ra không có thang ưu tiên nào về năng lượng, mà chỉ có
những mong muốn mâu thuẫn nhau và tư duy ảo tưởng rằng chúng ta có thể có tất cả
mọi thứ mình muốn.
Nếu cứ giữ
lối suy nghĩ đó, chúng ta chắc chắn sẽ bị tổn thương, nếu Putin thả quả bom
năng lượng mà tôi tin là ông ta đang chuẩn bị cho Giáng Sinh này. Theo tôi, đây
là chiến lược của ông ta: Nó bắt đầu với việc để Mỹ rút dầu từ kho Dự trữ Dầu mỏ
Chiến lược của mình. Đó là một kho dầu thô khổng lồ, được lưu trữ trong các
khoang chứa khổng lồ, với mục đích sử dụng trong trường hợp khẩn cấp để bù đắp
cho sự sụt giảm của sản xuất trong nước hoặc nhập khẩu. Vào Thứ Tư tuần trước,
Tổng thống Biden tuyên bố sẽ rút thêm 15 triệu thùng dầu từ kho dự trữ vào
tháng 12, hoàn thành kế hoạch mà ông đã đặt ra trước đó là rút tổng cộng 180
triệu thùng, trong nỗ lực giữ giá xăng ở mức thấp nhất có thể – nhằm giành được
lợi thế trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. (Ông đã không nhắc đến vế thứ hai.
Nhưng ông đâu cần phải làm vậy.)
Theo một
báo cáo trên tờ The Washington Post, kho dự trữ của người Mỹ chứa “405,1
triệu thùng tính đến ngày 14/10. Con số này tương đương khoảng 57% công suất
lưu trữ được phép tối đa là 714 triệu thùng.”
Tôi thông
cảm với quyết định của tổng thống. Đúng là mọi người đã bị ảnh hưởng bởi giá
xăng ở mức 5 đến 6 đô la một gallon. Nhưng việc sử dụng nguồn dầu dự trữ – vốn
được thiết kế để giúp chúng ta ứng phó khi sản xuất trong nước hoặc toàn cầu bị
ngừng đột ngột – chỉ để giúp giảm 10 hay 25 xu một gallon xăng trước thềm bầu cử
là chuyện quá rủi ro, ngay cả khi tổng thống có kế hoạch bổ sung lại nguồn dự
trữ trong những tháng tới.
Putin muốn
Mỹ sử dụng hết Dự trữ Dầu mỏ Chiến lược của mình ở thời điểm này – giống như
cách người Đức từ bỏ năng lượng hạt nhân và bị phụ thuộc vào khí đốt tự nhiên
giá rẻ của Nga. Sau đó, khi khí đốt của Nga bị cắt vì chiến tranh Ukraine, các
hộ gia đình và nhà máy của người Đức đã phải điên cuồng cắt giảm năng lượng và
tìm kiếm các giải pháp thay thế đắt tiền hơn.
Kế tiếp,
Putin đang theo dõi Liên minh châu Âu chuẩn bị cho lệnh cấm nhập khẩu dầu thô từ
Nga bằng đường biển, bắt đầu từ ngày 5/12. Lệnh cấm vận này – cùng với việc Đức
và Ba Lan chặn đường ống nhập khẩu – sẽ ảnh hưởng tới khoảng 90% lượng dầu nhập
khẩu hiện tại từ Nga của Liên minh châu Âu.
Như một
báo cáo gần đây của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở
Washington, D.C., đã lưu ý: “Điều quan trọng là các lệnh trừng phạt cũng cấm
các công ty EU cung cấp bảo hiểm vận chuyển, dịch vụ môi giới, hoặc tài trợ cho
xuất khẩu dầu từ Nga sang các nước thứ ba.”
Bộ Tài
chính Mỹ và Liên minh châu Âu tin rằng nếu không có bảo hiểm đó, số lượng khách
hàng mua dầu của Nga sẽ giảm đáng kể. Vì thế, họ nói với người Nga rằng nếu muốn
nhận bảo hiểm cho các tàu chở dầu của mình, từ một vài công ty phương Tây đang
thống trị ngành bảo hiểm, Nga phải hạ giá xuất khẩu dầu thô của mình xuống mức
do châu Âu và Mỹ ấn định.
Các nguồn
tin trong ngành dầu mỏ của tôi nói rằng, họ thực sự nghi ngờ việc ấn định giá của
phương Tây sẽ có hiệu quả. Đối tác OPEC+ của Nga, Ả Rập Saudi, chắc chắn không
muốn chứng kiến một tiền lệ người mua ấn định giá như vậy. Hơn nữa, giao dịch dầu
mỏ quốc tế đầy rẫy những nhân vật mờ ám – liệu cái tên Marc Rich có làm bạn nhớ
ra điều gì không? – những người thu lợi nhờ bóp méo thị trường. Các tàu chở dầu
thường mang theo thiết bị phát tín hiệu để xác định vị trí của chúng. Nhưng những
tàu chở dầu tham gia vào các hoạt động mờ ám sẽ tắt thiết bị phát tín hiệu của
mình, và mở lại vài ngày sau, khi họ đã chuyển dầu sang tàu khác trên biển hoặc
sang các bể chứa nằm đâu đó ở châu Á để tái xuất khẩu, cơ bản là một cách buôn
lậu dầu Nga (oil laundering). Lượng dầu trên một tàu cỡ lớn có thể trị giá lên
đến 250 triệu đô la, vì thế lợi nhuận là cực lớn.
Vẫn còn một
nhân tố phức tạp khác: Trung Quốc. Nước này có đủ loại hợp đồng dài hạn, giá cố
định để nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng từ Trung Đông với giá khoảng 100 đô
la một thùng dầu quy đổi. Nhưng do cách tiếp cận zero-covid điên rồ của Chủ tịch
Tập Cận Bình – trong những tháng gần đây, khoảng 300 triệu công dân nước này đã
bị phong tỏa toàn bộ hoặc một phần – nền kinh tế Trung Quốc đã chậm lại đáng kể,
và tiêu thụ khí đốt của nước này cũng vậy. Do đó, một nguồn tin trong ngành dầu
mỏ cho tôi biết, Trung Quốc đã lấy một lượng khí tự nhiên hóa lỏng được bán cho
họ theo các hợp đồng giá cố định với mục đích sử dụng trong nước đem bán lại
cho châu Âu và các nước thiếu khí đốt khác với giá 300 đô la/thùng dầu quy đổi.
Giờ đây Tập
đã chính thức nắm trong tay nhiệm kỳ thứ ba với tư cách là Tổng Bí thư Đảng Cộng
sản, nhiều người kỳ vọng rằng ông sẽ giảm bớt các đợt phong tỏa. Nếu Trung Quốc
quay trở lại mức tiêu thụ khí đốt bình thường, và ngừng tái xuất khẩu lượng khí
đốt dư thừa của mình, thị trường khí đốt toàn cầu sẽ càng trở nên khan hiếm.
Cuối cùng,
như tôi vừa nói, Putin đang cố gắng phá hủy khả năng sản xuất điện của Ukraine.
Hiện có hơn một triệu người Ukraine phải sống không có điện, và một nhà lập
pháp Ukraine đã tweet vào tuần trước rằng “Bóng tối và lạnh giá đang đến gần.”
Kết hợp tất
cả những điều này, và giả sử đến tháng 12, Putin thông báo rằng ông sẽ tạm dừng
tất cả các hoạt động xuất khẩu dầu và khí đốt của Nga đến các quốc gia ủng hộ
Ukraine, trong 30 hoặc 60 ngày, thay vì tuân theo chiến lược ấn định giá dầu của
Liên minh châu Âu. Ông sẽ có đủ khả năng để làm điều đó một thời gian ngắn. Và
nó sẽ là món quà Giáng Sinh mà Putin dành cho phương Tây. Trong tình hình khan
hiếm, giá dầu có thể lên tới 200 đô la/thùng, và giá khí đốt cũng sẽ gia tăng
tương ứng. Chúng ta đang nói đến mức giá 10 đến 12 đô la cho một gallon xăng ở
Mỹ.
Đối với
Putin, điểm hấp dẫn của một quả bom năng lượng là không giống như việc kích hoạt
một quả bom hạt nhân – thứ sẽ khiến cả thế giới đoàn kết chống lại ông – việc
kích hoạt một quả bom giá dầu sẽ chia rẽ phương Tây và Ukraine.
Tôi chỉ
đang suy đoán về toan tính của Putin. Nếu thế giới rơi vào tình trạng suy
thoái, điều đó có thể khiến giá năng lượng giảm theo. Nhưng sẽ khôn ngoan hơn nếu
chúng ta xây dựng một chiến lược phản công thực sự, đặc biệt là vì dù một số nước
châu Âu đã cố gắng tích trữ đủ khí đốt tự nhiên cho mùa đông này, nhưng việc bổ
sung các kho dự trữ đó cho năm 2023 mà không có khí đốt của Nga, và với việc
Trung Quốc bình thường trở lại, có thể sẽ rất tốn kém.
Nếu Biden
muốn Mỹ trở thành kho vũ khí của nền dân chủ, để bảo vệ đất nước chúng ta và
các đồng minh dân chủ của chúng ta – và để chúng ta không phải cầu xin Ả Rập
Saudi, Nga, Venezuela, hoặc Iran sản xuất thêm dầu và khí đốt – thì chúng ta cần
một kho vũ khí năng lượng mạnh ngang với kho vũ khí quân sự. Bởi chúng ta đang ở
trong một cuộc chiến năng lượng! Biden cần phải có một bài phát biểu quan trọng,
nói rõ rằng trong tương lai gần, chúng ta sẽ cần nhiều năng lượng hơn nữa, thuộc
đủ mọi loại. Các nhà đầu tư dầu khí của Mỹ cần biết rằng miễn là họ sản xuất
theo cách sạch nhất có thể, đầu tư vào thu hồi carbon, và đảm bảo rằng bất kỳ
đường ống mới nào mà họ xây dựng cũng tương thích với việc vận chuyển hydro –
nhiều khả năng là nhiên liệu sạch tốt nhất trong 10 năm tới – họ vẫn được chào
đón trong tương lai năng lượng của Mỹ, bên cạnh các nhà sản xuất năng lượng mặt
trời, gió, hydro, và các nhà sản xuất năng lượng sạch khác mà Biden đã tích cực
thúc đẩy qua đạo luật khí hậu của mình.
Tôi biết.
Đây không phải là kịch bản lý tưởng. Đây không phải là kịch bản tôi hi vọng
chúng ta sẽ trải qua trong năm 2022. Nhưng thực tế chúng ta đối mặt là như vậy,
và bất cứ kịch bản nào khác cũng chỉ là ảo tưởng mà thôi – và người sẽ không bị
đánh lừa bởi ảo tưởng đó chính là Vladimir Putin.
--------------------
Thomas
L. Friedman là chuyên gia bình luận chuyên mục đối ngoại của New York Times.
Ông làm việc tại tòa soạn kể từ năm 1981 và đã giành được ba Giải Pulitzer. Ông
còn là tác giả của bảy cuốn sách, trong đó có cuốn “Từ Beirut đến Jerusalem” đã
giành được Giải thưởng Sách Quốc gia Hoa Kỳ.
Nguồn: Thomas L. Friedman, “Putin
Is Onto Us,” New York Times, 25/10/2022
===============================================
Định luật thứ Nhất của Chính trị dầu mỏ
Thomas L.
Friedman (2006). “The First Law of
Petropolitics”, Foreign Policy, No.154 (May/June), pp 28-36.>>PDF
Biên dịch:
Trần Nguyễn Hồng Ngọc | Hiệu đính: Lê Hồng Hiệp
Tổng thống
Iran phủ nhận việc Đức Quốc Xã diệt chủng người Do Thái, Hugo Chávez cho rằng
các nhà lãnh đạo phương Tây nên xuống … Đọc tiếp #60 – Định luật thứ Nhất của Chính trị dầu mỏ
-------------------------
Daniel
Yergin: Putin đã phá hủy nền kinh tế mà ông ta mất 22 năm để gây dựng
Nguồn: Ryosuke Hanafusa, Energy
guru Yergin: Putin has destroyed the economy he built, Nikkei Asia,
21/03/2022.
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
No comments:
Post a Comment