Thanh Hà - RFI
Đăng ngày: 10/01/2020 - 11:27
Hạ
Viện Hoa Kỳ trong tay đảng Dân Chủ đối lập ngày 09/10/2019 đã thông qua một nghị
quyết giới hạn khả năng can thiệp quân sự tại Iran của tổng thống Donald Trump.
Nghị quyết đã được thông qua với 224 phiếu thuận và 194 phiếu chống. Như vậy là
Iran đang trở thành mặt trận mới trong cuộc đọ sức giữa Nhà Trắng và Hạ Viện.
Văn bản này chỉ mang tính biểu tượng vì chắc chắn sẽ
bị bác tại Thượng Viện, tuy nhiên một lần nữa hai đảng Cộng Hòa và đối lập Dân
Chủ lại có cơ hội để đối đầu nhau.
Thông
tín viên đài RFI từ thủ đô Washington, Anne Corpet phân tích :
"Nghị quyết khuyến khích tổng thống ngưng sử dụng
vũ lực với Iran. Văn bản này nhìn nhận tướng Soleimani là nhân vật chủ chốt
trong các hoạt động khủng bố trên thế giới, đồng thời nhấn mạnh đến nguy cơ căng
thẳng leo thang vì cái chết của viên tướng Iran này.
Dân biểu Tulsi Gabbard, đại diện cho bang Hawaii và
cũng là một trong những ứng viên muốn đại diện cho đảng Dân Chủ ra tranh cử tổng
thống, cho biết :
« Tổng thống Trump đã có hành động chiến tranh bất hợp
pháp, trái với Hiến Pháp. Hành vi này đẩy nước Mỹ đến gần hơn với một cuộc chiến
chống Iran mà không có sự đồng thuận của Hạ Viện. Đây sẽ là một cuộc chiến tốn
kém và có sức tàn phá nghiêm trọng hơn rất nhiều so với hai cuộc chiến của Mỹ tại
Irak và Afghanistan ».
Trong khi đó, đảng Cộng Hòa cho rằng Donald Trump đã
phản ứng chừng mực để bảo vệ lợi ích quốc gia. Dân biểu bang Texas, Michael
McCaul nói :
« Rất tiếc là đảng Dân Chủ không hề tín nhiệm tổng
thống, ngay cả khi đấy là một việc làm chính đáng. Thái độ này càng khuyến
khích Iran. Tôi ngạc nhiên trước nghị quyết của Hạ Viện. Với tư cách là một quốc
gia, chúng ta cần đoàn kết. Nhưng thay vào đó, nghị quyết mang nặng màu sắc
chính trị này lại xem an ninh quốc gia như trò đùa ».
Nghị quyết vừa được Hạ Viện thông qua không có cơ
may được Thượng Viện chấp thuận. Đây là nơi đảng Cộng Hòa chiếm đa số, cho dù 2
thượng nghị sĩ của đảng này cho biết là sẽ ủng hộ nghị quyết giới hạn quyền hạn
can thiệp vào Iran của tổng thống Trump. Phần còn lại bên đảng Cộng Hòa đoàn kết
ủng hộ tổng thống Trump."
Trả lời báo chí tại Nhà Trắng ngày 09/01/2020 tổng
thống Mỹ một lần nữa giải thích về quyết định hạ sát tướng Iran Soleimani hồi
tuần trước. Nguyên thủ Mỹ khẳng định tư lệnh lực lượng viễn chinh Iran từng "có
âm mưu cho nổ tòa đại sứ Mỹ tại Irak".
*
Các nội dung liên quan
---------------------------------------
Masood Farivar - VOA
10/01/2020
Ngày 8/1, Tổng thống Mỹ Donald Trump loan báo Hoa Kỳ
sẽ lập tức áp đặt thêm những chế tài mạnh mẽ đối với Iran, một ngày sau khi
Iran phóng phi đạn vào hai căn cứ Iraq có binh sĩ Mỹ trú đóng để trả đủa vụ hạ
sát tướng hàng đầu Qassem Soleimani của Iran.
“Những chế tài này vẫn giữ nguyên cho đến khi Iran
thay đổi thái độ,” ông Trump nói trong một bài diễn văn truyền hình từ Tòa Bạch
Ốc.
Tuy nhiên Iran đã bị những chế tài làm tê liệt nước
này với nhiều tỉ đô la thiệt hại trong một năm. Vấn đề là những trừng phạt nào
thêm nữa chính quyền Mỹ có thể áp đặt lên Tehran?
“Đây là một câu hỏi rất đúng bởi vì hiện nay mỗi
lãnh vực của nền kinh tế Iran đều bị chế tài,” ông Kenneth Katzman, nhà phân
tích hàng đầu về Iran tại Cơ quan Nghiên cứu của Quốc hội nói. “Do đó tôi nghĩ
các chuyên gia gồm cả tôi đều tự hỏi có thể làm thêm gì nữa đây, vì thực ra
không có gì để đào xới thêm hơn những gì đã làm.”
Việc xuất khẩu khí đốt của Iran, hiện chưa bị chế
tài, có thể bị nhắm vào, nhưng việc này sẽ làm thiệt hại cho những người mua
như Thổ Nhĩ Kỳ, đồng minh của Mỹ, ông Katzman nói. Một giải pháp khác là thắt
chặt những chế tài hiện hữu, dù nỗ lực này,có thể đối mặt với kháng cự của những
công ty muốn giao dịch với Iran.
Những người từ lâu ủng hộ những chế tài đối với Iran
vẫn có chiều hướng trừng phạt thêm Iran.
“Hoa Kỳ có những đòn bẩy thêm nữa, đặc biệt liên hệ đến những tài sản của
lãnh tụ Tối cao [Ayatollah Ali Khamenei] và Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi
Giáo. Nhắm đặc biệt vào những tài sản này sẽ tăng thêm áp lực đối với chế độ và
tránh thiệt hại cho người dân Iran,” bà Annie Fixler,
một nhà phân tích tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ, một cơ quan nghiên cứu bảo thủ từ lâu
bênh vực những chế tài đối với chế độ Iran, nói.
Tòa Bạch Ốc không đưa ra chi tiết về tuyên bố của Tổng
thống. Một phát ngôn viên Bộ Tài chánh nói bà không có tin tức gì là liệu những
chế tài thêm nữa đang được cứu xét hay không.
Kể từ cuộc Cách mạng Hồi Giáo năm 1979, chính quyền
Mỹ đã đưa ra một loạt chế tài rộng rãi nhằm thúc đẩy Iran thay đổi thái độ. Những
hạn chế này bao gồm “những chế tài chính” như cấm giao dịch thương mại trực tiếp
giữa Hoa Kỳ và Iran và những “chế tài thứ yếu" như hạn chế những công ty
nước ngoài giao dịch với Iran. Trong những năm gần đây, chế tài Iran đôi khi được
xem như là “những chế tài liên hệ đến hạt nhân” và “những chế tài phi hạt
nhân.”
Những
chế tài phi hạt nhân
Những chế tài này có từ những ngày đầu của nước Cộng
hòa Hồi Giáo và được áp đặt mạnh mẽ trước khi đe dọa hạt nhân của Iran nổi lên
vào năm 2010. Những chế tài này bao gồm cấm giao dịch thương mại giữa Hoa Kỳ và
Iran cũng như những chế tài liên hệ đến việc Iran hỗ trợ khủng bố và những nỗ lực
thủ đắc công nghệ phi đạn tiên tiến. Những chế tài vẫn giữ nguyên. Những hạn chế
cũng bao gồm việc cấm các công ty nước ngoài giao dịch với Iran bằng đô la Mỹ.
Những
chế tài hạt nhân
Những chế tài này được áp đặt trong khoảng thời gian
từ 2006 đến 2015 giữa lúc phương Tây quan ngại là Iran đang phát triển chương
trình vũ khí hạt nhân. Những chế tài này giúp giảm bớt một nửa mức xuất khẩu dầu
mỏ của Iran, gây khó khăn cho các ngân hàng Iran giao dịch với thế giới bên
ngoài, và cắt giảm sự tiếp cận tài sản của Iran có tại nước ngoài vào khoảng từ
100 tỉ đến 150 tỉ đô la. Phe ủng hộ nói những chế tài này giúp mang Iran đến
bàn thương thuyết.
Thỏa
thuận hạt nhân 2015 và việc nới lỏng chế tài
Vào năm 2015, Iran đồng ý ngưng chương trình hạt
nhân để đổi lấy nới lỏng chế tài quốc tế rộng rãi. Trong khuôn khổ của thỏa thuận,
Hoa Kỳ gỡ bỏ chế tài đối với những cá nhân Iran cũng như khu vực dầu mỏ, ngân
hàng và vận chuyển bằng tàu thuyền. Hoa Kỳ cũng gỡ bỏ những hạn chế việc Iran
tiếp cận hệ thống tài chánh quốc tế, cho phép từ 100 tỉ đến 150 tỉ đô la tài sản
luân chuyển trở lại các két sắt của Iran. Tổng thống Trump bác bỏ những điều
khoản của thỏa thuận hạt nhân được chính quyền Obama thương thuyết, cho rằng tiền
được dùng để thúc đẩy các hoạt động khủng bố của Iran. Tuy nhiên những chế tài
liên hệ đến lãnh vực phi đạn đạn đạo và xuất khẩu, nhập khẩu vũ khí của Iran vẫn
giữ nguyên.
Tái
áp đặt chế tài
Vào tháng 11 năm 2018, sáu tháng sau khi rút khỏi thỏa
thuận hạt nhân, chính quyền Tổng thống Trump loan báo những chế tài rộng rãi nhất
đối với Iran, tái áp đặt những trừng phạt đã được gỡ bỏ hay ngưng trong khuôn
khổ của thỏa thuận hạt nhân 2015 cũng như áp đặt thêm những hạn chế. Hơn 700 cá
nhân, thực thể, máy bay, tàu thuyền bị nhắm vào. Động thái này là một phần của
“áp lực tối đa” của chính quyền nhằm buộc Iran tái thương thuyết thỏa thuận hạt
nhân.
Theo Cơ quan Nghiên cứu của Quốc hội, tái áp đặt các
chế tài đã làm suy thoái nền kinh tế Iran, tạo nên những bất ổn trên toàn quốc.
Thêm vào đó, trong khi những chế tài trực tiếp của châu Âu đối với Iran vẫn được
gỡ bỏ, đe dọa chế tài của Hoa Kỳ đã làm giảm khối lượng giao dịch giữa Iran và
châu Âu.
Tuy nhiên những chế tài này đã thất bại trong việc
làm thay đổi thái độ của Iran, ông Katzman nói, cho rằng chế độ Iran vẫn tiếp tục
ủng hộ các lực lượng ủy nhiệm và đồng minh tại Trung Đông.
Ông Katzman nói “Iran chứng tỏ khả năng tiếp tục những
hoạt động này ở mức độ cao ngay cả khi đối mặt những chế tài khắc nghiệt. Do đó
tôi không nghĩ là bất cứ chế tài nào thêm nữa có thể làm thay đổi thái độ này
trên thực tế.”
No comments:
Post a Comment