Trọng Thành – RFI
Đăng ngày 16-12-2018
http://vi.rfi.fr/quoc-te/20181216-quoc-te-dat-thoa-thuan-ve-quy-tac-thuc-thi-hiep-dinh-khi-hau-paris
Tối
15/12/2018, cộng đồng quốc tế đạt được thỏa thuận lịch sử về các quy tắc thực
thi Hiệp Định Khí Hậu Paris, sau hai tuần lễ làm việc căng thẳng tại Katowice,
Ba Lan. Thỏa thuận cho phép nhân loại có cơ hội tiếp tục cùng nhau cộng tác hướng
đến cái đích giữ nhiệt độ Trái Đất tăng không quá 2°C, « mục tiêu tối
thiểu » của Hiệp Định Paris.
Ảnh chụp chung các đại biểu tham dự Thượng Đỉnh Khí Hậu COP24 ở Katowice
(Ba Lan), ngày 15/12/2018. REUTERS/Kacper Pempel
Chủ tịch Thượng Đỉnh Khí Hậu COP 24, tổng thống Ba
Lan Michal Kurtyka, tuyên bố là thật không hề dễ dàng để đạt được đồng thuận về
một văn bản dài 156 trang, mang tính kỹ thuật này. Ngay từ khi thượng đỉnh mới
mở ra, rất nhiều đại diện các nước đã hoài nghi về triển vọng đạt được một thỏa
thuận vững chắc như văn bản vừa được thông qua, thậm chí COP 24 có nhiều nguy
cơ thất bại.
Về nguyên tắc, ngày kết thúc chính thức của hội nghị
là thứ Sáu 14/12. Đàm phán đã được kéo dài thêm một đêm, rồi cả một ngày thứ Bảy
15/12, trước khi đạt được kết quả. Quan điểm rất khác biệt giữa tuyệt đại đa số
các nước với nhóm các quốc gia dầu mỏ lớn, trước hết là Hoa Kỳ, Ả Rập Xê Út hay
Nga, là một trong những cản trở chính trong quá trình thương lượng.
Thông tín viên Agnès Rougier tường trình từ Katowice
:
« Mọi người vẫn thường hình dung là việc Hoa
Kỳ rút lui (khỏi Hiệp Định Paris, nhưng hiện tại vẫn chưa ra hẳn) hay thái độ lưỡng
lự của Ả Rập Xê Út sẽ có thể làm bế tắc tiến trình đa phương của Liên Hiệp Quốc,
nơi việc thông qua một thỏa thuận đòi hỏi phải có được sự đồng thuận tuyệt đối.
Tuy nhiên, điều này đã không xảy ra.
Về các đầu tư cho vấn đề khí hậu, các nước đang phát
triển đã đạt được điều mà họ mong muốn. Thứ nhất là khả năng ước tính các nhu cầu
của họ, và bên cạnh đó là một khuôn khổ rõ ràng cho phép phân tích các cam kết
tài chính và việc sử dụng chúng sau đó. Thứ hai là họ đã đạt được cam kết về quỹ
xanh dành cho khí hậu, do các nước phát triển đài thọ. Quỹ này dự kiến sẽ tăng
thêm 10 tỉ đô la vào năm tới 2019 (để hướng đến mục tiêu có đủ 100 tỉ đô la
hàng năm kể từ 2020).
Tuy nhiên, để đổi lấy các chiến thắng này, đã phải
có một số nhân nhượng. Ví dụ như báo cáo của GIEC – Nhóm chuyên gia liên chính
phủ về khí hậu - chỉ được chấp nhận một phần nhỏ. Quan điểm của GIEC là cần nỗ
lực để nhiệt độ không tăng quá 1,5°C. Một nhân nhượng khác là, nếu như đòi hỏi
bồi thường thiệt hại và mất mát do Trái Đất bị hâm nóng được giữ lại trong thỏa
thuận, thì về phần mình, các quốc gia phát triển không đưa ra bất cứ cam kết
nào.
Rời khỏi hội nghị này, các đại diện các quốc gia
tham dự hiểu rằng thỏa thuận nói trên là một chiếc hộp công cụ, sẽ giúp cho họ
tiếp tục làm việc khi trở về nước ».
Cho dù thỏa thuận tại Ba Lan được ca ngợi, nhưng giới
bảo vệ môi trường đặc biệt lo ngại là thỏa thuận COP 24 đã không thực sự coi trọng
các kết quả nghiên cứu của nhóm GIEC, đặc biệt nhấn mạnh đến mục tiêu không
tăng quá 1,5°C, để bảo đảm biến đổi khí hậu trên Trái Đất không vượt tầm kiểm
soát (« mục tiêu lý tưởng » của Hiệp Định Paris). Cộng đồng quốc
tế chỉ giữ nguyên các cam kết giảm khí thải đã được tạm thống nhất tại thượng đỉnh
Paris 2015 (với mục tiêu không tăng quá 2°C, được coi là « mục tiêu tối
thiểu » của Hiệp Định Paris), chứ không nỗ lực đưa ra các chỉ tiêu mạnh
mẽ hơn.
Theo Chương Trình Môi Trường của Liên Hiệp Quốc
(UNEP / PNUE), với các cam kết chỉ dừng ở mức hiện tại, Trái đất sẽ nóng lên ít
nhất 3,2°C, trước cuối thế kỷ. Phải nỗ lực gấp ba lần so với hiện nay, mới hy vọng
đạt được mục tiêu tối thiểu 2°C, chưa nói đến lý tưởng 1,5°C.
Theo một báo cáo của Climate Transparency tháng
11/2018, hiện tại không có nước nào trong số các cường quốc kinh tế G20 (tức
các quốc gia phát thải chủ yếu – chiếm khoảng 90% trọng lượng kinh tế toàn cầu)
thực sự đi theo đúng lộ trình hướng được tới cái đích 2°C. Lượng khí thải ở 15
trên 20 nước vẫn tiếp tục tăng trong năm 2017. 82% năng lượng của G20 là đến từ
năng lượng hóa thạch.
Việc không có được một hệ thống đánh thuế carbone hợp
lý - công bằng mang tính toàn cầu, nạn trợ giá cho năng lượng hóa thạch, hay
không tính đủ các tổn thất môi trường do việc sử dụng năng lượng hóa thạch (đặc
biệt là than đá và dầu mỏ), bị điểm mặt như là một số nguyên nhân chính ngăn chặn
tiến trình hướng đến một xã hội không tiêu thụ năng lượng hóa thạch - mục tiêu
mà nhiều nước đề ra cho cái mốc 2050, và một số thành phố, tỉnh, vùng đặt ra sớm
hơn nhiều (1).
Tổng
thư ký LHQ hối thúc các nước nâng chỉ tiêu giảm khí thải
Trong một thông điệp đọc tối 15/12 trong phiên họp
toàn thể, tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres - đến Katowice lần này là
lần thứ ba để gây áp lực thúc đẩy đàm phán - đã hối thúc các quốc gia nỗ lực
chuẩn bị để đưa ra các chỉ tiêu mới, cao hơn, cho giai đoạn kể từ năm 2020 để
hy vọng sớm đảo ngược lại xu thế khí thải tiếp tục tăng mạnh hiện nay (mà dự kiến
phải đến năm 2030 mới đạt đỉnh). Tháng 9/2019, Liên Hiệp Quốc sẽ tổ chức thêm một
thượng đỉnh riêng về biến đổi khí hậu tại New York, để huy động thêm các nỗ lực
chính trị và kinh tế toàn cầu.
***
(1) Xem thêm : Hội nghị San Francisco : Tăng tốc hướng đến xã hội "không
khí thải", ngày 22/09/2018.
---------------------------------------
XEM
THÊM
Trọng Thành – RFI
Đăng ngày 16-12-2018
Dường
như ít ai quan tâm đến thượng đỉnh khí hậu quốc tế lần thứ 24 tại Ba Lan vào giữa
tháng 12/2018. Trong con mắt đông đảo người dân thế giới, thêm một cuộc hội nghị
như vậy thì có ý nghĩa thiết thực gì, trong một thế giới dường như thân ai nấy
lo. Nhưng có một cô bé đã nói thẳng. Tiếng nói của cô gái 15 tuổi người Thụy Điển
gây chấn động COP 24.
Thiếu nữ Greta Thunberg 15 tuổi người Thụy Điển, đấu tranh vì khí hậu,
tham dự hội nghị COP 24 tại Ba Lan, ngày 4/12/2018. REUTERS/Kacper Pempel
Thất vọng trước cảnh đàm phán giữa các quốc gia tại
Hội nghị Khí hậu toàn cầu lần thứ 24 lâm vào bế tắc, Greta Thunberg kêu gọi
« học sinh toàn thế giới bãi khóa » để gây áp lực buộc giới
chính trị phải nỗ lực tham gia chống biến đổi khí hậu.
« Các
vị đánh cắp tương lai trẻ em »
Theo lẽ thường « tre già, măng mọc »,
nhưng trong những cảnh ngộ khác thường, tre chưa già, mà măng đã phải cấp tốc
thành tre. Đó là trường hợp của Greta Thunberg.
« Các vị thường nói các vị yêu quý trẻ em
hơn hết, vậy mà các vị lại đánh cắp tương lai của chúng ngay trước mắt chúng »,
trên đây là những lời mà Greta Thunberg dành cho các nhà chính trị. Trong bài
phát biểu mang tiêu đề « Các vị đang đánh cắp tương lai của chúng tôi »,
ngày thứ Sáu 14/12 (tức ngày kết thúc theo quy định của Hội nghị COP 24) Greta
Thunberg đã chê trách các nhà chính trị đáng tuổi cha mẹ, ông bà của cô như sau
:
« Các vị không đủ trưởng thành để nói đúng về
các sự việc như nó vốn có. Các vị đã để mặc cho trẻ em phải đảm
đương cái gánh nặng ấy ».
Lên án, rồi cô bé đề xuất phương hướng :
« Nếu như không thể tìm ra được các giải
pháp trong lòng cái hệ thống này, thì chúng ta cần phải thay đổi hệ thống.
Chúng tôi đến đây không phải để cầu xin các nhà lãnh đạo quan tâm đến chuyện
đó. Các vị đã không quan tâm đến chúng tôi trong quá khứ, các vị cũng sẽ không
quan tâm đến chúng tôi trong tương lai…. Chúng tôi không còn thời gian nữa,
chúng tôi đến đây để nói với quý vị rằng thay đổi đang đến, dù các vị có muốn
hay không. Quyền lực thuộc về nhân dân ».
Lời lẽ cương quyết và già dặn tưởng như một bài diễn
văn tranh đấu chính trị trong thế giới người lớn, được ai soạn sẵn. Nhưng đấy
chính là Greta Thunberg. Cô đã hành động như vậy.
Bỏ học,
một mình biểu tình trước Quốc Hội
Sau mùa hè nóng bức chưa từng có tại Thụy Điển năm
nay, tuần nào cũng vậy, vào ngày thứ Sáu, Greta Thunberg không đi học mà biểu
tình một mình trước trụ sở Quốc Hội Thụy Điển để kêu gọi mọi người trẻ tuổi hãy
hành động như cô, buộc các quốc gia tôn trọng các cam kết khí hậu đã được đưa
vào Thỏa thuận Paris.
Thiếu nữ Greta Thunberg 15 tuổi người Thụy Điển kêu gọi bãi khóa để đấu
tranh vì khí hậu, trước cửa Quốc Hội Thụy Điển ngày 30/11/2018. News Agency/Hanna
Franzen via REUTERS
Để cổ vũ mạnh cho Thỏa thuận Khí hậu Paris, Greta
Thunberg đã tới Ba Lan đầu tháng 12, tham dự tuần lễ thứ hai của thượng đỉnh
COP 24, nơi đại diện của gần 200 quốc gia đang đàm phán về một lộ trình cụ thể
để thực thi Thỏa thuận Khí hậu Paris. Thỏa thuận này là cơ may duy nhất giúp
nhân loại duy trì được nhiệt độ Trái đất không vượt quá 1,5°C, hoặc tối đa là
2°C, so với thời tiền công nghiệp.
Tăng quá mức này, các hiện tượng thời tiết bất thường,
nước biển dâng cao, nước biển axit hóa, suy thoái môi trường đủ loại, và vô vàn
tai họa khác sẽ ập xuống, khiến Trái đất không còn là nơi sống nổi với con người.
Greta Thunberg cũng quyết định thay đổi cuộc sống của
mình để làm gương. Cô ngừng ăn thịt. Thuyết phục được cha mẹ lắp đặt pin điện mặt
trời trong nhà. Xây dựng được một vườn rau gia đình.
Thấy bất
công – Hãy phẫn nộ !
Greta Thunberg hình dung cô sẽ sống đến 100 tuổi, cô
sẽ sống đến đầu thế kỷ 21. Từ nay đến đó, nếu không hành động, cái thế giới mà
các thế hệ đi trước để lại cho con cháu sẽ thật là khủng khiếp. Và sẽ thật là bất
công khi các thế hệ đi sau phải trả giá cho các thiệt hại do những thế hệ đi
trước gây ra. Chính bởi vậy, cô kêu gọi trẻ em hãy phẫn nộ, hãy làm cho tiếng
nói của thế hệ trẻ được lắng nghe, và buộc tất cả mọi thế hệ phải chịu trách
nhiệm về những gì mà mình tạo ra.
Sáng kiến của cô bé Thụy Điển đã được hàng nghìn trẻ
em trên thế giới hưởng ứng. Hàng nghìn bạn trẻ đã bãi khóa, biểu tình trước các
nhà Quốc Hội, hay các cơ quan dân cử địa phương ở Úc, ở Thụy Điển, Bỉ, Phần
Lan, Đức... Greta Thunberg đang trở thành một biểu tượng mới của cuộc chiến vì
Khí hậu, vì các cam kết quốc tế trong Thỏa thuận Paris 2015.
Rất có thể chính cô là một cú hích góp phần giúp thượng
đỉnh COP 24 tại Ba Lan buộc phải đi đến một đồng thuận « tối thiểu »
(1).
***
(1) Đêm trắng thương lượng để cứu Thỏa thuận Khí hậu Paris,
ngày 15/12/2018.
No comments:
Post a Comment