Posted on 23/10/2018
Hình hài nước Việt Nam ngày ông Nguyễn Phú Trọng nhậm
chức Chủ tịch nước là một bức tranh không mấy sáng sủa.
Với tư cách là nguyên thủ quốc gia, đồng thời là người
đứng đầu của đảng cầm quyền, ông Trọng giờ đây là người quyền lực nhất trên
chính trường Việt Nam kể từ thời Hồ Chí Minh và là nhân vật phải chịu trách nhiệm
chính cho các vấn đề quốc kế dân sinh.
Nhưng điều đó không có nghĩa là ông Nguyễn Phú Trọng
không có phần trong những tiến bộ cũng như yếu kém của đất nước trong mấy thập
kỷ qua. Với tư cách là Tổng bí thư của Đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 2011 và
liên tục nắm giữ nhiều chức vụ cao trong đảng cầm quyền trước đó, ông là một
trong những nhân vật chính quyết định hình hài mà đất nước có ngày hôm nay.
Luật Khoa tạp chí liệt kê một số chỉ số quan trọng
có thể giúp định hình bức tranh chung của Việt Nam trong ngày nhậm chức Chủ tịch
nước của ông Nguyễn Phú Trọng, 23-10-2018.
*
Chỉ số Phát triển Con
người xếp thứ 116/189 thế giới, ở mức trung bình, nằm ở nửa dưới của Đông Nam Á.
Ảnh: UNDP.
Chỉ số Phát triển Con người (Human Development
Index) do Cơ quan Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) tiến hành đo đạc và công bố
hàng năm. Chỉ số này được tính dựa trên các tiêu chí tuổi thọ, tỷ lệ biết chữ,
mức độ tham gia vào đời sống chính trị và cộng đồng, môi trường bền vững, quyền
và sự an toàn của con người, mức độ bình đẳng và công bằng xã hội.
Báo cáo năm 2018 của UNDP cho thấy Việt Nam đạt 0.694 điểm trên
thang điểm 1, nằm ở vị trí thứ 116 trên thế giới, vị trí thứ 7 ở Đông Nam Á và
rơi vào nhóm có mức độ phát triển trung bình. Hai nhóm cao hơn là nhóm phát triển
cao và nhóm phát triển rất cao.
*
GDP đầu người xếp thứ
138 trên thế giới, kém Lào. Ảnh: Website Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).
Theo số liệu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), thu nhập bình quân đầu
người của Việt Nam năm 2018 là khoảng 2.550 đô-la Mỹ/người, xếp thứ 138 trên thế
giới và thứ 8 ở Đông Nam Á, sau cả Lào.
Dân số Việt Nam năm 2018 là khoảng 96,4 triệu người,
xếp thứ 15 trên thế giới.
*
Nợ công 2018 dự kiến
lên 3,5 triệu tỷ đồng, mỗi người dân gánh 35 triệu đồng . Ảnh:
TradingEconomics.com
Đó là con số do Bộ Kế hoạch và Đầu tư công bố hồi tháng 8 vừa qua, tương đương với khoảng 151 tỷ
đô-la Mỹ.
Với mức nợ công này, tỉ lệ nợ công trên tổng thu nhập
quốc nội (GDP) của Việt Nam nằm ở mức 63,92%, tiệm cận mức trần nợ công theo quy định là 65%.
Bộ Kế hoạch – Đầu tư còn dự báo mức nợ công sẽ tiếp
tục tăng lên tới 3,9 triệu tỷ đồng năm 2019 (tương đương với 170 tỷ đô-la Mỹ)
và 4,3 triệu tỷ đồng năm 2020 (tương đương với 180 tỷ đô-la Mỹ).
*
Năng lực cạnh tranh
kinh tế xếp thứ 55/137 thế giới. Ảnh: World Economic Forum.
Theo Báo cáo Năng lực Cạnh tranh Toàn cầu 2017-2018
của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), Việt Nam xếp thứ 55/137.
Với thứ hạng này, Việt Nam xếp sau Singapore,
Malaysia, Indonesia, Thái Lan và Brunei trong khu vực Đông Nam Á. Bảng xếp hạng
này không có dữ liệu về Myanmar và Đông Timor.
Năng lực cạnh tranh của một nền kinh tế quốc gia được
WEF tính dựa trên 12 tiêu chí: thể chế, hạ tầng, môi trường vĩ mô, sức khoẻ và
giáo dục phổ thông, giáo dục bậc cao và đào tạo, năng suất của thị trường hàng
hoá, năng suất của thị trường lao động, mức độ phát triển của thị trường tài
chính, khả năng tiếp thu công nghệ, quy mô thị trường, sự nhạy bén của thị trường,
và sáng tạo.
*
Chỉ số Cảm nhận Tham
nhũng xếp thứ 107/180 thế giới. Ảnh: Transparency International
Tuy nằm ở giữa bảng xếp hạng Chỉ số Cảm nhận Tham nhũng Thế giới năm 2017, số điểm Việt
Nam giành được chỉ là 35/100. Số điểm này kém xa nước đứng đầu khu vực Đông Nam
Á và thứ 6 thế giới là Singapore với 84 điểm.
Với thứ hạng này, Việt Nam đứng thứ 7 ở Đông Nam Á,
hơn Philippines, Lào, Myanmar và Campuchia.
*
Chỉ số Tự do Báo chí
đứng thứ 175/180 thế giới, kém Lào và Cuba. Ảnh: Reporters Without Borders.
Tổ chức Reporters Without Borders (Phóng viên Không
Biên giới) hàng năm đều công bố Chỉ số Tự do Báo chí (Press Freedom Index) của các nước
trên thế giới và được coi là bảng xếp hạng uy tín bậc nhất thế giới trong lĩnh
vực này.
Theo đó, Việt Nam từ nhiều năm nay luôn nằm trong
nhóm sáu nước đội sổ, với số điểm kém đáng kể so với hai nước xã hội chủ nghĩa
khác là Lào và Cuba.
Việt Nam không thừa nhận báo chí tư nhân. Môi trường
báo chí bị kiểm duyệt nặng nề và các nhà báo luôn phải chịu nhiều rủi ro khi
tác nghiệp, từ bị sách nhiễu cho tới bị bỏ tù.
*
Việt Nam bị xếp vào
nhóm nước “Không tự do”. Ảnh: Freedom House.
Việt Nam luôn nằm trong nhóm các nước “Không tự do” (Not
free) trong bảng phân loại của tổ chức nhân quyền quốc tế Freedom House.
Chỉ số tự do được đo dựa trên các tiêu chí về quyền
dân sự và chính trị. Theo đó, Việt Nam chỉ được 3/40 điểm về quyền chính trị
nói chung, trong đó bầu cử đạt điểm 0/12. Báo cáo của Freedom House nói rõ “Đảng
Cộng sản Việt Nam nắm độc quyền về chính trị, không đảng phái nào được cho phép
hoạt động”.
Các quyền dân sự như tự do biểu đạt, lập hội, pháp
quyền, tự trị cá nhân… đạt 17/30 điểm, trong đó nói rõ tự do báo chí và học thuật
rất hạn chế, chỉ đạt 1/4 điểm, quyền lập nghiệp đoàn đạt điểm 0, trong khi hệ
thống tư pháp cũng chỉ được 1/4 điểm do “là công cụ của Đảng Cộng sản Việt Nam,
vốn kiểm soát các toà án ở tất cả các cấp”.
*
Hộ chiếu Việt Nam xếp
áp chót ở Đông Nam Á.
Đông Nam Á hiện nay có 11 nước, gồm có 10 nước ASEAN
và một nước mới thành lập năm 2001 là Đông Timor (Timor Leste). Hãng nghiên cứu
Henley & Partners xếp hộ chiếu Việt Nam mạnh thứ 10 trong khu vực và thứ 90 trên thế giới.
Chỉ số Hộ chiếu (Passport Index) được công bố hàng
năm, dựa trên số lượng quốc gia mà người mang hộ chiếu được nhập cảnh mà không
cần xin thị thực (visa). Thị thực là một dạng giấy phép nhập cảnh, cho phép một
công dân nước ngoài vào nước mình. Thị thực là một hình thức hạn chế nhập cảnh
do những lo ngại về an ninh, kinh tế, sức khoẻ, trật tự xã hội. Hộ chiếu nước
nào càng được nhiều quốc gia cho phép nhập cảnh mà không cần thị thực thì có
nghĩa là nước đó càng được tín nhiệm hơn.
Theo đó thì trong khu vực Đông Nam Á, hộ chiếu của
Singapore là mạnh nhất vì có thể đi được 189 nước, trong khi cả thế giới chỉ có
trên dưới 200 nước. Còn hộ chiếu Việt Nam xếp áp chót khu vực khi chỉ đi được
51 nước, kém hơn cả Lào và Campuchia.
Điều này phản ánh rằng người Việt Nam không được
chào đón lắm trên thế giới.
—
Tân Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sẽ làm gì để cải
thiện bức tranh màu xám này?
-------------------------------
Posted on 23/10/2018
Ngày ông Nguyễn Phú Trọng được bầu và dự kiến nhậm
chức Chủ tịch nước, 23-10-2018, trùng với ngày trưng cầu dân ý đưa Ngô Đình Diệm
lên ngôi tổng thống năm 1955 và nhiều sự kiện lịch sử thú vị khác.
1955:
Trưng cầu dân ý phế truất Bảo Đại, đưa Ngô Đình Diệm lên ngôi tổng thống
7 giờ sáng ngày 23-10-1955, nhiều đám đông lớn tụ tập
xung quanh các phòng bỏ phiếu ở Sài Gòn. Nhiều nhóm sinh viên đi gõ cửa từng
nhà để nhắc mọi người đi bầu. Đến 9 giờ, hầu hết các điểm bầu cử đã tạm thời hết
phiếu bầu. 10 giờ, hai phần ba số phiếu đã yên vị trong các thùng phiếu.
Trên lá phiếu là hình của hai nhân vật nằm ở trung
tâm của lịch sử hiện đại Việt Nam: Quốc trưởng Bảo Đại và và Thủ tướng Ngô Đình
Diệm của Quốc gia Việt Nam (State of Viet Nam). Giữa hai hình là một đường bấm
lỗ để cử tri tách ra và bỏ hình của người mình muốn bầu vào thùng phiếu. Ở nhiều
điểm bầu cử, cán bộ bầu cử tách sẵn hình hai người và cho vào một phong bì, mà
về lý thuyết là để giúp quá trình bỏ phiếu nhanh hơn. Tuy nhiên, điểm đáng chú
ý là khi cử tri nhận được phong bì đó thì hình của ông Ngô Đình Diệm luôn ở
trên.
Đó là những gì mà Đại sứ quán Mỹ ở Sài Gòn báo
cáo cho Bộ Ngoại giao Mỹ về cuộc trưng cầu dân ý lịch sử đó ở miền Nam Việt
Nam, trong một bức điện đề ngày 29-11-1955. Lúc này, theo Hiệp định Geneva, Việt
Nam đang tạm chia cắt để chờ tổng tuyển cử thống nhất hai miền.
Trước đó, một chiến dịch tuyên truyền quy mô với
băng-rôn, biểu ngữ, tờ rơi, loa phát thanh và nhiều hình thức khác đã được
chính phủ của Thủ tướng Ngô Đình Diệm tiến hành rầm rộ. Thông điệp của chiến dịch
tuyên truyền này rất rõ ràng: Bảo Đại là kẻ ăn chơi và bán nước; Ngô Đình Diệm
là anh hùng cứu tinh sẽ giúp xây dựng một xã hội dân chủ cho người Việt Nam.
Chính phủ Ngô Đình Diệm không cho phép bất kỳ một hoạt động tuyên truyền ủng hộ
Bảo Đại hay chống Ngô Đình Diệm nào diễn ra.
Kết quả cuộc trưng cầu dân ý được công bố vào ngày
26-10, với 98,2% số phiếu về tay Ngô Đình Diệm, chỉ có 1,1% dành cho Bảo Đại,
còn lại là phiếu không hợp lệ.
Ngô Đình Diệm chính thức trở thành tổng thống, lập
ra một chính thể mới ở phía Nam vĩ tuyến 17, gọi là Việt Nam Cộng hoà (Republic
of Viet Nam). Đúng một năm sau, ông Diệm ký ban hành bản Hiến
pháp đầu tiên của Việt Nam Cộng hoà, trong đó ghi rõ: “Những hành vi có mục
đích phổ biến hoặc thực hiện một cách trực tiếp hay gián tiếp chủ nghĩa cộng sản
dưới mọi hình thái đều trái với các nguyên tắc ghi trong Hiến pháp.”
Theo học giả Jessica M. Chapman trong một bài báo
đăng trên tạp chí Diplomatic History, giới báo chí quốc tế khi đó đều thống
nhất một điểm: đó là một cuộc trưng cầu dân ý phi dân chủ. Ngay cả Đại sứ
quán Mỹ ở Sài Gòn khi đó cũng nghi ngờ về các con số được công bố và rằng “cuộc
trưng cầu dân ý, ở một khía cạnh nào đó, là một trò nhạo báng các thủ tục dân
chủ […]”.
Nhưng dù gì đi nữa, Ngô Đình Diệm đã có tám năm trên
đỉnh cao quyền lực ở nửa phía Nam của Việt Nam, trước khi bị các tướng lĩnh
quân đội ám sát cùng với em trai Ngô Đình Nhu vào ngày 1-11-1963. Di sản của
ông là một vấn đề gây
tranh cãi lớn khi thành tích cầm quyền của ông lại gắn liền với cái tiếng độc
tài gia đình trị.
63 năm sau ngày trưng cầu dân ý đưa Ngô Đình Diệm
lên ngôi tổng thống, một nhân vật nữa lại bước lên đỉnh cao quyền lực khi một
mình thâu tóm hai vị trí cao nhất của Đảng Cộng sản Việt Nam và nhà nước Việt
Nam: Nguyễn Phú Trọng.
Nhưng ngày “đăng quang” của ông Trọng còn trùng với
một số ngày đặc biệt nữa trong quá khứ.
1989:
Hungary tuyên bố chấm dứt thời kỳ cộng sản
Ngày 23-10-1989, chính thể Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa
Hungary chấm
dứt 40 năm tồn tại của mình bằng phát biểu của vị Tổng thống lâm thời
Matyas Szuros: “Kể từ hôm nay, quốc gia của chúng ta tên là Cộng hoà Hungary”.
“Nền cộng hoà Hungary sẽ là một nhà nước độc lập,
dân chủ và hợp pháp nơi những giá trị dân chủ tư sản và dân chủ xã hội chủ
nghĩa được thể hiện như nhau”, ông nói ngắn gọn.
Biến động to lớn này không đột nhiên xảy ra. Nó là kết
quả của 10
tháng cải cách chính trị do đảng Công nhân Xã hội Chủ nghĩa Hungary (tức đảng
Cộng sản) tiến hành, vốn cho phép tự do hội đoàn và hội họp, cũng như mở cửa
biên giới cho người tị nạn Đông Đức tràn vào. Họ cũng tiến hành các hội nghị
bàn tròn với phe đối lập để thảo luận về một tiến trình thay đổi chế độ.
Sự kiện ngày 23-10-1989 đánh dấu Hungary bước đầu trở
thành một nền dân chủ với một bản hiến pháp cho phép đa đảng và bầu cử cạnh
tranh. Đảng Công nhân Xã hội Chủ nghĩa Hungary cũng chính thức giải thể trước
đó hai tuần.
Sự sụp đổ của chế độ cộng sản ở Hungary là một phần
của cuộc đổ vỡ của khối xã hội chủ nghĩa Liên Xô – Đông Âu những năm 1989 –
1991.
1868:
Thời kỳ Minh Trị của Nhật Bản bắt đầu
Lịch sử nước Nhật hiện đại bắt
đầu từ ngày 23-10-1868, khi chế độ phong kiến Mạc phủ chấm dứt và Thiên
hoàng Minh Trị phục hồi đầy đủ quyền lực.
Trước đó, Hoàng gia chỉ là bù nhìn và không có thực
lực chính trị. Lực lượng nắm quyền thực tế ở Nhật từ năm 1603 là một chế độ
phong kiến, độc tài quân sự gọi là Mạc phủ Tokugawa.
“Minh Trị” (Meiji) nghĩa là “khai sáng”. Thời kỳ
Minh Trị kéo dài 45 năm đã làm thay đổi hoàn toàn nước Nhật, từ một đất nước
phong kiến khép kín với thế giới bên ngoài trở thành một cường quốc hiện đại
hàng đầu thế giới. Nước Nhật đã gửi người đi phương Tây học hỏi về mọi thứ, cải
cách triệt để nền giáo dục, tiếp thu lối sống phương Tây, áp dụng Dương lịch
thay vì Âm lịch, hiện đại hoá quân đội, xây dựng một nền quân chủ lập hiến cởi
mở hơn và dân chủ hơn, v.v.
Đó cũng đồng thời là quá trình nước Nhật thoát ra khỏi
ảnh hưởng của Trung Hoa và châu Á nói chung để gia nhập hàng ngũ các đế quốc
hùng mạnh của thế giới.
Lịch sử nước Nhật từ đó cho đến nay đã trải qua nhiều
thăng trầm, nhưng luôn nằm ở “chiếu trên” của không chỉ châu Á.
—
Ngày 23-10, ấy vậy mà gắn với nhiều sự kiện trọng đại
của lịch sử Việt Nam lẫn thế giới.
Kể từ ngày tuyên thệ nhậm chức Chủ tịch nước,
23-10-2018, ông Nguyễn Phú Trọng sẽ trở thành người quyền lực bậc nhất trong lịch
sử Việt Nam hiện đại, ngang hàng với Hồ Chí Minh và Lê Duẩn. Ông đang có cơ hội
lớn trong tay để đưa lịch sử Việt Nam sang một trang hoàn toàn mới, giống như
Ngô Đình Diệm, Matyas Szuros và Thiên hoàng Minh Trị đã làm. Còn việc ông thay
đổi đất nước theo hướng nào thì chỉ có tương lai mới trả lời được.
No comments:
Post a Comment