Thanh Hà – RFI
Đăng ngày 12-10-2018
Thượng
Hội Đồng Chính Thống Giáo Constantinople họp tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, và ra
quyết định ngày 11/10/2018, cho thành lập, công nhận giáo hội Chính Thống của
Ukraina độc lập với giáo hội Chính Thống của Nga.
Người đứng đầu giáo hội Chính Thống Giáo Ukraina cầu nguyện tại một buổi
lễ tại Nhà thờ Volodymysky ở Kiev, Ukraina ngày 11/10/2018. REUTERS/Valentyn
Ogirenko
Matxcơva phẫn nộ với quyết định nói trên, coi đây là
một "tai họa". Giáo hội Chính Thống Nga sẽ mất ảnh
hưởng với khoảng 30 triệu tín đồ tại Ukraina. Còn tại Kiev, công luận Ukraina
vui mừng đón nhận tin trên, xem đây là một "thắng lợi mang ý nghĩa
địa chính trị".
Thông
tín viên đài RFI Sébastian Gobert từ thủ đô Ukraina giải thích :
"Cuộc họp diễn ra bên bờ sông Bosphore, tại
Istanbul, phải gỡ rối khúc mắc đã kéo dài trong hàng trăm năm lịch sử. Ngày
11/10, Thượng Hội Đồng Chính Thống Giáo đã rút lại một quyết định được ban hành
từ năm 1686 mở rộng thẩm quyền của giáo hội Chính Thống Nga đối với các giáo phận
của Kiev.
Đối với người dân Ukraina, lại có thêm một tín hiệu
mới nữa để Ukraina độc lập với Nga. Trong mắt tổng thống Petro Porochenko, quyết
định được giáo hội Chính Thống Phương Đông Constantinople thông báo đã chấm dứt
ảo tưởng của Kremlin đô hộ Ukraina.
Giáo hội Chính Thống ở Matxcơva có thể sẽ mất ảnh hưởng
đối với khoảng 30 triệu tín đồ Ukraina. Khi cảm ơn Đấng Tối Cao, tổng thống
Porochenko hy vọng nhanh chóng thực hiện việc độc lập này.
Cần phải nói rằng ông Porochenko phần nào kỳ vọng
tái đắc cử qua vụ tách giáo hội này. Dù vậy, trên thực tế, Thượng Hội Đồng
Constantinople cần có thời gian để thực hiện quyết định của mình. Hiện nay,
không ai biết cơ cấu giáo hội độc lập Ukraina trong tương lai sẽ ra sao và ai
là người lãnh đạo. Số phận của khoảng 12.000 nhà thờ và các điểm hành hương tại
Ukraina trực thuộc giáo hội Chính Thống Nga không hề rõ ràng. Phải mất hàng
tháng, thậm chí là hàng năm, mới có thể biết được là quyết định lịch sử vừa được
Thượng Hội Đồng Constantinople công bố sẽ ra sao trên thực tế".
*
Mời
đọc thêm
GIÁO
HỘI CHÍNH THỐNG GIÁO : NHÁNH THIÊN CHÚA GIÁO LỚN THỨ BA
Theo dòng lịch sử, đạo Thiên Chúa chia thành nhiều
nhánh khác nhau. Trong đó ba nhánh lớn nhất là Công Giáo, Tin Lành và Chính Thống
Giáo. Chính Thống Giáo là nhánh lớn thứ ba, ước tính có từ 125 triệu đến 250
triệu tín đồ trên khắp thế giới, nhưng chủ yếu là tại Nga và khu vực Đông Âu.
Cuộc
phân liệt năm 1054 : Nguồn gốc ra đời
Sau nhiều thế kỷ tranh luận về thần học và chính trị,
cuộc phân liệt giữa giáo hội Tây Phương và giáo hội Đông Phương đã xảy ra vào
năm 1054, với sự kiện thượng phụ thành Constantinople, Michel Cerulaire đệ nhất,
bị rút phép thông công, vì không thừa nhận uy quyền của giáo hoàng.
Đến lượt mình, thượng phụ Constantinople cũng quyết
định rút phép thông công đối với đại diện của Tòa Thánh, hồng y Humbert de
Moyenmoutier, người thực thi lệnh của giáo hoàng.
Các cuộc thập tự chinh, do một số lãnh đạo giáo hội
Tây Phương hoặc thủ lĩnh quân sự tổ chức, trong hai thế kỷ tiếp theo tại miền đông
nam châu Âu và khu vực Cận Đông khiến sự phân tách giữa hai giáo hội càng trở
nên trầm trọng hơn. Quân thập tự chinh đã lập ra nhiều cơ sở của giáo hội Tây
Phương ngay bên cạnh các cơ sở Chính Thống Giáo Hy Lạp.
Nỗ lực hòa giải giữa hai nhánh Thiên Chúa Giáo nói
trên chỉ thực sự có kết quả vào năm 1965, khi hai bên từ bỏ các lệnh rút phép
thông công, hơn 9 thế kỷ trước.
Đức
tin Chính Thống Giáo
« Chính Thống Giáo » bắt nguồn từ
hai từ gốc Hy Lạp, « ortho » có nghĩa là chính thống và
« doxa » là học thuyết. Giáo hội Chính Thống Giáo tự cho là chỉ
có mình mới sở hữu « đức tin thực sự » và tất cả các giáo hội
khác, bao gồm cả giáo hội Công Giáo, đều phải trở lại với đạo gốc.
Bất đồng chính giữa hai nhánh Công Giáo và Chính Thống
Giáo xoay quanh cách lý giải về thuyết Tam vị nhất thể, hay Chúa Ba Ngôi, giáo
lý cốt lõi của đạo Thiên Chúa. Ngược lại với bên Công Giáo, đạo Chính Thống chấp
nhận thụ phong các chức sắc đã lập gia đình, hoặc chấp nhận việc ly dị, nếu có
chuyện ngoại tình.
Nghi thức của Chính Thống Giáo gần như không thay đổi
từ một thiên niên kỷ nay, trong lúc đạo Công Giáo biến chuyển nhiều theo thời
gian.
Hệ
thống tổ chức phức tạp
Chính Thống Giáo, với Constantinople (thuộc thành phố
Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay) là trung tâm, bao gồm 10 giáo quyền hay các giáo
hội độc lập (autocéphalie), trong đó có giáo hội Ukraina, vừa được Thượng Hội Đồng
Chính Thống Giáo ở Constantinople công nhận.
Cùng với trung tâm Constantinople được coi là có uy
tín nhất hiện nay, đạo Chính Thống còn có ba trung tâm khác từng có vai trò rất
quan trọng, tại Alexandria (Ai Cập), Antioche (Syria) và Jerusalem. Ba trung
tâm này vẫn tồn tại, nhưng tầm ảnh hưởng bị thu hẹp.
Trong số các
giáo hội độc lập thừa nhận uy quyền của đức thượng phụ đại kết thành
Constantinople có các giáo hội Matxcơva, Serbia, Rumani, Bulgari, Gruzia, Hy Lạp,
Chyprus, Albani, Ba Lan, giáo hội Séc và Slovakia, và giáo hội Ukraina vừa được
công nhận.
Một số giáo hội Chính Thống Giáo có quyền tự trị,
nhưng không độc lập, ví dụ như giáo hội Phần Lan, trực thuộc Tòa thượng phụ đại
kết Constantinople (Patriarcat œcuménique de Constantinople), hay giáo hội Nhật
Bản trực thuộc Tòa thượng phụ Matxcơva.
Riêng về Chính Thống Giáo ở Ukraina, với khoảng 30
triệu tín đồ, chiếm 70% dân cư Ukraina, có hai nhóm chính. Một giáo hội trung
thành với Tòa thượng phụ Matxcơva, với nhiều xứ đạo nhất (khoảng 12.000). Thứ
hai là giáo hội Kiev - tự thành lập năm 1992 (sau khi Liên Xô sụp đổ) và vừa được
Thượng Hội Đồng thành Constantinople công nhận - có khoảng 5.000 xứ đạo. Tuy
nhiên, ngày càng có đông người Ukraina theo giáo hội này (40% hiện nay, so với
15% dân cư cách nay 10 năm).
Uy
quyền của Tòa thượng phụ đại kết Constantinople
Người đứng đầu Thượng Hội Đồng ở Constantinople là đức
thượng phụ đại kết thành Constantinople, giáo chức cao cấp nhất của Chính Thống
Giáo, thường do tổng giám mục Chính Thống Giáo thành Constantinople đảm nhiệm.
Thượng phụ thành Constantinople hiện nay là Batôlômêô I, được coi là người đứng
đầu, về mặt tâm linh và nghi thức, của tất cả các giáo quyền trong thế giới
Chính Thống Giáo Phương Đông, nhưng không có quyền can thiệp vào công việc nội
bộ của các giáo hội khác.
Vai trò tôn giáo quan trọng của thành Constantinople
bắt nguồn từ thời kỳ hoàng đế Constantin đệ nhất (272-337), cũng là hoàng đế La
Mã đầu tiên theo Thiên Chúa Giáo. Constantin đệ nhất coi đạo Thiên Chúa là tôn
giáo chính thức của Đế Quốc Đông La Mã, với Constantinople là thủ đô
(Constantinople là tên gọi mới mà hoàng đế La Mã đặt cho thành Byzantium của
người Hy Lạp cổ).
Tuy nhiên, trong thời kỳ sau này, Tòa thượng phụ
Matxcơva được xem là có ảnh hưởng còn lớn hơn cả Tòa thượng phụ đại kết thành
Constantinople, do có được số lượng tín đồ đông đảo hơn. Thượng phụ giáo hội
Chính Thống Giáo Nga Kirill cũng được coi như một đồng minh của tổng thống Nga
Putin.
(Theo
AFP và La Croix)
No comments:
Post a Comment