Trọng Thành – RFI
Đăng ngày 13-10-2018
Một
ngày sau khi Thượng Hội Đồng Chính Thống Giáo công nhận giáo hội Ukraina độc lập,
ngoại trưởng Nga hôm qua 12/10/2018 lên án « hành động khiêu khích », được
Washington ủng hộ « công khai và trực tiếp ».
Người đứng đầu giáo hội Chính Thống Giáo Ukraina phát biểu trong một buổi
lễ tại nhà thờ Volodymysky ở Kiev, Ukraina, ngày 11/10/2018. REUTERS/Valentyn
Ogirenko
Trong một cuộc trả lời phỏng vấn kênh truyền hình
Nhà nước Nga RT và hai báo Pháp, Le Figaro và Paris Match, ngoại trưởng Serguei
Lavrov đã chỉ trích thượng phụ Chính Thống Giáo Batôlômêô I đã can thiệp vào hoạt
động tôn giáo, vi phạm luật pháp Ukraina và Nga. Và ông cho rằng hành động nói
trên được Hoa Kỳ ủng hộ.
Quyết định của Thượng Hội Đồng Chính Thống Giáo thừa
nhận một giáo hội Chính Thống Giáo đôc lập tại Ukraina, chấm dứt 332 năm
Ukraina nằm dưới quyền quản lý của giáo hội Nga, đặt ra vấn đề tương lai của
hàng triệu tín đồ vốn vẫn sinh hoạt trong giáo hội trung thành với Matxcơva.
Người phát ngôn điện Kremlin, ông Dmitri Peskov,
trong một phát biểu hôm qua, cũng khẳng định Matxcơva sẽ « bảo vệ lợi
ích của các tín đồ Chính Thống Giáo » tại Ukraina, trong trường hợp có
các rối loạn trong lĩnh vực tôn giáo. Tuy nhiên, người phát ngôn Nga cũng cho
biết cụ thể là các biện pháp mà Matxcơva dự kiến tiến hành sẽ « chỉ thuần
túy mang tính chính trị và ngoại giao ».
Sau tuyên bố của Thượng Hội Đồng Constantinople, Tòa
thượng phụ Nga lên án một cuộc « ly giáo », và cảnh báo «
những hậu quả hết sức nghiêm trọng ». Một số chức sắc trung thành với
Matxcơva, lo ngại nhà thờ và tu viện bị trưng thu, kêu gọi tín đồ đứng lên bảo
vệ các thánh đường.
Kiev
tôn trọng quyết định của các xứ đạo
Về phần mình, chính quyền Ukraina bảo đảm sẽ hoàn
toàn tôn trọng quyền quyết định của các xứ đạo nào chọn con đường tiếp tục
trung thành với Tòa thượng phụ Matxcơva, và không để xảy ra một « cuộc
chiến tranh tôn giáo ».
Quyết định công nhận giáo hội độc lập Ukraina được
hàng trăm người đón mừng tại thủ đô Kiev tối hôm qua. Một số người cho đây là một
biến cố lịch sử quan trọng nhất kể từ khi Ukraina độc lập với Nga. Tuy nhiên,
chính quyền Ukraina tỏ ra thận trọng.
Trả lời AFP, một quan chức cao cấp ngành an ninh
Ukraina, xin ẩn danh, thừa nhận đây là « một sự kiện lịch sử », nhưng
rất có thể « khuấy lên nhiều vấn đề lớn».
*
Mời
đọc thêm
GIÁO HỘI CHÍNH THỐNG GIÁO : NHÁNH THIÊN CHÚA GIÁO LỚN THỨ BA
Theo dòng lịch sử, đạo Thiên Chúa chia thành nhiều
nhánh khác nhau. Trong đó ba nhánh lớn nhất là Công Giáo, Tin Lành và Chính Thống
Giáo. Chính Thống Giáo là nhánh lớn thứ ba, ước tính có từ 125 triệu đến 250
triệu tín đồ trên khắp thế giới, nhưng chủ yếu là tại Nga và khu vực Đông Âu.
Cuộc
phân liệt năm 1054 : Nguồn gốc ra đời
Sau nhiều thế kỷ tranh luận về thần học và chính trị,
cuộc phân liệt giữa giáo hội Tây Phương và giáo hội Đông Phương đã xảy ra vào
năm 1054, với sự kiện thượng phụ thành Constantinople, Michel Cerulaire đệ nhất,
bị rút phép thông công, vì không thừa nhận uy quyền của giáo hoàng.
Đến lượt mình, thượng phụ Constantinople cũng quyết
định rút phép thông công đối với đại diện của Tòa Thánh, hồng y Humbert de
Moyenmoutier, người thực thi lệnh của giáo hoàng.
Các cuộc thập tự chinh, do một số lãnh đạo giáo hội
Tây Phương hoặc thủ lĩnh quân sự tổ chức, trong hai thế kỷ tiếp theo tại miền
đông nam châu Âu và khu vực Cận Đông khiến sự phân tách giữa hai giáo hội càng
trở nên trầm trọng hơn. Quân thập tự chinh đã lập ra nhiều cơ sở của giáo hội
Tây Phương ngay bên cạnh các cơ sở Chính Thống Giáo Hy Lạp.
Nỗ lực hòa giải giữa hai nhánh Thiên Chúa Giáo nói
trên chỉ thực sự có kết quả vào năm 1965, khi hai bên từ bỏ các lệnh rút phép
thông, hơn 9 thế kỷ trước.
Đức
tin Chính Thống Giáo
« Chính Thống Giáo » bắt nguồn từ hai từ gốc Hy Lạp,
« ortho » có nghĩa là chính thống và « doxa » là học thuyết. Giáo hội Chính Thống
Giáo tự cho là chỉ có mình mới sở hữu « đức tin thực sự » và tất cả các giáo hội
khác, bao gồm cả giáo hội Công Giáo, đều phải trở lại với đạo gốc.
Bất đồng chính giữa hai nhánh Công Giáo và Chính Thống
Giáo xoay quanh cách lý giải về thuyết Tam vị nhất thể, hay Chúa Ba Ngôi, giáo
lý cốt lõi của đạo Thiên Chúa. Ngược lại với bên Công Giáo, đạo Chính Thống chấp
nhận thụ phong các chức sắc đã lập gia đình, hoặc chấp nhận việc ly dị, nếu có
chuyện ngoại tình.
Nghi thức của Chính Thống Giáo gần như không thay đổi
từ một thiên niên kỷ nay, trong lúc đạo Công Giáo biến chuyển nhiều theo thời
gian.
Hệ
thống tổ chức phức tạp
Chính Thống Giáo, với Constantinople (thuộc thành phố
Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay) là trung tâm, bao gồm 10 giáo quyền hay các giáo
hội độc lập (autocéphalie), trong đó có giáo hội Ukraina, vừa được Thượng Hội Đồng
Chính Thống Giáo ở Constantinople công nhận.
Cùng với trung tâm Constantinople được coi là có uy
tín nhất hiện nay, đạo Chính Thống còn có ba trung tâm khác từng có vai trò rất
quan trọng, tại Alexandria (Ai Cập), Antioche (Syria) và Jerusalem. Ba trung
tâm này vẫn tồn tại, nhưng tầm ảnh hưởng bị thu hẹp.
Trong số các giáo hội độc lập thừa nhận uy quyền của
đức thượng phụ đại kết thành Constantinople có các giáo hội Matxcơva, Serbia,
Rumani, Bulgari, Gruzia, Hy Lạp, Chyprus, Albani, Ba Lan, giáo hội Séc và
Slovakia, và giáo hội Ukraina vừa được công nhận.
Một số giáo hội Chính Thống Giáo có quyền tự trị,
nhưng không độc lập, ví dụ như giáo hội Phần Lan, trực thuộc Tòa thượng phụ đại
kết Constantinople (Patriarcat œcuménique de Constantinople), hay giáo hội Nhật
Bản trực thuộc Tòa thượng phụ Matxcơva.
Riêng về Chính Thống Giáo ở Ukraina, với khoảng 30
triệu tín đồ, chiếm 70% dân cư Ukraina, có hai nhóm chính. Một giáo hội trung
thành với Tòa thượng phụ Matxcơva, với nhiều xứ đạo nhất (khoảng 12.000). Thứ
hai là giáo hội Kiev - tự thành lập năm 1992 (sau khi Liên Xô sụp đổ) và vừa được
Thượng Hội Đồng thành Constantinople công nhận - có khoảng 5.000 xứ đạo. Tuy
nhiên, ngày càng có đông người Ukraina theo giáo hội này (40% hiện nay, so với
15% dân cư cách nay 10 năm).
Uy
quyền của Tòa thượng phụ đại kết Constantinople
Người đứng đầu Thượng Hội Đồng ở Constantinople là đức
thượng phụ đại kết thành Constantinople, giáo chức cao cấp nhất của Chính Thống
Giáo, thường do tổng giám mục Chính Thống Giáo thành Constantinople đảm nhiệm.
Thượng phụ thành Constantinople hiện nay là Batôlômêô I, được coi là người đứng
đầu, về mặt tâm linh và nghi thức, của tất cả các giáo quyền trong thế giới
Chính Thống Giáo Phương Đông, nhưng không có quyền can thiệp vào công việc nội
bộ của các giáo hội khác.
Vai trò tôn giáo quan trọng của thành Constantinople
bắt nguồn từ thời kỳ hoàng đế Constantin đệ nhất (272-337), cũng là hoàng đế La
Mã đầu tiên theo Thiên Chúa Giáo. Constantin đệ nhất coi đạo Thiên Chúa là tôn
giáo chính thức của Đế Quốc Đông La Mã, với Constantinople là thủ đô
(Constantinople là tên gọi mới mà hoàng đế La Mã đặt cho thành Byzantium của
người Hy Lạp cổ).
Tuy nhiên, trong thời kỳ sau này, Tòa thượng phụ
Matxcơva được xem là có ảnh hưởng còn lớn hơn cả Tòa thượng phụ đại kết thành
Constantinople, do có được số lượng tín đồ đông đảo hơn. Thượng phụ giáo hội
Chính Thống Giáo Nga Kirill cũng được coi như một đồng minh của tổng thống Nga
Putin.
(Theo AFP và La Croix)
No comments:
Post a Comment