Monday, October 22, 2018

BẦU CỬ GIỮA KỲ MỸ : MỘT NGƯỜI CỘNG HÒA THAY ĐỔI QUAN ĐIỂM VỀ SÚNG (BBC Tiếng Việt)




BBC Tiếng Việt
23 Tháng 10, 2018

Cách đây không lâu, đảng viên Cộng hòa Phil Scott là một trong những thống đốc nổi tiếng nhất của nước Mỹ, sẵn sàng cho một cuộc tái tranh cử khá thoải mái vào tháng 11.

Thống đốc Phil Scott (phải) nói chuyện với một cử tri ở hội chợ của Vermont. GETTY IMAGES

Rồi sau khi một vụ âm mưu bắn súng vào trường học được cảnh sát ở Vermont khám phá, ông quyết định hỗ trợ luật kiểm soát súng một cách chặt chẽ - và bị cuốn vào một cơn lốc chính trị.
Vị Thống đốc tiểu bang Vermont đứng trước một bục gỗ ở phía trước tòa nhà Quốc hội của tiểu bang ở Montpelier vào một ngày tháng tư gió mạnh và u ám đầu năm. Vợ ông và các chính khách, quan chức và giới chức sắc khác đứng sau ông. Trước mặt ông là một đám đông gồm nhiều thành phần.
Một số đang cổ vũ; những người khác tỏ sự tức giận - tất cả đều rất ồn ào.
Ông đang nói về việc kiểm soát súng, một chủ đề chạm thẳng vào dây thần kinh của mọi người trên khắp nước Mỹ, ngay cả ở vùng đất miền quê hoang dã Vermont. Có lẽ đặc biệt là ở Vermont.

"Vào ngày 16 tháng 2," ông bắt đầu câu chuyện trước những tiếng la ó, "Tôi đang ở trong văn phòng chuẩn bị công việc cho ngày hôm sau, khi mọi thứ thay đổi."
Ông Phil Scott kể lại giây phút nhận được một bản công chứng lời khai sáng hôm đó ghi chi tiết vụ bắt giữ Jack Sawyer 18 tuổi, người thanh niên mà những viên chức thực thi pháp luật cho biết đang âm mưu xả súng hàng loạt vào một trường trung học ở Fair Haven, một thị trấn nhỏ ở phía Tây của tiểu bang.
Một người bạn của Sawyer đã báo cho cảnh sát biết về kế hoạch của anh ta - rằng Sawyer đã khen ngợi cuộc tấn công một trường trung học ở Parkland, Florida, biến cố đã cướp mất cuộc sống của 17 học sinh và giáo viên chỉ vài ngày trước đó.
"Thật tuyệt vời," Sawyer nhắn tin cho cô bạn. "Tôi 100% ủng hộ điều đó." Sawyer gọi vụ thảm sát tại trường trung học Marjory Stoneman Douglas High School - gây sốc cho công chúng Mỹ và thúc giục các cuộc biểu tình chống súng do thiếu niên dẫn đầu trên toàn quốc - là "sự lựa chọn tự nhiên được nâng lên một cấp".

*
Xả súng hàng loạt ở Mỹ


Cảnh sát lục soát xe của Sawyer và tìm thấy một khẩu súng ngắn, đạn dược, mặt nạ khí và sách về vụ xả súng vào trường trung học ở Columbine, Colorado, năm 1999 trong đó 13 học sinh bị thiệt mạng.
Sawyer cũng có một cuốn nhật ký với tựa đề "Nhật ký của một tay súng năng động", trong đó liệt kê tên những người ở trường cũ, những người mà Sawyer muốn giết chết.
Khi cảnh sát nói chuyện với Sawyer, anh ta xác nhận rằng đang lên kế hoạch tấn công và nói rằng ý định của anh ta là vượt qua kỷ lục 32 người chết tại trường đại học Virginia Tech vào năm 2007.

"Khi tôi đọc bản khai dài 13 trang đó," ông Scott nói với đám đông tập trung ở Montpelier, "Tôi rất lo lắng khi biết chúng ta đã suýt nữa cùng có một số phận bi thảm mà người dân Parkland đã phải đối mặt."
Sau khi kết thúc bài phát biểu của mình trước một tràng pháo tay và nhiều tiếng la ó, Thống đốc Scott quay sang bàn làm việc được để sẵn cho buổi nói chuyện này, và ký vào một loạt các quy định mới về kiểm soát súng cấp tiểu bang.

*
Luật súng của Vermont thay đổi ra sao?

Vermont nâng tuổi mua vũ khí mà không cần tham gia khóa học an toàn săn về bắn từ 18 lên đến 21. Tiểu bang này cũng giới hạn mức hợp pháp mà một băng đạn có thể giữ là 15 cho súng lục và 10 cho súng trường.
Bump stocks, các thiết bị cho phép một vũ khí bán tự động có để bắn nhanh như súng máy - được sử dụng tạo cuộc thảm sát trong vụ bắn súng tại Las Vegas vào tháng 9/2017 - đã bị cấm tại tiểu bang.
Việc bán vũ khí tư nhân, chẳng hạn như tại các buổi biểu diễn súng, giờ đây cũng yêu cầu người mua phải qua những thủ tục kiểm tra lý lịch y như mua tại cửa hàng bán súng.
Với lệnh của tòa án, giới hành pháp có thể tịch thu súng từ các cá nhân được xem là "có nguy cơ cao" sẽ sử dụng bạo lực hoặc những người bị bắt vì tội dùng bạo lực tại tư gia.
Đó là một danh sách dài của mà các nhà hoạt động chính sách kiểm soát súng đã cổ vũ trên toàn quốc nước Mỹ trong nhiều năm, mà không mang đến sự thay đổi nào.
Với chấp bút của vị Thống đốc, Vermont - một tiểu bang rộng rãi mà phần lớn gồm đất nông thôn, nơi thợ săn, vận động viên và giới đam mê súng đã từ lâu tôn vinh là thiên đường của quyền dùng súng - đã đi đầu trong cuộc cải cách.
Và ông Scott, một đảng viên Cộng hòa trong nhiệm kỳ đầu tiên trong vị trí cao hàng đầu của tiểu bang, là người đàn ông ít ai ngờ sẽ lãnh đạo sự thay đổi.

*
'Tôi sở hữu quyết định đó'

Sáu tháng sau bài diễn văn đọc trong ngày u ám của tháng, nỗi đau của buổi sáng tháng Hai đó - cùng những ngày và tuần lễ tiếp theo - vẫn xuất hiện trên khuôn mặt của thống đốc và đôi bàn tay, mà ông khép lại với nhau khi nói chuyện.
"Chúng ta là một tiểu bang nhỏ như thế," ông nói. "Mọi người đều biết hàng xóm mình là ai. Làm sao mà đã đi đến tình trạng này?''

Ông Scott hiện đang ngồi bên một cái bàn không có gì đặc biệt trong một văn phòng không tên tuổi bên cạnh một phi trường ở Barre, thị trấn nhỏ bé chỉ lớn hơn Montpelier một chút (Montpelier là một thủ phủ tiểu bang nhỏ nhất ở Mỹ, tự hào rằng đó là nơi duy nhất không có tiệm McDonald's).
Ông đang vận động tái tranh cử vào tháng 11, và văn phòng này là trụ sở chiến dịch tranh cử của ông. Dấu hiệu duy nhất của điều này, tuy nhiên, là một bảng hiệu nhỏ trong cửa sổ phía sau của tòa nhà được chia sẻ với một trung tâm điều trị mắt và một bác sĩ nhãn khoa. Một chiếc xe van dùng cho chiến dịch tranh cử được đậu kín đáo trong một lô đất phía sau.

"Tôi nhận ra được rằng tiểu bang Vermont nhỏ bé của chúng ta, cũng không cách ly được khỏi những thảm sát này," ông nói. "Và đó là một sự thức tỉnh, mô tả một cách nhẹ nhàng nhất."Trong các chiến dịch tranh cử trước đây - cho chức thống đốc và, trước đó, cho phó thống đốc và thượng nghị tiểu sĩ bang - ông Scott bày tỏ sự ủng hộ cho luật súng khoan dung của Vermont. Người trước đây là một doanh nhân và từng lái xe đua nói rằng chính ông cũng sở hữu súng, và đã hoàn tất khóa học bắn súng an toàn của Hiệp hội Súng trường Quốc gia khi mới được 11 tuổi.

Việc suýt xẩy ra thảm sát ở Fair Haven khiến ông thay đổi quan điểm.
"Tôi đã chọn hành động thay cho thụ động, và điều đó không dễ dàng", ông nói. "Tôi đi vào con đường mới với đôi mắt mở to."
Vì vậy, ông Scott đã liên lạc với cơ quan lập pháp của tiểu bang do đảng Dân chủ kiểm soát và bắt tay vào việc thông qua luật mới. Có thể mắt ông đã mở lớn; có thể ông đã biết cái giá chính trị mà ông sẽ phải trả - nhưng ngay cả như vậy, mức độ nghiêm trọng của hậu quả đã thật sự gây sốc.

Một cuộc thăm dò ý kiến của Morning Consult được thực hiện trước khi ông cổ vũ luật kiểm soát mới súng cho thấy Scott là một trong những thống đốc được yêu mến nhất của tiểu bang, với tỷ lệ ủng hộ 44%. Sang mùa hè, tỷ lệ này đã giảm xuống còn 5%.
Sự thay đổi này gần như hoàn toàn là do cử tri độc lập và các thành viên trong đảng Cộng hoà, những người tích cực ủng hộ vị thống đốc, đã giảm từ 67% xuống còn 41%, bỏ rơi ông.


Vào tháng Tám, Keith Stern, một chủ tiệm tạp hóa ít được biết đến, và có ngân sách tranh cử eo hẹp, đã thách thức ông Scott trong cuộc tranh cử sơ bộ đảng Cộng hòa, và giành được 33% số phiếu.
"Những người ủng hộ tôi không hài lòng với quyết định của tôi, và họ thực hiện tu chính án thứ nhất [của quyền tự do ngôn luận] ngay", ông Scott nói. "Tôi được nhắc đến điều này gần như hàng ngày."
Thống đốc nói rằng ông luôn mang theo mình một tờ thông tin về luật súng để ông có thể giải thích cho các nhà phê bình những gì luật này quy định - và không quy định. Ông cũng thích cho họ mọi người xem một bản sao về lời khai của Sawyer để họ có thể "nhìn thấy những gì tôi nhìn thấy trong thời gian thực" và, có lẽ, để họ hiểu tại sao ông lại thực hiện những điều ông đã làm.
"Tôi làm chủ quyết định đó, và đối mặt với những người đối nghịch, mà trước đây từng là bạn bè, về vấn đề này", ông nói. "Nhưng điều đó không dễ."

*
'Hoàn toàn bị phản bội'

Có vẻ như không có nhiều sự thông cảm giữa những người biểu tình đòi quyền súng trong đám đông ở Montpelier hồi tháng Tư.
Nhiều người mặc trang phục săn bắn màu cam sáng rỡ. Họ giơ cao các biểu ngữ và gọi thống đốc là kẻ nói dối và một người "thu tóm súng". Họ hô vang "kẻ phản bội" và gào lên về quyền được trang bị vũ khí quy định trong tu chính thứ hai của hiến pháp Mỹ.
Một người đàn ông biểu tình có một con dao nhựa nhô ra khỏi lưng.

Lễ ký luật súng mới trước công chúng không cần phải diễn ra. Thống đốc Scott muốn điều đó - điều mà ông nói có thể giúp làm lành vết thương sau cuộc chiến lập pháp gây nhiều tranh cãi.
"Tôi nghĩ rằng việc tôi đối diện với những người chống đối là điều cần thiết thay vì ký bộ luật mới này đằng sau những cánh cửa đóng kín," ông nói. "Để cho họ [cử tri]biết rằng tôi không chơi trò chính trị."

Ed Cutler, chủ tịch hiệp hội "Người sở Hữu súng Vermont", là một trong những người biểu tình, có một nhận định khác về quyết định của thống đốc."Ông ấy còn công khai dí mũi chúng tôi vào bộ luật đó", Cutler nói. "Chúng tôi hoàn toàn bị phản bội. Rất nhiều người thấy bị tổn thương. Rất nhiều người đã tức giận. "

Ed Cutler nói về Thống đốc Governor Scott: "Giờ đây chúng tôi không có gì tốt để nói về ông."

Cutler nhớ lại việc ký kết luật súng xẩy ra khi ông đang ở một trang trại súng riêng của một người bạn gần nhà ở Brattleboro.
Đó là một khung cảnh thanh bình. Tiếng róc rách của dòng suối nhỏ và tiếng lá cây xào xạc trong gió chỉ thỉnh thoảng bị phá vỡ bởi tiếng súng, khi Cutler - người nắm giữ kỷ lục thế giới về tài bắn súng lục - và bạn của ông, khi họ nhắm vào các mục tiêu được thiết lập trên ngọn đồi gần đó.Ông nói rằng thống đốc, người mà ông từng coi là một người bạn, nói dối ông.
"Chúng tôi mong chờ Phil để đánh bại một dự luật, và ông ta quay lại giúp họ [phe Dân chủ] thông qua luật ấy", ông nói. Thống đốc, ông nói tiếp, rõ ràng là đã đưa ra một quyết định chính trị để ve vãn cử tri cấp tiến và làm thân với các nhóm vận động kiểm soát súng quốc gia - một động thái đã tạo phản ứng ngược. Và tất cả những gì mà Thống đốc nói về bản khai dài 13 trang của Sawyer và những câu hỏi bạn làm gì nếu thảm sát đã xẩy ra?
Sawyer, Cutler nói, không phạm tội gì. Hắn ta có một khẩu súng ngắn, một số ít đạn và rất nhiều từ dao to búa lớn, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy Sawer sẽ thực hiện việc xả súng.

Vào tháng tư, ông Cutler vạch ra, Tòa án Tối cao Vermont đã ra lệnh cho công tố viện bỏ việc cáo buộc Sawyer trọng tội giết người vì "lập kế hoạch" không phải là tương đương hợp pháp với điều "cố làm."
"Họ đã tước đi quyền dân sự của 625.000 người Vermont vì dựa vào lý thuyết là có thể có một sự lạm dụng", ông nói. "Trong trường hợp đó, tôi phải ở trong tù vì tôi đang có một kho vũ khí. Điều này không đúng. Chúng ta phải được xem là vô tội [cho đến khi toà xử là có tội]."

(Sawyer sau đó đã ra tù, trong khi chờ xét xử cho "tội hình sự đe dọa" - một sự phát triển đã dẫn đến việc giảm 25% số học sinh theo học tại trường trung học Fair Haven High School).

*
Súng ống tại Mỹ

Trên một mặt bàn, Cutler bày ra một vài trong số hơn 100 khẩu súng trong bộ sưu tập của ông. Nhiều trong số này đã từng là những cây súng dỉ sét mà ông đã cẩn thận khôi phục lại được tình trạng gần như ban đầu. Một số có giá trị hàng ngàn đô la.
Cutler nói rằng ông lo ngại luật súng của Thống đốc Scott là bước đầu tiên dẫn tới những nỗ lực của tiểu bang để tịch thu kho báu của ông - một chiến lược "cấm bởi sự tiêu hao" mà các nhà hoạt động chống súng có nhiều tiền như cựu thị trưởng thành phố New York Michael Bloomberg đang cổ động.
Cutler chỉ vào một khẩu súng lục đơn hiệu Sharps từ thời Nội chiến Hoa Kỳ, một khẩu Winchester 1885 cao trên tường - mà ông gọi là "vô giá" - và một khẩu 10/22 Ruger với một băng đạn 10 hợp pháp.
"Nếu khẩu súng này có băng đạn 15 vòng và tôi đưa nó cho bạn," ông ta nói, "cả hai chúng ta sẽ đi tù."
Ông Cutler cũng sở hữu một bản sao của khẩu carbine 860 Henry , với băng đạn 16 viên. Bản gốc của súng này có giá trị từ 20.000 đô la trở lên - và bây giờ chúng là những khẩu súng bất hợp pháp để bán hoặc chuyển giao ở Vermont."Bạn có thể tưởng tượng lấy một khẩu súng trị giá 200.000 đô và phải vứt nó đi không?", ông ta hỏi." Đây là tài sản để lại cho con bạn. "
Ông rút ra một khẩu súng trường dùng cho các cuộc biểu diễn, làm qua động tác chuyển vài bộ phận có thể biến một khẩu súng săn thông thường thành loại "vũ khí tấn công" thường xuyên liên quan đến các vụ xả súng hàng loạt.
"Nó vẫn là cùng một khẩu súng," ông nói.

Cutler dùng một khẩu súng của mình

Cutler tặng súng cho bạn bè, đôi khi làm quà tặng và đôi khi đổi lấy sự giúp đỡ. Luật hiện hành của Vermont yêu cầu tất cả các giao dịch súng phải đi kèm với kiểm tra lý lịch sẽ "hủy đi khoảnh khắc".
Cutler không tiếc lời khi nói về những người ủng hộ kiểm soát súng. Gần đây ông bị buộc tội đe dọa một chính trị gia muốn kiểm soát súng khi nói rằng ông muốn "loại bỏ" bà ta.
"Những gì tôi muốn làm là loại bỏ bà ta khỏi hành pháp", ông nói. "Chúng tôi đã loại bỏ nhiều ứng cử viên ra khỏi ngành lập pháp, bằng cách đi bầu, trong suốt 20 năm qua."
Giờ ông muốn loại bỏ Thống đốc Scott.
"Ông ta là dân thợ thuyền. Ông thuộc thành phần giống chúng tôi. Tôi nghĩ ông ta là người giữ lời, "Cutler nói." Chúng tôi trước đây không có điều gì tệ khi nói về ông ta. Và giờ đây chúng tôi không có gì tốt để nói về ông."

*
Một vấn đề gây phân rẽ

Thách thức đối với Cutler và giới đấu tranh ủng hộ súng là đối thủ của thống đốc, ông Christine Halquist, thuộc đảng Dân chủ cũng ủng hộ những nỗ lực kiểm soát súng. Họ vì thế đang tập trung vào các cuộc đua vào thượng viện tiểu bang và hy vọng giữ thế thủ cho đến khi có thể có cuộc vận động mạnh mẽ hơn trong hai năm tới.

Thách thức đối với Thống đốc Scott là, với sự ủng hộ nhạt nhẽo từ cử tri đảng Cộng hòa và độc lập, ông có thể phải dựa vào đảng Dân chủ để tái đắc cử trong tháng 11.
Nếu ông Scott có được chút niềm vui nào trong cuộc thăm dò ý kiến của Morning Consult, thì đó là kết quả cho thấy đảng Dân chủ thực sự thích ông, với 61% dân ủng hộ hiệu suất công việc ông làm. Nhưng họ có thích đủ để bỏ phiếu cho ông hay không?
Không có cuộc thăm dò ý kiến ​​công khai nào so sánh giữa hai ứng cử viên trong cuộc đua chạy đua vào chức thống đốc của tiểu bang Vermont - một cuộc đua từ một tiểu bang nhỏ không thu hút nhiều chú ý trên toàn quốc. Tuy nhiên, theo Chủ tịch Đảng Dân chủ Vermont Terje Anderson, các cuộc thăm dò nội bộ của họ cho thấy một cuộc đua rất ngang ngửa.
"Tôi nghĩ khởi đầu cuộc tranh cử, bà ấy là người yếu thế," ông nói về ứng cử viên Christine Halquist, "nhưng nếu có sự ủng hộ nhiệt tình của đảng Dân chủ, tôi nghĩ bà ấy có cơ hội tốt."

Ông Anderson nói thêm rằng chính trị quốc gia - hiệu ứng Donald Trump - đã tràn xuống chính trị địa phương, gây khó khăn cho đảng Cộng hòa ở các tiểu bang tự do như Vermont. Ông Scott, ông nói, cũng đã làm tổn thương tương quan với đảng Dân chủ khi phủ quyết dự luật ấn định mức lương tối thiểu tăng và một dự luật cho nhân viên nghỉ có ăn lương vì lý do gia đình.
"Tôi có mặt ở Quốc hội khi ông Scott ký dự luật súng, và nghĩ đó là một việc rất dũng cảm, Tôi cho anh ấy rất nhiều điểm cho việc đó," ông Anderson. "Nhưng luật [súng ] này chỉ được thông qua bởi vì đảng Dân chủ chiếm đa số trong cơ quan lập pháp. Chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi có thể làm được nhiều việc hơn với một thống đốc Dân chủ và một cơ quan lập pháp Dân chủ. "
Làm phức tạp thêm vấn đề là thực tế nếu đắc cử, Halquist sẽ trở thành Thống đốc chuyển giới đầu tiên ở Mỹ. Cử tri cấp tiến ở Vermont, tiểu bang đầu tiên hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính, có thể lại muốn làm nên lịch sử.

Cho dù Scott có đắc cử hay không, câu chuyện của ông minh họa chính xác sự khó khăn của chính trị gia đảng Cộng hòa - bất kỳ chính trị gia đảng Cộng hòa nào, ở bất kỳ tiểu bang nào - trong việc cổ động mạnh mẽ cho việc kiểm soát súng.
Trong cuộc tranh luận của các ứng cử viên thống đốc ở Rutland hai tuần trước, ông Scott thường xuyên nghiêng về phía cấp tiến của các vấn đề chính trị quốc gia.
Ông nói rằng biến đổi khí hậu nhân tạo là có thật - và các chính phủ nên có hành động thích hợp. Ông bày tỏ sự ủng hộ cho một hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn cầu của Medicare. Ông nói về những lợi ích của giới nhập cư.
Những quan điểm này, trong khi không cùng với nhịp bước của đảng Cộng hòa trên quốc gia, không phải trả giá chính trị cao ở Vermont. Mặt khác, súng là một vấn đề gây phân rẽ và bùng nổ.

"Tôi tin rằng xã hội và đất nước của chúng ta mỗi ngày một trở nên phân cực hơn, và sự phân chia ngày càng sâu sắc hơn đối với những người ở giữa," ông Scott nói. "Tình trạng này khó khăn hơn nhiều bởi vì chúng ta có đầu óc cởi mở và sẵn sàng đưa ra một số quyết định khó khăn. Và khi bạn làm điều đó, mức độ được ủng hộ của bạn có thể tăng lên hay giảm xuống, tùy thuộc vào từng ngày. "

Có thể là như vậy, nhưng trong một mùa tranh cử mà đảng Cộng hòa đang áp dụng chiến thuật phòng thủ trên toàn quốc, một ít thống đốc đảng Cộng hòa có vẻ sẵn sàng để đối phó với những cơn bão xanh ác liệt của đảng Dân chủ.

Christine Hallquist là ứng cử viên chuyển giới công khai đầu tiên cho chức thống đốc. GETTY IMAGES

Trong các tiểu bang cấp tiến truyền thống như Massachusetts, New Hampshire và Maryland, các thống đốc đảng Cộng hòa đang vận động tái tranh cử, vẫn còn rất được ủng hộ. Chìa khóa cho sự thành công của họ dường như là sự trung dung và sẵn lòng làm việc vượt qua biên giới của đảng.

Tám tháng trước, Phil Scott là một trong số những thống đốc này.
Nhưng rồi, vào ngày 16 tháng 2, mọi thứ hoàn toàn thay đổi.






No comments: