Sunday, September 23, 2018

HẬU QUẢ CỦA "GẦN MỰC" (Gs Nguyễn Văn Tuấn)




September 19, 2018

Ông bà mình có câu "Gần mực thì đen ...", và đến tuổi này thì tôi nghiệm ra thấy câu đó rất đúng. Tôi muốn nói đến một nguồn tin bán chính thức cho biết một số chuyên gia cao cấp (cấp giáo sư) trong ngành y ở Mĩ bị sa thải vì có tham gia trong chương trình “Thousand Talents” (1) của đảng cộng sản Tàu (CCP). Lí do chính họ bị sa thải là vì có liên quan đến CCP, tức … gần mực. Đây là một trong những hệ quả của những chủ trương kiểm soát Tàu mà Chánh phủ Donald Trump đã và đang thực hiện.

Đối với Mĩ, và đặc biệt là FBI, họ xem CCP là mối đe doạ lớn nhất đến an ninh của Mĩ. Họ nói rõ rằng họ không có vấn đề gì với người Hoa, mà đây là một sự xung đột giữa một hệ thống tuân thủ luật pháp và một hệ thống không hành xử theo luật pháp. CCP và những kẻ đang làm việc cho họ đã và đang do thám Mĩ dưới nhiều hình thức và phương tiện. Một trong những hình thức là qua các chương trình khoa học như Ngàn Nhân Tài (hay Thousand Talents Program - TTP) rất hấp dẫn đối với giới khoa học phương Tây đang khao khát tài trợ (2).

[Chương trình] TTP có mục đích chính là thu hút nhân tài từ các nước phương Tây, đặc biệt là Mĩ. Họ đặc biệt chú tâm đến các nhân tài gốc Hoa, từ khắp thế giới về Tàu hay hợp tác với Tàu. Họ quan tâm đến nhân tài trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Họ có những chính sách hậu đãi mà ngay cả các đại học Mĩ cũng khó có thể cạnh tranh được. Đã có nhiều giáo sư từ Mĩ, Úc, Canada và Âu châu tham gia chương trình TTP. Từ 2008 đến nay, đã có hơn 8000 chuyên gia phương Tây (đại đa số là người gốc Hoa), chủ yếu là từ Mĩ, tham gia chương trình TTP.

Nhưng các giáo sư phương Tây rất ư là … ngây thơ. Họ không biết rằng đó là một chiêu trò để ăn cắp ý tưởng và công nghệ. Cách ăn cắp công nghệ còn qua việc bày mưu kế (kể cả 'mĩ nhân kế') cho các nhà khoa học sập bẫy và phải làm gián điệp gián tiếp cho CCP. Đó là cáo buộc của FBI, nhưng không biết họ có chứng cứ nào hay không. Nhưng theo đánh giá của FBI thì chương trình TTP có yếu tố hoạt động tình báo làm phương hại đến an ninh, quốc phòng và khoa học của Mĩ.

Sự việc dẫn đến việc sa thải và bắt giam một số chuyên gia cấp cao ở Mĩ. Tuần vừa qua, theo một nguồn tin bán chính thức cho biết Trung tâm MD Anderson (Texas) bên Mĩ đã sa thải 9 nhà khoa học, vì họ có tham gia chương trình TTP. Trước đó, hàng loạt nhà khoa học khác bị bắt giam vi phạm an ninh quốc gia. Trong số những người bị bắt có cả quan chức cao cấp trong kĩ nghệ như Zheng Xiaoqing, GM của General Electric, với cáo buộc là chuyển thông tin mật về turbine cho Tàu. Ngoài ra, FBI còn điều tra hàng ngàn người khác vì nghi ngờ chuyển thông tin cho Tàu. Trước đó, Đại học Texas tại Austin đã từ chối không nhận tài trợ của tổ chức China-US Exchange Foundation. Còn Đại học Texas Tech University tuyên bố rằng chương trình TTP có liên quan đến giới quân sự Tàu.

Tất cả những diễn biến trên nằm trong chiến lược của Chánh phủ Trump nhằm kiểm soát và ngăn chận sự bành trướng của Tàu. Song song với các biện pháp trừng phạt kinh tế, Chánh phủ Trump còn có biện pháp ngăn chận Tàu trong các hoạt động gián điệp khoa học và công nghệ. Việc hợp tác khoa học là rất bình thường trong thế giới phương Tây nhằm có những ý tưởng mới và chia xẻ công nghệ, nhưng đối với Tàu thì họ nhìn hợp tác bằng cái nhìn của người chinh phục và ăn cướp.

Có lẽ việc làm của Trump hơi muộn, nhưng còn hơn là không làm gì. Có nhiều chứng cứ gián tiếp cho thấy Tàu đã ăn cắp rất nhiều từ Mĩ. Chẳng hạn như nhìn chiến đấu cơ J20 của Tàu thấy giống y chang như F35 của Mĩ. Ở bình diện lớn hơn, Tàu cũng đã làm thay đổi diện mạo khoa học toàn cầu. Đầu năm nay, số liệu thống kê của Scopus và Clarivate cho thấy Tàu đã vượt qua Mĩ và trở thành nước số 1 về công bố công trình khoa học. Năm 2016, Tàu công bố 426,000 bài báo khoa học, cao hơn Mĩ 17,000 bài. Tổng số bài báo khoa học từ Tàu chiếm 19% tổng số bài báo khoa học toàn cầu (3).

Câu chuyện về chương trình TTP và những diễn biến ở Mĩ có ý nghĩa với Việt Nam. Có lẽ học từ CCP, Việt Nam cũng có nhiều chương trình nhằm thu hút nhân tài khoa học và công nghệ từ phương Tây. Nhưng khác với sự thành công của TTP bên Tàu, cho đến nay tất cả các chương trình thu hút người tài của Việt Nam đều không thành công. Mới đây nhất, Nhà nước lại khởi động một chương trình mới nhằm thu hút các chuyên gia gốc Việt từ nước ngoài, nhưng chưa biết kết quả sẽ ra sao. Tuy nhiên, với chủ trương của Trump hiện nay, chúng ta có lí do để đoán rằng những chuyên gia tham gia vào các dự án ở Việt Nam sẽ nằm trong tầm ngấm của giới an ninh Mĩ.

-------


(2) https://www.nature.com/articles/d41586-018-00538-z
Chính người viết bài này cũng đang thương lượng với một đại học lớn bên Tàu trong chương trình TTP.







No comments: