Quốc
tang - chán chả muốn nói, nhưng cứ viết
Hôm
qua, Chủ nhật 25.5, theo kiểu người ta thì “Hôm qua tôi sướng biết bao nhiêu”.
Chả là tôi được dự buổi ra sách “Chém theo chiều gió” và “chém gió” của bác
thánh chém Peter Pho (Phó Đức An) tại Sài Gòn vui thật vui. Xong, vừa nhấc mông
khỏi ghế, lại được hai lão bợm Nguyễn Chí Cư, Phạm Xuân Nguyên kéo phắt ra xe
lôi đi Củ Chi lên nhà bọ Lập (Nguyễn Quang Lập) ngắm chim… yến. Ăn một bát yến
chạy ba quãng đường phèn, nhưng bõ. Đời người mấy khi được sướng dồn dập vậy.
Thầm nhủ, hay là hết con bĩ cực tới hồi thái lai. Lúc về mình ghé mua tấm vé việt
lốt nhưng chưa trúng, có thể dục tốc bất đạt, nóng vội quá cũng không được.
Chuyện gì cũng vậy.
Thôi,
hai vụ “đại hoan lạc” ấy biên sau, giờ nói chuyện khác đang nóng.
Chả
là hôm qua theo quy định nhà nước là ngày quốc tang, đám ma ông cựu chủ tịch (cựu
chứ không phải nguyên, đám cán bộ và báo chí dốt cứ bảo là nguyên chủ tịch; già
nghỉ lâu rồi, nằm bệnh một chỗ lâu rồi thì cựu chứ nguyên gì mà nguyên) nên nhà
cháu cũng tự biết điều né cho phải đạo.
Chỉ
khổ thân lão thánh chém, bao nhiêu công phu chuẩn bị cho ngày vui đành phải dẹp
hết hát hò, may nhờ tài hoạt bát của MC Xuân Nguyên và sự thông minh hóm hỉnh của
chính lão kéo lại nên ai cũng hỉ hả. Trước đó một hôm (23.5), ông anh thi sĩ xứ
Thanh cũng phải “đọc thơ chạy tang” dù đã thông báo trước cả tuần việc tổ chức
vào tối 24 (ngày đầu tiên quốc tang) khiến nhiều người mến mộ chưng hửng không
tới dự được. Đúng là chẳng cái khổ nào giống cái nào.
Cổ
nhân khuyên “nghĩa tử nghĩa tận”, con người ta lúc sống đối với nhau dù có (tệ)
thế nào chăng nữa thì lúc ai đó chết cũng nên không chấp, bỏ qua. Lý là vậy, chứ
trên đời vẫn thiếu gì cảnh “thù muôn đời muôn kiếp không tan”, ghét đào đất đổ
đi (ghét tới mức chỗ bàn chân “nó” đặt lên đất cũng phải đào đổ xuống rãnh).
Nhưng
các cụ xưa cũng dạy “cái quan định luận”, sau khi đậy nắp hòm người chết thì mới
có thể luận định đúng sai. Tôi chả tư thù gì ông cựu chủ tịch nên không luận về
ông, nhưng thấy cần phải nói về thứ quy định quốc tang mà người ta áp dụng đối
với ông và rất nhiều ông bà khác ở xứ này.
Cũng
đã có không ít người nói ngay lập tức, nói mạnh, thẳng thắn và chính xác về quốc
tang ông cựu Lương, nhất là bài của bác Trần Nhung (đại tá, cựu tổng biên tập
báo Cựu chiến binh) rất thuận nhĩ, được dư luận tán đồng, đề cập khá nhiều khía
cạnh, kể cả sự tốn kém, nên tôi chỉ nhấn vào vấn đề sau đây.
Ở
xứ này, trong thể chế này, mỗi khi có người trong tứ trụ chết, dù người ấy đang
tại chức hay đã nghỉ từ tám hoánh, nhà nước mặc định tổ chức quốc tang. Đương
chức thì quốc tang lâu, kéo dài; đã nghỉ đã hưu thì quốc tang ngắn.
Bộ
máy qruyền thông quốc doanh được huy động hết cỡ, làm nhiệm vụ ca ngợi người vừa
chết, nào là công này tích nọ, nào là đạo đức sáng ngời, đức tính trong sạch giản
dị, cần kiệm liêm chính chí công vô tư, miếng ăn miếng uống, cách đi cách đứng…
đều tuyệt vời. Một kiểu văn mẫu. Không khác gì tung hô thánh thần, idol, nhân vật
xuất chúng. Tất cả những điều ấy, nhiều đương sự khi còn tại vị, có bói cũng
không ra.
Tứ
trụ nào chết cũng được thần thánh hóa như thế, dễ khiến người ta liên tưởng tới
ngọc không tì vết, công lao với dân với nước như trời như bể. Sự nhập nhèm tiêu
chuẩn, cách định giá quốc tang đã phong thánh cho cả những ông bà quá đỗi tầm
thường.
Ông
hàng xóm nhà tôi cười bảo, nếu ông bà “lãnh tụ” nào cũng hoàn hảo vậy, đáng ca
ngợi vậy, sao dưới sự lãnh đạo sáng suốt của các ông bà ấy, cuộc sống xứ này,
dân này cứ trầm kha kéo dài, sao cứ khổ cực dai dẳng, đói nghèo bền vững?
Nếu
họ có công lao, thành tích đặc biệt với dân với nước thì quốc tang đã đi một nhẽ,
đằng này nhàn nhạt thường thường, không tạo nên dấu ấn nào đặc biệt, để đến nỗi
gần như bây giờ phải xóa bài chơi lại, phải đột phá cởi bỏ, tháo gỡ điểm nghẽn,
chỉnh đốn triệt để, sửa chữa lại gần như toàn bộ, không khác gì một cuộc cách mạng.
Có đáng được quốc tang không? Không!
Cần
phải làm cuộc cách mạng về quốc tang, dĩ nhiên đối với người còn sống, những
đương sự đang cầm cân nẩy mực. (còn tiếp)
Nguyễn
Thông
.
-------------------------------
Tính
tôi nói thẳng, dễ mất lòng người khác, nhất là lại đụng chạm đến quyền lợi của
ai đó, hoặc đề cập tới những điều được cho là "nhạy cảm".
Theo
tôi, nhà nước nên sửa đổi lại quy định về quốc tang, cụ thể là thu hẹp đối tượng
lại. Đặt ra được thì vẫn có thể sửa được. Luật hay không là ở mình. Hay thì
làm, dở thì sửa, thậm chí bỏ.
Tôi
không phản đối việc tổ chức quốc tang nếu thấy cần thiết. Chẳng hạn đất nước bị
thiên tai nhiều người chết, có thể tổ chức quốc tang. Gần 40.000 người chết bởi
dịch COVID-19 đã quá thừa “tiêu chuẩn” để tổ chức quốc tang nhưng lại bị lờ đi
rất đáng buồn.
Một
nhà lãnh đạo ngôi vị hàng đầu đang tại chức chẳng may qua đời, cũng nên quốc
tang. Một nhân vật lịch sử có rất nhiều công lao với dân với nước, tạo ra dấu ấn
đặc biệt trong đời sống dân chúng, tạo bước ngoặt trong xã hội trì trệ, ví dụ
ông Kim Ngọc ở Vĩnh Phúc khoán hộ mở đường cho phá bỏ HTX, cởi trói nông dân,
giải thoát tam nông; ông Nguyễn Văn Chính (Chín Cần) ở Long An đi đầu trong phá
bỏ bao cấp, phá vòng kim cô đè nén con người suốt mấy chục năm ròng rã, cụ Võ
Nguyên Giáp tài năng đức độ, dân yêu lính quý..., những người như thế cần được
quốc tang. Họ còn hơn cả tứ trụ, hay nói cách khác, tứ trụ chẳng là cái đinh gì
so với họ.
Với
những nhân vật lãnh đạo nhàn nhạt, không mấy nổi bật, thậm chí chỉ có "tác
dụng" ngáng trở cuộc sống đi tới, những tứ trụ đã về hưu sống cuộc sống
bình thường dân dã, không còn tham gia gì vào nơi màn trướng khu cơ hoạch định
đường đi nước bước của quốc gia, thì một mặt cộng đồng vẫn biết ơn họ (nếu họ
nghỉ việc do hết nhiệm kỳ, chứ không như ai kia lú lẫn già rồi vẫn xé luật để
tham quyền cố vị, hoặc như đám Phúc, Thưởng, Huệ trơ trẽn), thì không nên quốc
tang làm gì. Nhiều khi chính họ, gia đình họ cũng chả muốn, mà chế độ lại cứ muốn
cái chết cũng thuộc quyền xử lý của nhà nước. Nhà cai trị đòi bao cấp luôn cả
chuyện tang tế hiếu ân.
Ngay
cả tang lễ cấp nhà nước hoặc cấp cao cũng vậy, cứ đòi bao cấp nên có khi dẫn đến
chuyện dở khóc dở cười. Chắc nhiều người còn nhớ hồi tang lễ tướng Trần Độ, ông
Vũ Mão thay mặt nhà nước đã phải chịu ê chề như thế nào khi đại diện tang gia đứng
ra nói thẳng không chấp nhận bản điếu văn do ông vừa đọc.
Biết
ơn kính trọng người đã khuất đâu phải cứ là quốc tang mới là trọng là ơn. Trái
lại, trong khá nhiều trường hợp, rất "tốn kém thì giờ và tiền bạc của nhân
dân" (lời cụ Hồ). Nói đâu xa, quốc tang ông Phan Văn Khải năm 2018, mặc dù
ông về vui thú điền viên đã mười mấy năm, đã làm người tử tế bình thường, gia
đình cố ý tổ chức tang lễ long trọng nhưng ấm cúng trong khuôn viên gia đình ở
Hóc Môn, vậy nhưng nhà nước vẫn đòi đưa quan tài ra hội trường Thống Nhất (dinh
Độc Lập cũ) tuốt ngoài quận 1 bằng được để… tổ chức quốc tang. Và đáng nói, hầu
hết quan chức ngoài Hà Nội vào dự, bay đi bay về, có vị bay 2 - 3 lần, xe cộ,
nhân lực, trang trí, tiếp đón... linh đình, tốn kém không biết bao nhiêu mà kể.
Có
ai đó sẽ bảo đó là đạo lý, là "ăn quả nhớ kẻ trồng cây", là "uống
nước nhớ nguồn". Nếu như thế, với người ở tầm quốc gia có công với dân với
nước thì tổ chức quốc tang, vậy làm sao cấm được các tỉnh thành, quận huyện, thậm
chí phường xã cũng đòi tổ chức thành tang, tỉnh tang, quận tang, huyện tang, xã
tang... cho lãnh đạo quá cố địa phương mình. Đó là chưa kể cũng trong tứ trụ, vị
này nếu làm quốc tang thì có thể không vấn đề gì, nhưng đứa khác mà quốc tang
dân sẽ cười vào mũi. Không làm thì có ai lại bảo "nhất bên trọng, nhất bên
khinh".
Ngó
sang nhiều nước văn minh, dễ nhận thấy tang lễ, dù với tổng thống, thủ tướng,
thậm chí cả Giáo hoàng (thế giới tang chứ không chỉ tầm quốc tang) đều rất giản
dị đơn sơ, lặng lẽ, ít tốn kém, không rùm beng cờ đèn kèn trống. Nhưng không vì
thế mà mất đi sự kính cẩn biết ơn. Họ biết quý đồng tiền do dân chúng đóng góp.
Vấn
đề là người đã khuất để lại cái gì trong lòng dân chúng, chứ không phải không
khí và hình ảnh quốc tang rình rang, phản cảm, tốn kém. (còn tiếp)
Nguyễn
Thông
.
No comments:
Post a Comment