VŨ KHÍ HẠT NHÂN : MỸ VÀ IRAN KHỞI ĐỘNG ĐÀM PHÁN TẠI OMAN (Thanh Hà|Minh Phương - RFI)

 

Vũ khí Hạt nhân : Mỹ và Iran khởi động đàm phán tại Oman

Thanh Hà|Minh Phương  -  RFI

Đăng ngày: 12/04/2025 - 13:10  -  Sửa đổi ngày: 12/04/2025 - 13:20

https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20250412-v%C5%A9-kh%C3%AD-h%E1%BA%A1t-nh%C3%A2n-m%E1%BB%B9-v%C3%A0-iran-kh%E1%BB%9Fi-%C4%91%E1%BB%99ng-%C4%91%C3%A0m-ph%C3%A1n-t%E1%BA%A1i-oman

 

Đặc sứ Hoa Kỳ về Trung Đông Steve Witkoff và ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi điều phối các cuộc đàm phán về vũ khí hạt nhân Iran mở ra chiều nay 12/04/2025 tại Muscat, thủ đô Oman. Đây là cuộc trao đổi ở cấp cao đầu tiên giữa Washington và Teheran kể từ 2018 khi tổng thống Trump trong nhiệm kỳ đầu, rút Mỹ khỏi hiệp định Vienna. Nhà Trắng đã nhiều lần đe dọa nếu đàm phán thất bại, Washington sẽ tính đến một giải pháp quân sự nhắm vào Iran.

 

HÌNH :

Голова МЗС Ірану Аббас Арагчі та міністр закордонних справ Оману Бадром аль-Бусаїді зустрілися перед стартом перемов © Ảnh bộ Ngoại Giao Iran cung cấp cho Reuters

 

Theo hãng tin Pháp AFP, đây là một cuộc họp kín nhưng có một điều vẫn chưa được rõ, đó là cho đến chiều qua Nhà Trắng vẫn khẳng định đây là một cuộc « đàm phán trực tiếp diễn ra trong cùng một phòng họp ». Trái lại Teheran chỉ nói đến những « cuộc trao đổi qua một trung gian ».

 

Hãng tin Iran Tasnim cho biết thêm là phái đoàn Iran « trên nguyên tắc chiều Thứ Bảy, 12/04 sẽ đến Muscat bắt đầu khởi động đàm phán qua trung gian ngoại trưởng Oman Badr al-Busaidi ». Đài truyền hình quốc gia Iran, sáng nay, đã nhấn mạnh « trong khuôn khổ một cuộc đối thoại gián tiếp giữa Teheran và Washington, ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi sẽ chuyển tới đồng cấp Oman những điều khoản then chốt và lập trường của Teheran ». Qua trung gian của lãnh đạo ngoại giao Oman, những tài liệu này « sẽ được chuyển đến phía Mỹ ».

 

Iran và Hoa Kỳ đã cắt đứt quan hệ ngoại giao từ 45 năm qua. Dù sao thì đàm phán tại Oman chiều nay sẽ là một cuộc « trao đổi đầu tiên ở cấp cao » giữa hai quốc gia thù nghịch này kể từ khi tổng thống Trump rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran 3 năm sau khi văn bản có hiệu lực.

 

Tại Vienna, thủ đô nước Áo, năm 2015 Teheran cam kết với nhóm Lục Cường, gồm 5 thành viên Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc và Đức, ngừng phát triển chương trình hạt nhân quân sự và đổi lại cộng đồng quốc tế dỡ bỏ cấm vận kinh tế Iran. Nhưng đến năm 2018 tổng thống Donald Trump đã rút Hoa Kỳ ra khỏi thỏa thuận Vienna.

 

Phát biểu chiều qua 11/04/2025 tổng thống Mỹ nhắc lại Iran « không thể có vũ khí nguyên tử » và trước đó cũng Donald Trump đã khẳng định Hoa Kỳ « hoàn toàn có thể can thiệp quân sự nếu không đạt được thỏa thuận với Teheran (…) nếu cần sử dụng đến vũ lực thì chúng tôi sẽ làm. Israel dĩ nhiên sẽ tham gia, và quốc gia này sẽ đóng vai trò hàng đầu ».

Theo giới phân tích được AFP trích dẫn, kinh tế Iran đang kiệt quệ sau nhiều năm bị quốc tế trừng phạt và nhất là gần đây các đồng minh khu vực của chế độ trong tay giáo chủ Khamenei như Hezbollah ở Liban hay Hamas tại Gaza đã lần lượt bị Israel làm suy yếu. Nên đây là thời điểm thuận lợi để Iran chấp nhận đàm phán.

 

Cố vấn của giáo chủ Ali Khamenei khẳng định Iran « tìm kiếm một thỏa thuận đáng tin cậy và công bằng ».

 

Giáo sư Karim Bitar giảng dậy tại trường Khoa Học Chính Trị Paris đánh giá đối thoại Mỹ và Iran tại Oman lần này sẽ « không nên chỉ tập trung vào chương trình hạt nhân của Teheran mà còn phải đề cập đến ảnh hưởng của Iran với các đối tác trong khu vực » vào lúc mà « ưu tiên duy nhất trong mắt Teheran là sự tồn tại của chế độ » và nếu có thể thì kèm theo đó là các biện pháp nới lỏng trừng phạt để cho kinh tế Iran « dễ thở hơn ».

 

 

Người dân Iran nuôi hy vọng dù không mấy tin tưởng

 

Người dân Iran cũng đang rất trông ngóng kết quả của cuộc thảo luận với Mỹ hôm nay, cho dù không mấy tin tưởng. Từ Teheran, thông tín viên RFI Siavosh Ghazi gửi về bài tường trình : 

 

« Kể từ khi tổng thống Trump thông báo về cuộc gặp, người dân Iran giờ chỉ còn quan tâm tới mỗi điều này. Dù hy vọng hai bên có thể đi tới một thỏa thuận, nhưng họ cũng không chắc rằng liệu điều này có thể thực sự xảy ra hay không. Chẳng hạn như Mehrdad, một thợ điện ngoài ba mươi tuổi. Ông nói: “Với tình hình kinh tế năm nay, chúng tôi đang chịu rất nhiều áp lực. 90 triệu người dân Iran đang theo dõi những gì sẽ xảy ra vào thứ Bảy này. Nếu thỏa thuận được đúc kết, người dân sẽ đỡ bị áp lực hơn. Nhưng nếu không, áp lực và khó khăn kinh tế sẽ tăng lên đáng kể." 

 

Đến giờ vẫn không có gì là hoàn toàn chắc chắn, nhất là khi mà quan điểm của hai bên quá khác biệt. Iran thì muốn duy trì chương trình hạt nhân của mình, đặc biệt là làm giàu uranium, và từ chối thảo luận về chương trình tên lửa đạn đạo. Trong khi đó Mỹ lại muốn Iran phải hạn chế đáng kể chương trình làm giàu cũng như chương trình đạn đạo.

Nhiều người ở Iran đang tự hỏi liệu hai bên có thể tìm ra được một thỏa thuận để phá vỡ thế bế tắc này hay không khi mà mỗi ngày chính quyền Trump lại tiếp tục áp đặt các lệnh trừng phạt mới đối với Iran. »