Thụy My - RFI
Đăng ngày 27-08-2015
Đạo diễn Ukraina
Oleg Sentsov vẫn hiên ngang trong phòng xử án tại Rostov trên sông Đông, Nga,
25/08/2015.REUTERS/Sergey Pivovarov
«
Nước Nga đứng ngoài luật lệ quốc tế », đó là tựa đề bài xã luận báo Le
Monde hôm nay. Tờ báo cho rằng việc tòa án quân sự Nga kết án 20 năm tù khổ sai
đối với đạo diễn người Ukraina Oleg Sentsov rõ ràng là siêu chính trị, cũng như
bản án 10 năm tù dành cho một công dân Ukraina khác bị xử cùng lúc, Alexandre
Koltchenko.
Bị chính thức buộc tội « tổ chức một nhóm khủng
bố », nhà đạo diễn nhìn nhận đã có tham gia cuộc nổi dậy của người dân
Ukraina ở quảng trường Maidan, đã dẫn đến sự sụp đổ của chế độ Kiev được
Matxcơva ủng hộ hồi tháng 2/2014, nhưng luôn luôn phủ nhận tất cả những cáo buộc
của Viện Kiểm sát Nga.
Lý do mà hai người Ukraina trên bị kết án rất rõ : họ
phản đối việc Nga sáp nhập Crimée, miền đất họ cư ngụ và bị bắt tại đây vào
tháng 5/2014. Là công dân Ukraina, họ lại bị xét xử với tư cách công dân Nga,
đi ngược lại với ý muốn của họ - Crimée từ nay đã bị Matxcơva coi là lãnh thổ
Nga. Khi bản án được tuyên, cả hai đã cùng cất cao giọng hát quốc ca Ukraina
trước mặt các quan tòa.
Đạo diễn Oleg Sentsov, 39 tuổi, có hai con, cách đây
một tuần cũng đã biện hộ một cách hùng hồn và đầy can đảm trước các thẩm phán,
nhắc đến nhà văn Nga gốc Ukraina, Mikhail Boulgakov, kêu gọi dân tộc Nga thoát
khỏi trạng thái hôn mê, tố cáo việc tra tấn ông trong tù và gọi vụ xét xử này
là phiên tòa của kẻ chiếm đóng.
Là nhà điện ảnh có tiếng tăm quốc tế, ông Oleg
Sentsov nhận được sự ủng hộ của rất nhiều đạo diễn các nước. Sentsov và
Koltchenko không phải là những công dân nước ngoài duy nhất bị tòa án Nga cáo
buộc. Một người cảnh sát Estonia, Eston Kohver, bị tình báo Nga bắt và đưa sang
đất Nga – như bài điều tra « Vụ án Eston Kohver » của Le Monde
cũng đăng trong ngày hôm nay cho thấy – cũng bị lãnh án 15 năm khổ sai biệt xứ
vì tội « gián điệp ».
Mười một người Ukraina khác, theo Kiev, đang bị giam
giữ tại Nga trong đó có một phụ nữ trẻ, Nadia Savtchenko, trung úy Không quân
Ukraina, bị kết tội đồng phạm trong vụ sát hại hai nhà báo Nga. Hai phóng viên
này thực ra bị chết do đợt pháo kích bằng moọc-chê năm 2014 trong một trận đánh
ở vùng Donbass. Nữ phi công Savtchenko bị quân nổi dậy thân Nga bắt được ở
Ukraina, bị đưa sang lãnh thổ Nga rồi ra tòa. Được bầu vào Quốc hội ở Kiev
trong lúc vắng mặt, cô sẽ bị xét xử ở Donetsk, vùng đất Ukraina đang do phe
thân Nga kiểm soát.
Xử
công dân Crimée vì coi là công dân Nga
Liên hiệp Châu Âu cho rằng việc kết án đạo diễn Oleg
Sentsov đã « vi phạm luật quốc tế ».Washington gọi đây là «
sai lầm luật pháp ». Tuy chính xác về mặt từ ngữ pháp luật, các phản ứng
của Âu Mỹ, theo Le Monde, vẫn chưa xét đến tính chất trả thù và quá đáng của
các bản án nhắm trước hết vào việc trừng phạt các nước thuộc Liên Xô cũ hiện
nay dám cả gan xung đột với Nga.
Các phiên tòa này, là tàn tích của một thời kỳ đen tối
trong lịch sử nước Nga, không xứng đáng với một Nhà nước muốn trở thành hiện đại
và tự cho là dân chủ. Không ai ảo tưởng về sự độc lập của tư pháp Nga trong chế
độ hiện nay : tòa án xử theo lệnh trên, và các bản án tuyên trong những ngày gần
đây khẳng định một sự chệch sang khuynh hướng đàn áp, được ghi nhận kể từ khi
ông Vladimir Putin tái đắc cử năm 2012.
Dấn lên một bước mới, trấn áp nay không chỉ còn dành
cho phe đối lập Nga, mà những khuôn mặt nổi bật đã bị sách nhiễu, bỏ đi lưu
vong, thậm chí bị ám sát. Le Monde kết luận, khi coi công dân các quốc gia láng
giềng như là công dân Nga có thể đem ra xử, một lần nữa Nga đã đứng bên ngoài
luật lệ quốc tế.
Sụp
đổ chứng khoán Trung Quốc : Châu Á đã rút được bài học 1997
Nhìn sang châu Á, kinh tế Trung Quốc tiếp tục thu
hút mọi sự chú ý. Le Monde nhận định « Sụp đổ chứng khoán lần này không
lặp lại cuộc khủng hoảng 1997 »: các quốc gia mới nổi đã học được bài học từ
cơn lốc tài chính ập xuống cách đây 18 năm.
Tình hình kinh tế các nước châu Á ngày nay lành mạnh
hơn. Nếu vào năm 1997, các nước trong khu vực đều bị thâm hụt ngân sách, thì
nay nhiều nước, trừ Indonesia, đều có dự trữ giúp ít bị tổn thương hơn trước những
cú sốc bên ngoài. Nếu cách đây 18 năm, nợ nước ngoài chủ yếu bằng đô la nên khi
đồng tiền quốc gia mất giá, gánh nặng nợ công đã phình lên ; thì nay nhiều ngân
hàng trung ương châu Á đã được « vũ trang » chống lại dòng vốn chảy ra ngoài
hay đồng bản tệ phá giá.
Bắc
Kinh mượn tay Hồng Kông cho việc phá giá đồng nhân dân tệ
Nhận định rằng Trung Quốc khó thể thoát ra khỏi cuộc
khủng hoảng chứng khoán, nhật báo kinh tế Les Echos có bài viết mang tựa đề «
Bước ‘đại nhảy vọt’ của đồng tiền Trung Quốc trong hối đoái thả nổi ».
Chính quyền Bắc Kinh muốn đồng nhân tệ hạ giá trong kiểm soát, mà không phải tiến
hành « chiến tranh tiền tệ ». Nhưng với việc thả nổi hiện nay,
đồng nhân dân tệ đang rơi vào cõi vô định.
Les Echos cho biết, việc đầu cơ trên xu hướng tiếp tục
giảm giá của đồng nhân dân tệ đã phổ biến cho đến nỗi Hồng Kông quyết định đưa
vào hệ thống ngân hàng của mình. Để bán ra đồng « yuan », các nhà môi giới phải
đi vay trước đó.
Christopher Balding, nhà kinh tế chuyên về châu Á tố
cáo: « Hồng Kông giúp các tay môi giới kéo giá đồng tiền Trung Quốc xuống,
nhưng có lẽ với sự ủng hộ và thông đồng của Bắc Kinh. Số lượng nhân dân tệ được
bơm vào hệ thống ngân hàng Hồng Kông có lẽ là từ Ngân hàng Trung ương Trung Quốc,
thông qua các hợp đồng hoán đổi (Swaps) ».
Les Echos nhận xét, khi hành động như thế, ngân hàng
nhà nước Trung Quốc không phải nhận trách nhiệm trực tiếp về việc phá giá đồng
tiền, dễ gây khó xử về mặt ngoại giao. Ông Tập Cận Bình khi gặp gỡ Tổng thống Mỹ
vào cuối tháng Chín, không muốn xuất hiện như một người đã khởi xướng «
cuộc chiến tranh tiền tệ » vào thời điểm mấu chốt đối với nền kinh tế
Mỹ, khi chuẩn bị xem xét việc nâng lãi suất.
Tăng
trưởng Trung Quốc : 7% hay 1%, 4% ???
« Thống kê mang tính phiêu lưu của Bắc Kinh càng làm
tăng nghi ngờ về Trung Quốc » - phụ trang kinh tế
của Le Figaro nhận xét. Chính Thủ tướng nước này cũng đã thú nhận như thế : các
con số chính thức không khả tín.
Hồi giữa tháng Bảy, khi Cục Thống kê thông báo tăng
trưởng tổng sản phẩm nội địa quý II là 7% so với cùng kỳ năm ngoái, con số này
đã bị các nhà kinh tế ngoại quốc đón nhận với sự hoài nghi - cũng như tăng trưởng
năm 2014 được cho là 7,4%, rất trùng hợp với mục tiêu do Tập Cận Bình đề ra là
7,5%.
Trước đó vào mùa thu năm 2014, không tế nhị như thường
lệ, kinh tế gia trưởng Patrick Artus của ngân hàng Natixis ước lượng tăng trưởng
thực sự của Trung Quốc chỉ từ 1 đến 2% ! Chủ yếu ông dựa vào số liệu về nhu cầu
than đá, mà tăng trưởng hầu như bằng 0.
Các nhà kinh tế của ngân hàng Nomura tính toán các số
liệu tiêu thụ điện, xi-măng và doanh số bán lẻ, cho rằng tăng trưởng hiện nay của
Trung Quốc từ 4 đến 5%.
Những nghi ngờ về « hộp đen kinh tế Trung Quốc
» đã có từ lâu. Các nhà đầu tư thừa biết các con số thống kê chính thức
không phản ánh hoàn toàn thực tế. Ngay chính đương kim Thủ tướng Lý Khắc Cường
hồi năm 2007 đã thú nhận rằng thống kê của Liêu Ninh mà ông là một trong những
người chịu trách nhiệm, không khả tín. Một điện văn ngoại giao bị WikiLeaks tiết
lộ ba năm sau đó cho biết như trên.
Kết
thúc 30 năm hoàng kim, người dân có tiếp tục chấp nhận mất tự do ?
Nhìn về tương lai, « Trung Quốc tìm kiếm một
sự phục hồi mới », đó là dòng tựa trang nhất của nhật báo La Croix. Sự suy
sụp của thị trường chứng khoán Thượng Hải là một trong những triệu chứng khẳng
định những khó khăn của nền kinh tế thứ nhì thế giới.
Trong bài xã luận mang tên « Sau 30 năm
hoàng kim », La Croix nhận xét, tất cả yếu tố để thành công dường như được
tập hợp đủ tại Trung Quốc. Khi khai thác một tổ hợp những ưu thế khá độc đáo –
lực lượng lao động giá rẻ trữ hùng hậu, một cộng đồng người Hoa đông đảo có mặt
khắp nơi trên thế giới, dự trữ ngoại tệ khổng lồ và một chính quyền trung ương
có khả năng áp đặt những ưu tiên – chỉ trong khoảng thời gian một thế hệ kinh tế
Trung Quốc đã vọt lên hàng thứ hai toàn cầu.
Ngày nay, cỗ máy ấn tượng ấy dường như đang dừng lại,
gây lo ngại cho toàn thế giới, như những cú sốc trên thị trường tài chính đã chứng
tỏ. Chỉ trong ngày một ngày hai, người ta chỉ còn nói về những mặt tối của sức
mạnh Trung Quốc : cưỡng bức, ô nhiễm, đầu cơ, tham nhũng…
"Cây
không thể vươn đến tận trời"
Ai cũng biết rằng tăng trưởng Trung Quốc không thể
vĩnh viễn tiếp tục với nhịp độ cũ. « Cái cây không thể vươn đến tận trời
» - một câu tục ngữ đã nói thế. Người châu Âu lại càng thấu hiểu.
Sau những tàn phá của Đệ nhị Thế chiến, châu Âu đã từng
biết đến một thời kỳ tăng trưởng mạnh mẽ như Trung Quốc bây giờ. Ba thập kỷ vừa
qua được ghi lại trong ký ức như thời kỳ « 30 năm hoàng kim » (tên
gọi dành cho thời kỳ huy hoàng ở các nước phát triển từ 1945 đến 1974). Một khi
đã tái thiết đến nơi đến chốn, tăng trưởng sụt xuống dưới tác động của cú sốc
giá dầu. Từ đó suy ra, Trung Quốc có lẽ đã ở cuối con đường « 30 năm
hoàng kim » của mình.
Theo La Croix, thật ra đây chẳng phải là tận thế. Từ
thập niên 70, châu Âu vẫn tiếp tục giàu có thêm, nhưng sự kết thúc giai đoạn
tăng trưởng nhanh đã làm mất đi hy vọng của một bộ phận dân chúng. Họ không còn
tin tình hình sẽ được cải thiện trong khi hàng ngày phải đối đầu với nạn thất
nghiệp.
Cũng chính điều này khiến ván bài đang trở nên khó
khăn hơn đối với những người lãnh đạo Trung Quốc. Cho đến nay, người dân vẫn chấp
nhận những khắc nghiệt của môi trường lao động, nạn ô nhiễm không khí, các hạn
chế quyền tự do công dân, vì họ còn thấp thoáng thấy được một tương lai tốt đẹp
hơn. Còn bây giờ, khi ngờ vực bắt rễ, thì tác động của nó chẳng khác nào các loại
chất nổ.
No comments:
Post a Comment