Nhập siêu từ Trung Quốc: một thất bại rõ rệt về thương mại với anh ba Tàu
Mạnh Quân
Đăng ngày: 1-2-2010
http://vn.myblog.yahoo.com/quan5791/article?mid=565
Suốt từ đầu năm 2009 đến nay, bộ Công thương vẫn loay hoay với các giải pháp, chủ yếu nhằm vào hoạt động nhập khẩu hàng tiêu dùng như: cấp phép nhập khẩu tự động, nhờ ngân hàng Nhà nước can thiệp để hạn chế cho vay ngoại tệ nhập khẩu ôtô, điện thoại và một số mặt hàng tiêu dùng khác...Nhưng tỷ lệ nhập siêu vẫn cao (21,6% năm 2009) cho thấy, hiệu quả của các giải pháp này là hạn chế.
Một trong những vấn đề dễ thấy nhất, nếu nhìn vào trong cơ cấu, thị trường nhập khẩu của Việt Nam đấy chính là Việt Nam hiện nhập siêu quá lớn từ Trung Quốc. Theo ý kiến của một tham tán thương mại tại hội nghị tham tán thương mại Việt Nam tổ chức năm 2009, chỉ cần giải quyết được vấn đề nhập siêu từ Trung Quốc là cơ bản hạn chế dược nhập siêu ở mức chấp nhận được.
Có thể nói, nhập siêu từ Trung Quốc đã tăng nhanh nhưng cũng thể hiện sự mất cân bằng trong quan hệ thương mại Việt Trung. Nếu như năm 2006, kim ngạch thương mại 2 nước mới chỉ trên 10,4 tỷ USD thì hết năm 2009, theo nhiều nguồn thống kê: tổng cục Hải quan, tổng cục Thống kê…kim ngạch xuất, nhập khẩu Việt-Trung đã đạt trên 21,3 tỷ USD (chiếm khoảng 17% tổng kim ngạch xnk của Việt Nam nhưng chiếm chưa tới 1% tổng kim ngạch xnk của Trung Quốc).
Nhưng những con số nhập siêu từ Trung Quốc quả thật rất đáng…giật mình, cho dù, tỷ lệ nhập siêu từ nước này có giảm xuống trong năm 2009. Theo các con số thống kê từ cơ quan chức năng, nhập siêu từ Trung Quốc năm 2007 là trên 9,1 tỷ USD, tăng 109,7% so với năm 2006. Năm 2008, nhập siêu từ Trung Quốc đã lên đến 12,6 tỷ USD, tăng 21,7%. Năm 2009, nhập siêu từ Trung Quốc chỉ lên tới khoảng 11,5 tỷ USD giảm 8,4% so với năm 2008. Nhưng có thể khẳng định đó là con số rất lớn nếu so với tổng kim ngạch nhập siêu cả nước năm 2009 là 12 tỷ USD. Nhập siêu từ Trung Quốc trong tổng số số nhập siêu cả nước như vậy đã lên tới gần 90%. Trong khi năm 2008, tỷ lệ này là 61,6% và năm 2007, tỷ lệ này là 65,3%.
Đây là một con số rất đáng báo động trong quan hệ thương mại Việt-Trung. Nên nhớ rằng, năm 2001, là năm Việt Nam lần đầu nhập siêu từ Trung Quốc (và kéo dài tình trạng nhập siêu suốt 9 năm qua), nhập siêu từ Trung Quốc trong tổng kim ngạch nhập siêu cả nước khi đó mới chỉ là 17,7%. Ở đây là chưa kể đến kim ngạch nhập khẩu tiểu ngạch và số lượng vô cùng lớn hàng buôn lậu mà ai cũng có thể thấy nếu một lần đến các vùng cửa khẩu: Tân Thanh, Móng Cái, Lào Cai…
Nguyên nhân nào dẫn đến nhập siêu từ Trung Quốc rất bất bình thường như vậy ?.
Trước hết về xuất khẩu, có thể nói, trong khi mà các doanh nghiệp Trung Quốc tung hoành xuất khẩu sang Việt Nam thì xuất khẩu của Việt Nam qua Trung Quốc là rất khó khăn. Nếu không kể cao su, than, dầu thô..thì hàng xuất của Việt Nam thường là các mặt hàng mà Trung Quốc cũng dư thừa năng lực sản xuất nên khó cạnh tranh nổi. Còn những mặt hàng Việt Nam có thế mạnh như than, dầu thô..thì lại có xu hướng giảm do hạn chế về khả năng khai thác và chủ trương dần hạn chế xuất khẩu tài nguyên. Xuất khẩu dầu thô sang Trung Quốc năm 2009 đã giảm trên 23%.
Còn về nhập khẩu, cũng có yếu tố khách quan là một số mặt hàng nhập về từ Trung Quốc cho cả sản xuất và tiêu dùng là những mặt hàng Việt Nam chưa sản xuất được hoặc có nhưng chưa đáp ứng đủ nhu cầu như sắt thép, nguyên phụ liệu dệt may, phân bón, linh kiện, phụ tùng ôtô, xe máy…Hàng Trung Quốc lại rẻ và gần Việt Nam nên việc nhiều doanh nghiệp lựa chọn nhập khẩu
Một vấn đề lớn dường như chưa được bộ Công thương nhìn nhận đúng đắn trong việc kiềm chế nhập siêu nói chung và trong vấn đề nhập siêu từ Trung Quốc nói riêng chính là ở khâu nhập khẩu máy móc, thiết bị. Theo một số chuyên gia của hiệp hội cơ khí, lượng hàng hoá nhập khẩu là các mặt hàng sản xuất, cơ khí, máy móc…chiếm tỷ lệ rất lớn. Như năm 2008, giá trị nhập khẩu các mặt hàng cơ khí (không kể nguyên liệu sắt, thép) đã lên tới gần 19 tỷ USD. 10 tháng đầu năm 2009 đã nhập 13,5 tỷ USD các mặt hàng này…Thiếu các chính sách đầu tư thích đáng để sản xuất hàng cơ khí thay thế nhập khẩu cũng là một nguyên nhân lớn khiến nhập siêu cao (chứ không phải hàng tiêu dùng, chỉ chiếm tỷ lệ 9%). Và điều này rất đúng khi nhìn vào số lượng nhập khẩu máy móc, thiết bị, hàng cơ khí từ Trung Quốc. Trong mấy năm qua, các nhà thầu Trung Quốc trúng thầy ở hàng loạt dự án lớn: dự án khai thác, luyện đồng Sin Quyền (Lào Cao), nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng…và có thể khẳng định, hiện tại, Trung Quốc là nước có số lượng nhà thầu, cố số dự án trúng thầu nhiều nhất tại Việt Nam. Theo ông Phạm Hùng, tổng giám đốc tổng công ty Lắp máy Việt Nam thì các nhà nhà thầu Trung Quốc mang theo hầu như tất cả những gì họ có (từ Trung Quốc) để phục vụ công trình từ máy móc, công nghệ đến nguyên, vật liệu…vì vậy, trong giá trị nhập siêu lớn từ Trung Quốc có phần đáng kể từ hoạt động nhập khẩu cho các công trình, dự án mà phía Trung Quốc trúng thầu.
Cho nên, có thể nói, giải bài toán nhập siêu hiện nay không thể không xem xét đến các giải pháp chống nhập siêu từ Trung Quốc. Tất nhiên, với những lợi thế hiện nay của người khổng lồ này, việc đưa kim ngạch xuất-nhập khẩu giữa 2 bên về trạng thái cân bằng là vô cùng khó khăn nhưng để giảm nhanh chóng nhập siêu từ Trung Quốc là hoàn toàn có thể. Các giải pháp ấy, theo quan điểm người viết bài này, có thể là: đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tăng cường xuất khẩu sang Trung Quốc; chuyển hướng nhập khẩu (nhất là nhập khẩu máy móc, công nghệ) sang các thị trường khác, nhất là các thị trường có công nghệ cao: Nhật Bản, EU, Hoa Kỳ; hạn chế nhập khẩu những mặt hàng Việt Nam đã sản xuất được hoặc có chính sách đẩy mạnh sản xuất các mặt hàng để thay thế nhập khẩu từ Trung Quốc; tăng cường kiểm soát về chất lượng hàng hoá, vệ sinh an toàn thực phẩm của hàng hoá nhập từ Trung Quốc, chống nhập lậu, buôn lậu tại các vùng biên, cửa khẩu giáp với Trung Quốc …
Mạnh Quân
“Nhập siêu triền miên nhưng lại phân bổ không đều cho các thị trường. Nhập siêu chỉ dồn vào mấy thị trường ở Châu Á, đặc biệt là nước láng giềng Trung Quốc, chiếm chủ yếu trong tổng số nhập siêu của cả nước. Hậu quả là không nhập khẩu được công nghệ nguồn, kỹ nghệ mới mà chỉ là công nghệ sao chép, lạc hậu. Dù được lý giải là gần, hợp trình độ của ta, song ai quên được bài học từ những nhà máy xi măng lò đứng”
(Ý kiến một chuyên gia của cục Xúc tiến thương mại, bộ Công thương)-giấu tên
Giải pháp nào chống nhập siêu từ Trung Quốc? (SGTT).
No comments:
Post a Comment