CHÁY RỪNG Ở CALIFORNIA THƯỜNG XUYÊN VÀ TÀN KHỐC. TẠI SAO? (Người Việt Online)

 

Cháy rừng ở California thường xuyên và tàn khốc. Tại sao?

Người Việt Online

January 14, 2025 : 6:32 PM

 https://www.nguoi-viet.com/hoa-ky/chay-rung-o-california-thuong-xuyen-va-tan-khoc-tai-sao/#google_vignette

 

SACRAMENTO, California (NV) – Với các vụ cháy rừng trở nên khó lường và nghiêm trọng, California có thêm 78 “ngày cháy rừng” hằng năm – khi điều kiện chín muồi để hỏa hoạn bùng phát, theo báo mạng CalMatters.

 

Los Angeles County là nạn nhân mới nhất. Trận cháy Pacific Palisades Fire lan tỏa nhanh chóng vì được gió Santa Ana tiếp sức, bốc cháy dọc bờ biển vào sáng Thứ Ba, thiêu rụi nhà cửa và buộc khoảng 10,000 gia đình phải di tản. Trong vòng vài giờ, một trận cháy rừng khác là Eaton Fire, bùng phát ở phía Đông Bắc, ở Altadena, dưới chân dãy núi San Gabriel, nơi gió giật tốc độ gần 100 dặm/giờ. Và rồi đêm Thứ Ba, trận hỏa hoạn thứ ba ở Los Angeles bùng phát ở khu San Fernando Valley của Sylmar, và đến sáng Thứ Tư, trận thứ tư.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2025/01/DP-California-Wild-Fire-2025-1-1536x1025.jpg

Các trận cháy ở California ngày càng thường xuyên hơn và khốc liệt hơn. (Hình minh họa: David McNew/Getty Images)

 

Mối lo tiềm ẩn ở phía Bắc, cái gọi là “asbestos forests” (“rừng amiăng”) của California đã mất khả năng chống cháy. Những đám cháy lớn xé toạc những khu rừng nhiệt đới ẩm ướt, rậm rạp, nơi biến đổi khí hậu đã xua tan lớp “mist” (sương mù cao hơn 1,000 mét) và “fog” (sương mù thấp) bảo vệ khu vực.

 

Điều gì gây cháy rừng ở California? Phóng hỏa và đường dây điện là nguyên nhân chính.

 

Một cuộc kiểm toán năm 2022 cho thấy các tiện ích không thể ngăn chặn hỏa hoạn. Nhưng những đám cháy do sét đánh, giống như đám cháy ở công viên Big Basin, là một xu hướng gần đây. Các nhà khoa học cho biết sẽ có nhiều sét hơn khi hành tinh ấm lên, cộng với hạn hán, hơn 163 triệu cây đã bị chết do hạn hán hoặc côn trùng.

 

Văn Phòng Phân Tích Lập Pháp của Quốc Hội California cho biết, tổng kinh phí tài trợ của Sở Lâm Nghiệp và Cứu Hỏa California (CalFire) đề phòng hỏa hoạn, quản lý tài nguyên đã tăng từ $800 triệu trong năm 2005-06 lên ước tính $3.7 tỷ từ năm 2021-22.

 

Khi tác động và chi phí tăng cao, các chủ nhà bị các công ty bảo hiểm hủy hợp đồng bảo hiểm của họ – ngay cả khi họ phòng cháy nhà cửa.

 

Người ta đang chú ý nhiều hơn đến khói cháy không lành mạnh kéo dài trong cộng đồng. Ngay cả mùa màng của California cũng bị tổn hại, với những lo ngại về vụ thu hoạch nho bị nhiễm khói và ảnh hưởng đến ngành công nghiệp rượu vang trị giá $58 tỷ của California.

 

-Các đám cháy lớn hơn, thường xuyên hơn ở California đang gây nguy hiểm cho nhiều cư dân hơn: Gần 90 người thiệt mạng trong trận hỏa hoạn năm 2018 ở khu Paradise, Bắc California.

 

-Các khu rừng ở California, chiếm 1/3 diện tích tiểu bang, hiện bị gần 163 triệu cây chết bao phủ.

 

-Bị suy yếu do hạn hán kéo dài mà các nhà khoa học cho rằng có liên quan đến biến đổi khí hậu, những cây thông và cây sồi phổ biến ở California rất dễ bị côn trùng phá hoại.

 

Rừng liên bang dễ cháy

 

Tiểu bang chỉ sở hữu khoảng 3% diện tích rừng của California. Một số đất thuộc sở hữu của thành phố, quận hạt, bộ lạc người Mỹ bản địa, và chủ sở hữu tư nhân. Ông Donald Trump, tổng thống đắc cử, từ lâu đã chỉ trích việc quản lý hỏa hoạn của California:

 

Nhưng trên thực tế, chủ rừng lớn nhất ở California cho đến nay là chính phủ liên bang, quản lý 18 khu rừng quốc gia trong tiểu bang.

 

Sở Lâm Nghiệp Hoa Kỳ có chính sách lâu dài là mau chóng dập tắt mọi đám cháy, điều này khiến rừng liên bang tràn ngập nhiên liệu gây cháy. Và ngân sách của sở không đủ để chi phí cho công việc cần thiết nhằm giảm lượng nhiên liệu đó.

 

Nếu một khu rừng bị đốt cháy được thay thế bằng cây cháy xém hoặc bụi rậm, khu rừng đó sẽ mất hơn 90% khả năng hấp thụ và lưu trữ carbon.

 

Biến đổi khí hậu và hạn hán ảnh hưởng đến cháy rừng như thế nào?

 

Khí hậu ấm lên làm phức tạp mọi thứ. Cháy lớn vào Tháng Mười Hai, gần như chưa từng xảy ra, giờ đây lại rất thường xuyên.

 

Không có tiểu bang nào nỗ lực như California để giảm lượng khí nhà kính hâm nóng hành tinh. Tuy nhiên, khói của các đám cháy lớn nhiều đến mức chỉ một trận cháy kéo dài một tuần cũng có thể hủy hoại nỗ lực giảm lượng carbon trong cả năm trời. Giới chức tiểu bang lo ngại rằng những gì được thải vào không khí trong các vụ cháy rừng có thể làm suy giảm khả năng của California đạt được các mục tiêu nghiêm ngặt về giảm khí thải nhà kính.

 

Một trận cháy rừng có thể làm không khí ô nhiễm hơn hàng triệu xe hơi.

 

Khói và không khí xấu cho sức khỏe vì cháy rừng

 

Khi lửa cháy ở những vùng đất hoang không người ở, tác động ăn mòn của chúng có thể bị gió mang đi hàng trăm dặm.

 

Các cơ quan về không khí địa phương đưa ra cảnh báo người dân đeo khẩu trang và tránh tập thể dục bên ngoài. Các phòng cấp cứu của bệnh viện báo cáo số lượng bệnh nhân vì các vấn đề về hô hấp ngày càng tăng và việc đóng cửa trường học có thể khiến hàng triệu trẻ em phải ở nhà vì chất lượng không khí xấu đi.

 

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2025/01/DP-California-Wild-Fire-2025-2.jpg

Ông Donald Trump, tổng thống đắc cử, viết trên X, chỉ trích California trong các vụ cháy rừng. (Hình: Chụp qua màn hình X Donald J. Trump)

 

Kẻ ác cứ lẩn quẩn: Carbon đen

 

Khi cháy, cây cối thải ra một chất ô nhiễm mạnh là carbon đen. Carbon đen có tác hại gấp hàng ngàn lần so với khí nhà kính. Và thiệt hại không ngừng khi ngọn lửa bị dập tắt. Rừng mục nát tiếp tục thải ra các chất ô nhiễm này.

 

Nguy cơ xói mòn

 

Khi hỏa hoạn xảy ra ở vùng núi California, hệ thống lưu trữ và làm sạch nước, cung cấp nước cho sông và suối, hỗ trợ cá và các động vật hoang dã khác và theo đúng nghĩa đen là giữ các sườn đồi lại với nhau sẽ cạn kiệt.

 

Rừng là nguồn nước quan trọng của California.

 

Cây giữ nước trong cành, rễ, và đất và hút nước vào các tầng chứa nước ngầm.

 

Đồng cỏ trên sườn dốc lọc và làm sạch nước.

 

Cách ngăn chặn cháy rừng

 

xVới tình trạng cháy rừng dự trù sẽ tồi tệ hơn, người dân, các cơ sở tiện ích và chính phủ đóng vai trò trong việc giảm thiểu tác động của cháy rừng.

 

Cư dân

 

Cư dân nên tạo ra một không gian phòng thủ quanh tài sản của mình và “làm cứng” ngôi nhà để chống cháy.

 

Luật California yêu cầu tạo ra một vùng đệm, sạch sẽ cây cối, bụi rậm và cỏ trong phạm vi 100 ft quanh nhà ở khu vực dễ bị cháy rừng.

 

Công ty tiện ích

 

Các cơ sở tiện ích phải có kế hoạch giảm thiểu cháy rừng.

 

Ba công ty điện lực lớn nhất là Pacific Gas & Electric, Southern California Edison, và San Diego Gas & Electric, đều có kế hoạch chi hàng tỷ đô la để dọn sạch bụi cây và cây cối khỏi đường dây truyền tải, cách điện hoặc đường dây điện ngầm, lắp đặt hoặc bảo trì mạng lưới camera từ xa và thông tin dự báo thời tiết, trạm để phát hiện gió, khói, và các mối nguy hiểm khác.

 

Nhưng một cuộc kiểm toán của tiểu bang phát hiện rằng các giới chức tiểu bang không buộc các công ty điện lực phải chịu trách nhiệm trong việc ngăn chặn hỏa hoạn do thiết bị của họ gây ra. Báo cáo gởi Cơ Quan Lập Pháp California cho thấy Văn Phòng An Toàn Hạ Tầng Cơ Sở Năng Lượng Mới đã phê duyệt kế hoạch ngăn chặn cháy rừng của các công ty tiện ích trong lúc họ “thiếu sót nghiêm trọng.”

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2025/01/DP-California-Wild-Fire-2025-5-1536x1024.jpg

Phóng hỏa và chập đường dây điện là nguyên nhân chính gây cháy rừng ở California. (Hình minh họa: Eric Thayer/Getty Images)

 

Chính phủ

 

Ngày 22 Tháng Ba, 2019, ông Gavin Newsom, thống đốc California, ban bố tình trạng khẩn cấp về cháy rừng tại California và bãi bỏ các quy định về môi trường nhằm đẩy nhanh các dự án quản lý rừng nhằm giảm thải nhiên liệu cho mùa cháy rừng sắp tới. Bằng cách loại bỏ cây chết hoặc dọn sạch bụi rậm, các chương trình giảm nguy cơ cháy rừng bằng cách tạo ra các khoảng trống để cung cấp nhiên liệu, không gian phòng thủ, và hành lang an toàn quanh các cộng đồng dễ bị hủy hoại.

 

Cháy rừng gây thiệt hại gì?

 

Tổng kinh phí của CalFire dành cho công tác phòng cháy, quản lý tài nguyên và phòng chống cháy nổ đã tăng từ $800 triệu trong năm 2005-06 lên ước tính $3.7 tỷ trong năm 2021-22.

 

Một cuộc khảo sát vào Tháng Mười Hai, 2017, của Bộ Bảo Hiểm California cho thấy số đơn khiếu nại gia hạn gói bảo hiểm gia tăng ở những khu vực được CalFire chỉ định là có nguy cơ cháy rừng cao nhất. Bộ đã nhận được 41 đơn khiếu nại trong năm 2010 nhưng 143 đơn khiếu nại vào năm 2016. Và Bộ Bảo Hiểm nhận thấy số vụ hủy bỏ do công ty bảo hiểm khởi xướng đã tăng từ 8,796 đơn vào năm 2015 ở các khu vực có hỏa hoạn cao lên 10,151 vào năm 2016.

 

Dây điện gây cháy rừng cách nào

 

Hàng trăm ngàn dặm đường dây dẫn điện và các thiết bị điện khác được rải khắp California, thu hút rất ít chú ý, cho đến khi chính quyền nêu tên các thiết bị tiện ích là nguyên nhân gây ra cháy rừng. Theo cơ quan quản lý tiện ích chính của tiểu bang, cứ 10 vụ cháy rừng ở California thì có một vụ liên quan đến thiết bị điện lực.

 

Các nhà lập pháp đã ra lệnh cho các công ty tiện ích áp dụng các biện pháp an toàn với hy vọng bảo đảm rằng thiết bị của họ không gây ra hỏa hoạn trong tương lai.

 

Các công ty tích cực dọn sạch bụi rậm và cây cối quanh đường dây truyền điện, thay cột điện gỗ bằng cột kim loại, duy trì một mạng lưới camera từ xa để theo dõi gió, khói, và các mối nguy hiểm khác, và tắt nguồn trước khi trời có gió và khô.

 

Mọi nỗ lực giảm thiểu hỏa hoạn đều tốn kém. Các ước tính ban đầu cho thấy thiệt hại kinh tế tích lũy của vụ mất điện lớn năm 2019 của Pacific Gas & Electric ở Bắc California lên tới $2.5 tỷ. Khi tòa đề xuất các biện pháp an toàn cho Pacific Gas & Electric, công ty cho biết việc này có thể tốn tới $150 tỷ.

https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2025/01/DP-California-Wild-Fire-2025-4-1536x1025.jpg

Các khu rừng ở California, chiếm 1/3 diện tích tiểu bang, hiện bị gần 163 triệu cây chết bao phủ. (Hình minh họa: David McNew/Getty Images)

 

Cách thức xây dựng và các loại vật liệu có thể giúp hạn chế ngọn lửa

 

Các quy định xây dựng của California đối với những ngôi nhà mới yêu cầu loại bỏ mái và sàn gỗ để thay thế bằng vật liệu chống cháy, cùng nhiều thứ khác.

 

Các hành động mà chủ nhà có thể thực hiện để bảo vệ tài sản:

 

-Dùng cửa sổ hai lớp.

 

-Tách garage và kho chứa đồ ra khỏi nhà chính.

 

-Đặt các lỗ thông hơi chống tàn lửa trên mái và những nơi khác.

 

-Dùng các tấm ốp chống cháy như vữa hoặc đá.

 

Các nhà lập pháp tiểu bang đã mở rộng một số hạn chế của tiểu bang đối với đất đai địa phương và một số người nói về khả năng giảm giá hoặc các khoản trợ cấp khác cho những cư dân không đủ khả năng. Nhưng về cơ bản, các nhà lập pháp đang phải vật lộn với một thực tế khó khăn. (ĐG) [đ.d.]