THẾ GIỚI HÔM NAY : 03/10/2024 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 03/10/2024

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

03/10/2024

https://nghiencuuquocte.org/2024/10/03/the-gioi-hom-nay-03-10-2024/

 

Tổng thống Joe Biden cho biết Hoa Kỳ sẽ không ủng hộ Israel tấn công vào các địa điểm hạt nhân của Iran, khi Israel cân nhắc phản ứng sau cuộc tấn công tên lửa hôm thứ Ba. Trong khi đó, Lực lượng Phòng vệ Israel đụng độ với Hezbollah ở miền nam Lebanon; Tel Aviv cho biết tám binh sĩ của họ đã thiệt mạng sau một ngày rưỡi giao tranh ác liệt. Ngoài ra, Israel đã cấm tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres nhập cảnh vào nước này vì không “lên án rõ ràng” cuộc tấn công của Iran. Ông Guterres cảnh báo không nên “mở rộng cuộc xung đột ở Trung Đông.”

 

Nga đã kiểm soát Vuhledar, miền đông Ukraine. Các lực lượng Nga đã nỗ lực chiếm thị trấn này – có vị trí chiến lược trên vùng đất cao ở vùng Donbas – kể từ khi chiến tranh bắt đầu vào năm 2022. Ukraine đang dần mất đi thế trận. Trong những tháng gần đây, Nga đã tiến gần đến một số thành trì của Ukraine gần tiền tuyến.

 

OpenAI, nhà phát triển của ChatGPT, đã hoàn tất một thỏa thuận gọi vốn trị giá 6,6 tỷ đô la, nâng định giá của công ty lên 157 tỷ đô la. Vòng gây quỹ này do công ty đầu tư mạo hiểm Thrive Capital dẫn đầu, và bao gồm tiền từ Microsoft, Nvidia, và SoftBank. Mức định giá mới đưa OpenAI trở thành công ty khởi nghiệp thứ hai có giá trị hơn 100 tỷ đô la tại Mỹ, sau gã khổng lồ tên lửa SpaceX do Elon Musk đứng đầu.

 

Thủ tướng Anh Keir Starmer đã gặp chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tại Brussels. Cặp đôi này muốn “cài đặt lại” mối quan hệ giữa Anh và EU. Starmer hy vọng sẽ tăng cường hợp tác với khối trong các lĩnh vực như an ninh và quốc phòng. Ông cũng sẽ gặp Charles Michel, chủ tịch Hội đồng Châu Âu.

 

Tổng thống Joe Biden thúc giục các nhà điều hành cảng tăng lương, khi cuộc đình công của công nhân các cảng ở bờ đông Mỹ bước sang ngày thứ hai. Liên minh đại diện cho các cảng và hãng vận tải đã đề nghị tăng lương 50%, nhưng công nhân muốn tăng gần 80%. Cuộc đình công đang làm gián đoạn hàng tỷ đô la hàng tiêu dùng giữa mùa cao điểm vận chuyển.

 

Claudia Sheinbaum đã tuyên thệ nhậm chức nữ tổng thống đầu tiên của Mexico. Bà hứa sẽ tiếp tục làm việc với Andrés Manuel López Obrador, người tiền nhiệm của bà kiêm nhà sáng lập đảng Morena, và sẽ củng cố quyền phụ nữ, năng lượng xanh, và đường sắt. Ông López Obrador bị cáo buộc là có xu hướng độc tài sau khi áp đặt một loạt các thay đổi hiến pháp. Bà Sheinbaum cũng thừa hưởng khoản thâm hụt ngân sách khổng lồ và tăng trưởng kinh tế chậm của ông.

 

Một quả bom do Mỹ sản xuất có từ thời Thế chiến thứ Hai đã phát nổ tại một sân bay ở Nhật Bản. Giới chức cho biết hơn 80 chuyến bay đã bị hủy và đường lăn bị hư hại, nhưng không có báo cáo thương vong. Sân bay Miyazaki được xây dựng từ năm 1943 để làm căn cứ không quân của hải quân đế quốc Nhật Bản (cũ). Một số quả bom chưa nổ do quân đội Mỹ thả xuống trong chiến tranh đã được phát hiện xung quanh khu vực này.

 

Con số trong ngày: 200.000, là số lượng xe đạp bị đánh cắp ở Anh và xứ Wales vào năm ngoái, nhưng con số thực tế có thể cao hơn nhiều.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

G20 họp cấp bộ trưởng bàn về chiến lược khí hậu

 

Vừa kết thúc Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại New York, các bộ trưởng khí hậu và môi trường của G20 sẽ bay đến Brazil để chuẩn bị cho một cuộc họp quan trọng khác. Họ sẽ tìm cách đặt nền móng cho hội nghị thượng đỉnh tiếp theo của G20 tại Rio de Janeiro vào ngày 18-19 tháng 11 — một sự kiện trùng với COP29, hội nghị khí hậu của Liên Hợp Quốc, tại Azerbaijan.

 

Cuộc họp giúp các bộ trưởng có nhiều chuyến bay đường dài để cân nhắc các ưu tiên về môi trường do Brazil, quốc gia giữ chức chủ tịch G20, đặt ra, chẳng hạn như tăng cường ứng phó với các sự kiện thời tiết khắc nghiệt và tạo ra cơ chế để chi trả cho “các dịch vụ hệ sinh thái” (chẳng hạn như carbon được hấp thụ bởi rừng mưa Amazon). Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva, người có tư tưởng bảo vệ môi trường, quyết tâm không để những mối quan tâm khác cản trở, kể cả chiến tranh. Tại New York, ông lập luận rằng số tiền cần thiết để chống biến đổi khí hậu nên được lấy từ hơn 2 nghìn tỷ đô la mà các quân đội trên thế giới chi tiêu mỗi năm.

 

 

Giá nhà toàn cầu vẫn tăng

 

Khi các ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất, thế chấp sẽ rẻ đi. Dữ liệu công bố vào thứ năm dự kiến cho thấy lãi suất thế chấp cố định 30 năm tại Mỹ đã giảm hơn 1,5 điểm phần trăm so với mức đỉnh điểm mười năm là 7,8% hồi tháng 10 năm 2023. Nhưng điều đó không có nghĩa là nhà ở đang trở nên rẻ hơn. Trên thực tế giá nhà đang tăng khoảng 5% mỗi năm.

 

Có lý do để tin rằng giá nhà sẽ tiếp tục tăng, và không chỉ ở Mỹ. Tỉ lệ xây dựng nhà vẫn cực kỳ thấp theo tiêu chuẩn lịch sử, làm hạn chế nguồn cung mới. Bất chấp những cường điệu về làm việc tại nhà, phần lớn việc làm mới vẫn được tạo ra ở các đô thị. Và nhập cư cao vào các nước giàu đang thúc đẩy nhu cầu. Tất nhiên là có những thăng trầm. Nhưng dường như không gì có thể ngăn cản được cơn sốt nhà ở toàn cầu.

 

 

Diễu hành ở Đức phản đối viện trợ cho Ukraine

 

Ngày 3 tháng 10, Ngày Thống nhất nước Đức, là khoảnh khắc đáng ăn mừng cho một quốc gia bị chia cắt thành hai cho đến năm 1990. Nhưng “cuộc biểu tình vì hòa bình” gây tranh cãi tại Berlin vào thứ Năm có thể làm hỏng ngày này đối với một số người. Sự kiện sẽ thu hút những người Đức hoài nghi về hỗ trợ quân sự của chính phủ cho Ukraine, cũng như thỏa thuận gần đây về việc triển khai tên lửa tầm xa của Mỹ. Sự tham gia của các nghị sĩ từ đảng Dân chủ Xã hội cầm quyền của Đức đã khiến những người ủng hộ Ukraine tức giận; một số lo ngại đồng minh châu Âu quan trọng nhất của Ukraine có thể đang dao động.

 

Theo tiêu chuẩn lịch sử thì cuộc diễu hành này không quá lớn, với số lượng người tham gia dự kiến chỉ là 25.000 người, thấp hơn nhiều so với hơn một triệu người đã lấp đầy đường phố Tây Đức trong các cuộc diễu hành vì hòa bình của những năm 1980. Nhưng đây sẽ là lời nhắc nhở rằng không phải tất cả người Đức đều ủng hộ Ukraine. Một trong những ngôi sao của sự kiện là Sahra Wagenknecht, lãnh đạo của đảng “bảo thủ cánh tả” mới. Gần đây đảng này tranh cử tại các tiểu bang ở miền đông nước Đức với lập luận phản đối mạnh mẽ viện trợ cho Ukraine.

 

 

Ô nhiễm trở thành tranh cãi chính trị ở Ấn Độ

 

Cuộc chiến hàng năm của Delhi với ô nhiễm đang nghiêm túc hơn. Đầu năm nay, các quan chức đã triển khai súng “chống khói bụi” để làm sạch không khí, đặc biệt là vào mùa đông. Nhưng Tòa án Tối cao Ấn Độ cho rằng Ủy ban Quản lý Chất lượng Không khí, một cơ quan kiểm soát ô nhiễm được thành lập vào năm 2021, chưa làm đủ — tuần trước, các thẩm phán nói uỷ ban đã làm ngơ trước việc nông dân đốt rơm rạ, góp phần làm giảm chất lượng không khí. Vào thứ Năm, uỷ ban sẽ đệ trình phản hồi lên tòa án.

 

Kể từ khi bị khiển trách, cơ quan này đã triển khai “các đội bay” để dập tắt cháy tại các trang trại ở Haryana, một tiểu bang lân cận, và Punjab. Nhưng nhiệm vụ của uỷ ban là điều phối công việc của nhiều cơ quan khác nhau, vốn từ lâu đã bị cản trở bởi chính trị địa phương. Đảng Aam Aadmi, điều hành Delhi và Punjab, từ lâu đã xung đột với Đảng Bharatiya Janata, điều hành Haryana. Cuộc bầu cử cấp bang ở Haryana vào cuối tuần sẽ chỉ khiến căng thẳng trở nên gay gắt hơn.