Nguyễn
Anh Tuấn: Tiếp tục sống trọn vẹn ý nghĩa cuộc đời mình
Khiết Văn
- Saigon Nhỏ
19 tháng 6, 2023
Saigon
Nhỏ trò chuyện với nhà hoạt động Nguyễn Anh Tuấn
Nguyễn
Anh Tuấn là một trong những nhà hoạt động trẻ nổi tiếng nhất vừa đào thoát khỏi
Việt Nam, sau một thời gian dài im lặng để bảo toàn cho mình. Tuần đầu Tháng
Sáu, Tuấn bất ngờ cho biết anh đến được Canada, sau một hành trình dài đến nhiều
giờ đồng hồ, băng đồng và sông Campuchia để đến được nơi có người đón, đưa đi tỵ
nạn.
Nguyễn
Anh Tuấn là một trong những số phận biểu trưng của thế hệ người Việt yêu nước,
bị dồn ép, theo dõi, sách nhiễu và đợi một cuộc bắt giữ để kết thúc trong bẫy rập
chực chờ của công an cộng sản Việt Nam.
Nhà
hoạt động Nguyễn Anh Tuấn
Saigon
Nhỏ vừa có cuộc trò chuyện với Tuấn về chuyến đi đến bờ tự do, cũng những tâm
tình mà lâu nay chưa thể bày tỏ.
Saigon
Nhỏ: Tin tức về việc
một người hoạt động ôn hòa như anh lại phải ra đi khiến ai nấy đều có nhiều cảm
giác buồn vui lẫn lộn. Cũng có ý kiến là anh cùng gia đình ra đi vì có kế hoạch
cho cuộc sống và những dự án hoạt động mới hơn, bởi cuộc sống trong nước của
anh đối mặt với quá nhiều căng thẳng. Anh có thể nói cho biết hoàn cảnh của
mình với an ninh nhà nước cộng sản Việt Nam trước khi ra đi, và những dấu hiệu
nào khiến anh cảm thấy là mình cần phải ra đi?
Nguyễn
Anh Tuấn: Từ sau sự
kiện Đồng Tâm vào Tháng Giêng 2020, tình hình an ninh cá nhân của tôi trở nên xấu
đi. Tôi phải tạm lánh khắp nơi để tránh tầm quan sát của cơ quan an ninh và cân
nhắc thật kỹ mọi sự hiện diện của mình dù là trên mạng hay ở các sự kiện.
Những người
hoạt động khác như chúng tôi ở Việt Nam đều như người đi trên dây, luôn bị ám ảnh
với câu hỏi làm sao giữ được thăng bằng để tiếp tục đi tới, nghĩa là làm sao giữ
được an toàn để tiếp tục công việc, tiếp tục lên tiếng. Tôi tin là những ai dấn
thân nhiều năm đều sẽ tự hình thành một trực giác rất mạnh về tình trạng an
ninh bản thân để đọc ra những dấu hiệu. Trong trường hợp của tôi, có rất nhiều
dấu hiệu mà tôi tin chắc chắn rõ ràng rằng tôi sẽ bị bắt bất kỳ lúc nào.
Trong lần
cuối cùng tôi bị cưỡng ép đưa đi làm việc với Cục An ninh Nội địa – Bộ Công An,
họ đã dùng danh bản và chỉ bản để lấy thông
tin nhân thân và sinh trắc (dấu vân tay) của tôi. Họ cũng ghi hình và chiếu lại
cho tôi xem những buổi trả lời phỏng vấn của tôi với BBC, VOA, RFA và ghi ra đĩa
CD để tôi ký nhận vào.
Những ai
rành về thủ tục tố tụng sẽ biết đây là những bước cuối cùng trước khi cơ quan
điều tra ra quyết định khởi tố. Thêm nữa, tôi tình cờ phát hiện ví điện tử liên
kết với ngân hàng của tôi bị khóa. Khi gọi đến tổng đài thì sau một hồi vòng
vo, nhân viên tổng đài cho biết cơ quan công an yêu cầu khóa tài khoản của tôi
và đề nghị tôi liên hệ với công an để giải quyết.
Ngoài ra,
với người hoạt động hoặc bất đồng chính kiến ở Việt Nam, chuyện bị canh nhà rất
thông thường. Tuy nhiên thái độ của nhân viên công lực thừa hành rất khác nhau
tùy vào tình trạng an ninh của đối tượng. Tôi nhận ra sự khác biệt từ những lần
về Đà Nẵng thăm gia đình sau này với những dấu hiệu khác xa giai đoạn trước
đây. Từ những dấu hiệu đó, trực giác của tôi mách bảo là thời điểm bắt của tôi
đã gần kề. Và tôi phải quyết định.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/06/Anh-Tuan-va-Trinh-Huu-Long.jpg
Nguyễn
Anh Tuấn và Trịnh Hữu Long, tổng biên tập Luật Khoa Tạp Chí, trong một hội thảo
nhân quyền ở Thụy Sĩ
.
Saigon
Nhỏ: Quyết định chọn
phải ly hương ắt là một trong những điều khó khăn của anh và gia đình. Anh đã
nghĩ đến điều này từ lúc nào? Và thời điểm chọn ra đi ra sao, anh có thể chia sẻ?
Nguyễn
Anh Tuấn: Đó là
một trong những quyết định khó khăn nhất. Trước đó tôi có may mắn đến Mỹ,
Canada, Úc và nhiều lần đến châu Âu, và chúng ta đều biết rằng với những người
hoạt động thì việc ở lại một cách hợp pháp không có gì khó khăn. Nhưng tôi vẫn
quyết định trở về vì tôi tin là tôi hữu ích hơn nếu được làm công việc của
mình, lên tiếng về những vấn đề tôi quan tâm, khi ở trong nước, dù biết rằng những
thách thức và rủi ro an ninh sẽ tăng lên gấp bội và cơ hội đi ra nước ngoài trở
lại sẽ không còn (Nguyễn Anh Tuấn từng bị tịch thu passport nhiều lần –
Saigon Nhỏ).
Và thật sự
là vậy, tôi tin là mình đã được sống với lý tưởng của mình trong những ngày
tháng sát cánh với nạn nhân thảm họa môi trường Formosa, bà con nông dân mất đất
ở Đồng Tâm, hay với những người bảo vệ Sơn Trà. Tôi cũng có cơ hội được đi khắp
mọi miền đất nước, nhờ đó học hỏi được nhiều và có cho mình một bức tranh rõ
nét hơn về quê hương. Đó thực sự là những ngày tháng thật đẹp.
Tuy nhiên,
như đã nói, khi trực giác mách bảo thời điểm bắt giữ của tôi đã đến, tôi đứng
trước lựa chọn hoặc ở lại để bị chính quyền bắt giữ và đem ra món hàng đổi chác
như những gì họ đã làm nhiều năm qua, hoặc ra đi để giữ được sự tự do và phẩm
giá của mình, từ đó tiếp tục nuôi dưỡng lý tưởng và ước vọng dù cũng sẽ vô cùng
khó khăn. Tôi đã chọn ra đi.
.
Saigon
Nhỏ: Câu chuyện của
anh kể về việc vượt sông sang Campuchia và nhìn lại quê nhà khiến nhiều người
xúc động. Xin anh cho biết vì sao lại là Campuchia, chứ không là Thái Lan?
Nguyễn
Anh Tuấn: Tôi vượt
sông qua Campuchia bằng nhiều phương tiện khác nhau để đến Thái Lan.
.
Saigon
Nhỏ: Trong lúc anh ở
Thái Lan, sự kiện Thái Văn Đường đột nhiên mất tích đã tác động đến anh và những
người đang tỵ nạn tại Thái Lan ra sao?
Nguyễn
Anh Tuấn: Tôi ý thức
rõ hơn Thái Lan không phải là một nơi an toàn cho những người tị nạn chính trị
hoặc hoạt động nhân quyền Việt Nam, và rà soát lại mọi sinh hoạt công việc, đi
lại của mình để quản trị rủi ro tốt hơn.
.
Saigon
Nhỏ: Khi quan sát về
tình trạng hầu hết các nhà hoạt động bị bắt, bỏ tù, thậm chí là phải ra đi để bảo
toàn chí hướng của mình, anh có nhận định thế nào về giai đoạn này ở Việt Nam?
Nguyễn
Anh Tuấn: Như một người
đi trên dây, tôi tin là có những lúc cần chậm lại, cẩn trọng từng bước đi của
mình, và sẵn sàng chuẩn bị cho tình huống bị ngã. Vì dù có cẩn trọng đến mấy vẫn
còn rất nhiều yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của mình. Sợi dây không nằm trong
tay mình. Sự an toàn của tôi đến giờ phút này, tôi phải thừa nhận, đến từ sự
may mắn rất nhiều.
Tôi nghĩ rằng
những phong trào vận động xã hội sẽ có lúc thăng lúc trầm, lúc lên lúc xuống.
Giai đoạn hiện nay đang là lúc trầm lắng với các hoạt động cổ vũ nhân quyền, với
bối cảnh khu vực, quốc tế kém thuận lợi, kèm tình hình chính trị nội địa mang
tính thù địch. Tuy nhiên tôi tin nhân quyền là giá trị phổ quát vì có gốc rễ từ
những thúc bách về tự do, phẩm giá, công lý của mỗi con người, khi nào họ còn
là con người.
Do đó, có
lúc thăng lúc trầm, lúc lên lúc xuống, tùy tình hình thực tế, nhưng dòng chảy
đó sẽ vẫn tiếp tục. Bức tranh Việt Nam hiện tại cũng vậy, nếu nhìn những con số
bắt bớ từ phía chính quyền thì u ám, nhưng nếu nhìn vào chuyển động xã hội
trong vòng 10-15 năm trở lại đây với càng lúc càng nhiều người dám lên tiếng và
biết cách lên tiếng hơn, sẽ thấy những phần tươi sáng hơn.
Tôi tin rằng
chỉ cần hé lộ một tia sáng, con người, được dẫn dắt bởi mưu cầu tự do, phẩm
giá, công lý, sẽ dấn tới và tới một lúc sẽ tìm được lối thoát khỏi đường hầm u
tối, không chỉ cho bản thân mà còn cho cộng đồng.
.
Saigon
Nhỏ: Ra đi, đôi khi
được nhìn thấy như là một lối thoát của sự tuyệt vọng. Nhưng với anh, sự ra đi
là chất chứa một cuộc đời mới rộng tay hơn cho những suy nghĩ của mình, hay là
chọn tạm dừng lại khi mọi thứ chưa có tia sáng nào ở Việt Nam?
Nguyễn
Anh Tuấn: Tôi nhớ đến
lời cụ Phan Châu Trinh: Chi bằng học. Tôi tin là lý tưởng phải được
nuôi dưỡng bằng sự học hỏi liên tục. Tôi coi sự ra đi lần này là một cơ hội để
tiếp tục sự học hỏi của mình sau bảy năm học từ những lăn lộn ở Việt Nam.
.
Saigon
Nhỏ: Có vẻ như sự
quan sát và nhận định, lên tiếng của anh, thường nhắm vào các thế lực đang lũng
đoạn kinh tế và đời sống của đất nước. Anh đã có những nhận định về Formosa,
nhiệt điện miền Trung… được coi là gây khó chịu với các nhóm bí mật chia sẻ quyền
lực và quyền lợi trong nước. Có phải những áp lực đè lên anh là từ các câu chuyện
nói trên?
Nguyễn
Anh Tuấn: Với tư cách
công dân, tôi lên tiếng phê phán sai trái mọi hình thức cường quyền, dù là các
quan chức cấp cao trung ương và địa phương, hoặc các tập đoàn lũng đoạn bè
phái. Một cán bộ an ninh từng nói với tôi là tôi “đụng” nhiều bên quá. Bởi vậy,
kỳ thực tôi cũng không rõ những áp lực an ninh tôi phải đối mặt đến từ đâu. Đứng
trước một vấn đề, tôi chỉ tự hỏi mình đây có phải là điều đúng nên làm hay
không, nếu là điều đúng, tôi không ngần ngại dừng bước và không muốn đặt câu hỏi
rằng sự lên tiếng của mình có đụng đến ông bí thư hay bà chủ tịch nào không.
Nguyễn
Anh Tuấn (thứ hai, từ phải) trong một chuyến đi Úc
.
Saigon
Nhỏ: Anh nghĩ sao về
chuyện ở Việt Nam lúc này Bộ Công an đang trở thành một chính quyền thứ hai và
làm tất cả mọi thứ để triệt hạ mọi tiếng nói, cũng như bồi đắp triệt để cho quyền
lợi của họ. Nhiều người kết luận rằng mọi thứ là do ý chí của ông Nguyễn Phú Trọng,
nhưng anh nghĩ đây có phải là giai đoạn chuyển đổi quan trọng của Hà Nội để đưa
Việt Nam trở thành một nhà nước tư bản toàn trị như Nga?
Nguyễn
Anh Tuấn: Đây quả thực
là câu hỏi lớn quá, khó mà trả lời ngắn gọn được. Tôi nghĩ nếu định nghĩa công
an là theo dõi, kiểm soát và trừng phạt công dân thì thực sự toàn bộ hệ thống
chính trị Việt Nam về bản chất là một bộ máy công an nhưng mang vỏ bọc khác
nhau cho phù hợp với tình cảnh. Bộ Công an là lực lượng tiên phong trong bộ máy
đó nhưng không có nghĩa các bộ phận khác của bộ máy không làm chức năng theo
dõi, kiểm soát và trừng phạt, nếu không muốn nói là đôi khi họ thực hiện những
nhiệm vụ này một cách tinh vi hơn.
Tôi
không thấy họ có lộ trình đưa Việt Nam vào một quá trình chuyển đổi nào cả. Cuộc
khủng hoảng lớn nhất mà Đảng Cộng sản Việt Nam đang đối mặt là khủng hoảng về
lý luận, tức là trả lời cho câu hỏi sẽ đưa đất nước đi đến đâu và bằng con đường
nào. Như một người lái tàu không có la bàn và bản đồ, họ lang thang giữa đại
dương vô định, miễn sao vẫn khư khư giữ thật chắc con tàu của mình.
Bởi
vậy, họ luôn nhìn qua và bắt chước Trung Quốc cho những chính sách giật gấu vá
vai của họ mà không đứng chân trên những kinh nghiệm thực tiễn từ đời sống Việt
Nam và dựa trên những suy luận lý tính. Chúng ta đã và đang chứng kiến hậu quả
từ lề lối quản trị đất nước thiếu phương pháp như vậy.
.
Saigon
Nhỏ: Nhiều người cho
rằng môi trường quốc ngoại không là điểm thuận lợi cho những người bất đồng
chính kiến, thậm chí là hủy hoại từng cá nhân, dựa theo các mâu thuẫn thời thế
giữa các cá nhân và nhóm. Anh nghĩ mình có rơi vào trạng thái này?
Nguyễn
Anh Tuấn: Đời sống ở
nước ngoài luôn là một thách thức cho tất cả mọi người trước tiên bởi sự mới mẻ
của nó. Với người bất đồng chính kiến thì sự thách thức có thể còn gấp đôi vì họ
phải sống hai cuộc đời: Một ở nơi trú ngụ và hai là ở quê hương xứ sở nơi họ gửi
gắm lý tưởng cuộc đời của họ. Tuy nhiên, tới cuối cùng, mỗi người phải tự đối mặt
và vượt qua những thách thức này để nuôi hy vọng tiếp tục được sống trọn vẹn ý
nghĩa cuộc đời mình.
No comments:
Post a Comment