NỘI DUNG :
Các
nhà hoạt động cộng đồng bị bắt giữ, họ là ai và làm gì? (kỳ 1)
Các
nhà hoạt động bị bắt giữ vì ‘trốn thuế’, thực chất và hệ lụy (kỳ 2)
==================================================
.
Các
nhà hoạt động cộng đồng bị bắt giữ, họ là ai và làm gì? (kỳ 1)
15/06/2023
HÌNH : https://gdb.voanews.com/09320000-0a00-0242-d4bb-08dafae1dad2_cx0_cy4_cw0_w1023_r1_s.png
Chân dung ông Đặng Đình Bách đăng trên trang chiến dịch vận
động. Photo StandwithBach.org.
.
Để hợp thức hoá toàn bộ chiến dịch này, Bộ công an
chỉ đạo Bộ KH&ĐT tung lưới bằng cách ban hành Quyết định Số.1460/QĐ-BKH&ĐT
ngày 22/8/2022 để kiểm tra công tác quản lý, sử dụng các nguồn tài trợ từ nước
ngoài của VUSTA giai đoạn từ 1/1/2018 đến 30/6/2022. Tất cả đều như cá nằm trên
thớt.
Trong chưa đầy hai năm,
sáu nhà hoạt động thuộc các trung tâm phát triển vì cộng đồng thuộc VUSTA đã bị
bắt và kết án với cáo buộc trốn thuế. Họ là:
GIAO - LỢI – DƯƠNG – BÁCH – KHANH - HỒNG
Luật sư, tiến
sỹ HOÀNG NGỌC GIAO, sinh 1954, là Viện trưởng
Viện nghiên cứu Chính sách, Pháp luật và Phát triển (PLD) thuộc Liên hiệp các Hội
khoa học - kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), mang mã số thuế: 0105651577. Ông Giao là
phó giáo sư và đồng thời là Luật sư, từng là trọng tài viên của Trung tâm trọng
tài quốc tế Việt Nam. Ông là người nổi tiếng vì những bình luận sâu sắc trong
các vấn đề chính trị, xã hội và bang giao quốc tế, nhiều lần trả lời phỏng vấn
giao lưu cùng các nhà ngoại giao phương tây. Ông
bị bắt ngày 20/12/2022 vì cáo buộc trốn thuế.
Nhà báo MAI
PHAN LỢI, sinh năm 1971, là Chủ tịch Hội đồng khoa học
của Trung tâm truyền thông giáo dục cộng đồng MEC, được thành lập theo quyết định
số 470/QĐ-LHHVN ngày 26/7/2012 thuộc VUSTA, mang mã số thuế: 0105989599. Ông
Mai Phan Lợi là một nhà báo nổi tiếng, từng điều hành trang Facebook “Góc nhìn
báo chí-công dân” với hơn 120 ngàn thành viên và nhóm “Diễn đàn nhà báo trẻ” có
hơn 33 ngàn thành viên tham gia mà trong số đó chủ yếu là sinh viên báo chí.
Ông còn là thành viên của Ban Điều Hành Mạng
lưới VNGO-EVFTA nhằm phổ biến thông tin về Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam
- Châu Âu (EVFTA). Ông bị bắt ngày 2/7/2021 với cáo buộc trốn thuế và bị toà sơ
thẩm kết án 48 tháng, tại phiên phúc thẩm ông được giảm án xuống còn 45 tháng.
Luật sư BẠCH
HÙNG DƯƠNG, sinh 1975 là một thành viên đoàn luật sư Hà
Nội, đồng thời giám đốc trung tâm MEC bị bắt cùng ngày 2/7/2021 với Ông Mai
Phan Lợi. Ông Dương là một và bị kết án 30 tháng tù, tại phiên phúc thẩm, Ông
được giảm xuống còn 27 tháng tù giam.
Luật sư ĐẶNG
ĐÌNH BÁCH, sinh năm 1978, là giám đốc Trung tâm nghiên cứu
Pháp luật và Chính sách phát triển bền vững (LPSD) thành lập theo giấy chứng nhận
đăng ký hoạt động khoa học và công nghệ số 171/ĐK-KH&CN ngày 18/6/2007,
mang mã số thuế: 0102304889. Trung tâm là tổ chức nghiên cứu khoa học độc lập,
hoạt động phi lợi nhuận với mục tiêu thúc đẩy quá trình phát triển bền vững tại
Việt Nam. Trung tâm cũng là thành viên ban điều hành VNGO-EVFTA. Ông bị bắt
ngày 2/7/2021 và bị kết án 5 năm tù giam, ông luôn khẳng định mình vô tội và
nhiều tổ chức quốc tế lên tiếng bảo vệ ông.
Nhà hoạt động
NGUỴ THỊ KHANH, sinh 1976, là giám đốc Trung tâm Phát triển sáng
tạo Xanh (GreenID), trực thuộc VUSTA, có
Quyết định thành lập số 840/QĐ ngày 27/12/2011 với Mã số thuế: 0105778862.
Trung tâm GreenID hoạt động góp phần thúc đẩy sử dụng năng lượng bền vững. Bà
Khanh là một anh hùng khí hậu, là quan sát viên chính thức của Việt Nam tại Hội
nghị về biến đổi khí hậu của Liên Hiệp Quốc vào năm 2015. Bà là người Việt Nam
đầu tiên nhận được giải môi trường Goldman vào năm 2018 và được cộng đồng biết
đến rộng rãi thông qua các hoạt động chuyển đổi sang năng lượng sạch nhằm bảo vệ
môi trường. Bà bị bắt ngày 9/2/2022 và bị kết án 24 tháng tù giam, sau đó được
giảm xuống 21 tháng và bà mới được ra tù vào giữa tháng 5 sau khi đã thụ án được
16 tháng.
“Cô gái nam
cực” - HOÀNG THỊ MINH HỒNG, sinh năm 1972, là giám đốc
của Trung tâm Hành động và Liên kết vì môi trường và phát triển (CHANGE) được
thành lập theo quyết định số 78/QĐ-LHHVN do VUSTA cấp ngày 28/1/2013, mang mã số
thuế: 0312269912. Bà Hồng là Đặc phái viên trẻ của UNESCO, là anh hùng khí hậu,
Bà đã truyền một nguồn năng lượng lớn và rất tích cực cho giới trẻ trong việc bảo
vệ thiên nhiên, môi trường và động vật hoang dã. Vào năm 2018, cựu tổng thống Mỹ
Obama đã viết rằng Bà Hồng là một trong những người trẻ đã truyền cảm hứng cho
ông. Bà Hồng bị bắt ngày 31/5/2023 với cáo buộc trốn thuế. Sau khi bà bị bắt giữ,
hàng loạt báo chí quốc tế, cả Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và Cao uỷ Nhân quyền của
Liên Hiệp Quốc đều lên
tiếng “quan ngại” về vụ bắt giữ bà Hoàng Thị Minh Hồng.
Tất cả GIAO- LỢI-DƯƠNG-BACH-
KHANH-HỒNG đều là những người rất giỏi và năng động. Họ làm việc nhiều với giới
tri thức và những người nổi tiếng. Họ đều có tố chất đặc biệt, khả năng truyền
cảm hứng cao độ và ảnh hưởng rất lớn đến giới trẻ .
VUSTA VÀ “XĂNG PHA NHỚT”
Việt nam là một xã hội toàn trị nhưng sau hơn 30 năm đổi mới, các tổ chức “bán nhà nước” đã bắt đầu
phát triển và tìm kiếm cho mình những chỗ đứng nhất định. Một trong những cái
nôi để hình thành các tổ chức có tính “lai” giữa “dân” và “nhà nước” chính là
VUSTA.
VUSTA là viết tắt của cụm từ tiếng Anh:
Vietnam Unions of Science and Technology Associations (Liên hiệp các Hội khoa học
và Kỹ thuật Việt Nam) được thành lập vào năm 1983, là một tổ chức chính trị -
xã hội, thành viên của Mặt trận tổ quốc, nằm trong hệ thống chính trị của Việt
Nam và tất nhiên dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản.
VUSTA có hàng ngàn đơn vị trực thuộc từ trung
ương xuống địa phương, bao gồm 89 Hội ngành toàn quốc, 63 Liên hiệp hội các tỉnh/thành
phố, hơn 500 các tổ chức khoa học và công nghệ, đơn vị nghiên cứu trực thuộc. VUSTA có 101 cơ quan báo, tạp chí với hơn 400 ấn phẩm báo chí khác
nhau.
VUSTA hoạt động kiểu “xăng pha nhớt”, được coi
là khu vực dân sự giao thoa giữa “Nhà nước và Thị trường”, quản lý thì khi lỏng
khi chặt, tuỳ quan điểm của lãnh đạo, được khen cũng nhiều và bị chê cũng không
ít.
VUSTA là một chiếc ô che cho nhiều ban, hội,
viện, trung tâm, nhà xuất bản, tạp chí, tổ, nhóm… ở phía dưới ra đời và vận
hành một cách tương đối độc lập với nhà nước, hoạt động trên các lĩnh vực khoa
học xã hội và nhân văn, khoa học tự nhiên và công nghệ trên khắp cả nước. Những
“tổ chức” kiểu này được gọi là NGO của Việt Nam nhưng thực tế họ không hoàn
toàn “phi chính phủ”. Nhà nước muốn họ “thành” kiểu nào là kiểu đó, luật pháp về
Hội và Tổ chức phi chính phủ chưa có, các văn bản pháp luật có chỗ chồng lần,
có chỗ thiếu hụt nên vấn đề này rất tù mù.
Các tổ chức, hội, trung tâm, viện, quỹ… nằm
trong VUSTA ở cấp dưới thường được cho phép thành lập mà không được cấp kinh
phí từ nhà nước. Chi phí hoạt động hầu hết là từ sự đóng góp của các thành viên
hoặc làm theo hợp đồng với các dự án.
Các thành viên của VUSTA được tiếp nhận các
khoản tài trợ từ Nhà nước và các đối tác khác để thực hiện công việc của mình.
Người đứng đầu các trung tâm thường gắn liền với hoạt động chuyên môn, một số rất
có uy tín, được cộng đồng trong và ngoài nước biết đến.
TRI THỨC “CẶN BÔ CẦN CẢNH GIÁC
“Trí thức là cục phân” chính xác là lời của
ông tổ “Lê Nin” viết vào năm 1919 trong thư gửi nhà văn Maxim Gorky, đại ý rằng “tri
thức tư sản là tay sai của đồng vốn tư bản, những kẻ cứ nghĩ chúng là bộ não của
dân tộc nhưng trên thực tế chúng không phải là não, mà là cục phân của dân tộc.”
Bởi vậy, chính quyền cộng sản luôn đề cao giai
cấp công nông, coi thường trí thức. Cho nên khi các tổ chức do những trí thức
thành lập, lại được sự tài trợ của “đồng vốn tư bản” thì bị đưa vào diện theo
dõi đăc biệt.
Một mặt nhà nước rất cần các tổ chức có vẻ
“phi chính phủ” trong việc thể hiện với thế giới về một Việt Nam cởi mở và hướng
đến cộng đồng, mặt khác luôn luôn tìm cách hạn chế ảnh hưởng của họ. Trong số
những hội nhóm ăn chơi vô bổ trực thuộc VUSTA thì không ai để ý, nhưng sẽ có một
số tổ chức của những người giỏi sẽ “được” để mắt tới.
Các trung tâm thuộc VUSTA thường nhận được tài
trợ từ các tổ chức phi chính phủ quốc tế và các từ các Đại sứ quán các nước
phương tây để thực hiện các dự án phát triển về xã hội và cộng đồng. Họ đã cố gắng
thực hiện điều này trong một
vùng xám với bối cảnh pháp lý hết sức phức tạp.
Khi các “trung tâm” hoạt
động hướng đến giới trẻ và bắt đầu có tác động đối với xã hội, thì đó là lúc mà
Đoàn thanh niên cộng sản bắt đầu coi đây là nơi thách thức sự lãnh đạo tuyệt đối
của họ đối với thanh niên.
Khi các “trung tâm” trở
thành trung tâm phát triển cộng đồng, được quốc tế chú ý và tài trợ thì đối với
lưc lượng an ninh “đám cặn bã” này bắt đầu làm “tay sai” để thực hiện chiến lược
“diễn biến hoà bình” và đã đến lúc cần phải dọn đi.
Để hợp thức hoá toàn bộ chiến dịch này, Bộ công an
chỉ đạo Bộ KH&ĐT tung lưới bằng cách ban hành Quyết định Số
1460/QĐ-BKH&ĐT ngày 25/8/2022 để kiểm tra công tác quản lý, sử dụng các nguồn
tài trợ từ nước ngoài của VUSTA giai đoạn từ 1/1/2018 đến 30/6/2022. Tất cả đều
như cá nằm trên thớt.
(Còn
tiếp: Tại sao trốn thuế và hệ luỵ)
*****
Các
nhà hoạt động bị bắt giữ vì ‘trốn thuế’, thực chất và hệ lụy
16/06/2023
https://gdb.voanews.com/01000000-0aff-0242-ac5e-08db62b46408_w1023_r1_s.jpeg
Nhà
hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng. Ảnh: changevn.org
Tất cả
sáu người “Giao-Lợi-Dương-Bách-Khanh-Hồng” đều bị bắt và cáo buộc trốn thuế
theo điều 200 của Bộ luật Hình sự 2015 một cách tức tưởi, hầu hết họ phải thừa
nhận mặc dù nó xuất phát từ một động cơ chính trị rất rõ ràng.
(tiếp
theo)
Không
thể lái thẳng trên một đường cong
Các tổ chức
phi chính phủ của Việt Nam đang hoạt động trong một tấm lưới quét khổng lồ.
Vòng ngoài cùng là một khoảng không mờ mịt vì chưa có luật về Hội và chưa có luật
về Tổ chức phi chính phủ.
Vòng trong
là Quy chế “Quản lý và Sử dụng viện trợ phi chính phủ nước ngoài” ban hành kèm
theo Nghị định số 93/2009/NĐ-CP, tiếp theo là vòng kim cô mang tên Nghị Định số
80/2020/NĐ-CP ban hành năm 2020, thay thế, bao trùm và thít chặt hơn cả Nghị định
93 ban hành 10 năm trước đó.
Nhưng dây
thòng lọng chính là một rừng văn bản quy phạm pháp luật về thuế, nó có thể ngoắc
vào vòng kim cô số 80/2020/NĐ-CP rồi kéo cổ bất cứ ai mà đảng muốn. Sáu nhà hoạt động bị
cáo buộc trốn thuế gần đây đều là những nạn nhân đích thực và đau đớn của “nhóm
luật rừng” trong rừng luật này.
Xét về bản
chất, các trung tâm này đều hoạt động theo dự án và có báo cáo với các nhà tài
trợ. Đầu tiên các trung tâm phải xây dựng các đề xuất, rồi thực hiện theo đề xuất
và có những kết quả đầu ra cụ thể.
Các nhà
tài trợ sẽ phê duyệt đề xuất, giám sát việc thực hiện, thẩm định kết quả, đánh
giá tác động của dự án và tiến hành kiểm toán lần cuối. Đối với trung tâm
Change của bà Hoàng Thị Hồng, các bản kiểm toán do KPMG là một trong BIG 4 của
thế giới thực hiện và được công khai trên website.
Thế nhưng
một giọt nước sạch không thể làm cho lọ mực trở thành trong; người tham gia
giao thông không thể lái thẳng trên một đoạn đường cong. Tất cả sáu người
“Giao-Lợi-Dương-Bách-Khanh-Hồng” đều bị bắt và cáo buộc trốn thuế theo điều 200
của Bộ luật Hình sự 2015 một cách tức tưởi, hầu hết họ phải thừa nhận mặc dù nó
xuất phát từ một động cơ chính trị rất rõ ràng.
Động
cơ chính trị rõ ràng
Khi doanh
nghiệp hoạt động thì cán bộ thuế biết rất rõ tình trạng của doanh nghiệp. Nếu
có dấu hiệu trốn thuế, cán bộ thuế sẽ nhắc nhở và “đe doạ” tiến hành thanh tra
thuế. Sau khi thanh tra xác định được số thuế bị sai lệch hoặc cần thu thêm thì
thanh tra thuế sẽ đưa ra kiến nghị trong kết luận thanh tra.
Hầu hết là
kiến nghị truy thu thuế, xử phạt hành chính theo Nghị định số 125/2020/NĐ-CP, cực
chẳng đã thì thanh tra mới chuyển qua điều tra hình sự.
Theo Luật
tổ chức cơ quan điều tra hình sự thì về cơ bản, cơ quan cảnh sát điều tra sẽ phụ
trách điều tra chứ không phải là cơ quan an ninh. Thế nhưng tất cả các cá nhân
kể trên đều bị cơ quan an ninh điều tra. Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất về động
cơ chính trị đứng sau.
Thông thường,
những người phạm tội trốn thuế không phải bị bắt và tạm giam trước khi xét xử.
Nếu một vụ trốn thuế đơn thuần sẽ được tại ngoại, tạo điều kiện khắc phục, và
sau khi đã có án mới phải đi thi hành, thậm chí còn được hoãn thi hành án để
sau đó “trả án” khi phù hợp, thế nhưng tất cả những người ở trên hoàn toàn bất
ngờ về việc bị bắt.
Nếu như được
yêu cầu nộp lại thuế hoặc chịu phạt hành chính về những hành vi vi phạm về thuế,
thì các đương sự đã lựa chọn việc nộp lại thuế và chấp nhận chịu phạt hành
chính.
Chính quyền
đã sử dụng chiêu trò kinh điển nhưng cũng đầy thời sự là trốn thuế. Đây là đòn
thù nguy hiểm vì đánh vào lòng tự trọng và chính hầu bao của người bị bắt. Nếu
mang tiếng tội trốn thuế thì rất khó nói lên lòng yêu nước và tội trốn thuế,
luôn có một hình phạt phụ là bị phạt tiền, bị tịch thu “một phần hoặc
toàn bộ tài sản”.
Điều 76 Bộ
luật hình sự 2015 còn quy định trách
nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại, nghĩa là công ty, trung tâm có thể
bị phạt tiền, đình chỉ có thời hạn hoặc vĩnh viễn phải đóng cửa.
Khoác cho
tội trốn thuế là cách hiệu quả nhất để chôn vùi những nhà hoạt động trong lao
tù hòng dập tắt ngọn lửa khát vọng yêu thương bùng cháy trong tâm hồn họ và
đang lan nhanh ra cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ. Chế độ toàn trị rất giỏi
trong việc nhận diện những người có ảnh hưởng tới giới trẻ, và yếu đuối khi
luôn luôn sợ bất cứ ai có khả năng thách thức quyền lực chính trị của mình.
Cú
tát vào cam kết của Phạm Minh Chính
Ngày
1/11/2021, tại COP26, Thủ tướng Phạm Minh Chính cam kết giảm phát thải ròng bằng
không (NetZero) vào năm 2050;
Ngày
14/12/2022 tại Hội nghị cấp cao EU-ASEAN tại Bỉ, ông Chính đã ký “Đối tác chuyển
đổi năng lượng công bằng (JETP) với lãnh đạo khối G7, Đan Mạch và Na Uy.
Theo đó,
trong giai đoạn đầu JETP sẽ huy động 15,5 tỷ USD từ các nguồn tài chính công và
tư trong vòng 3-5 năm để hỗ trợ quá trình chuyển đổi xanh của Việt Nam. Để thực
hiện mục tiêu này, sự tham gia của người dân, của các tổ chức NGO là không thể
thiếu.
Đùng một
cái, bắt và bắt… toàn những người tốt đang hoạt động rất hiệu quả cho chương
trình chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. Đó là những cú tát liên tục vào
những cam kết rất “kêu” của lãnh đạo chính trị.
Việc bắt
giữ cho thấy cam kết của các nhà chính trị về việc chuyển đổi năng lượng công bằng
và bền vững đã trở nên hoàn toàn vô nghĩa. Hoa Kỳ, Liên Hiệp Quốc và Tổ chức
Theo dõi nhân quyền đều lên tiếng khuyến cáo và quan ngại sâu sắc.
Việt bắt
giữ đã gây sốc lớn đối với các tổ chức quốc tế đang ngày đêm phối hợp cùng xã hội
dân sự Việt Nam để bảo vệ bầu không khí của đất nước. Các tổ chức đang tài trợ
như Wildaid, USAID, Oxfarm, Tổng lãnh sự quán Úc, Tổng lãnh sự quán Canada…
đang vô cùng thất vọng khi không chỉ các đối tác bị truy lùng và bắt giữ mà
còn kết
luận 70 dự án của quốc tế là đều có sai phạm. Chính các NGO quốc tế cũng
đang như cá nằm trên thớt.
Khi nhà nước
coi các nhà hoạt động xã hội là kẻ thù và tìm cách đàn áp và bắt bớ là đang
đóng lại cánh cửa trong các vấn đề của đất nước. Hệ luỵ là vô cùng lớn lao mà
chỉ có những kẻ phản động thật sự hoặc tranh giành đấu đá quyền lợi mới đưa ra
những quyết định kéo lùi sự phát triển của đất nước như vậy.
Cảm
nghĩ dành cho những người hùng
Khi còn
trong lao tù, nhiều đêm tôi suy tư “tại sao mình lại lên tiếng về tệ nạn xã hội?”
nhưng rồi nhận ra rằng tiếng nói nó đã có ở đó, tự ngàn đời trong lương tâm con
người, từ sâu thẳm, nó đã và đang cất lên trước khi biết nói, mà lý trí không
thể cản được.
Những nhà
hoạt động cộng đồng này thực sự là những người có khát vọng. Lương tâm họ thôi
thúc về một đất nước “sạch về môi trường”. Sau đó, họ nhận ra rằng không thể có
một môi trường sạch mà phải bắt đầu bằng “một chính quyền sạch”. Đó là lúc tiếng
nói lương tâm cất lên thành âm thanh của đời sống, chuyển tải thành hành động,
lan toả đến cộng đồng.
Tôi thực sự
ấn tượng với những điều mà các nhà hoạt động này đã làm được trong việc thay đổi
nhận thức của cộng đồng. Các trung tâm đã đi đầu trong phong trào hành động dân
sự cho một Việt nam phát triển tốt đẹp và bền vững hơn. Họ cam kết “Dấn thân”
& “Hợp sức”, để trở thành “một
nhân tố của sự thay đổi vì một Việt Nam xanh và sạch”.
Chiến dịch
“No, thanks” của Hoàng Thị Minh Hồng vào năm 2020 kêu gọi không sử dụng đồ nhựa
một lần đã có hơn 50 nghệ sĩ và người nổi tiếng tham gia. GreenID của chị Nguỵ
Thị Khanh, đã giúp đỡ được cho hơn 20,000 người dân được tiếp cận với năng lượng
sạch, nước sạch.
Việc hình sự hoá để bắt giữ và kết án
các giám đốc trẻ có ảnh hưởng tới cộng đồng là nằm trong kế hoạch tiêu diệt một
xã hội dân sự đang lên. Mục tiêu của chính quyền là để cách ly họ ra khỏi xã hội,
không cho họ tham gia vào quá trình phát triển thương hiệu cá nhân bằng những
việc làm tốt đẹp.
Giao-Lợi-Dương-Bách-Khanh-Hồng
đều là những người dám thực hiện các chương trình có tác động đến chính sách
phát triển và đã có những kết quả vô cùng ấn tượng, có khả năng truyền cảm hứng
mạnh mẽ đến giới trẻ và nhưng người luôn mong muốn thay đổi cho một Việt Nam tốt
đẹp hơn, bền vững hơn.
Chính
vì vậy họ trở thành những nạn nhân đầu tiên. Nếu tiếp tục im lặng, nạn nhân tiếp
theo là tất cả chúng ta và con cháu chúng ta, những người đang chia sẻ một
không gian sống và một tương lai chung.
No comments:
Post a Comment