Binh
biến Prigozhin làm dấy lên câu hỏi nhức nhối: Liệu Putin có thể mất quyền lực?
Cù
Tuấn biên dịch
Tóm tắt: Những người
Nga có quan hệ với Điện Kremlin bày tỏ sự nhẹ nhõm khi cuộc binh biến của thủ
lĩnh quân đánh thuê đã không châm ngòi cho một cuộc nội chiến. Nhưng họ đều đồng
ý rằng Vladimir Putin đã tỏ ra yếu đuối, và sự yếu đuối này có thể tồn tại lâu
dài.
Tổng thống Vladimir V.
Putin từ lâu đã tự phong mình là người bảo đảm cho sự ổn định của Nga và là người
bảo vệ không khoan nhượng cho địa vị nhà nước của quốc gia này.
Cuối tuần này, sự ổn định
của Nga đã lung lay, và ông Putin cũng vậy. Sau khi đưa ra một tuyên bố ngắn gọn
vào sáng thứ Bảy, ông đã biến mất khỏi tầm mắt trong cuộc thách thức kịch tính
nhất đối với chính quyền của ông trong 23 năm cầm quyền.
Khi vắng mặt, Putin đã
khiến người Nga sửng sốt tự hỏi làm thế nào mà trong một ngày thứ Bảy, thủ lĩnh
của một nhóm bán quân sự, Yevgeny V. Prigozhin, lại có thể tổ chức một cuộc
binh biến vũ trang có nguy cơ lan tới tận Matxcơva. Và nó đặt ra những câu hỏi
khó chịu về tương lai của tổng thống Nga: Thất bại của ông trong việc ngăn chặn
cuộc nổi dậy này có ý nghĩa gì đối với an ninh của công chúng Nga — và quyền lực
lâu dài của ông?
Những người Nga có quan hệ
với Điện Kremlin đã bày tỏ sự nhẹ nhõm vào ngày Chủ nhật rằng cuộc nổi dậy của
ông Prigozhin đã không châm ngòi cho một cuộc nội chiến. Nhưng đồng thời, họ
cũng đồng ý rằng ông Putin đã tỏ ra yếu đuối và sự yếu đuối này có thể tồn tại
lâu dài.
Konstantin Remchukov, một
biên tập viên báo chí ở Matxcơva có quan hệ với Điện Kremlin, cho biết trong một
cuộc phỏng vấn qua điện thoại rằng điều từng dường như không thể tưởng tượng được
giờ đã có thể xảy ra: rằng những người thân cận với ông Putin có thể tìm cách
thuyết phục ông không tái tranh cử trong cuộc bầu cử tổng thống Nga mùa xuân sắp
tới. Ông nói, với các sự kiện hôm thứ Bảy, ông Putin chắc chắn đã đánh mất vị
thế là người bảo đảm cho sự giàu có và an ninh của giới thượng lưu Nga.
Remchukov nói: Ý tưởng rằng
“Putin nắm quyền và mang lại sự ổn định cũng như đảm bảo an ninh – đã thất bại
thảm hại vào ngày 24. Nếu một tháng trước tôi chắc chắn rằng Putin sẽ ra tranh
cử vô điều kiện vì đó là quyền của ông ấy, thì giờ đây tôi thấy rằng giới tinh
hoa Nga không còn cảm thấy an toàn vô điều kiện nữa”.
“Ổn định” là điệp khúc của
Điện Kremlin trong bối cảnh cuộc trưng cầu dân ý năm 2020 đã dọn đường cho ông
Putin giữ chức Tổng thống thêm hai nhiệm kỳ nữa, cho đến năm 2036. Và chính sự
an toàn của nhà nước Nga mà ông Putin mô tả là động cơ chỉ đạo của ông trong việc
xâm lược Ukraine.
Ngay cả trong cuộc chiến
kéo dài 16 tháng ở Ukraine, Điện Kremlin vẫn tập trung vào sự ổn định ở trong
nước. Ông Putin đã phản đối những lời kêu gọi cứng rắn tuyên bố thiết quân luật
hoặc đóng cửa biên giới Nga. Đối với giới thượng lưu, sự nhức nhối của các biện
pháp trừng phạt của phương Tây đã được bù đắp bằng các cơ hội kinh doanh mới của
nền kinh tế thời chiến của Nga và thị trường nội địa đột nhiên không còn sự cạnh
tranh từ nhiều doanh nghiệp phương Tây.
Nhưng thách thức của ông
Prigozhin đối với chính quyền của Điện Kremlin vào cuối tuần này đã đảo ngược
tính toán đó. Thủ lĩnh của nhóm bán quân sự Wagner Prigozhin đã cho lực lượng của
mình chiếm giữ một trụ sở quân sự của Nga ở phía nam, sau đó đưa một đội quân về
phía bắc tới Matxcơva, thề sẽ tiến vào thủ đô. Cuộc khủng hoảng đã được xoa dịu
vào cuối ngày thứ Bảy, khi ông Prigozhin đồng ý rút lực lượng của mình trong một
thỏa thuận cho phép ông và quân đội của mình tránh bị truy tố.
Mối đe dọa ngay lập tức
đã được ngăn chặn. Nhưng trong quá trình này, ông Putin đã đánh mất nhiều, nhất
là danh tiếng của ông trong việc mang lại sự ổn định: Việc ông Prigozhin và các
binh sĩ Wagner không bị trừng phạt đã phá hoại danh tiếng của ông Putin với tư
cách là một nhà lãnh đạo kiên quyết, không bao giờ dung thứ cho sự bất trung.
Ấn tượng đó càng được củng
cố bởi các báo cáo từ các blogger quân sự Nga rằng quân lính của Prigozhin đã bắn
hạ máy bay chiến đấu của Nga. Ông Putin cũng gọi ông Prigozhin là kẻ phản bội
sau khi thủ lĩnh Wagner phát động cuộc nổi dậy của mình - và sau khi thủ lĩnh
lính đánh thuê đặt câu hỏi về lý do chính đáng của ông Putin cho cuộc chiến ở
Ukraine. Những vi phạm đó dường như tan biến với thỏa thuận chấm dứt cuộc khủng
hoảng.
Các chuyên gia cho rằng
điều này khiến ông Putin có vẻ đã kiểm soát nhà nước Nga kém hơn so với trước
đây. Và các đối thủ nước ngoài đã nhanh chóng nắm bắt chủ đề đó.
Ngoại trưởng Mỹ Antony J.
Blinken hôm Chủ nhật cho biết cuộc nổi loạn của ông Prigozhin đã làm lộ ra những
rạn nứt trong việc nắm giữ quyền lực của ông Putin. “Đó là một thách thức trực
tiếp đối với quyền lực của Putin,” ông Blinken nói trên chương trình “Face the
Nation” của CBS.
Một trong những khía cạnh khó hiểu hơn của cuộc khủng hoảng là tại sao
ông Putin lại để cho cuộc xung đột công khai của ông Prigozhin với Bộ Quốc
phòng Nga leo thang trong nhiều tháng mà không giải quyết nó. Ông Prigozhin đã
thẳng thắn công kích và coi thường giới lãnh đạo quân đội Nga.
Hai người thân cận với Điện
Kremlin, phát biểu với điều kiện giấu tên để thảo luận về các vấn đề chính trị
nhạy cảm, đã mô tả cuộc khủng hoảng này trước hết là sản phẩm của một hệ thống
quản trị rối loạn, và sắp dẫn đến hỗn loạn - được diễn tả một cách sinh động
trong từ bardak của Nga.
Họ cho biết, các quyết định
về cách xử lý cuộc nổi dậy của ông Prigozhin đã được đưa ra vào ngày thứ Bảy,
sau nhiều tháng mà Tổng thống Nga và những người thân cận của ông tiếp tục cố gắng
vượt qua khó khăn hơn là tìm cách đối phó với vị thủ lĩnh lính đánh thuê tối
ngày chửi bới.
“Đây là một vấn đề bị bỏ
quên đã lâu,” Konstantin Zatulin, một thành viên cấp cao của Quốc hội trong đảng
Nước Nga Thống nhất của ông Putin, cho biết trong một cuộc phỏng vấn. Theo
Zatulin, rủi ro do ông Prigozhin gây ra “đã không được chẩn đoán kịp thời - có
thể với hy vọng rằng nó sẽ tự tan biến.”
Ông Zatulin lập luận rằng
ông Putin cuối cùng đã mang lại sự ổn định, bởi vì ông đã đồng ý với một thỏa
thuận chấm dứt cuộc nổi dậy và ngăn chặn một trận chiến gay cấn bên ngoài
Matxcơva. Nhưng ông Zatulin thừa nhận rằng cuộc khủng hoảng khiến ai cũng bị mất
mặt — nó “không tăng thêm quyền lực cho bất kỳ ai”.
“Đây là bằng chứng cho thấy
có vấn đề,” ông Zatulin nói. “Và trong một thời điểm đang có chiến tranh mà lại
cho công chúng thấy các vấn đề một cách công khai - điều đó tất nhiên là có hại.”
Đối với bản thân ông
Putin, cuộc binh biến có thể châm ngòi cho một “cuộc khủng hoảng hiện sinh”,
Sergei Markov, nhà phân tích chính trị và cựu cố vấn Điện Kremlin, nhận định.
Ông Markov nói: “Điều mà
ông Putin luôn tự hào là sự vững chắc của nhà nước Nga và sự ổn định chính trị.
Công chúng Nga thích ông ấy vì những điều đó. Và hóa ra là nó không tồn tại.”
Ông Remchukov, một biên tập
viên báo chí, cho biết những lo lắng do cuộc nổi dậy của ông Prigozhin gây ra
có thể được cảm nhận theo nhiều cách lớn và nhỏ ở thủ đô nước Nga. Ông nói rằng
ông biết những người Nga nổi tiếng đã trốn khỏi Matxcơva vào ngày diễn ra cuộc
nổi dậy. Về phần mình, ông Remchukov cho biết ông đã ở lại Matxcơva, nhưng ông
đã quyết định không lái chiếc Mercedes hoặc Bentley của mình ra ngoài vào thứ Bảy
vì sợ rằng quân của ông Prigozhin có thể tịch thu nó nếu họ thực sự tiến đến
thành phố này.
Chắc chắn, có những cách
mà hệ thống chính trị/kinh tế của ông Putin đã chứng tỏ khả năng tự phục hồi
đáng kể. Các biện pháp trừng phạt đã không làm suy giảm nền kinh tế hoặc khiến
các ông trùm kinh doanh hàng đầu của Nga quay lưng lại với Điện Kremlin. Một bộ
máy tuyên truyền tinh vi và sự đàn áp khốc liệt hầu như đã làm câm bặt những bất
mãn của công chúng về cuộc chiến, bất chấp thiệt hại to lớn về người.
Theo lý luận đó, một số
chuyên gia cho rằng sẽ còn quá sớm để dự đoán sự sụp đổ của hệ thống.
Hanna Notte, một cộng tác
viên cấp cao không thường trú tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của
Mỹ, cho biết: “Những gì chúng ta thấy ngày hôm qua, với tư cách là những nhà
quan sát phương Tây, là khá rối loạn và kịch tính. Nhưng trong một hệ thống như
vậy thì những rối loạn cỡ đó có thể tồn tại rất lâu.”
Ảnh: https://www.facebook.com/photo/?fbid=6601269369911687&set=a.124320747606614
Tổng thống Nga Putin phát biểu trên truyền hình Nga vào sáng thứ bảy 24/6
(nguồn: Sputnik).
.
.
Nguồn:
https://www.nytimes.com/.../russia-war-putin-wagner...
NYTIMES.COM
Revolt Raises Searing
Question: Could Putin Lose Power?
Revolt Raises Searing Question: Could Putin Lose Power?
No comments:
Post a Comment