Về
chuyến đi Mỹ của Phạm Minh Chính
Hiếu
Chân/Người Việt
April 22, 2022
https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/ve-chuyen-di-my-cua-pham-minh-chinh/
Ông Phạm Minh Chính, thủ tướng Cộng Sản Việt
Nam (CSVN), sẽ đến Washington dự hội nghị thượng đỉnh Mỹ-ASEAN (Hiệp Hội Các Quốc
Gia Đông Nam Á) vào ngày 12 và 13 Tháng Năm sắp tới. Đây sẽ là một chuyến đi
khó khăn, và có thể là tủi nhục, của ông Chính sau những diễn biến gần đây cho
thấy Hà Nội đang đi theo sự dẫn dắt của Nga và Trung Quốc, ra mặt đối lập với
Hoa Kỳ trên bàn cờ chính trị thế giới.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2022/04/A1-Pham-Minh-Chinh-sap-di-My-1068x712.jpg
Ông Phạm Minh Chính,
thủ tướng Việt Nam, tiếp bà Kamala Harris, phó tổng thống Mỹ, vào sáng 25 Tháng
Tám, 2021. (Hình minh họa: Manan Vatsyayana/Pool/AFP via Getty Images)
Truyền thông của đảng CSVN lập lờ khi đưa tin
ông Chính sẽ đi thăm Hoa Kỳ và dự hội nghị thượng đỉnh Mỹ-ASEAN. Thực tế, ông
Chính chỉ đến Washington để dự hội nghị, cùng với một số nguyên thủ quốc gia của
các nước Đông Nam Á trong ASEAN được tổ chức nhân kỷ niệm 45 năm ngày thiết lập
quan hệ Mỹ-ASEAN; ông ta không có chuyến viếng thăm Hoa Kỳ theo nghĩa “quốc
khách” của chính phủ Mỹ được tiếp đón trọng thể tại Tòa Bạch Ốc. Một số nhà
lãnh đạo ASEAN không được mời tới dự hội nghị lần này như tổng thống sắp mãn
nhiệm của Philippines, ông Rodrigo Duterte, hay Tướng Min Aung Hlaing, cầm đầu
tập đoàn quân phiệt cầm quyền ở Miến Điện sau cuộc đảo chính Tháng Hai năm
ngoái.
Dù vậy, tại hội nghị, chắc chắn ông Chính sẽ gặp
gỡ trực tiếp các lãnh đạo cao cấp nhất của Hoa Kỳ như Tổng Thống Joe Biden, Phó
Tổng Thống Kamala Harris và Ngoại Trưởng Antony Blinken. Ông Chính sẽ giải
thích thế nào với các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ về lập trường của Việt Nam đối với cuộc
xung đột Nga-Ukraine đang diễn ra và những hành động khó hiểu gần đây của Hà Nội
như ủng hộ Nga, gần gũi Trung Quốc và siết chặt thêm nữa việc kiểm duyệt mạng
xã hội ở trong nước?
Việt Nam khác với
ASEAN
Cuộc chiến Ukraine là phép thử thái độ của các
quốc gia trong quan hệ với các cường quốc, đặc biệt là với Hoa Kỳ. Nga mang
quân đi xâm lược nước láng giềng, Mỹ và các nước phương Tây giúp Ukraine giữ nước.
Dù muốn dù không các nước còn lại trên thế giới đều phải chọn một thái độ, hoặc
đứng về phía Nga hoặc chống lại cuộc xâm lược của Nga theo lựa chọn của thế giới
văn minh.
Trong khối ASEAN, thái độ của Việt Nam trái hẳn
với các nước thành viên khác. Hồi đầu Tháng Ba, khi Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc
(UNGA) bỏ phiếu lên án cuộc xâm lược, đòi Nga phải rút ngay lập tức quân đội khỏi
Ukraine, Việt Nam – cùng với Lào – bỏ phiếu trắng trong khi tám thành viên còn
lại của ASEAN bỏ phiếu thuận trong số 141 nước phản đối Nga. Sau đó khi UNGA bỏ
phiếu về đề nghị của Hoa Kỳ loại Nga ra khỏi Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc
(UNHRC), Việt Nam cùng với Lào bỏ phiếu chống. Những lá phiếu của Việt Nam rập
khuôn hoàn toàn theo Trung Quốc, cho thấy Hà Nội đã tự vứt bỏ cái mặt nạ “trung
lập” để đứng về phía Nga và Trung Quốc, chống Hoa Kỳ và luật pháp quốc tế.
Không dừng lại ở đó, Việt Nam sẽ tham gia tập
trận cùng với quân đội Nga trong thời gian tới. Khi bị chất vấn về thông tin Việt
Nam tham gia luyện tập quân sự chung với Nga giữa lúc quân đội Nga đang bị cả
thế giới lên án vì cuộc xâm lược và những hành vi “tội phạm chiến tranh” tàn bạo
chống lại thường dân Ukraine, bà Lê Thị Thu Hằng, phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao
Việt Nam, nói hôm 21 Tháng Tư rằng cuộc tập trận quân sự với Nga là nhằm “tăng
cường hợp tác, hữu nghị vì hòa bình,” theo báo Tuổi Trẻ. Người nghe không tài
nào hiểu được “hòa bình” nghĩa là gì trong nhận thức của nhà cầm quyền.
Vụ bỏ phiếu theo đuôi Nga tại Liên Hiệp Quốc
gây bất ngờ và thất vọng nhưng với vụ tập trận chung với quân Nga thì Hà Nội dường
như đã đi quá đà trong khi vẫn luôn miệng nói rằng Việt Nam mong muốn tăng cường
hợp tác với Hoa Kỳ.
Những lựa chọn tai
hại
Nhiều nhà bình luận cho rằng, lập trường thân
Nga của đảng CSVN không phải là bất thường hoặc khó hiểu vì Việt Nam chịu ơn
sâu nghĩa nặng của Moscow từ thời mồ mả Liên Xô cũ. Hơn thế nữa, hiện Nga là “đối
tác chiến lược toàn diện” hàng đầu của Việt Nam, có vai trò thiết yếu trong việc
cung cấp vũ khí giúp hiện đại hóa quân đội và liên doanh với tập đoàn dầu khí của
nhà nước Cộng Sản khai thác dầu mỏ ngoài khơi Việt Nam.
Nhưng chính trường quốc tế luôn biến động và
không mối quan hệ đồng minh nào là nhất thành bất biến; các nhà lãnh đạo quốc
gia phải nắm được xu thế chuyển biến của thế giới để đề ra những sự lựa chọn có
lợi nhất cho quốc gia dân tộc. Trước yêu cầu thích nghi với xu hướng thời đại, việc Hà Nội lựa chọn
đứng về phía Nga – về phía thế lực xâm lược, phía độc tài chuyên chế và bành
trướng – không chỉ đi ngược lại nguyện vọng của đa số dân Việt mà còn gây
thiệt hại khủng khiếp cho con đường phát triển của đất nước.
Sau khi Việt Nam bỏ phiếu chống đề nghị của
Hoa Kỳ loại bỏ Nga khỏi UNHRC hôm 7 Tháng Tư – cuộc bỏ phiếu được Hoa Kỳ gọi là
“sự kiện lịch sử” – Washington đã không giấu được nỗi thất vọng. Vài ngày sau,
ngày 12 Tháng Tư, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ công bố phúc trình thường niên về tình
hình nhân quyền trên thế giới, trong đó lần đầu tiên Mỹ phê phán Việt Nam hạn
chế quyền tự do chính trị của người dân. “Công dân [Việt Nam] không thể lựa chọn
chính phủ của mình thông qua các cuộc bầu cử tự do và công bằng, được tiến hành
bằng hình thức bỏ phiếu kín, nhằm bảo đảm quyền tự do biểu đạt và ý chí của người
dân,” phúc trình viết và được coi như một tín hiệu về sự bất bình của
Washington đối với Hà Nội trong vấn đề Ukraine.
Có thể Việt Nam bị
Mỹ trừng phạt?
Bây giờ khi Việt Nam quyết định tập trận chung
với quân đội Nga thì nỗi thất vọng và bất bình của Hoa Kỳ có thể chuyển thành
hành động trừng phạt. Trên trang Asia Times, nhà báo David Hutt, người am hiểu
tình hình chính trị Việt Nam, nhận định: “Việt Nam có thể sớm bị Hoa Kỳ cấm vận
do tiếp tục có quan hệ quân sự với Nga vào lúc phương Tây tìm kiếm những điểm
áp lực thứ cấp mới để trừng phạt Moscow vì cuộc xâm lăng Ukraine.” Ông Hutt cho
rằng, Việt Nam hoàn toàn có thể bị Hoa Kỳ trừng phạt theo Đạo Luật Chống Đối Thủ
Của Mỹ (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act – CAATSA) được
Quốc Hội Mỹ thông qua vào năm 2017. Luật CAATSA cho phép chính phủ Mỹ trừng phạt
kinh tế những quốc gia nào mua sắm vũ khí của Nga. Việt Nam – với hơn 80% vũ
khí và thiết bị quốc phòng được mua từ Nga trong vài chục năm nay – hoàn toàn
có thể bị trừng phạt theo luật CAATSA, nhưng thực tế, Hoa Kỳ chưa áp dụng luật
này với Việt Nam và một số quốc gia mà Washington muốn lôi kéo vào quỹ đạo ảnh
hưởng của mình như Ấn Độ và Indonesia.
Các chính khách bồ câu của Mỹ không muốn việc
thi hành luật CAATSA ảnh hưởng xấu đến các nỗ lực ngoại giao để xây dựng mạng
lưới đồng minh của Mỹ ở Châu Á-Thái Bình Dương nhằm kiềm chế sự bành trướng của
Trung Quốc. Cho đến nay, có vẻ như Washington làm lơ cho Hà Nội mua sắm vũ khí
Moscow một phần vì không muốn gây áp lực chưa cần thiết lên một quốc gia mà Mỹ
muốn vận động “đứng về phía đúng đắn của lịch sử.” Mỹ tin rằng, với mối xung đột
thường xuyên với Trung Quốc, Việt Nam có thể là một đồng minh tốt, một đối tác
tốt của Mỹ.
Nhưng cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine và lập
trường theo Nga của Việt Nam có thể làm thay đổi tình thế. Ngoài luật CAATSA,
Hoa Kỳ vẫn còn rất nhiều cách để trừng phạt Việt Nam nếu muốn. Nền kinh tế Việt
Nam phụ thuộc nặng nề vào thị trường Mỹ với số xuất siêu lên tới $81 tỷ (đồng
thời nhập siêu từ Trung Quốc $54 tỷ) trong năm 2021 nên chỉ cần Mỹ đóng cửa một
số mặt hàng xuất cảng của Việt Nam, cấm vận một số công ty và ngân hàng Việt
Nam thì hậu quả sẽ rất trầm trọng.
Việt Nam lạc loài
giữa một ASEAN đang thay đổi
Trở lại chuyến đi đến Washington của ông Phạm
Minh Chính. Giả như chuyến đi diễn ra trước khi bùng nổ chiến sự Ukraine, trước
khi Hà Nội có những sự lựa chọn hết sức tai hại như vừa kể trên thì ông Chính
còn có chuyện để “khoe” với các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ và vận động cho một mối
quan hệ “có chiều sâu, hiệu quả và bền vững” như mong muốn của cả hai phía, bất
chấp những “thành tích bất hảo” của CSVN về nhân quyền, về đàn áp tôn giáo và
ngôn luận. Nhưng bây giờ trận tuyến đã rạch ròi, chính nghĩa và phi nghĩa đều
rõ và Hà Nội đã dứt khoát chọn đứng về phía sai lầm của lịch sử thì ông Chính sẽ
rất khó khăn.
Công bằng mà nói, tất cả các nước ASEAN luôn sợ
phải “chọn phe” trong cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc. Họ dựa vào sự bảo vệ
an ninh của Hoa Kỳ trong một trật tự thế giới dựa trên luật lệ, nhưng kiếm tiền
nhờ quan hệ kinh tế ngày càng mật thiết với thị trường Trung Quốc. Vì thế “đu
dây,” “đi hàng hai” là đường lối ngoại giao phổ biến của các nước Đông Nam Á,
không riêng gì Việt Nam. Nhưng khi Nga xâm lược Ukraine, nhiều nước đã rục rịch
thay đổi, chỉ trừ Việt Nam và Lào.
Singapore – nước phát triển nhất, thu nhập của
người dân cao nhất ASEAN – đã nhanh chóng lên án hành động chiến tranh của Nga
và tham gia các biện pháp trừng phạt kinh tế Nga do Hoa Kỳ và Châu Âu đề xướng.
Cambodia – nước vẫn được xem là chư hầu của Trung Quốc – thậm chí cũng bỏ phiếu
ủng hộ Ukraine, lên án Nga trong nghị quyết quan trọng ở UNGA ngày 2 Tháng Ba,
một lựa chọn được cho là khôn khéo và thức thời của nhà độc tài Hun Sen.
Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-ASEAN được coi là cơ hội
để chính phủ Biden quan hệ song phương với ASEAN, thúc đẩy tầm nhìn của Hoa Kỳ
về một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương “tự do và rộng mở” và kiềm chế ảnh hưởng của
Trung Quốc trong khu vực. Đây cũng là cơ hội để các nước ASEAN củng cố lại quan
hệ song phương với Hoa Kỳ sau mấy năm khá nhợt nhạt dưới thời Tổng Thống Donald
Trump.
Cơ hội đó hình như không có chỗ cho ông Phạm
Minh Chính! (Hiếu Chân) [q
No comments:
Post a Comment