Trung
Quốc: Từ “Diệt Chim Sẻ” tới “zero-Covid”
13 tháng 4, 2022
https://saigonnhonews.com/thoi-su/the-gioi/trung-quoc-tu-diet-chim-se-toi-zero-covid/
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/04/GettyImages-1239864360.jpg
Trung Quốc vẫn tiếp
tục dựa vào biện pháp xét nghiệm toàn bộ dân chúng, cách ly và phong tỏa để chống
dịch Covid-19, trong cái gọi là chính sách “zero-Covid”. Ảnh chụp một điểm xét
nghiệm làm việc suốt đêm ngày tại Thượng Hải hôm 9 tháng Tư 2022. Ảnh
Costfoto/Future Publishing via Getty Images
Chính sách của nhà cầm quyền Bắc Kinh hiện nay
không chấp nhận một trường hợp nhiễm Covid nào (Zero-Covid) làm nhà báo Li Yuan
(Lý Nguyên) của New
York Times liên tưởng tới chiến dịch “Diệt Chim Sẻ” dưới thời Mao Trạch
Đông cứ như lịch sử được lặp lại và cho thấy chế độ chuyên chế gây tai hại cho
nhân dân như thế nào. “Ở Trung Quốc người ta sợ chính sách chống
coronavirus quyết liệt đã biến thành một chiến dịch chính trị kiểu Mao với những
tác động hết sức tai hại,” nhà báo Lý viết.
Rất lâu trước khi có chính sách “zero Covid”,
Trung Quốc đã có chính sách “Diệt Chim Sẻ”. Lãnh tụ Trung Quốc Mao Trạch Đông
tuyên bố chim sẻ là loại phá hoại mùa màng. Mùa xuân năm 1958, chính phủ Trung
Quốc huy động toàn dân tiêu diệt chim sẻ. Khắp nơi, người ta đập xoong nồi, đốt
pháo và phất cờ ngăn không cho chim đậu xuống đất, khiến chim sẻ chết vì kiệt sức.
Theo một ước tính, trong vòng vài tháng, gần hai tỷ con chim sẻ đã bị giết trên
toàn Trung Quốc. Việc chim sẻ gần như tuyệt chủng dẫn đến dịch côn trùng phá hoại
mùa màng và góp phần gây ra nạn đói lớn, khiến hàng chục triệu người Trung Quốc
chết đói trong ba năm sau đó.
Chính sách “zero Covid” của Trung Quốc hiện
nay đã trở thành một chiến dịch chính trị kiểu Mao dựa trên ý chí của một người,
của nhà lãnh đạo đất nước Tập Cận Bình – và cũng như chiến dịch “Diệt Chim Sẻ”,
nó có thể gây tổn thương cho tất cả mọi người.
Giống như Mao và các phụ tá của ông ta đã phớt
lờ sự phản đối chính sách diệt chim sẻ của họ từ các nhà khoa học, Bắc Kinh hiện
nay cũng phớt lờ lời khuyên của các chuyên gia rằng Trung Quốc nên từ bỏ chiến
lược “zero Covid” tốn kém và học cách chung sống với coronavirus, đặc biệt là
khi virus đã tiến hóa thành một biến thể có khả năng lây nhiễm cao hơn nhưng nhẹ
hơn, ít gây tử vong.
Thay vì vậy, Bắc Kinh cương quyết tuân theo một
kịch bản từ năm 2020, chống dịch bằng cách xét nghiệm hàng loạt, cách ly để kiểm
dịch và phong tỏa để ngăn chặn sự lây lan. Cách làm này đã khiến cuộc sống của
hàng trăm triệu người bị đảo lộn, hàng chục nghìn người bị giam các trại cách
ly tạm thời và nhiều bệnh nhân không nhiễm Covid bị tước đi việc điều trị y tế.
“Họ không chống đại dịch. Họ đang tạo ra thảm họa,” Ye Qing (Diệp Thanh), một học giả luật được biết đến với bút danh
Xiao Han (Tiểu Hàn) viết trong một bài báo đã bị xóa nhanh chóng.
Ông Tập kiên trì đi theo chiến lược này vì ông
muốn có một nhiệm kỳ thứ ba tại một đại hội quan trọng của Đảng Cộng sản vào cuối
năm nay. Ông ta muốn sử dụng thành công của Trung Quốc trong việc ngăn chặn
Covid-19 để chứng minh rằng mô hình quản trị từ trên xuống của nước này vượt trội
hơn các nền dân chủ tự do.
***
“Đại dịch này đã bị chính trị hóa”, bà Zhu Weiping (Châu Vệ Bình), một quan chức trong bộ máy kiểm
soát dịch bệnh của Thượng Hải, nói với một người đang phàn nàn về cách chống dịch
của thành phố. Trong một cuộc trò chuyện điện thoại được ghi âm lại, quan chức
này cho biết bà đã khuyến cáo chính quyền hãy để những người không có hoặc có
triệu chứng nhẹ được cách ly tại nhà và hãy tập trung đẩy mạnh việc tiêm chủng.
Nhưng không ai nghe cả, bà nói. “Bạn phát điên vì chuyện này à? Các tổ
chức chuyên nghiệp như chúng tôi cũng đang phát điên đây,” bà Châu
nói. Đoạn ghi âm đã được chia sẻ rộng rãi trên mạng trước khi nó bị kiểm duyệt
xóa bỏ.
Theo ước tính của các nhà kinh tế tại ngân
hàng đầu tư Nomura, do biến thể Omicron lan rộng, đến thứ Hai vừa qua đã
có khoảng 373 triệu người tại 45 thành phố của Trung Quốc bị phong tỏa toàn bộ
hoặc một phần. Những thành phố này chiếm 26% dân số và 40% sản lượng kinh tế
của Trung Quốc. Họ cảnh báo nguy cơ suy thoái đang gia tăng khi chính quyền các
địa phương cạnh tranh với nhau để đưa ra các biện pháp ngăn chặn virus quyết liệt
nhất.
Chính phủ Bắc Kinh đang thúc giục chính quyền
các địa phương phải tạo được sự cân bằng giữa kiểm soát đại dịch và sản xuất
kinh tế; nhưng tất cả mọi người trong hệ thống quan liêu đều biết đặt ưu tiên
vào đâu.
Tại thành phố Jixi (Kê Tây) ở tỉnh Hắc Long Giang
cực bắc Trung Quốc, 18 quan chức bao gồm lãnh đạo thị trấn, người đứng đầu cơ
quan công lực cũng như giám đốc một bệnh viện và nhà tang lễ, gần đây đã bị kỷ
luật hoặc khiển trách vì lơ là trách nhiệm trong việc kiểm soát đại dịch. Tại
Thượng Hải, thành phố lớn nhất và giàu có nhất Trung Quốc, ít nhất tám quan chức
cấp trung đã bị cách chức hoặc đình chỉ chức vụ sau khi thành phố thực hiện kém
hiệu quả các vụ phong tỏa, gây ra hỗn loạn và tình trạng thiếu lương thực trầm
trọng.
***
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/04/GettyImages-1390287348.jpg
Tình nguyện viên
phân chia rau củ để tiếp tế cho một khu dân cư bị phong tỏa ở Thượng Hải hôm 7
tháng Tư, 2022. Ảnh Yang Jianzheng/VCG via Getty Images
Sau khi thành phố 25 triệu cư dân này bị đóng
cửa, các dịch vụ giao hàng bị ngừng vào đầu tháng Tư, nhiều người đã gặp khó
khăn trong việc tìm nguồn thực phẩm, bất kể tình trạng kinh tế xã hội của họ
như thế nào.
Trong vài ngày qua, chủ đề nóng của các nhóm
WeChat – giống như Twitter của Trung Quốc – là liệu khoai tây mọc mầm có ăn được
không; phương thức hàng đổi hàng được ưa chuộng, chẳng hạn như đổi quả bắp cải
lấy chai nước tương. Coca-Cola trở thành hàng hiếm, thành “ngoại tệ mạnh”!
Ngay cả tầng lớp có tiền cũng phải đối mặt với
tình trạng thiếu lương thực. Wang Lixiong (Vương Lập Hùng) – tác giả của cuốn
tiểu thuyết về ngày tận thế “China Tidal Wave” (Sóng triều Trung Quốc) dự
báo một nạn đói lớn do hậu quả của mùa đông hạt nhân – tin rằng những cuộc khủng
hoảng do con người gây ra như ở Thượng Hải là điều không thể tránh khỏi dưới chế
độ chuyên chế của Trung Quốc. Trong một cuộc phỏng vấn, ông cho biết trong những
năm gần đây, rủi ro ngày càng gia tăng khi Bắc Kinh kiểm soát gần như mọi khía
cạnh của xã hội dân sự.
Sau khi chuyển đến căn hộ bỏ trống của một người
bạn ở Thượng Hải vào mùa đông năm ngoái, ông Wang đã tích trữ gạo, mì, đồ hộp
và rượu whisky để duy trì cuộc sống trong vài tháng trong trường hợp xảy ra khủng
hoảng. Nhưng nhiều cư dân trong khu chung cư sang trọng, có những căn hộ trị
giá hơn $3 triệu, đã không chuẩn bị khi vụ phong tỏa bắt đầu. Ông thấy những
người hàng xóm của mình, những người mà vài hôm trước còn xúng xính trong những
bộ áo quần hàng hiệu, đã phải mạo hiểm mò vào khu vườn tươi tốt của khu nhà để
đào măng về ăn.
Cơn ác mộng tồi tệ nhất của nhiều người dân
Thượng Hải là xét nghiệm dương tính và bị đưa vào cơ sở cách ly kiểm dịch tập
trung. Tình trạng của một số cơ sở tồi tệ đến mức trên mạng xã hội chúng được gọi
là “trại tị nạn” và “trại tập trung”. Nhiều người chia sẻ cho nhau danh sách
các vật dụng cần mang theo như mang theo nút bịt tai và mặt nạ che mắt vì các
trại cách ly thường là nơi rất ồn ào như trung tâm hội nghị; đèn chiếu sáng cả
ngày lẫn đêm; phải mang nhiều đồ lót dùng một lần vì không có chỗ tắm; và mang
theo một lượng lớn giấy vệ sinh. Một số trại kiểm dịch được chuẩn bị kém đến mức
mọi người phải tranh giành thức ăn, nước uống và chỗ ngủ.
Nhiều bài miêu tả tình trạng tuyệt vọng ở Thượng
Hải đã khiến người dân ở các khu vực khác của Trung Quốc lao vào cơn sốt tích
trữ hàng hóa vào cuối tuần trước. Ở Bắc Kinh, các siêu thị đông nghẹt người và
một số ứng dụng bán hàng tạp hóa đã hết hàng.
***
Ngày càng nhiều người đặt câu hỏi liệu chiến
lược “zero Covid” hà khắc và tốn kém như vậy có cần thiết hay không. Hôm thứ
Ba, cơ quan y tế Thượng Hải báo cáo hơn 200,000 trường hợp nhiễm virus kể từ
ngày 1 tháng Ba, chín trường hợp nghiêm trọng và không có trường hợp tử vong.
Báo cáo không đề cập đến tình trạng lây nhiễm hàng loạt và tử vong tại các bệnh
viện chăm sóc người cao tuổi.
Bây giờ, ngay cả những người ủng hộ chính sách
“zero Covid” cũng tỏ ra nghi ngờ. Khi Thượng Hải thực hiện xét nghiệm Covid
trên toàn thành phố vào ngày 4 tháng Tư, Lang Xianping (Lang Hiến Bình), một
nhà kinh tế, đã viết trên mạng Weibo – giống như Facebook – rằng biện pháp đó
chứng tỏ “sức mạnh của Trung Quốc”. Nhưng hôm thứ Hai 11 tháng Tư, ông ta cho
biết mẹ ông đã qua đời sau khi các lệnh phong tỏa chống Covid khiến việc điều
trị bệnh thận của bà bị trì hoãn. “Tôi hy vọng những thảm kịch như thế
này sẽ không xảy ra nữa,” ông viết.
Chính sách “zero Covid” vẫn nhận được sự ủng hộ
mạnh mẽ của công chúng. Nhiều người trên mạng xã hội cho rằng Thượng Hải không
đủ nghiêm ngặt trong việc phong tỏa và kiểm dịch. Một nhà đầu tư mạo hiểm viết
trên WeChat rằng ông ta sẽ không bỏ tiền vào những người khởi nghiệp nào không ủng
hộ chính sách.
Không có gì đáng ngạc nhiên cả. Do người Trung
Quốc bị hạn chế tiếp cận thông tin và không có công cụ để buộc các cơ quan thẩm
quyền phải chịu trách nhiệm, đại đa số người Trung Quốc thường ủng hộ bất cứ điều
gì mà chính phủ quyết định.
Trong hai năm qua, họ đã theo sự dẫn dắt của Bắc
Kinh và tấn công những người chỉ trích chính sách chống đại dịch của nước này.
Họ tập hợp xung quanh chính phủ Bắc Kinh, nơi ngày càng áp dụng cơ chế đàn áp
xã hội đã thực hiện ở Tân Cương đối với phần còn lại của đất nước dưới danh
nghĩa kiểm soát đại dịch. Bây giờ, nhiều người trong số họ đang phải gánh chịu
hậu quả, nhưng trái với Vũ Hán hồi đầu dịch, đã không còn nhà báo công dân hoặc
các nhóm tình nguyện lớn để giúp họ.
“Khi sự đàn áp chưa chạm vào họ, hầu hết người Trung
Quốc đều phớt lờ chúng. Chúng tôi tin rằng đó chỉ là hy sinh lợi ích của thiểu
số để có lợi cho tập thể,” Lawrence Li, một nhà tư vấn
kinh doanh ở Thượng Hải, cho biết trong một cuộc phỏng vấn.
Giống như nhiều người, ông nói những gì đang
diễn ra ở Thượng Hải giống với chiến dịch diệt chim sẻ. “Lịch sử cứ lặp
đi lặp lại mãi,” ông nói.
----------
Đọc thêm:
Trung
Quốc: Phong tỏa Thượng Hải để chống COVID-19
Biến
thể Delta làm phá sản chiến lược Covid của Trung Quốc
No comments:
Post a Comment