‘Liên
minh’ Việt – Nga – Trung, một trái khoáy bi thảm của nền ngoại giao nước nhà
21/04/2022
https://gdb.voanews.com/04f30000-0aff-0242-18b7-08da22fdf9da_w650_r1_s.jpg
Hai
lãnh đạo Nga - Trung Quốc.
“Tôi đã
phải suy nghĩ rất lâu và thấu đáo sau khi đọc bản ghi nhớ về cuộc điện đàm này.
Bởi vì kịch bản tương tự như Ukraine chỉ có thể xảy ra trong trường hợp Trung
Quốc quyết định can thiệp vào Việt Nam..."
Việt
Nam – bỏ phiếu chống lại nghị quyết do Mỹ khởi xướng nhằm trục xuất Nga ra khỏi
Hội đồng Nhân quyền LHQ – có thể sẽ tiến hành cuộc tập trận quân sự chung với
Nga tới đây, với tên gọi “Liên minh Lục địa – 2022”? Hãng thông tấn Nga Sputnik
News dẫn lại thông báo của Quân khu phía Đông hôm 19/4 như vậy. Trước đó không
lâu, ngày 14/4, Ngoại trưởng Vương Nghị “thề thốt” với Hà Nội, rằng Trung
Quốc sẽ “không để
chuyện như Ukraine” xảy ra. Từ những diến tiến ấy, nếu manh nha “liên minh”
tay ba Việt – Nga – Trung, thì đấy có phải là một trái khoáy bi thảm của ngoại
giao nước nhà?
*
Nga và Việt Nam tập trận chung?
Đề nghị tập
trận chung Nga – Việt Nam rõ ràng là một quyết định bất hợp lý, gây ngạc nhiên
cho giới quan sát từ khắp mọi nơi. Trong khi chiến sự đang diễn ra đẫm máu và
ác liệt tại Ukraine, Nga và Việt Nam lại lên kế hoạch cho một cuộc diễn tập
quân sự, theo thông tin từ truyền thông Nhà nước Nga hôm 19/4. Các nhà phân
tích cho rằng đây là một bước đi không thích hợp và có thể gây ra “những cái
nhướn mày” trong khu vực cũng như trên quốc tế. Thông tin về cuộc tập trận được
đưa ra đúng vào lúc thế giới đang phẫn nộ trước cuộc xâm lược của Nga vào
Ukraine và con số dân thường thiệt mạng do cuộc chiến đang không ngừng tăng lên
từng ngày. Nó cũng
trùng hợp với thời điểm mà Mỹ đang chuẩn bị cho Thượng đỉnh Mỹ – ASEAN (bao gồm
cả Việt Nam) từ ngày 12 đến 13 tháng Năm tới.
Trang tin
RIA Novosti của Nhà nước Nga cho biết, cuộc gặp ban đầu để chuẩn bị cho cuộc diễn
tập đã được tổ chức dưới hình thức trực tuyến giữa lãnh đạo quân đội Việt Nam
và Quân khu miền Đông của Nga. Việt Nam và Nga “đã đồng ý về chủ đề cho cuộc tập
trận sắp tới, ngày giờ và địa điểm xác định” và đã “thảo luận các vấn đề về hỗ
trợ hậu cần, y tế, các chương trình văn hoá và thể thao”, trang RIA Novosti
loan tin nhưng không cho biết thêm các chi tiết cụ thể khác. Cuộc họp trực tuyến
còn cho biết, mục đích của cuộc diễn tập nhằm nâng cao kỹ năng thực hành của
cán bộ chỉ huy và tham mưu trong việc tổ chức hoạt động huấn luyện chiến đấu và
quản lý đơn vị trong môi trường chiến thuật phức tạp, cũng như hoàn thiện các
giải pháp phi tiêu chuẩn khi thực hiện nhiệm vụ. Cho đến tối ngày 20/4/2022,
các tờ báo Nhà nước Việt Nam vẫn chưa có bất kỳ thông tin nào về sự kiện này.
Tuy nhiên, các bên đã đề xuất, sẽ
gọi tên cuộc diễn tập tới đây là “Kontinentalnyi Soyuz – 2022” (Liên
minh Lục địa – 2022).
Giáo sư Carl Thayer thuộc trường Đại học New South Wales ở Australia, một
chuyên gia về Việt Nam, nói với truyền thông quốc tế: “Đây là một quyết định không hợp lý từ phía
Việt Nam. Hoa Kỳ đang chuẩn bị cho Thượng đỉnh với lãnh đạo khối các nước
ASEAN vào tháng Năm. Liệu lãnh đạo Việt Nam có thể nhìn vào mắt Tổng thống
Biden không, trong khi Hoa Kỳ đã có lập trường rõ ràng về cuộc chiến ở Ukraine
và cuộc xâm lăng của Nga?”… “Đây không phải là cách làm việc với các cường quốc
trên thế giới”, Giáo sư Carl Thayer bình luận. Việt Nam đã bỏ phiếu chống
lại nghị quyết do Mỹ chủ xướng loại Nga khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc.
Trước đó, Hà Nội đã hai lần bỏ phiếu trắng trong các nghị quyết lên án Nga xâm
lược Ukraine tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. Dư luận hoàn toàn có thể đặt câu
hỏi: Khi nào thì Việt Nam vượt giới hạn “kiên nhẫn chiến lược” của
Hoa Kỳ?
Chi tiết về
cuộc tập trận giữa Nga và Việt Nam hiện vẫn chưa được Hà Nội công bố công khai
và một số nhà quan sát đang bày tỏ nghi ngờ rằng nó có thể diễn ra trong bối cảnh
hiện nay. Nếu hoạt động quân sự chung do Nga tiết lộ được thực thi thì điều này
sẽ gửi một thông điệp sai lạc về ý định của Việt Nam là muốn hội nhập với
phương Tây và nâng cao vị thế trong cộng đồng quốc tế. Đặc biệt, giai đoạn hơn
một thập kỷ qua đã chứng kiến những phát triển đáng kể trong quan hệ giữa Mỹ và
Việt Nam vốn cùng có chung quan ngại về những hành động lấn lướt của Trung Quốc
ở Biển Đông. Một nhà phân tích ở Việt Nam không muốn nêu danh tính cho biết,
phía Nga từng công bố các cuộc tập trận tương tự trong các năm 2015 và
2017, nhưng
rồi đều không thực hiện được.
Việt Nam và Trung Quốc tuần tra chung
Trong khi
đó, với CHND Trung Hoa, Truyền thông Nhà nước từ Hà Nội vừa loan tin cho biết,
đợt tuần tra chung đầu tiên trong năm 2022 tại Vịnh Bắc Bộ giữa Cảnh sát Biển
hai nước Việt Nam và Trung Quốc bắt đầu từ ngày 19/4 và kéo dài đến ngày 21/4.
Từ ngày 17/4 Biên đội tàu Cảnh sát Biển 8004 và 8003 thuộc Hải đoàn 11, Bộ Tư Lệnh
Vùng Cảnh sát Biển 1 của Việt Nam xuất phát từ Hải Phòng để thực hiện công tác
vừa nêu. Đợt tuần tra lần này được biết trải dài trên phạm vi 13 điểm, từ Đông
Bắc Đảo Cồn Cỏ 48 hải lý đến Đông Nam Đảo Trần 14 hải lý trên đường phân định Vịnh
Bắc bộ. Kể từ sau ngày 30/6/2020 khi Hiệp định Hợp tác Nghề cá trong vùng biển
Vịnh Bắc bộ giữa VN và TQ hết hiệu lực, Cảnh sát Biển hai nước vẫn tổ chức những
đợt tuần tra chung thường niên. Các đợt tuần tra này nhằm góp phần thực thi luật
pháp quốc tế, các quy định trong Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển (UNCLOS)
năm 1982, cũng như Hiệp định ký ngày 25/12/2000 giữa Việt Nam và Trung Quốc về Phân
định Vịnh Bắc bộ, lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của hai nước.
Ngoài các
lực lượng vũ trang, các Cơ quan Đối ngoại của ĐCS Việt Nam và ĐCS Trung Quốc
cũng vừa gặp trực tuyến. Sáng 19/4, ông Lê Hoài Trung, Trưởng Ban Đối ngoại
Trung ương ĐCSVN đã hội đàm trực tuyến với ông Tống Đào, Trưởng Ban Liên lạc Đối
ngoại Trung ương ĐCSTQ. Cuộc hội đàm trực tuyến giữa hai Ban Đối ngoại Trung
ương đã tập trung nhắc lại các hoạt động hợp tác qua kênh đảng giữa hai nước
đóng vai trò định hướng quan trọng cho mối
quan hệ tổng thể giữa hai Đảng và hai Nhà nước.
Đối Ngoại Đảng/Nhà nước phối hợp
Ông Lê
Hoài Trung, được dẫn lời rằng, trong thời gian qua hai Ban Đối ngoại đã phối hợp
chặt chẽ và tham mưu kịp thời cho Trung ương đảng ở mỗi nước, đặc biệt là hai đồng
chí Tổng bí thư, để định hướng cho quan hệ song phương. Những vấn đề được Việt
Nam nêu tại cuộc hội đàm lần này là tình trạng ách tắc hàng hóa tại khu vực
biên giới, việc công nhận hộ chiếu vắc-xin COVID-19, yêu cầu tuân thủ ba văn kiện
pháp lý về quản lý biên giới trên bộ giữa hai nước, duy trì hòa bình, ổn định
và xử lý thỏa đáng vấn đề trên biển; phối hợp với các nước ASEAN trong việc thực
thi Tuyên bố Ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC) và thúc đẩy xây dựng Bộ Quy
tắc Ứng xử của các bên tại Biển Đông (COC). Dịp này, các bên đã ký các văn kiện: Kế
hoạch Hợp tác giữa hai đảng giai đoạn 2021 – 2025 và Kế hoạch Hợp tác Đào tạo
Cán bộ giữa hai đảng cùng giai đoạn.
Tuy nhiên,
giới phân tích quốc tế đặt dấu hỏi lớn về cuộc điện đàm giữa hai Ngoại trưởng
Việt Nam và Trung Quốc trước đó, hôm 14/4. Trung Quốc có ý định gì khi ông
Vương Nghị tuyên bố sẽ “không để chuyện như Ukraine” xảy ra? Trong cuộc đối thoại
với người đồng cấp phía Việt Nam, có thể hiểu, Ngoại trưởng Vương Nghị đã đem
tình hình ở Ukraine ra để phác hoạ về hậu quả, nếu mối quan hệ Trung – Việt
không được xử lý khéo léo. Vương Nghị cũng nêu đích danh Hoa Kỳ trong cuộc điện
đàm và cáo buộc Mỹ đang “xúi giục căng thẳng và đối đầu” ở khu vực. Ngay sau
khi nhắc nhở về tình hình Ukraine và sự can thiệp của Hoa Kỳ ở khu vực Ấn Độ –
Thái Bình Dương, Vương Nghị cũng nhấn
mạnh sự tương đồng về thể chế chính trị giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Trao đổi với
đài RFA, Giáo sư Carlyle Thayer – chuyên gia trong lĩnh vực an ninh ở khu vực
Châu Á-Thái Bình Dương – đã lý giải việc Ngoại trưởng Trung Quốc đem chuyện
Ukraine ra để đe doạ người đồng cấp Việt Nam: “Tôi đã phải suy nghĩ rất lâu và
thấu đáo sau khi đọc bản ghi nhớ về cuộc điện đàm này. Bởi vì kịch bản tương tự
như Ukraine chỉ có thể xảy ra trong trường hợp Trung Quốc quyết định can thiệp
vào Việt Nam. Cách Trung Quốc xoáy vào đề tài Ukraine có hàm ý, trường hợp Việt
Nam ngả về phía Mỹ và làm tổn hại tới những lợi ích cốt lõi của Trung Quốc, thì
Trung Quốc sẽ có quyền đáp trả như cách mà Nga làm với Ukraine. Đây là lý giải
duy nhất tôi có thể nghĩ ra được”. Giới quan sát cho rằng bản thân lãnh đạo Việt
Nam cũng thấu triệt điều này. Lời của Vương Nghị, vì vậy, vừa
mang tính nhắc nhở nhưng cũng có hàm ý đe doạ.
*
Trong điện
đàm với Ngoại trưởng Bùi Thanh Sơn, ông Vương Nghị viện dẫn đến thể chế xã hội
chủ nghĩa của hai nước. Giáo sư Carlyle Thayer phân tích: “Trung Quốc vận dụng
cách nói cũ theo luận điệu mới. Đây là giọng điệu họ vẫn sử dụng mỗi khi họ cảm
thấy lo sợ, hoặc bồn chồn về việc Việt Nam cải thiện quan hệ với Hoa Kỳ. Một lần
nữa, Trung Quốc cố tạo ảnh hưởng lên các phe nhóm ở Việt Nam, không chỉ một mà
là nhiều phe, đặc biệt là những kẻ hưởng lợi từ thể chế độc đảng rằng, nếu duy
trì quan hệ với Trung Quốc, thì thể chế hiện tại sẽ được đảm bảo, còn nếu ngả về
phía Mỹ, thì chế độ sẽ gặp bất ổn, vì người Việt Nam có thể bị hấp dẫn bởi các
giá trị nhân quyền và dân chủ”. Vậy Đảng/Nhà nước Việt Nam làm thể nào xây dựng được liên minh với các
đối tác “đồng sàng dị mộng”? Một liên minh trái khoáy như vậy, không chỉ phá vỡ
các nguyên lý của nền ngoại giao hội nhập, mà còn chia rẽ sâu sắc mối liên hệ
giữa chính quyền và người dân. “Ý đảng lòng dân” nếu bị chia tách như vậy thì
đó mới là hệ luỵ thực sự bi thảm đối với chế độ.
No comments:
Post a Comment