Khai
phóng và sức khỏe tinh thần con người
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=368556461818046&id=100059910855657
Sau thông tin về cái chết thương tâm của em học
sinh lớp 10 tại Hà Nội, tối qua một người bạn tôi đã tỏ ra lo lắng và căng thẳng
cực độ. Bạn ấy sợ, vì cũng có con đang trong độ tuổi đi học.
Nỗi lo của bạn là sợ con rơi vào mâu thuẫn, bị
khủng hoảng giá trị khi mà sách vở nhà trường nói một đằng nhưng thực tế xã hội
thì một nẻo, chúng gần như trái ngược nhau. Lâu nay, bạn vẫn hướng cho con đến
sự thật, đến các giá trị phổ quát của loài người như sự thật, bình đẳng, tự do,
cá nhân, tình thần khai phóng… Bạn hoang mang bởi, sợ rằng bản thân sẽ đẩy con
vào chỗ bế tắc khi nó không thể giải quyết được sự mâu thuẫn giữa những gì người
ta nói và bắt nó nghe theo ở trường học với những giá trị mà cá nhân nó đang
hình thành và tin tưởng.
Trong nỗi lo lắng của bạn mà chính tôi cũng từng
rơi vào, tôi hiểu lòng cha mẹ - nó chính đáng và cần được đồng cảm, và tôi cũng
biết bạn đang dao động, có cả ân hận nữa. Rằng, chẳng thà không cho con biết, để
nó yên ổn mà sống một cuộc đời, còn hơn là đẩy nó vào tấn bi kịch của sự giằng
co khốn khổ. Hình ảnh em học sinh nhảy lầu ám ảnh bạn.
Tôi đã nói với bạn rằng chính việc không biết
gì cả ngoài những điểm số, thành tích, xếp loại ở trường mới giết chết những đứa
trẻ, “giết chết” theo nghĩa rộng. Sự hiểu biết tỉ lệ thuận với dũng khí của con
người, người càng có sở học rộng lớn sẽ càng bình tâm trước những biến cố của
cuộc sống. Một người biết theo đuổi các giá trị lớn và chân chính, thì điểm số
đối với họ chỉ là chuyện vặt vãnh. Họ không bận tâm và chúng cũng không thể tác
động vào họ đến mức gây ra một vụ tự tử. Những mâu thuẫn trong đời sống cá
nhân, những hơn thua tị hiềm ích kỷ hẹp hòi danh lợi v.v.. cũng vì thế mà nhỏ lại,
chìm xuống, tan đi. Đó chính là con đường rộng nhất, sáng nhất để bồi bổ và
nâng cao sức khỏe tinh thần cho mỗi người và cho cả một cộng đồng.
Việc bịt mắt con cái và bịt mắt nhau, giam nhốt
con người trong sự tối tăm của những thứ vặt vãnh vô bổ và coi đó là giá trị,
chính điều ấy mới giết chết họ. Khi mà thế giới đã bị thu hẹp lại chỉ trong những
bữa ăn, những con số, xe cộ và áo quần; thì cũng có thể chỉ vì những thứ ấy mà
họ chọn cái chết.
Khai phóng. Nếu muốn con cái mạnh mẽ, có một
tinh thần cường tráng thì không gì bằng khai phóng cho chúng. Con đường khai
dân trí để dẫn đến dân khí là con đường sáng suốt và gần như tất yếu; không thể
làm ngược lại.
Sự ngu muội bao giờ cũng dẫn tới sợ hãi, chán
chường, bi quán nếu không háo danh và mù quáng theo đuổi những thứ phù phiếm.
Tôi nói với bạn tôi rằng, tôi chấp nhận để con
tôi “học dốt” ở trường, thậm chí lưu ban và bỏ học; nhưng tôi sẽ không bao giờ
chấp nhận nói dối nó. Giấu giếm, bưng bít sự thật để hòng mưu toan bình yên thì
đó chỉ là cái bình yên giả tạo. Và luôn luôn có nguy cơ đẩy con người ta vào bi
kịch.
Chúng ta cần một xã hội cường tráng. Sự cường
tráng cần được khơi dậy và nuôi lớn bằng sự thật và giá trị chân chính. Chừng
nào còn mưu toan sự bình yên bằng cách nhắm mắt bịt tai, chừng ấy chúng ta sẽ
còn phải sống trong và sống với một cộng đồng èo uột, yếu đối, bênh tật và hỗn
loạn.
Không phải chỉ cha mẹ, mà xã hội, chính cái xã
hội mang trọng bệnh của chúng ta, căn bệnh dối trá và bưng bít, đã ám lên người
tất cả, từ già tới trẻ, từ trưởng thành tới trẻ em, gần như hiếm ai không trở
nên ốm yếu và đầy bệnh tật trong tinh thần.
Cuối cùng, tôi không nói rằng cái chết của em
học sinh ở Hà Nội là vì những lý do như tôi vừa nêu, mà ở đây tôi chỉ đang cố gắng
giải quyết cái nan đề trong nhận thức cho bạn tôi (và cho tôi) mà thôi, xin
không hiểu lầm. Vì tôi cho rằng điều này quan trọng hơn tất cả.
Thái Hạo
.
No comments:
Post a Comment