Ukraina :
Quân đội Nga thể hiện uy lực « thực sự » sau 15 năm cải cách
Minh Anh - RFI
Đăng
ngày: 05/03/2022 - 12:23
Ngày
24/02/2022, 100 ngàn binh sĩ cùng 1.000 chiến xa và 4.000 xe tăng được lệnh
tấn công ồ ạt Ukraina. Với một đội quân hùng hậu và được trang bị hiện đại, tổng
thống Nga cho Mỹ và phương Tây thấy rằng quân đội Nga đã "lột xác",
không còn là một đạo quân từ thời Xô Viết trang bị yếu kém. Việc chọn đánh
Ukraina vào thời điểm này không phải là một sự ngẫu nhiên : Nga vừa hoàn tất
các mục tiêu trong kế hoạch 15 năm hiện đại hóa quân đội vào cuối năm 2021.
Xe
pháo tự hành của quân đội Nga khai hỏa trong cuộc tập trận gần Orenburg ở
Urals, Nga, ngày 16/12/2021. Ảnh do bộ Quốc Phòng Nga cung cấp. AP
Ngày
25/07/2021, trong bài diễn văn trước quân đội, tổng thống Nga Vladmir Putin khẳng
định : « Chúng ta giờ có thể xác định được bất kỳ mục tiêu nào của
kẻ thù : Ở dưới nước, trên bộ hay trên không và có thể giáng cho chúng một
đòn chí tử nếu cần thiết ».
Nhìn những
hình ảnh ấn tượng về những đoàn xe tăng cực kỳ tối tân được trang bị hỏa lực hiện
đại nối dài hàng chục km, những chiếc hỏa tiễn có độ chính xác cao nhắm trúng
các mục tiêu quân sự của Ukraina, nhà nghiên cứu về Quốc phòng và An ninh Nga,
Isabelle Facon, Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược (FRS), trước hết nhận định với Le
Parisien1 :
« Đây
là một quân đội vừa vượt qua một chặng đường dài, bởi vì có đến 15 năm thiếu đầu
tư quan trọng cho các lực lượng vũ trang của Nga (…) Dẫu sao thì đây cũng là một
quân đội được huấn luyện nhiều hơn, cho thấy quân đội Nga có khả năng tiến hành
các chiến dịch quân sự đã được xác định trước như ở Syria. Một quân đội có khả
năng thực dụng và nhất là có thể triển khai dần dần một lực lượng lớn ở biên giới
với Ukraina từ tháng 11/2021. Đây cũng là một quân đội thường xuyên có các bài
tập trận chung với nhiều đối tác nước ngoài. Vì vậy, đây là một quân đội có khả
năng thật sự làm được điều gì đó. »
« Muôn trùng hiểm họa »
Sự « lột
xác » này bắt nguồn từ cách cảm nhận các mối đe dọa an ninh từ giới
lãnh đạo quân sự - chính trị ở Nga. Họ luôn cho rằng nước Nga bị bao vây bởi một
chuỗi các mối đe dọa « muôn hình vạn trạng » : Từ việc mở
rộng khối NATO sang phía lãnh thổ Nga, những bất ổn triền miên ở vùng « đại
phương Nam » (trải dài từ Kavkaz đến Trung Á) hay những cạnh tranh khốc
liệt giành nguồn tài nguyên khoáng sản tràn ngập trên lãnh thổ Nga…
Nhà phân
tích Igor Delanoë2, phó giám đốc Đài Quan Sát Pháp - Nga, lưu
ý, hiểm họa đa phương không chỉ mới có ở nước Nga của thế kỷ XXI : Các đời
Nga Hoàng rồi thời Liên Xô đều xem lãnh thổ của họ như là một vùng đất lọt thỏm,
dễ bị tấn công. Cảm nhận này dẫn đến việc duy trì một kiểu mặc cảm bị vây hãm.
Thế nên, đối
với Nga, sự bùng phát những xung đột cục bộ như cuộc chiến Thượng Karabagh, những
bất ổn ở các vùng sân sau như Belarus,… đối với Nga, đó chẳng khác gì như
là một minh chứng cho điều gọi là « săn mồi địa chính trị »,
mà một số nước láng giềng có thể đang tiến hành, gây hại cho các lợi ích của
Nga.
Lịch sử và
địa lý là những yếu tố có vị trí trung tâm trong việc xác định các mối đe dọa
và định hướng phát triển quân đội. Khi cảm nhận những lợi ích được cho là mang
tính sống còn, tập trung chủ yếu ở vùng không gian hậu Xô Viết, Nga đã nỗ lực định
dạng quân đội nhằm đáp trả các thách thức an ninh có thể nảy sinh tại một
vùng lãnh thổ lục địa bao la.
Quân đội
Nga đương đại từ cuối những năm 2000 đã được « mài giũa » để
có thể đối phó với nhiều kiểu xung đột, có thể bùng nổ tại một chiến trường rộng
lớn, đa dạng địa hình (từ núi non, sa mạc, đầm lầy, cho đến nơi băng giá…), với
nhiều loại hình kẻ thù tiềm tàng rất khác nhau như các nhóm khủng bố (vùng
Kavkaz, Trung Á), các lực lượng bán quân sự (Ukraina) hay các liên minh quân sự
chính quy hiện đại (NATO ở châu Âu).
Do vậy,
ngoài việc bảo vệ lãnh thổ liên bang, một trong những nhiệm vụ đầu tiên của
quân đội Nga hiện đại là ngăn chặn mọi mầm mống hình thành các lực lượng vũ
trang ở những vùng biên giáp giới với Nga do đối thủ kiểm soát.
Nga : Cường quốc quân sự « đơn độc »
Nói đến sức
mạnh quân đội, người ta không thể không nói đến yếu tố nhân lực. Chuyên gia về
chính sách quốc phòng và an ninh, Jean-Sylvestre Mongrenier3,
cộng tác viên Viện Thomas Moore lưu ý rằng « ở Nga, quân đội rất được
tôn vinh, và do đó, quân đội tất nhiên là trung tâm của sự sùng bái quyền lực
này ». Với gần một triệu binh sĩ, quân đội Nga xếp hàng thứ 5 trên thế
giới về quân số.
Và điều
làm nên nét đặc trưng cho quân đội Nga chính là lòng tận tụy với tổ quốc, được
hun đúc từ khi còn nhỏ. Chính trong tinh thần này, năm 2016, Vladimir Putin cho
ra đời trường quân bị thiếu niên « Yunarmyia », đến nay đã tiếp
nhận 835 ngàn trẻ 11-18 tuổi, theo như số liệu từ chính phủ Nga được Le Figaro
trích dẫn.
Nhưng Nga
cũng ý thức được rằng họ đơn độc về mặt chiến lược, không thuộc một liên minh
quân sự nào. Các đồng minh Belarus hay Armenia chỉ có một sức mạnh quân sự
tương đối. Do vậy, với giới lãnh đạo quân sự - chính trị Nga, chiến thuật
« ít tiêu hao lực lượng nhất » là một ưu tiên. Trong tầm nhìn
này, vũ khí răn đe hạt nhân và không hạt nhân chiếm một vị trí quan trọng.
Về điểm
này, nhà nghiên cứu Isabelle Facon nhắc lại cuộc chiến Gruzia là một bước
ngoặt quan trọng. Trong cuộc chiến 5 ngày này, tuy Nga đã huy động được 20 ngàn
quân trong vòng 48 giờ, nhưng đã làm lộ rõ đó là một quân đội được trang bị yếu
kém.
« Ngòi
nổ là năm 2008, tức là cuộc chiến tại Gruzia. Vào thời đó, ngay cả khi xét trên
quan điểm chiến lược, Nga đã thắng một cuộc chiến kéo dài năm ngày. Nhưng nhìn
từ quan điểm tác chiến, năng lực của quân đội Nga lại cho thấy không mấy gì
đáng tự hào cho lắm, nghĩa là người ta nhìn thấy đó là một đội quân vô tổ chức
có nhiều vấn đề nghiêm trọng về trang thiết bị. Có thể nói, cuộc chiến này là một
bước ngoặt ngay cả khi ông Putin muốn thực hiện điều này từ lâu.
Cuộc
chiến xảy ra cũng trùng hợp vào thời điểm quân đội Nga bắt đầu có nhiều nguồn
ngân sách lớn, bởi vì trong những năm 2003, 2008, giá dầu khí trên thị trường
thế giới tăng lên, làm tăng nguồn thu cho ngân quỹ nhà nước và cho phép tăng
các khoản chi cho quốc phòng. »
Syria : Phòng thí nghiệm vũ khí, địa bàn
huấn luyện chiến thuật Nga
Về mặt chi
tiêu cho quân sự, Nga đứng hàng thứ tư trên thế giới. Trong giai đoạn
2000-2019, ngân sách quốc phòng của Nga tăng 175%, để rồi giờ đạt mức gần 70 tỷ
đô la trong năm 2020, theo như số liệu của SIPRI. Đương nhiên, con số này chưa
thể sánh bằng Mỹ (766 tỷ đô la), nhưng quân đội Nga đã có những đầu tư quan trọng
đủ để gây khiếp hãi đối thủ.
Ngày
19/07/2021, tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo : « Rạng sáng
hôm nay, loạt bắn thử tên lửa siêu thanh Zircon đã được tiến hành. Đây là chiếc
tên lửa hiện đại nhất của chúng ta, có chức năng chống lại các mục tiêu trên biển
và trên bộ. Cuộc bắn thử đã hoàn toàn thành công, thật hoàn hảo. Đây là một sự
kiện lớn cho đất nước và là một bước quan trọng để tăng cường an ninh cho nước
Nga và năng lực phòng thủ của đất nước. »
Tính đến
cuối năm 2021, Nga đã hiện đại hóa được 81% lực lượng quân sự, 71,9% trang thiết
bị mới đã được đưa vào sử dụng tại các lực lượng chính quy, theo như các mục
tiêu đề ra. Ông Igor Delanoë nhấn mạnh thêm rằng, có hai thời điểm quan trọng
tác động mạnh đến tiến trình hiện đại hóa quân đội Nga : Sự đoạn tuyệt về
hợp tác kỹ thuật - quân sự giữa Nga với các doanh nghiệp phương Tây và Ukraina
sau cuộc khủng hoảng năm 2014, và chiến dịch quân sự Nga ở Syria năm 2015.
Sự kiện thứ
nhất buộc tổ hợp công nghiệp quốc phòng phải nội địa hóa sản xuất một số linh
kiện mà đến tận năm 2014 vẫn phải mua từ châu Âu và Ukraina. Còn việc thứ hai,
cuộc can thiệp quân sự vào Syria vào tháng 9/2015 cho phép Nga thử nghiệm trong
điều kiện tác chiến các loại vũ khí mới như bom áp nhiệt, drone, tên lửa chống
tăng, tên lửa địa đối không, chiến đấu cơ Sukhoi Su-57, hay các loại thiết bị
nhìn đêm… Tổng cộng có khoảng 320 loại vũ khí, thiết bị quân dụng đã được Nga
thử nghiệm thành công tại chiến trường Syria.
Không những
thế, Syria còn là chiến trường lý tưởng để Nga dàn binh tập trận chiến thuật bắn
đạn thật. Ngoài số lính đánh thuê Wagner được triển khai tại Syria, quân đội
Nga điều luân phiên 63 ngàn binh sĩ trong vòng 6 năm rưỡi qua mà lực lượng hàng
không vũ trụ được cho làm chiếm ưu thế. Số binh sĩ này đã có được một « lợi
thế đào tạo và kinh nghiệm quý giá, cho phép hoàn thiện năng lực quân đội Nga
trên bình diện quốc tế », theo như đánh giá của bà Anna
Borshchevskaya, thuộc Institute for Near East Policy, tại Washington, trong một
bài viết được La Croix trích dẫn4.
Nhưng
Syria còn là một chiếc tủ kính thương mại cho ngành công nghiệp vũ khí Nga mà
khối lượng đơn đặt hàng đã tăng vọt từ Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập cho đến Ả Rập Xê Út,
theo như quan sát của nhà nghiên cứu Isabelle Facon :
« Chiến
dịch tại Syria mà họ bắt đầu vào năm 2015 đối với Nga là một cơ hội để phô bày
các loại vũ khí mới mà Nga đang có hiện nay, nghĩa là các loại tên lửa nhiều
kích cỡ, chẳng hạn một loại tên lửa hành trình chiến lược mới. Tất cả những thứ
đã được đem ra không hẳn là có ích trên bình diện tác chiến, nhưng đó còn là một
dạng quảng cáo các sản phẩm mới cho ngành công nghiệp vũ khí của Nga. »
Giờ đây,
nhìn những gì được Nga đem ra áp dụng tại Ukraina, những người lính mũ trắng bảo
vệ thường dân tại Syria của Liên Hiệp Quốc chua xót chia sẻ trên mạng xã hội, được
La Croix dẫn lại : « Thật là đau lòng cho chúng tôi khi hay rằng
những loại vũ khí được thử nghiệm tại Syria kể từ giờ sẽ được sử dụng chống lại
thường dân Ukraina ».
****
Ghi chú :
1. Crise
en Ukraine : « Le budget de l’armée russe est très loin de
celui des Etats-Unis », Le Parisien ngày 30/1/2022.
2. Igor
Delanoë, « L’armée russe : la gardienne de la "forteresse
Russie" », Conflit ngày 17/01/2022.
3. « Que
vaut l'ARMÉE russe ? », Le Figaro ngày 03/08/2021.
4. « Guerre
en Ukraine : la Syrie, laboratoire stratégique de l’armée russe », La Croix, ngày 26/02/2022.
----------------------------------------
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
« Poseidon » :
Một « siêu vũ khí » hạt nhân đáng gờm của Nga !
Chuyên
gia quân sự Mỹ cảnh báo Nga có thể sử dụng « bom áp nhiệt » ở Ukraina
Putin
ra lệnh cho quân đội tiến vào các vùng lãnh thổ thân Nga của Ukraina
No comments:
Post a Comment