Trung Quốc và Mỹ đang so găng quyết liệt trong bão
covid-19. Tờ New York Times đay nghiến:
“Bỏ qua
nhu cầu hiển nhiên trong việc ứng phó với đại dịch ngay từ đầu, chính quyền
Trump đã gia tăng xuất khẩu các mặt hàng như khẩu trang y tế, máy thở cùng các
thiết bị thiết yếu khác tới Trung Quốc hơn là trù bị cho các nhân viên y tế của
mình. Cụ thể khi đại dịch chưa bùng lên ở Mỹ, trong tháng 1 và 2, xuất khẩu từ
Mỹ các mặt hàng máy thở và bơm oxy (oxynation) tăng 138%, khẩu trang y tế tăng
1315%, thiết bị bảo hộ tăng 493%, sản phẩm khử trùng tăng 225% (theo khảo sát của
Census Bureau). Nhiều người Mỹ đang phải đánh cược mạng sống vì sự thờ ơ, chậm
trễ, dối trá của chính quyền Trump“.
Giờ đây khi bão virus tràn ngập Mỹ, Tổng thống Trump
lại buộc phải sử dụng DPA (Defense Production Act – Đạo Luật Sản Xuất Quốc
Phòng – được áp dụng từ trước Chiến Tranh Hàn) để ép công ty sản xuất khẩu
trang y tế như 3M ở Minnnesota chấm dứt bán hàng ở các thị trường khác, kể cả
nơi đang đặt nhà máy – cụ thể như Trung Quốc – hy sinh trách nhiệm đã cam kết với
các khách hàng đăng ký trước đó để phục vụ cho nhu cầu chính quyền Trump.
Trước đó Peter Navarro, cố vấn của Tổng Thống Trump
về thương mại và sản xuất, tiết lộ trên đài Fox Business, Trung Quốc đã chiếm
quyền kiểm soát tất cả các nhà máy sản xuất khẩu trang do Mỹ quản lý tại đại lục
– cụ thể như đang ra sức quốc hữu hóa 3M.
Từ đầu tháng 3, WHO đã cảnh báo về sự phá hủy nguồn
cung PPE (thiết bị bảo hộ cá nhân) gây ra bởi gia tăng nhu cầu đột biến, thu
mua trong hoảng loạn, đầu cơ cùng sử dụng sai mục đích sẽ khiến rủi ro virus
càng gia tăng gấp bội. Ngành công nghiệp PPE ước tính phải gia tăng năng lực sản
xuất lên 40% để đáp ứng nhu cầu, phần nhiều trong đó là khẩu trang y tế.
GM trong vòng một tháng đã nâng đầu ra từ 19 triệu
lên tới 35 triệu khẩu trang – trong đó đặc biệt là N95 (với khả năng lọc 95% bụi
mịn – airborne particles). Nước
Mỹ đầu tháng 3 chỉ có 30 triệu khẩu trang N95, chiếm 1% nhu cầu ước tính tổng cộng
3,5 tỷ khi đại dịch bùng phát tối đa ở Mỹ. HHS (Bộ Phận Dịch Vụ Sức Khỏe
và Con Người của Mỹ) mong muốn đặt hàng khoảng 500 triệu N95 trong 18 tháng tới
cho SNS (Dự Trự Chiến Lược Quốc Gia).
Điều
thú vị là 3M là cái tên gắn liền với nhiều rắc rối trước đó: giá cổ phiểu suy giảm đáng kể từ khủng hoảng tài chính châu Á (tới tháng
3/2020 suy giảm 35% trong suốt 12 tháng), doanh thu âm năm kỳ nối liền trước Q4
2019, kiện cáo liên quan đến PFAS (một hóa chất nguy hại – dùng chế tạo bình chữa
cháy) cùng sự suy giảm hoạt động thị trường ở Trung Quốc do Covid-19, nơi chiếm
10% doanh thu bán hàng và lợi nhuận của 3M (theo khảo sát của William Blair).
Tuy nhiên, sự gia tăng nhu cầu của khẩu trang y tế tại
Mỹ và Trung Quốc lại có khả năng thúc đẩy doanh số cho 3M do dụng cụ bảo hộ chiếm
30% cơ cấu sản xuất: thị trường trước Covi-19 vào khoảng 100-150 triệu $/năm
(Gordon Haskett), hoặc theo ước tính của William Blair trong năm 2019 – khoảng
325 triệu $, năm 2020 sẽ tăng lên gấp đôi 600 triệu $ do ảnh hưởng virus. Giờ
đây, 3M phải bước vào cuộc chiến căng thẳng với cả chính quyền Trump và Tập đồng
thời dần phủ sóng mọi mặt báo – 3M cho rằng – việc ngăn cản xuất khẩu “khẩu
trang” (theo trách nhiệm đã ký kết trước đó với các đối tác) có thể dẫn đến “sự
trả thù kéo dài” (chiến tranh thương mại) khiến cho tổng cung cuối cùng đến Mỹ
suy giảm. Đây cũng là bài toán của Honeywell, cùng với 3M là hai gã khổng lồ Mỹ
đứng đầu thị trường khẩu trang ở Trung Quốc.
Bên
cạnh cuộc chiến khẩu trang, địa hạt “công nghệ” ăn theo Covid-19 cũng diễn ra
căng thẳng không kém. Eric Yuan sinh ra tại Sơn Đông, Trung Quốc trong một
gia đình tri thức – bố mẹ là kĩ sư khai thác mỏ. Anh theo học cử nhân toán ứng
dụng và thạc sĩ ngành khoa học máy tính tại Đại học Khoa học và Công nghệ Sơn
Đông. Sau khi tốt nghiệp Yuan đến Nhật làm việc và chuyển đến thung lũng
Silicon nhờ được truyền cảm hứng từ Bill-Gates qua bài chia sẻ về bong bóng
“dot-com” (theo Bloomberg).
Anh đến California gia nhập giới công nghệ vào năm
1997 sau 8 lần bị Mỹ từ chối visa khi đã 27 tuổi. Dòng chảy cơ hội đưa Yuan đến
làm việc với Cisco Systems, cụ thể là tại WebEx, một công ty công nghệ
“họp trực tuyến” mà Cisco thâu tóm năm 2007 nhưng rời bỏ vài năm sau đó (2011)
để sáng lập Zoom khi đề xuất cải tiến của mình bị cấp trên từ chối – một
bước ngoặt lớn trong cuộc đời, đặc biệt là trong cơn bão Covid-19.
Zoom gia nhập thị trường chứng khoán vào tháng
4/2019 với tín hiệu khả quan từ đầu (tăng 72% trong ngày đầu giao dịch) dù cạnh
tranh gay gắt với nhiều gã khổng lồ khác như Microsoft, Google và Cisco. Tuy
nhiên, giá trị của công ty từ đầu tháng 2 đến cuối tháng 3 năm 2020 mới tăng đột
ngột 67% trong khi chỉ số S&P500 lúc đó giảm 20%, số lượng tải ứng dụng
tăng vọt hàng chục lần biến Zoom thành ứng dụng số 1 trên iStore – trong khi đó
các đối thủ như Skype, WebEx lại lung lay, khách hàng tăng từ 10 triệu lên 200
triệu (bao gồm 90 ngàn trường học xuyên qua 20 quốc gia), còn giá trị bản thân
Yuan lại tăng đến 2 tỷ $. Tất
cả xuất phát từ nhu cầu làm việc tại nhà của hàng trăm triệu người trên khắp thế
giới trong quá trình cách ly xã hội diện rộng. Zoom gần đây đã kí được
thỏa thuận trị giá 1,3 triệu $ với chính quyền Mỹ cùng việc đưa các cuộc họp nội
các của Anh lên nền tảng này (như status được chia sẻ gần đây trên Twitter của
thủ tướng Anh Boris Johnson).
Tuy nhiên, gần đây các nhà nghiên cứu của Citizen Lab đã phanh phui nhiều vấn đề
trên nền tảng Zoom. Cụ thể, Zoom mã hóa các cuộc gọi bằng bộ khung tự
chế nhà làm (home-grown encruption scheme) với rất nhiều lỗ hổng trong tính
năng “phòng chờ” (waiting room). Dịch vụ của Zoom được Citizen Lab đánh giá không phù hợp cho việc bảo mật,
mà rất có thể đã ngầm trao cho chính phủ Trung Quốc chìa khóa giải mã các cuộc
gọi từ Zoom. Gần đây nhất (theo TechCrunch), Zoom đã thừa nhận có một
vài cuộc gọi được chuyển hướng đến Trung Quốc (do lỗi kỹ thuật).
Thêm nữa, nhóm Citizen Lab cũng quan ngại về cơ cấu
nhân sự của Zoom với gần 700 người từ Trung Quốc xuyên qua ba chi nhánh – hãy
tưởng tượng nhóm người Trung Quốc có thể nghe lén mọi cuộc họp nội các các quốc
gia trên thế giới. Phản pháo lại Zoom, NASA cùng đối tác của mình SpaceX, công
ty do tỷ phú Elon Musk sáng lập đã cấm tiệt các nhân viên sử dụng Zoom (họp trực
tuyến) trước những lo ngại về vấn đề an ninh và bảo mật – do các công nghệ nhóm
này nắm đóng vai trò rất quan trọng với an ninh quốc gia Hoa Kỳ. Zoom hiện tại cũng đã bị cấm ở các trường học của Mỹ,
bao gồm New York sau khi FBI đưa ra các cảnh báo.
*
FBI mới bắt nhân vật ở Harvard liên quan đến
Trung Quốc
WASHINGTONPOST.COM
FBI arrests Harvard chemist; two others
charged in Chinese research cases
No comments:
Post a Comment