Tuesday, January 14, 2020

VỤ ÁM SÁT TƯỚNG SOLEIMANI : TT TRUMP LẠI CÓ GIẢI THÍCH MỚI (RFI)




NỘI DUNG :
Mai Vân  -  RFI
.
Thụy My  -  RFI
.
Tú Ánh  -  RFI / ĐIỂM BÁO

==================================
.
Mai Vân  -  RFI
Đăng ngày: 14/01/2020 - 14:20

Tổng thống Mỹ Donald Trump vào hôm qua, 13/01/2020, lại phải giải thích một lần nữa vì sao ông bật đèn xanh cho việc tiêu diệt viên tướng Iran Soleimani.

Theo ông Trump, nhân vật này là mối đe dọa lớn đối với nước Mỹ. Tuy nhiên, tổng thống Mỹ vẫn không giải thích rõ là mối đe dọa cụ thể ra sao. Ngoài ra, dù khẳng định rằng đe dọa cận kề nhưng ông Trump cũng cho là điều đó không quan trọng.

Thông tín viên RFI tại Washington, Anne Corpet cho biết thêm chi tiết:

"Như thường lệ, khi phải trả lời thắc mắc về hành động của chính quyền của mình, tổng thống Trump đã tấn công ngược lại. Vào hôm qua, ông đã cáo buộc đảng Dân Chủ thông đồng với chế độ Iran. Trên Twitter ông đã chia sẻ một tấm ảnh ghép cho thấy hai lãnh đạo đảng Dân Chủ ở Quốc Hội Mỹ, bà chủ tịch Hạ Viện Nancy Pelosi và ông Chuck Shumer, trưởng nhóm nghị sĩ Dân Chủ ở Thượng Viện, một người đầu quấn khăn, một người choàng tchador, với cờ Iran ở phía sau.

Và ông viết : Giới truyền thông (đưa) tin giả và đối tác Dân Chủ của họ làm việc căng thẳng để xem cuộc tấn công của kẻ khủng bố Soleimani có cận kề hay không, xem ê-kíp của tôi có đồng ý hay không. Điều này không quan trọng do quá khứ ghê gớm của hắn.
Thật vậy, báo chí Mỹ và đảng Dân Chủ đã tự hỏi về tính xác thực của mối đe dọa mà chính quyền nêu lên để biện minh cho việc ám sát viên tướng Iran. Hơn nữa, cuối tuần qua, bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ đã nói ngược lại quan điểm của tổng thống liên quan đến âm mưu tấn công bốn đại sứ quán Mỹ. Ông Mark Esper đã tuyên bố thẳng thừng: Tôi không thấy thông tin về vụ này.

Theo đài truyền hình NBC, tổng thống Trump đã bật đèn xanh về nguyên tắc cho việc ám sát tướng Soleimani từ cách đây 7 tháng, nếu một cuộc tấn công của Iran gây tử vong cho một người Mỹ."


Ngoại trưởng Mỹ : Vụ ám sát tướng Soleimani nằm trong một chiến lược răn đe mới
Vào hôm qua, 13/01/2020, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã tuyên bố là quyết định ám sát viên tướng Iran Soleimani được đưa ra trong khuôn khổ một chiến lược răn đe tổng thể. Lập luận này có phần trái ngược với giải thích trước đó của chính quyền Mỹ, theo đó phải tiêu diệt tướng Iran vì những đe dọa tấn công sắp xẩy ra.

Phát biểu tại viện Hoover, đại học Stanford, California, ông Pompeo đã nói đến một chiến lược nhằm “răn đe thật sự” nhắm vào Iran. Theo ông chiến lược các chính quyền Mỹ trước đây, Cộng Hòa cũng như Dân Chủ, ngược lại đã khuyến khích các hành vi thù nghịch của Iran.

--------------------------------------
.
Thụy My  -  RFI
Đăng ngày: 14/01/2020 - 17:19

Sau thời kỳ đoàn kết ngắn ngủi trước việc Mỹ trừ khử tướng Ghassem Soleimani đêm 2 rạng 3 tháng Giêng, sự dối trá của chính quyền về vụ bắn rơi chiếc máy bay Boeing của Ukraina một lần nữa đã đẩy người dân Iran xuống đường.

Làn sóng phẫn nộ mới bất chấp đàn áp

Cái chết của 176 hành khách đa số là người gốc Iran, rồi sự tiết lộ về vai trò của Vệ binh Cách mạng Iran đã làm dấy lên một làn sóng phẫn nộ mới, bất chấp các cuộc biểu tình hồi tháng 11/2019 đã bị đàn áp đẫm máu làm khoảng 500 người chết.

Đã ba ngày liên tiếp, các sinh viên biểu tình tại Teheran, hô vang : « Họ đã sát hại giới tinh hoa, hãy đưa các giáo sĩ trở về chỗ của mình ». Tối thứ Bảy 11/1, hàng ngàn người còn dám hô « Kẻ độc tài đáng chết ! » - ám chỉ giáo chủ Ali Khamenei.

Ngay cả Iran, một tờ báo thân chính phủ cũng chạy tựa « Không thể tha thứ ! », và đăng danh sách tất cả các nạn nhân thiệt mạng. Nhật báo tiến bộ Etemaad đòi hỏi « Hãy từ chức », còn tờ Javan thân Vệ binh Cách mạng tỏ ý tiếc về một « sai lầm đau đớn ». Điều hiếm hoi là truyền hình nhà nước cũng chiếu cảnh đám đông biểu tình.

Les Echos ghi nhận các đơn vị cảnh sát cơ động trang bị vòi rồng được triển khai hàng loạt tại một quảng trường lớn và ba trường đại học ở thủ đô Teheran. Le Monde dẫn lời một người dân cho biết : « Vệ binh Cách mạng không cho phép tụ tập trên 20 người, có nhiều người biểu tình bị bắt ». Những video quay tại Teheran và nhiều nơi khác cho thấy lựu đạn cay được sử dụng rộng rãi, có những tiếng súng nổ rải rác, người biểu tình bị đối xử thô bạo.

Xuống đường, tẩy chay, từ chức…Nội tình Iran rối loạn

Hôm Chủ nhật, tổng thống Mỹ Donald Trump viết trên Twitter bằng chữ in hoa, cảnh cáo « Không được giết hại người dân biểu tình ! ». Trước đó một hôm ông cũng đã nhắc nhở : « Hàng ngàn người đã bị quý vị sát hại hoặc cầm tù, thế giới đang nhìn vào quý vị và nhất là Hoa Kỳ ». Trước sự phẫn nộ của dân chúng, rốt cuộc hôm qua 13/1 cảnh sát được lệnh « kềm chế » - theo thông báo của chỉ huy trưởng lực lượng là tướng Hossein Rahimi.

Gần đến liên hoan nghệ thuật lớn Fajr vẫn diễn ra mỗi mùa đông trước ngày kỷ niệm cuộc cách mạng Hồi giáo 11/2, nhiều giám khảo và nghệ sĩ sân khấu, điện ảnh loan báo không tham dự, vừa để tang cho các nạn nhân vừa phản đối chính quyền. Cú sốc còn ảnh hưởng cả đài truyền hình công Iran : ít nhất hai nhà báo nữ dẫn chương trình từ chức để phản đối việc đưa tin dối trá về vụ rơi máy bay. Nữ võ sĩ judo Kimia Alizadeh, huy chương thế vận duy nhất của Iran tuyên bố rời khỏi đất nước vì không còn chịu đựng được một chế độ chỉ gây « nhục nhã ».

Cũng chỉ còn vài tuần nữa là đến cuộc bầu cử Quốc Hội 21/2, vụ bắn hạ chiếc phi cơ Ukraina đã làm tan vỡ sự đoàn kết nội bộ sau vụ Soleimani bị ám sát. Trước mắt đã có vài chục dân biểu đa số thuộc phe cải cách bị loại ra khỏi danh sách ứng cử, và nếu tiếp tục, có nguy cơ chỉ còn lại những ứng cử viên bảo thủ.

Các nhà hoạt động biểu tình trước bộ Ngoại Giao Đức chống chính quyền Iran ngày 13/01/2020 sau vụ máy bay Ukraina bị bắn rơi. REUTERS/Hannibal Hanschke

Thảm họa khiến Iran rơi vào thế yếu trước Mỹ

Trong bài « Thảm họa máy bay đã đặt Iran vào thế yếu so với Hoa Kỳ », Les Echos nhận định sau khi thú nhận « sai lầm không thể tha thứ » qua việc bắn hạ chiếc phi cơ bằng hỏa tiễn, chế độ Iran bị chỉ trích cả trong lẫn ngoài nước. Tai nạn này cũng đánh dấu một bước ngoặt trong cuộc xung đột với Washington.

Teheran không còn cách nào khác ngoài việc phải thú nhận sai lầm. Ngoài những tố cáo của nhiều quốc gia châu Âu và của Mỹ, việc phân tích các video phổ biến trên internet đã chứng minh rất rõ.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau đòi hỏi tổng thống Iran, Hassan Rohani làm rõ và hoàn toàn chịu trách nhiệm về thảm kịch đã làm 57 người mang quốc tịch Canada thiệt mạng. « Tôi nói với ông ấy, lời thú nhận của Iran là một bước quan trọng nhằm mang lại câu trả lời cho thân nhân những người bị nạn, nhưng nhấn mạnh rằng còn phải có những biện pháp khác ».

Về phía tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky tuyên bố : « Chúng tôi chờ đợi Iran đưa các thủ phạm ra trước công lý và phải bồi thường ». Hoa Kỳ áp đặt các biện pháp trừng phạt mới nhắm vào tám quan chức cao cấp của chế độ Teheran và các nhà sản xuất lớn về nhôm, thép, đồng, sắt của Iran.

Chế độ Teheran tẽn tò, căng thẳng giảm xuống

Có một nghịch lý là vụ Teheran bắn lầm máy bay dân sự đã mở ra khả năng giảm thang xung đột. Trong một thông cáo chung hiếm hoi tối Chủ nhật 12/1, các nhà lãnh đạo Pháp, Đức, Anh đòi hỏi Iran « hủy bỏ tất cả những biện pháp không phù hợp với hiệp ước nguyên tử », « tránh mọi hành động bạo lực mới hoặc leo thang ».

Thông cáo cũng nhấn mạnh vai trò gây bất ổn trong khu vực của Vệ binh Cách mạng và lực lượng Al-Qods, hàm ý việc Iran giựt dây các lực lượng dân quân tại các nước láng giềng. Và hôm nay 14/1, ba nước châu Âu tham gia hiệp ước nguyên tử nói trên đã kích hoạt cơ chế giải quyết bất đồng quy định trong văn bản, để gây áp lực tối đa lên Iran.
Không chỉ tai nạn này đã làm đảo ngược thế cờ, mà việc Mỹ trừ khử Soleimani trước đó cũng khiến cho mọi tính toán chiến lược của Iran trở nên vô dụng. Nhà báo Georges Malbrunot trên Le Figaro dẫn một nguồn tin thân cận với chế độ Iran cho biết, Mỹ ra tay trả đũa quá sớm trong khi Teheran dự định chờ đến mùa hè mới leo thang xung đột.

Kịch bản phá rối để Trump thất cử

Các nhà lãnh đạo Iran tin rằng ông Donald Trump không muốn chiến tranh. Các vụ tấn công vào tàu dầu ở vùng Vịnh, việc phá hủy một máy bay không người lái của Mỹ và nhất là vụ oanh kích dữ dội các nhà máy lọc dầu của Ả Rập Xê Út hôm 14/09/2019 được coi như những thắng lợi, vì Mỹ không có phản ứng trả đũa.

Từ sáu tháng qua, Teheran nhận định ông Trump có nhiều khả năng tái đắc cử. Nguồn tin trên nói rằng chiến lược của Iran là phá hoại chiến dịch tranh cử của Donald Trump bằng cách gây áp lực thật lớn vào khoảng ba, bốn tháng trước cuộc bầu cử tổng thống.
Iran đưa dần tỉ lệ làm giàu uranium lên 20%, ngưỡng có thể dùng cho mục đích quân sự. Mỹ và Israel sẽ phải tấn công vào các cơ sở của Iran để ngăn chận việc chế tạo bom nguyên tử, và Teheran sẽ dùng Hezbollah đánh vào Israel. Một sự hỗn loạn như thế trước cuộc bầu cử ba tháng sẽ giúp đối thủ Dân Chủ chiến thắng Donald Trump.

Trump ra lệnh hạ sát Soleimani, chiến lược Iran phá sản

Iran biết rõ về quân sự thì không thể đọ sức nổi với Mỹ, như vậy chỉ có thể dùng mối đe dọa nguyên tử để gây rối loạn vùng Trung Đông. Tuy nhiên tính cách không thể đoán định của ông Trump đã khiến Teheran bị bất ngờ, lọt vào chiếc bẫy do chính mình giăng ra.

Chính Iran đã làm gia tăng căng thẳng khi tấn công vào đồng minh Ả Rập Xê Út của Hoa Kỳ, cho rằng Washington sẽ không trả đũa. Đúng vậy, nhưng tiếp đến họ đã đi quá xa, khi cho dân quân bao vây tòa đại sứ Mỹ ở Irak.

Nhà ngoại giao Gérard Araud, cựu đại sứ Pháp tại Washington nhận định trên Le Point, Teheran đã sai lầm trong phân tích « lằn ranh đỏ » của Mỹ, và nay đã phải trả giá, trước hết là sinh mạng của Soleimani. Nay thì các giáo sĩ Hồi giáo đã hiểu rằng Donald Trump sẵn sàng bất ngờ sử dụng vũ lực bất kỳ lúc nào.

« Người tính không bằng trời tính ». Bốn mươi năm sau cuộc cách mạng Hồi giáo, cuộc khủng hoảng lòng tin ở Iran chưa bao giờ sâu sắc như bây giờ : kinh tế suy sụp, chính sách gây ảnh hưởng trong khu vực mà Soleimani là nhân tố quan trọng tạo ra nhiều bất bình. Và diễn biến thời cuộc không ai có thể đoán trước được, với một tổng thống Mỹ khó đoán mà Iran muốn triệt, nay uy tín lại lên như diều.

--------------------------------------------------
.
Tú Ánh  -  RFI / ĐIỂM BÁO
Đăng ngày: 14/01/2020 

Chiến thắng của tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn, chế độ giáo quyền Iran tự đánh mất uy tín, Nga muốn làm « sen đầm » ở Libya, Pháp khẩn cấp điều chỉnh chiến lược chống khủng bố ở Châu Phi… là những chủ đề quốc tế trên báo chí Pháp hôm nay 14/01/2020.

Biểu tình chống chính quyền Iran tại Teheran ngày 11/01/2020. Ảnh từ mạng xã hội. REUTERS

Iran trong mê hồn trận : Tướng chết, bắn lầm máy bay, dân căm giận

Sau vụ máy bay Ukraina trúng tên lửa Iran, phong trào phản kháng chế độ bùng trở lại. Không hẹn, Le Monde và Le Figaro, Les Echos cùng chú ý đến cuộc xuống đường của sinh viên và giới trẻ Iran lên án chế độ tìm cách che giấu sự thật, tấn công thẳng vào lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei.

Le Monde tập trung vào cuộc biểu tình bước sang ngày thứ ba ở quảng trường Tự Do, làn sóng phẫn nộ lan rộng đến tận đài truyền hình nhà nước. Hai nữ ký giả truyền hình từ chức để phản đối việc loan tải các bản tin tuyên truyền theo lệnh của chế độ. Nhật báo thiên hữu Le Figaro, với bức ảnh một phụ nữ cầm biểu ngữ tố cáo chính quyền nói dối trong vụ bắn lầm vào máy bay dân dụng của Ukraina, cho biết thêm là giới nghệ sĩ Iran tẩy chay Liên hoan nghệ thuật Teheran.

Một nhà trí thức tại Teheran tỏ hy vọng « thảm nạn này, biết đâu sẽ giúp khai trừ thành phần cực đoan trong lực lượng vệ binh cách mạng ». Bài phân tích « Iran trúng kế Donald Trump », dựa theo một nguồn tin thân cận với trung tâm quyền lực Teheran, còn đi xa hơn : Iran dự kiến sẽ đặt Donald Trump ngồi vào bàn đàm phán trong thế yếu. Nếu Trump muốn yên thân tranh cử thì phải bỏ trừng phạt. Ngược lại, Iran sẽ dùng đòn bẩy tinh lọc uranium và kích động chiến tranh ở Trung Đông để làm « ô nhiễm » chiến dịch tái tranh cử của Donald Trump.

Thế nhưng, toàn bộ mưu kế của chế độ sử dụng áp lực hạt nhân và xung đột tại Trung Đông để làm Donald Trump thất cử đã bị tổng thống Mỹ phá hỏng, qua quyết định hạ sát tướng Qassem Soleimani.

Chiến lược gia quân sự bị giết trong khi kế hoạch chưa kịp thi hành. Kịch bản được dự kiến khởi động vào mùa hè theo trình tự : Iran tiếp tục tinh lọc Uranium để chế tạo được bom trong một năm nữa, Mỹ hoặc Israel sẽ ra tay tấn công trước để triệt hậu họa, Iran sẽ xúi Hezbollah phản công trả đũa, chiến tranh nổ ra… thế là Donald Trump thất cử, một tổng thống Dân Chủ lên thay, dễ thuyết phục hơn.

Kế hoạch bị hỏng do Iran chủ quan nhưng nguồn tin kể trên cảnh báo : lực lượng Hezbollah tại Irak đã thông báo sẽ mở chiến dịch « đuổi Mỹ ra khỏi nước » nếu chính phủ không thành công buộc Washington rút quân. Điều mà cánh tay nối dài của giáo quyền Iran tại Irak gọi là « vận động ngoại giao », cho phép suy đoán tình hình sẽ tạm lắng dịu từ nay cho đến mùa hè.

Chủ nghĩa dân tộc hồi sinh tại Irak

Bị dân trong nước chống đối, bị Mỹ chận kế hoạch câu giờ, tham vọng địa chính trị của phe Shia tại Iran còn bị giáo hội Shia và tín đồ Irak cản đường. La Croix nhận định qua bài « Chủ nghĩa dân tộc hồi sinh tại Irak ».

Với khẩu hiệu "Không để Irak trở thành chiến trường của Iran và Mỹ", Teheran bị xem là xâm lược ngang hàng với Hoa Kỳ.

Thái độ nổi giận của Hồi giáo Irak, công khai lên án chính sách can thiệp của Iran vào nội tình Irak chỉ mới bắt đầu trong một tháng gần đây khi hàng trăm thanh niên biểu tình chống tham nhũng bị bắn chết. Đối với người Hồi giáo Shia, tuy cùng hệ phái với giáo quyền Iran, thì chính giáo chủ Ali Khamenei đã tìm cách áp đặt người của Iran vào ghế lãnh đạo Irak. Chính Iran đã ủng hộ và bảo vệ chế độ tham nhũng tại Bagdad. Lực lượng dân quân võ trang Shia, từng được xem là anh hùng chống Daech, nay bị gọi là công cụ đàn áp của chính phủ. Thủ lĩnh của phe này bị giết cùng với tướng Qassem Soleimani hồi đầu năm.

Câu hỏi đặt ra là liệu Mỹ sẽ rút bỏ Irak ? Câu trả lời là không, theo giới phân tích và chính phủ Israel trên Le Monde. Trong bài « Israel chuẩn bị thời hậu Soleimani », nhật báo độc lập đưa ra một số lập luận : Mỹ không bỏ Irak vì mất Irak là mất một lá chủ bài trừng phạt kinh tế Iran. Irak là thị trường, là nguồn đô la của Iran trong thế bị Mỹ bao vây. Cũng theo giới phân tích Israel, trong giai đoạn này, có thể tin rằng Mỹ không bỏ gọng kềm vừa kinh tế vừa quân sự.

Cú tát vào mặt Tập Cận Bình

Dư âm chiến thắng của đảng Dân Tiến tại Đài Loan và của tổng thống mãn nhiệm Thái Anh Văn tiếp tục được Le Monde dành cho hai bài phân tích dài : « Cú tát vào mặt Tập Cận Bình » và chân dung « Người phụ nữ phi thường ».

Trong bốn năm qua, Bắc Kinh đã sử dụng mọi áp lực bao vây Đài Loan, từ quân sự cho đến ngoại giao, kinh tế mua chuộc truyền thông tuyên truyền ủng hộ chính sách nhất quốc lưỡng trị của Hoa lục, nhưng hải đảo vẫn vững như sắt thép. Theo chuyên gia Pháp Jean-Yves Heurtebise tại Đài Bắc, trong hai năm qua, Mỹ đã bốn lần ra luật tăng cường hậu thuẫn chiến lược Đài Loan về quân sự cũng như ngoại giao. Một đạo luật khác nhằm yểm trợ tài chính cho các đồng minh của Đài Loan đang bị Bắc Kinh tìm cách mua chuộc.
Kết quả bầu cử, theo chuyên gia Jacques de Lisles, cũng ở Đài Bắc cho thấy người dân Đài Loan nghiêng về chính sách « nguyên trạng ». Quan điểm của Quốc Dân Đảng muốn tỏ ra hòa dịu với Bắc Kinh để được yên thân không còn được dân ủng hộ. Trung Quốc của Tập Cận Bình ngày càng cứng rắn mà Quốc Dân Đảng không để ý.

Hãy nhìn Hồng Kông, đừng tưởng lầm là sau khi thất bại, Bắc Kinh sẽ rút tỉa bài học, chấp nhận cải tiến. Trung Quốc bổ nhiệm đại diện mới là Lạc Huệ Ninh, một nhân vật có kinh nghiệm trấn áp nhân công nổi dậy ở Liêu Ninh. « Trong chế độ Tập Cận Bình, một biện pháp cứng rắn thất bại thì thay bằng một biện pháp cứng rắn hơn », chuyên gia Mỹ Jude Blachette kết luận bài « Cú tát vào mặt Tập Cận Bình » của Le Monde.

Quá trình học tập ở các trường đại học danh tiếng Mỹ, Anh, Đài Loan cũng như con đường tranh đấu chính trị và cá tính cương cường của bà Thái Anh Văn được Le Monde lược thuật trong bài « Người phụ nữ phi thường », so sánh những khác biệt với lãnh đạo Trung Quốc .

Thái Anh Văn là người phụ nữ bảo vệ các giá trị dân chủ Tây phương trong lòng thế giới Trung Hoa, trong bàn tay Tập Cận Bình.

Nhỏ người nhưng không sợ thách thức. Nền độc lập của một quốc gia là độc lập thực sự về kinh tế trước đã. Thái Anh Văn không chống Trung Quốc nhưng bà muốn Đài Loan phải có chỗ đứng trong nền kinh tế toàn cầu.

Libya và cảnh sát Putin

Vì sao Nga có thể hất chân Tây phương để can thiệp vào tình hình Libya như một cảnh sát quốc tế ? Les Echos, La Croix nhấn mạnh đến ưu thế của Putin, trong khi Le Figaro dự báo con đường quanh co trước mắt.

Theo nhận định của một chuyên gia quốc tế, Putin và Erdogan đã đồng thuận với nhau chống lại Tây phương, loại các nhà ngoại giao châu Âu để làm lãnh đạo. Còn theo Le Figaro, hai phe tranh chấp tại Libya, phe thân Nga và phe được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn, đến Matxcơva để ký hòa ước nhưng vẫn kình địch nhau, khiến bầu không khí rất buồn cười với hai chiếc ghế bỏ trống.

Chiến dịch Barkhane : Lực bất tòng tâm

Cũng chông gai không kém, Pháp khẩn cấp điều chỉnh chiến dịch chống thánh chiến ở châu Phi.

Theo nhật báo thiên hữu, không nên phóng đại sức mạnh của thánh chiến Hồi giáo Châu Phi bởi vì họ không là Taliban, không có hậu cần ở Pakistan.

Quân đội Pháp, đã huấn luyện sĩ quan và binh sĩ cho Mali, nhưng đứng trước hai bất cập. Một là quân Pháp luôn ở tuyến đầu, và thứ hai, cuộc chiến chống khủng bố bị suy diễn là cuộc chiến da trắng đánh da đen .

Để thành công, Pháp phải thắng được hai thách thức : chuẩn bị cho các nước bạn Phi Châu dần dần tham dự nhiều hơn trong các cuộc hành quân, và được các đồng minh châu Âu gia tăng đóng góp tài chính. Cả hai thách thức này đều lớn nhưng không phải là không vượt qua được, theo Le Figaro.

*
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
.
.





No comments: