Callum
Burroughs - Business Insider
Châu
Minh Dũng dịch
01/04/2019
Dự án “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc cùng
các khoản cho vay khổng lồ để đầu tư cơ sở hạ tầng [cho Philippines và một số
nước ASEAN] đang góp phần làm suy yếu sự phản đối nhắm vào các yêu sách của nước
này ở Biển Đông.
Biển Đông có vai trò trọng yếu đối với Trung Quốc,
quốc gia này đã bồi đắp các đảo mới thông qua hoạt động nạo vét để củng cố các
căn cứ quân sự [trên các đảo này], và luôn bảo vệ yêu sách của mình, bất chấp
các cuộc biểu tình và các cuộc chiến pháp lý từ các đối thủ khác trong khu vực.
Nhiều người ngạc nhiên khi Tổng thống Malaysia nói
thẳng với người đồng nhiệm Philippines rằng, các thỏa thuận ký kết với Trung Quốc
sẽ khiến đất nước này sớm nằm dưới sự “kiểm soát” của họ.
Tổng thống Rodrigo Duterte của Philippines đối mặt với
nhiều áp lực trong tuần qua vì quyết định bảo vệ hàng loạt khoản cho vay đầu tư
cơ sở hạ tầng do Trung Quốc cung cấp cho nước này, trong bối cảnh nhiều người
lo ngại rằng việc không trả được nợ có thể khiến Philippines mất đi các nguồn lực
quan trọng.
Đó là phần của vấn đề rộng lớn hơn đang tác động Hiệp
hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) khi Trung Quốc tiếp tục hỗ trợ các nguồn tài
chính khổng lồ để phát triển cơ sở hạ tầng như một phần của kế hoạch “Vành đai
và Con đường”. Về nguyên tắc, tham vọng của Trung Quốc đơn giản là để giúp củng
cố mối liên kết bền chặt hơn giữa các quốc gia dọc theo “Vành đai và Con đường”
với lợi ích từ những cơ hội được tạo ra cho các công ty Trung Quốc ở nước
ngoài.
Tuy nhiên, Trung Quốc cũng đang hy vọng lấn át được
tuyên bố chủ quyền của các nước đối lập ở vùng Biển Đông, có tầm quan trọng chiến
lược và lịch sử. Đất nước này đã công bố yêu sách đối với phần lớn diện tích
vùng biển, vốn chứa trữ lượng dầu khí khổng lồ, nhưng cũng có tầm quan trọng
chiến lược đối với khu vực.
Ông Daniel O’Neill, Phó giáo sư ngành Khoa học chính
trị tại Đại học Thái Bình Dương, nói với Business Insider: “Biển Đông
là tuyến giao thông quan trọng. Trung Quốc hiện có 80% lượng dầu nhập khẩu qua
eo biển Malacca và vùng biển này cũng chứa các tài nguyên quan trọng. Lý do lớn
nhất của hành động tăng cường quyền kiểm soát là để phục vụ mưu đồ bá chủ khu vực
của Trung Quốc”.
Vùng Biển Đông hiện chứa khoảng 125 tỉ thùng dầu và
500 ngàn tỉ foot khối trữ lượng khí đốt tự nhiên, theo Global Risk Insights.
Tương tự, khoảng 10% nguồn cung cấp cá toàn cầu có liên hệ với khu vực này,
theo The Financial Times và khoảng 3,4 ngàn tỉ Mỹ kim giá trị thương mại được vận
chuyển qua khu vực này mỗi năm, theo Global Risk Insights.
Quyết định của Trung Quốc nhằm tăng cường hỗ trợ tài
chính cho Philippines là một phần trong nỗ lực của họ nhằm tác động đến đến đất
nước này trong vấn đề Biển Đông. Sau chuyến thăm của ông Tập Cận Bình hồi năm
2016, Trung Quốc đã mở một khoản tín dụng trị giá 9 tỉ Mỹ kim cho Philippines,
phần lớn trong số đó đã chảy vào các dự án cơ sở hạ tầng, bao gồm các công
trình đập nước.
Tổng thống Duterte buộc phải bảo vệ quyết định của
nước này trong việc ký các khoản vay với Trung Quốc, với các điều khoản được
cho là không thuận lợi, có thể khiến Manila đánh mất tài sản quốc gia trong trường
hợp vỡ nợ, theo Bloomberg.
Ngày 22/3, Tòa án Tối cao Philippines chỉ ra rằng,
Trung Quốc có thể giành quyền kiểm soát các mỏ khí đốt của quốc gia này trong
vùng đặc quyền kinh tế ở Biển Đông nếu Philippines không tuân theo các nghĩa vụ
của mình đối với công trình đập Chico. Thỏa thuận đó đã được ký vào tháng 4 năm
ngoái và được coi là khuôn mẫu cho các ràng buộc tài chính tiếp theo, theo
Bloomberg. Vấn đề xoay quanh cái gọi là “di sản” trong khu vực do Philippines
điều hành ở Bãi Cỏ Rong.
Do đó, các đảng đối lập ở Philippines đã yêu cầu bạch
hóa nguồn tài liệu về các thỏa thuận vay nợ mới nhất của đất nước này với Trung
Quốc, liên quan đến công trình đập Kaliwa, Bộ Tài chính Philippines sau đó đã
chấp nhận công khai tài liệu này.
Cây gậy và ủ cà rốt
Thủ đoạn của Trung Quốc là cung cấp các nguồn hỗ trợ
tài chính cho nhiều nước ASEAN nhằm chia rẽ lực lượng đối trọng với các tiến
triển của họ ở Biển Đông. Tổ chức này cần có sự đồng thuận mỗi khi thông qua
các phán quyết, có nghĩa là Trung Quốc đã có thể lôi kéo từng quốc gia một để
chống lại phán quyết của Liên Hiệp quốc về vấn đề vùng đặc quyền kinh tế năm
2016, được quy định trong Công ước LHQ về Luật biển (UNCLOS), quy định đã bị Bắc
Kinh bác bỏ. Phán quyết của LHQ được thiết kế để ngăn chặn sự xâm lấn của Trung
Quốc vào vùng biển chiến lược của các nước khác có liên quan, gồm Đài Loan,
Malaysia, Việt Nam, Brunei và Philippines.
Ông O’Neill lưu ý thêm: “Theo như tầm quan
trọng lớn lao của Biển Đông với Trung Quốc, quốc gia này đã áp dụng thủ đoạn củ
cà rốt và cây gậy để chia rẽ ASEAN, gồm chiêu trò sử dụng các khoản cho vay để
gây áp lực lên từng nước thành viên”.
Tuy nhiên, bất chấp những lo ngại rằng, ảnh hưởng của
Trung Quốc có thể còn tăng hơn nữa khi đất nước này tiếp tục tài trợ cho các dự
án [dọc theo “Vành đai và Con đường], đã có một số phản ứng quyết liệt đáng chú
ý chống lại siêu cường đang ngày một lớn mạnh hơn.
Malaysia, một quốc gia cũng tuyên bố chủ quyền ở Biển
Đông, gần đây đã trở nên mạnh mẽ hơn trước Trung Quốc, sau chiến thắng bất ngờ
của Thủ tướng 93 tuổi Manathir Mohammed trong cuộc bầu cử năm ngoái.
Nikkei Asian Review dẫn lại câu nói gần đây của Thủ
tướng Malaysia với kênh tin tức ABS-CBN, trước cuộc họp với ông Duterte: “Nếu
bạn vay một khoản tiền lớn từ Trung Quốc và rồi không thể trả, bạn biết rằng
khi một người mang nợ thì người đó phải chịu sự kiểm soát của người cho vay nợ,
vì vậy chúng tôi phải rất cẩn trong với điều đó”.
Đó là một ví dụ về những gì mà các nhà phê bình gọi
là “chính sách ngoại giao bẫy nợ” đã ảnh hưởng đến mối quan hệ của Trung Quốc với
Sri Lanka và Lào trong những năm gần đây. Nhiều người biết đến Sri Lanka vì quốc
gia này đã phải dành cho Trung Quốc hợp đồng thuê một cảng chiến lược trong thời
hạn 99 năm sau khi họ gặp khó khăn về tài chính với các chủ nợ.
Những nỗ lực của Trung Quốc nhằm kiểm soát Biển Đông
đã dẫn đến chuyện các nước khác xem xét lại và có thể sẽ còn phản kháng kháng
nhiều hơn trong tương lai.
-------------------
MỘT
BẢN DỊCH KHÁC
Diên Vỹ dịch
No comments:
Post a Comment