Phạm Chí Dũng
17/11/2018
Thông cáo của Now Campain! việc Việt Nam đang giam
giữ 246 tù nhân lương tâm. Photo dvov.org.
Không phải thả theo cách nhỏ giọt để đánh đổi những lợi
ích thương mại, mà chính thể độc đảng ở Việt Nam phải trả tự do cho tất cả tù
nhân lương tâm thì mới có thể nhận được những hiệp định thương mại hầu cứu vãn
chế độ chính trị này khỏi sớm sụp đổ.
Phải trả
tự do cho tất cả tù nhân lương tâm!
Lần đầu tiên từ khi Luật Đặc xá được thông qua vào
tháng Mười Một năm 2007, luật này mới được bổ sung cơ chế đặc xá cho những tù
chính trị ‘phạm tội an ninh quốc gia’ mà giới đấu tranh dân chủ nhân quyền và
nhiều người dân gọi là tù nhân lương tâm.
11 năm sau 2007, dự thảo Luật Đặc xá với nội dung
hoàn toàn mới trên đã được đưa ra Quốc hội thảo luận tại kỳ họp tháng 10 - 11
năm 2018.
Trong khi đó, làn sóng vận động trả tự do cho tù
nhân lương tâm ở Việt Nam từ năm 2017 đến nay đã biến thành một phong trào rộng
lớn chưa từng có: nhiều chính phủ như Hoa Kỳ, Đức, Canada, Úc… và các tổ chức
nhân quyền quốc tế chỉ còn nói đến một điều kiện duy nhất: không phải thả theo
cách nhỏ giọt để đánh đổi những lợi ích thương mại, không phải ‘thả càng nhiều
càng tốt’, mà Việt Nam phải trả tự do cho tất cả tù nhân lương tâm thì mới có
thể nhận được những hiệp định thương mại hầu cứu vãn chế độ chính trị này khỏi
sớm sụp đổ.
Đặc biệt vào năm 2017, cả Liên minh châu Âu - chủ thể
của EVFTA (Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - châu Âu) - cũng đã thực sự ‘mở
mắt’ sau vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh, đã tận mắt nhìn ra một ‘nhà nước pháp quyền
xã hội chủ nghĩa’ là như thế nào, và do đó đã trở nên cứng rắn hơn hẳn về các
điều kiện cải thiện nhân quyền so với thái độ mềm mỏng thái quá của họ từ năm
2016 trở về trước.
Hai áp lực lớn về cải thiện nhân quyền đến từ Mỹ và
Liên minh châu Âu lại diễn ra trong bối cảnh chính thể độc đảng ở Việt Nam,
chưa bao giờ trong lịch sử 73 năm tồn tại của nó, phải đối mặt với những nguy
cơ không còn trừu tượng, mà rất chi tiết và đầy đe dọa, về nợ công thực tế đã
lên đến hơn 210% GDP - tương đương gần 450 tỷ USD, nợ xấu ngân hàng vẫn ‘phát
triển bền vững’ xấp xỉ gần 1 triệu tỷ đồng mà gần như chắc chắn sẽ đẩy tới cảnh
phá sản domino ngân hàng và gây rối loạn kinh tế - xã hội, ngân sách quốc gia
vào thời cạn kiệt - dù vẫn phải cho Ngân hàng nhà nước in tiền đồng ồ ạt -
nhưng lại thiếu trầm trọng ngoại tệ để trả nợ nước ngoài lên đến hàng chục tỷ
USD mỗi năm, chưa kể một tai họa thứ tư đang ập đến: trữ lượng dầu khí hiện tại
chỉ còn đủ để khai thác đến năm 2021 hoặc 2022 để trút vào nền ngân sách hộc rỗng
những đồng đô la cuối cùng.
Chuyến công du Việt Nam vào tháng Mười năm 2018 của
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis - trùng với thời điểm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh
bị Việt Nam tống xuất sang Mỹ - có thể tiết lộ một “bí mật” lớn của Nguyễn Phú
Trọng: sau nhiều năm cố gắng đu dây giữa Trung Quốc và Mỹ nhưng chỉ mang lại kết
quả bị Bắc Kinh áp chế theo lối kẻ cướp xông thẳng vào nhà đòi chia đôi tài sản,
cuối cùng Bộ Chính trị Đảng ở Việt Nam đã phải quyết định thử nghiệm phương án
“đi với Mỹ” mà trước mắt là dựa vào sức mạnh của hải quân và không quân Mỹ để
có thể khai thác được dầu khí trên “vùng biển thuộc chủ quyền không thể tranh
cãi của Việt Nam” nhưng vẫn bị Đường lưỡi bò của Trung Quốc quét qua hầu hết
các lô dầu mang tiềm năng cứu vãn ngân sách đảng khỏi tai họa hộc rỗng.
Trong kỳ họp Quốc hội Việt Nam tháng 10-11/2018 đã
xuất hiện một nội dung - tuy cố ý không được nhấn mạnh nhưng lại liên quan mật
thiết với những sự kiện chính trị trên và với những tín hiệu ngày càng rõ về
triển vọng thông qua hai hiệp định EVFTA lẫn CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện
và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương - còn gọi là TPP - 11 không có Mỹ). Dự thảo Luật Đặc xá lần đầu
tiên đã phải nêu ra cơ chế đặc xá đối với “tội
phá hoại chính sách đại đoàn kết, tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền
thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, tội
phá hoại an ninh, tội trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống
chính quyền nhân dân”.
Đây là lần đầu tiên cơ chế đặc xá đề cập đến những tội
danh ‘an ninh quốc gia’ mà trước đó Luật Đặc xá lẫn thói quen hành xử của nhà
nước công an trị chưa bao giờ thèm ngó ngàng.
Không chỉ đề cập đến việc đặc xá cho những tù nhân
lương tâm trong nước, dự thảo Luật Đặc xá còn dự kiến cả ‘tội trốn đi nước
ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân’ - có thể hiểu
là nhắm đến những ‘đối tượng ngụy quân ngụy quyền’ ra nước ngoài từ năm 1975 đến
nay và cả những nhà hoạt động nhân quyền đã phải tạm lánh ra nước ngoài để
tránh thoát chiến dịch bắt bớ dữ dội vào năm 2017.
Động thái trên hiện ra sau một động thái ngấm ngầm
diễn ra trong 10 tháng đầu của năm 2018: có 3 trường hợp tù nhân chính trị được ‘đặc xá’ do ‘nhu cầu
đối ngoại’ là Đặng Xuân Diệu - thành viên đảng Việt Tân - bị tống xuất
sang Pháp vào tháng 1/2018, đến tháng 6/2018 là Nguyễn Văn Đài - bị tống
xuất sang Đức, và Nguyễn Ngọc Như Quỳnh bị tống xuất sang Mỹ vào tháng
10/2018.
Nhưng con số phải trả tự do ấy vẫn còn quá ít. Quá
ít so với báo cáo thống kê của các tổ chức xã hội dân sự Việt Nam và các tổ chức
nhân quyền quốc tế về hơn 200 tù nhân chính trị đang bị chính quyền Việt Nam giam
giữ.
Vì sao
không có ‘lật đổ chính quyền nhân dân’?
Nhưng đã không có quy định đặc xá tội ‘Lật đổ chính
quyền nhân dân’ trong dự thảo Luật Đặc xá sửa đổi.
Trong Bộ Luật Hình sự của Việt Nam, tội ‘lật đổ
chính quyền nhân dân’ - thể hiện ở điều 79 trước đây và chuyển thành điều 109 ở
Bộ luật Hình sự sửa đổi - là một thứ tội danh cực kỳ mơ hồ, rất dễ bị các cơ
quan công an và tư pháp lợi dụng, mà trong thực tế đã bị lợi dụng triệt để, để
quy chụp đối với những nhà hoạt động nhân quyền. Đã từ lâu, cộng đồng quốc tế
lên án điều 79 và đòi hỏi Việt Nam phải hủy bỏ điều luật mơ hồ này. Tuy nhiên
chính quyền Việt Nam vẫn giữ nguyên điều luật này, thậm chí còn cụ thể hóa nó bằng
một chiến dịch bắt bớ đến ba chục nhà hoạt động nhân quyền vào năm 2017, trong
đó khá nhiều người bị quy kết tội ‘lật đổ chính quyền nhân dân’.
Phần lớn những người bị bắt và bị kết án tội ‘lật đổ
chính quyền nhân dân’ thuộc Hội Anh Em Dân Chủ - một tổ chức xã hội dân sự độc
lập đấu tranh cho nhân quyền ở Việt Nam. Vào hai năm 2016 và 2017, Hội Anh Em
Dân Chủ đã đóng góp công lớn trong phong trào vận động và tổ chức cho hàng trăm
ngàn ngư dân, giáo dân ở 4 tỉnh miền Trung phản đối quyết liệt thảm họa xả thải
do Nhà máy Formosa gây ra nhưng được giới quan chức cao cấp của đảng cầm quyền
bao che bưng bít. Chính vì thế, tổ chức này bị chính quyền Việt Nam đặc biệt
căm ghét và chỉ chực chờ ra tay trả thù.
Đến đầu năm
2017, ngay sau khi Mỹ rút khỏi Hiệp định TPP và chính quyền Việt Nam nhận ra
không còn ‘xơ múi’ được nhiều từ hiệp định này, lốt sói đã trở về bản chất thực
của nó. Một chiến dịch bắt bớ ghê gớm đối với các thành viên Hội Anh Em Dân Chủ
đã được Bộ Công an tiến hành từ tháng Tư năm 2017 và kéo dài trong suốt 6
tháng. Sang năm 2018, rất nhiều nhà hoạt động đã bị kết án tội ‘lật đổ chính
quyền nhân dân’ với mức án trung bình lên đến hơn 10 năm, có người còn bị kết
án đến 20 năm tù giam bởi một chính quyền đã từ lâu không còn thuộc về nhân
dân, một chính quyền - mà như hai trí thức vừa tuyên bố từ bỏ đảng Cộng sản vào
tháng Mười Một năm 2018 là nhà văn Nguyên Ngọc và giáo sư Chu Hảo - thì đó là
‘một chế độ phản nước hại dân’ và ‘đi ngược lại quyền lợi của nhân dân và xu hướng
tiến bộ trên thế giới’.
Ai
trông chờ được xóa nợ?
Rốt cuộc, cái gì phải đến sẽ đến. Rệu mục chân đứng
kinh tế sẽ quyết định đến thế đánh võng chính trị của đảng Cộng sản cùng số phận
của chế độ hà khắc này.
Khoảng thời gian cuối năm 2018 rất có thể sẽ được lịch
sử đánh dấu là năm mà chính thể độc đảng ở Việt Nam phải ‘cải cách thể chế’, mà
về thực chất là những bước đầu tiên của ‘cải cách chính trị’ hoặc ‘mở cửa chính
trị’. Luật Đặc xá sửa đổi là nhằm phục vụ cho ý đồ mang tính ‘chiến lược’ của
nhà nước công an trị.
Và cũng rất gần gũi với kinh nghiệm ‘đặc xá’ của giới
quân phiệt Miến Điện cách đây không lâu…
Không ai có thể quên được năm 2012, một tướng lĩnh
quân đội trở thành tổng thống là Thein Sein đã khởi động chiến dịch mở cửa
chính trị và mở rộng nhân quyền, trả tự do trước thời hạn cho ít nhất 400 - 500
tù chính trị để đổi lấy việc Câu lạc bộ Paris xóa khoản nợ đến 6 tỷ USD cho Miến
Điện, chưa kể những vụ xóa nợ khác của các nước Mỹ, Đức, Canada, Pháp, Na Uy…
Còn nợ nước ngoài của Việt Nam hiện nay là bao
nhiêu?
Chưa tính hàng trăm tỷ USD nợ của các doanh nghiệp,
chỉ riêng số nợ của Chính phủ và do Chính phủ bảo lãnh đã lên đến 105 tỷ USD, gấp
nhiều lần nợ nước ngoài của chính quyền Miến Điện vào thời điểm năm 2012.
Vào cuối năm 2013, Miến Điện tràn ngập hình ảnh hàng
trăm tù nhân chính trị rời nhà tù, nắm tay nhau hân hoan bước vào vòng tay lớn
của đám đông cùng chí hướng đang rộn rã chờ đón.
Kịch bản Miến Điện đang có bề tái hiện phần nào ở Việt
Nam trong những năm tới. Dù chưa biết có ‘Thein Sein Việt Nam’ hay không, nhưng
xu thế cải cách chính trị và cải thiện nhân quyền là không thể đảo ngược ở đất
nước ‘lệ tuôn hình chữ S’.
Bao nhiêu bản án trả thù cực kỳ hà khắc của chế độ,
quá nhiều năm tù giam dội lên đầu những nhà hoạt động nhân quyền sẽ không còn
quá quan trọng. Sẽ đến lúc Việt Nam phải giống như Miến Điện - với những tù
chính trị mang trên mình bản án hàng trăm năm tù giam nhưng vẫn ngạo nghễ bước
qua cánh cổng nhà tù vào một ngày mặt đất bừng nở hoa tươi trong ánh nắng mặt
trời tràn ngập khắp đất nước.
P.C.D.
Tác
giả gửi BVN
No comments:
Post a Comment