Ngô Nhân Dụng
October 13, 2017
Ai là người giầu nhất nước Tàu?
Nhiều người đã nghĩ ngay tới các tỷ phú nổi tiếng thế
giới nhờ khai thác kỹ thuật tin học và mạng internet, như hai ông họ Mã: Mã Hóa
Đằng (馬化騰, Ma Huateng), thường
gọi là Pony Ma, và Mã Vân, (馬雲, Jack Ma). Mã Hóa Đằng làm chủ công ty internet Tencent (騰訊, Đằng Tấn), có tài sản khoảng
$37 tỷ. Mã Vân nổi tiếng ở nước ngoài hơn, sáng lập công ty Alibaba, giàu tới
30 tỷ.
Nhưng năm nay hai ông họ Mã chỉ đứng hàng thứ hai và
thứ ba trong danh sách tỷ phú đô la bên Tàu. Đệ nhất hào phú là Hứa Gia Ấn
(許家印 Xu Jiayin,
nói tiếng Quảng là Hui Ka Yan), 59 tuổi, với tài sản đáng giá $43 tỷ. Năm ngoái
Hứa chỉ đứng hàng thứ chín. Hứa Gia Ấn đã chiếm ghế khôi nguyên của tỷ phú
Vương Kiện Lâm (王健林, Wang Jianlin), chủ nhân công ty địa ốc Đại Liên (大連, Dalian Wanda), năm vừa qua thất
bại vì đầu tư quá liều lĩnh rủi ro.
Đứng hàng thứ tư trong danh sách tỷ phú đô la cũng
là một nhà kinh doanh địa ốc: Dương Huệ Nghiên (杨惠妍, Yang Huiyan), cô con gái 36
tuổi của nhà tỷ phú Dương Quốc Cường (杨国强, Yang Guoqiang), mới được hưởng
tài sản của bố trị giá $24 tỷ, phần lớn là cổ phần công ty địa ốc Bích Quế Viên
(碧桂園,Country Garden).
Những nhà xây cất địa ốc đứng hàng đầu các tỷ phú ở
Trung Quốc là điều không ngạc nhiên. Vì thị trường nhà đất suốt mấy chục năm
qua, cùng với các món nợ, lúc nào cũng căn phồng lên đe dọa sắp bùng nổ, giống
cuộc khủng hoảng năm 2007 ở Mỹ. Chính quyền luôn tuyên bố sẽ kiềm chế không cho
gia lên cao quá, bằng đủ các biện pháp từ tài chánh (tăng lãi suất) tới hành
chánh (cấm mua bán). Nhưng cuối cùng đều lùi bước không dám mạnh tay, vì sợ sẽ
kích động một vụ sụp đổ lớn. Nhà nước cứu chữa, giá nhà đất và cổ phần các công
ty khai thác địa ốc lại tăng vọt. Giá cổ phiếu công ty Hằng Đại (Evergrande
Group, 恒大) của Hứa Gia Ấn đã
tăng gấp bốn lần so với năm ngoái, nhờ thế ông vọt lên đứng đầu bảng.
Nguyên do nào đã khiến thị trường địa ốc ở Trung Quốc
lên cao như vậy? Tất nhiên nước Tàu đông dân và số dân bước vào hàng ngũ trung
lưu tăng lên đều đều, họ cần mua nhà ở. Điều đáng ngạc nhiên là ở các thành phố
và thị xã lớn trong lục địa dư nhà, nhà xây xong bán không được vì đắt quá! Ai
cũng thấy nhan nhản những khu chúng cư đêm nào đèn đóm cũng tối thui không người
ở, kéo dài ngày này sang tháng khác. Không ai mua, cũng không cho thuê được.
Nhưng trong lúc đó, các công ty địa ốc vẫn tiếp tục xây dựng thêm nhà cửa và
cao ốc mới! Hiện tượng này hoàn toàn trái ngược với quy tắc cung cầu của thị
trường!
Giá nhà cửa tăng lên đều đều năm này qua năm khác
khiến ai có tiền cũng tìm cách mua nhà trong lúc giá chưa lên; và các công ty địa
ốc càng đầu tư thêm vì biết chắc sẽ có lời. Giá nhà tăng từ 8% đến 16% mỗi năm,
trong lúc tổng sản lượng nội địa (GDP) chỉ tăng trên 6%! Có cái gì kỳ lạ trong
cơ cấu kinh tế này?
Một bí mật trong thị trường địa ốc mà người đi qua
đường không biết, là vai trò của chính phủ.
Chính quyền các địa phương luôn bỏ tiền ra mua, hoặc
trợ cấp cho các người ta mua những ngôi nhà và cao ốc ế không bán được. Năm
ngoái, chính quyền các tỉnh, huyện đã mua 18% diện tích những căn hộ mới bán. Tổng
số tiền họ bỏ ra lên tới $100 tỷ.
Vì nhà nước biết rằng nếu các công ty địa ốc hãm tốc
độ, không xây cất theo nhịp độ trước nữa, thì kinh tế không lên. Họ phải bơm tiền
vô, để làm đẹp bản báo cáo thành tích “tăng trưởng kinh tế!”
Đằng sau chính sách xây nhà mua nhà này là một cái
vòng luẩn quẩn. Các địa phương vay tiền ngân hàng của đảng để mua nhà. Công ty
địa ốc bán xong, lại có tiền đi mua thêm đất công của tỉnh, của huyện, xã mà
xây tiếp. Bán đất công được tiền, nhà nước trả nợ ngân hàng một phần, rồi
lại vay thêm nữa, nợ mới lớn hơn nợ cũ, ngày càng cao hơn. Quả bom nợ phồng to
hơn.
Các nhà xây dựng cũng đi vay các ngân hàng. Khi xây
xong nếu không bán được nhà mới, lo phá sản, thì nhà nước lại bước vào giúp một
tay. Những căn hộ được nhà nước giúp mua phần lớn để cấp hay bán giá rẻ cho những
người bị đuổi nhà (để chiếm đất trao cho các nhà tư bản khai thác). Họ mất nhà
mất đất nhưng được đền bù bằng những căn hộ trong chúng cư, dù giá trị thấp hơn
nhưng cũng gọi là an ủi.
Đồng tiền cứ chạy qua chạy lại giữa các quan chức nhà
nước và ngân hàng, cũng của nhà nước. Người dân phải đổi chỗ ở cũng chạy lòng
vòng chung quanh. Các món nợ khổng lồ của chính quyền địa phương và của các
công ty địa ốc ngày càng lớn, đe dọa có ngày gây khủng hoảng.
Đằng sau trên sân khấu địa ốc này, các quan chức có
cơ hội chấm mút và các đại gia địa ốc làm giầu. Các ông Hứa Gia Ấn, Vương
Kiện Lâm và bà Dương Huệ Nghiên đã trở thành những người giầu nhất nước. Công
ty Hằng Đại (Evergrande Group, 恒大), của ông Hứa Gia Ấn cuối năm ngoái nợ 50 tỷ đô la. Các nhà phân tích
tính rằng số nợ lớn gấp mười lần giá trị cổ phần của công ty.
Đảng Cộng Sản
Trung Quốc vẫn tự xưng là đại biểu của giai cấp lao động. Trong thực tế, họ
đang phục vụ các đại gia địa ốc. Nhưng câu chuyện địa
ốc trên đây chỉ là một phần nhỏ trong chính sách kinh tế của Trung Cộng. Các
lãnh tụ đảng cộng sản cũng không quên chính họ. Một chính sách lớn khác đang được
chuẩn bị thi hành sau đại hội thứ 19 của đảng, khai mạc trong tuần tới: Họ sẽ
kìm hãm đà phát triển của lãnh vực tư nhân trong kinh tế, để củng cố thế lực
các doanh nghiệp nhà nước, vẫn được coi là rường cột của đảng.
Đảng Cộng Sản cần giữ các xí nghiệp quốc doanh. Vì
đó là dụng cụ để ban phát quyền lợi cho các cán bộ trung thành với phe nhóm
đang nắm quyền. Đó cũng là nơi nuôi dưỡng các đảng viên cấp dưới không có khả
năng cạnh tranh trong một thị trường đích thực. Mỗi lần các lãnh tụ mới lên đều
tìm cách gạt bỏ tay chân của các lãnh tụ cũ, như Tập Cận Bình đã ra tay truy
sát những đàn em của Hồ Cẩm Đào và Giang Trạch Dân. Hơn nữa, các xí nghiệp và
ngân hàng quốc doanh cũng là dụng cụ để nhà nước điều chỉnh chính sách kinh tế
từng giai đoạn, khi cần tăng giảm mức sản xuất một ngành nào đó, mà nếu để cho
tư nhân quyết định trong thị trường tự do thì không đạt được mục tiêu.
Các xí nghiệp tư đóng góp 70% trong kinh tế Trung Quốc
hiện nay. Đó là nhờ từ thời Đặng Tiểu Bình đổi mới “cho tự do làm giàu.” Nhưng
khi nhiều tư nhân vươn lên, độc lập với chính quyền về mặt kinh tế, thì quyền
uy của đảng bị giảm bớt. Tập Cận Bình đang chặn bớt lãnh vực tư để củng cố quyền
chỉ huy kinh tế. Có hai cách, dành thị trường cho các doanh nghiệp nhà nước và
cứu các xí nghiệp này khỏi bị vỡ nợ.
Bắc Kinh đã can thiệp trắng trợn. Chính quyền ép các
đại công ty tin học Tencent và Alibaba phải góp $4 tỷ để mua 13% cổ phần của
China Unicom, trong lúc chính công ty quốc doanh này đang trên đà khủng hoảng
vì nợ.
Trung Cộng cũng ngăn cản không cho các mỏ than nhỏ
và lò luyện thép nhỏ của tư nhân, để bảo vệ thị trường cho các công ty của nhà
nước. Trong năm 2017, đảng Cộng Sản ra lệnh toàn quốc giảm sản xuất thép vì kho
hàng ứ đọng không xuất cảng được khi giá cả trên thế giới xuống thấp quá. Những
lò luyện thép tư nhân bị bắt đóng cửa. Hai đại công ty thép của nhà nước
Baosteel và Wuhan Stell đã hợp nhất để tăng thế lực; cũng như hai công ty than
đá và điện lực Guodian (Quốc Điện tập đoàn,国电集团) và Shenhua (Thân Hoa, 申花). Đảng Cộng Sản dành độc quyền cho các xí nghiệp công, chúng muốn bán
giá cao bao nhiêu cũng được, để nuôi các đảng viên. Nhờ được đảng hỗ trợ, Tháng
Tám năm nay các xí nghiệp quốc doanh đã đạt mức lời 6.3% trên giá bán, tăng vọt
từ lợi suất 3.8% đầu năm ngoái. Trong khi đó mức lời trung bình của các xí nghiệp
tư chỉ là 5.7% không thay đổi.
Đảng Cộng Sản phải can thiệp để cứu các doanh nghiệp
nhà nước vì những con khủng long kinh tế này không thể tự sống được trong thị
trường cạnh tranh. Công ty dầu lửa quốc doanh Trung Quốc Thạch Du, CNPC (China
National Petroleum Co.) sản xuất số lượng dầu và khí không hơn công ty Exxon
Mobil của Mỹ bao nhiêu, nhưng sử dụng số nhân viên đông gấp bảy lần. Lợi suất
trên vốn nhà (urn on equity) của công ty quốc doanh Trung Cộng là 1.7%, còn
Exxon được 7%. Đấy là sau khi CNPC đã được nhà nước cho độc quyền và ấn định
giá bán bắt dân tiêu thụ phải chịu.
Tập Cận Bình vẫn hô hoán đòi cải tổ, cải tổ, hô to
khẩu hiệu “thị trường hóa” kinh tế. Nhưng trong thực tế, mối quan tâm chính của
người cộng sản là quyền hành. Quyền của chính bản thân, và quyền của đảng. Để củng
cố quyền hành, vẫn phải bóp cổ người tiêu thụ, tức là người dân bình thường, bắt
chẹt cả giới làm ăn nhỏ và các nhà tư bản độc lập. Trước nguy cơ trái banh địa ốc
và nợ nần nổ bùng, để lo bảo vệ đảng, họ thả cho các quan chức địa phương tiếp
tục bơm tiền vào thị trường nhà cửa, khiến hai trái banh nhà cửa và cùng nợ phồng
to thêm. Khi nào hai trái banh chứa đầy hơi nóng đó nổ cùng một lúc thì cũng chỉ
những người dân bình thường gánh họa.
No comments:
Post a Comment