Phức cảm tự ti vì … ít sao!
Gs
Nguyễn Văn Tuấn / FB
Nguyen Tuan
11-11-2014
Hệ
thống tuyên truyền ở các nước XHCN, kể cả Việt Nam
-- dĩ nhiên, rất tài giỏi trong việc thần thánh hoá các
lãnh tụ, và họ cũng rất giỏi trong việc xây dựng nên
những ấn tượng đẹp về lãnh đạo như là những người
tài ba siêu quần, có khả năng kinh bang tế thế mà dưới
vòm trời này không ai bằng họ. Chắc chắn họ giỏi hơn
hệ thống truyền thông của các nước tư bản, vốn suốt
ngày đi tìm cách để "cởi truồng" các chính
khách do chính họ bầu ra.
Tuy
nhiên, ngay cả trong thế giới XHCN, một khi những bức
tường thông tin chung quanh các lãnh tụ và lãnh đạo (tôi
sẽ nói "lãnh đạo" từ nay trở đi) bị sụp đổ,
và khi trong môi trường mà chính họ phải thốt ra, thì
họ cũng xuất hiện nguyên trạng là những người bình
thường như chúng ta, thậm chí rất tầm thường. Họ
cũng có nhiều điều muốn nói ("tâm tư") và có
những ước vọng và so sánh thầm kín. Chẳng hạn như
mới đây, Phùng đại tướng trên báo Lao Động, phàn nàn
rằng trong hội nghị quân sự vùng ASEAN, tư lệnh quân
chủng bộ binh, hải quân và không quân của các nước
khác toàn mang 4 sao, còn tướng VN thì chỉ 2 sao. Rồi ông
than thở: "Mình đất nước lớn, vị thế lớn mà để
anh em thế cũng là hơi thấp" (1). Đọc đi đọc lại
câu phát biểu này tôi thấy sao mà quá phù hợp với phức
cảm tự ti (complex inferiority).
Phức
cảm tự ti thực ra là một hội chứng tâm lí, mà đặc
điểm chính là tự cảm thấy mình không bằng người ta,
thậm chí thấy mình vô dụng trước sự hào nhoáng hay
thành công của người khác. Vì cảm thấy yếu đuối về
nội tâm, nên cơ chế "phòng vệ" tiêu biểu của
họ là tự tạo cho mình cái ngoại cảnh để bù đấp
lại cái yếu kém bên trong. Đối với họ, bề ngoài rất
quan trọng. Họ rất trọng danh xưng, bằng cấp, chức
danh, vị trí xã hội. Một chứng rất phổ biến ở những
người với chứng phức cảm tự ti là hay khoe khoang,
phách lối, vì họ nghĩ ai cũng xem thường họ, nên họ
phải khoe khoang cho thật kêu để lấp đi khoảng trống
tinh thần. Cách khoe khoang của họ là trưng bày nhà cửa,
bằng cấp, chức vụ, quân hàm, v.v. để nhằm cải tiến
cái hình ảnh cá nhân của họ. Nhưng người mắc chứng
phức cảm tự ti thường sống không yên tâm, bởi vì họ
phải đóng kịch bề ngoài và lúc nào cũng nơm nớp lo sợ
người khác biết cái yếu điểm của mình, nên họ cảm
thấy rất bất an và khắc khoải trong lòng.
Những
triệu chứng trên đây rất phù hợp với tâm tư của
ngài đại tướng. Ông lí giải một cách buồn buồn rằng
"[…] ngay tại các hội nghị quân sự ASEAN cũng đã
thấy có sự khác biệt. Tư lệnh hải lục không quân các
nước đều là tướng 4 sao. 'Tướng 4 sao đi xe gắn 4 sao
ngay cánh cửa', trong khi bên mình tư lệnh hải lục không
cũng chỉ có 2 sao. Mình đất nước lớn, vị thế lớn
mà để anh em thế cũng là hơi thấp." Phát biểu đó
cho thấy nó rất phù hợp với dấu hiệu về hội chứng
phức cảm tự ti. Thấy người ta ai cũng có 4 sao, mình
chỉ có 2 sao, đâm ra … buồn và … tâm tư. Tự thấy
hay tự phong mình là một "nước lớn, vị thế lớn"!
Vì thấy thấp kém (ít sao) hơn người ta, nên ông đòi
phải thêm sao cho các tướng lãnh. Thấy người ta đi xe
có gắn sao, ông có vẻ tủi thân. Những tâm tư muốn có
thêm sao, muốn có bề ngoài như người ta, theo lí giải
của hội chứng phức cảm tự ti, là một cách che giấu
sự yếu đuối. Thật khó tưởng tượng nổi một quan
chức cao chót vót mà có thể thổ lộ trước công chúng
những suy nghĩ rất riêng tư như thế.
Tôi
chợt liên tưởng đến những bộ trưởng quốc phòng các
nước phương Tây, mà cụ thể là Mĩ, không hề có sao
nào cả (ông này xuất thân là lính nhảy dù, từng tham
chiến ở VN). Chẳng hiểu ngài Bộ trưởng Quốc phòng Mĩ
Chuck Hagel có mặc cảm tự ti không khi ông tham dự các
hội nghị quân sự ở ASEAN vì ông chẳng có sao nào cả.
Thế còn Donald Rumsfeld, Leon Panetta, Caspar Weinberger, v.v.
cũng chẳng có sao nào (vì họ xuất thân là doanh nhân,
luật sư, giáo sư, v.v.), họ có mặc cảm khi đứng bên
cạnh những tướng 4 sao của Tàu, Việt Nam, Cuba, Triều
Tiên? Tôi nghĩ họ không mặc cảm đâu. Rất có thể họ
tự hào là đằng khác, vì dù chẳng có sao nào trên vai,
nhưng họ là sếp của hàng trăm tướng 3-4 sao. Tôi nghĩ
họ tự hào vì họ là "tư lệnh" của đội quân
tinh nhuệ, thỉnh thoảng tự cho mình vai trò cảnh sát gìn
giữ hoà bình thế giới. Họ tự hào vì quân đội các
nước khác phải phụ thuộc, thậm chí lệ thuộc, vào
công nghệ của quân đội Mĩ. Họ tự hào vì có người
van xin mua vũ khí của họ, cầu mong được họ bảo vệ.
Họ tự hào vì đội quân của họ đã từng góp phần
làm nên nước Nhật ngày nay. Tự hào, tôi nghĩ do đó,
chẳng có liên quan gì đến số sao trên cầu vai của một
cá nhân cả, mà nó liên quan đến thực lực hùng mạnh
của đội quân mà họ chỉ huy.
Bộ
áo cà sa không làm nên nổi một thầy tu. Tương tự, số
sao trên vai chưa chắc làm cho lòng tự hào được nâng
cao nếu không có thực lực. Chẳng hạn như tướng Tàu,
cho dù là mang 3 sao hay 5 sao đi nữa, cũng khó mà có thể
tự hào trước một ông tướng Nhật 1 sao, bởi vì trong
quá khứ Tàu bị Nhật đánh tơi bời. Chợt nhớ ngày ông
Võ Nguyên Giáp khi đánh trận Điện Biên Phủ, ông đâu
có sao nào trên vai. Ông thường xuất hiện trong bộ áo
vest màu trắng, trông rất thư sinh, nhưng là người đã
làm cho địch kinh hồn thất vía. Còn ngày nay, có tự hào
được không (hay là cảm thấy trái tim mình rướm máu)
khi 64 người lính bị kẻ thù Tàu cộng bắn chết ở Gạc
Ma, và hòn đảo bị mất về tay của kẻ thù. Mối hận
vẫn còn đó, chưa trả xong, mà kẻ thù còn xây dựng cơ
sở trên đảo ngay trước mắt mình. Có tự hào được
không khi mà Tàu cộng cho hàng trăm tàu hải quân, hải
giám, hải cảnh đến tận vùng biển thuộc chủ quyền
của VN mà phía quân đội VN im lặng. Thực tế là ngày
nay quân đội VN chưa chắc mạnh hơn ai. Cái gì cũng mua
từ ngoại quốc, từ tàu lặn, tàu chiến hải quân, tàu
hải giám, đến máy bay, tất tần tật đều là mua từ
ngoài. Phải đi qua nước người để học lái, học cách
sử dụng, và thậm chí học cả bảo trì. Một quân đội
như thế rất khác xa với quân đội như Mĩ, Pháp, Anh,
Nga, Đức, Nhật. Cho dù một ông tướng có đeo 4 hay 5 sao
trên cầu vai mà đội quân dưới quyền chỉ huy còn yếu
thì ông tướng đó cũng chẳng bao giờ được kính nể.
Không
biết các bạn khác thì sao, nhưng tôi thấy đi họp hội
nghị mà mặc quân phục thì hơi kì kì. Trong khi người
ta từ các nước văn minh, tiên tiến, quân đội hùng mạnh
có mặt khắp thế giới, người sếp chỉ vận bộ
"business suit", rất dân sự, rất dễ gần gũi. Bộ
đồ veston đó chẳng những lịch sự mà còn sang trọng
hơn bộ quân phục nhiều chứ. Có thể có người nghĩ
rằng bộ quân phục làm cho cá nhân oai phong lên, nhưng
cũng có thể xem bộ quân phục vừa nặng nề và vừa màu
mè đó làm cho người mặc giống như là diễn viên đang
đóng tuồng chèo trên sân khấu (nơi diễn viên thường
mặc áo giáp oai phong lẫm liệt). Bác sĩ và nhà khoa học
chỉ mặc áo choàng khi tác nghiệp, chứ đâu có ai mặc
thứ đồng phục đó trong hội nghị. Ở một nơi mà đa
số đều mặc business suit, tự dưng có vài người vận
quân phục thì quả là tự mình làm cho mình … không
giống ai. Nổi lên thì có đấy, nhưng người ta nhìn vào
thì chẳng giống ai.
Có
lẽ nhiều người chú ý đến hiện tượng VN đã có quá
nhiều tướng, nhưng ít ai chú ý đến một hiện tượng
khác là tướng tá với bằng cấp cao. Con số tướng lãnh
quân đội, theo báo chí, hiện nay đã lên đến 489 người
(nhưng không biết bao nhiêu là tại chức). Nhưng điều
thú vị hơn là rất nhiều tướng tá ngày nay học rất
cao. Có lẽ chúng ta không quên Đại tá Phó giáo sư Tiến
sĩ Trần Đăng Thanh, với những phát biểu "sổ hưu"
bất tử. Nhưng ông chỉ là 1 trong rất nhiều PGS TS trong
quân đội. Chẳng hạn như năm 2012, có 47 người được
phong chức danh PGS, và con số này trong năm 2013 là 65 người
(2). Có lẽ trong lịch sử VN, chưa bao giờ nước ta có
nhiều tướng tá với học vị tiến sĩ và mang hàm giáo
sư như hiện nay. Nhưng xu hướng này cũng rất phù hợp
với hội chứng phức cảm tự ti. Vì họ nghĩ người
ngoài nhìn vào họ là những tay võ biền, nên họ phải
khoác thêm cái áo học giả bằng những bằng cấp thật
cao và những chức danh khoa bảng thật kêu. Tất cả chỉ
có hiệu quả dựng nên những bức tường huyền ảo
chung quanh họ mà thôi. Và, khi bức tường đó bị tháo
dỡ ra thì chúng ta thấy họ là những người rất "trần
ai" và cũng rất quan tâm đến vật chất và đồng
tiền hưu như ông Đăng Thanh nói rất rõ.
Thấy
người ta có nhiều sao hơn mình, rồi mình đâm ra "tâm
tư" thì đúng là một triệu chứng của phức cảm tự
ti. Tại sao phải quan tâm đến cái hào nhoáng bề ngoài.
Cái uy danh của một ông tướng đâu phải đến từ số
sao trên vai; nó đến từ sự danh tiếng của quốc gia và
đẳng cấp quân đội. Một ông tướng của Campuchea cho
dù là 5 sao chắc chắn không có uy danh bằng một ông
chuẩn tướng Mĩ. Tương tự, một ông tướng 4 sao của
VN đã chắc gì được đồng liêu quốc tế xem ngang hàng
về uy thế của một ông tướng 3 sao của Mĩ. Trong khi
các ngài "sư sĩ" VN tranh nhau để có những cái
"râu ria" (PGS/GS/TS) trước tên của họ đã làm
tôi ngạc nhiên, nhưng nay nghe thấy sự xét nét về số
sao trên cầu vai áo của mấy ông tướng lãnh càng làm
tôi kinh ngạc. Phải cảm ơn internet và báo chí đã cho
chúng ta có dịp thấu hiểu "tâm tư" của giới
lãnh đạo. Hoá ra, họ cũng có những tham-sân-si như bất
cứ thường dân nào khác, cũng có khi yếu đuối, cũng mê
vật chất, và cũng hám danh như các "sư sĩ" trong
giới hàn lâm mà thôi.
.
--------------------
1 comment:
Khó hiểu nhỉ!
Xem thông tin Chung cư quận 8 giá rẻ Bán chung cư Chánh Hưng Quận 8 | Ban chung cu Chanh Hung Quan 8
Post a Comment