Phạm Bá
- Saigon Nhỏ
30 tháng 8, 2022
https://saigonnhonews.com/thoi-su/viet-nam/noi-dau-la-ngon/
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/08/Tin-3-30.8.jpg
Cây
lá ngón. Nguồn: Thanh Niên
Ở thung
lũng Măng Ri, huyện Tu Mơ Rông (Kon Tum) lá ngón mọc chen vào ruộng vườn, khoai
sắn, mọc đầy rìa đường, bờ nương, mọc từ trên rừng xuống khe suối. Và loài cây
nở hoa vàng chóe ấy đã biến nhiều người thành ‘con ma núi’.
Cỏ đứt ruột
Đoạn trường thảo (cỏ đứt ruột) là tên Hán Việt của cây lá ngón vì
khi ăn phải loại lá này, nạn nhân sẽ bị giày vò như đứt từng khúc ruột để rồi kết
thúc cuộc đời trong đau đớn. Ở Măng Ri, cây lá ngón mọc khắp các triền đồi, xó
núi. Và cũng đã từ lâu người dân bản địa dùng lá ngón như “vị thuốc” chữa “bệnh
buồn đời”.
Những ngày
mưa, làng Đăk Dơn thuộc Măng Ri như càng thêm tiêu điều, hoang lạnh. Đã nhiều
ngày kể từ khi chồng mất, nỗi đau vẫn còn đọng lại sưng húp trên đôi mắt chị Y
Lem (34 tuổi). Gia đình chị thuộc diện hộ nghèo nên trong nhà trống hoác, chẳng
có gì đáng giá.
Chị Y Lem
vẫn còn nhớ như in cái ngày định mệnh ấy. Sáng 28 Tháng Bảy, chị đang làm trên
rẫy thì nghe tin dữ: Người làng gọi điện báo rằng chồng chị, anh A Kíp vừa nhai
lá ngón tự tử. Y Lem tất tả chạy bộ hơn 10 km từ rẫy về nhà. “Nhà nghèo quá
không mua nổi xe máy nên mình thường đi bộ lên rẫy. Hôm chồng tự tử, mình nghe
tin vội chạy về thì…”, chị Lem lau nước mắt, bỏ lửng câu nói.
A Kíp là
công nhân của một doanh nghiệp trồng sâm (sâm Ngọc Linh) trên địa bàn xã Măng
Ri. Trước đó khoảng nửa tháng, chẳng biết vì buồn chuyện gì mà anh không đi
làm, chỉ suốt ngày nhậu nhẹt. Thấy chồng bỏ bê công việc, chị Y Lem khuyên nhủ
chồng tu chí làm ăn. Nhưng bỏ mặc ngoài tai những lời khuyên của vợ, A Kíp cứ
lao vào những cơn say quên ngày quên tháng.
Sau những
cãi vã không đáng có, A Kíp lên rừng nhai lá ngón rồi quay lại clip tuyệt mệnh
trên điện thoại. Ăn xong thứ lá độc, anh về làng tiếp tục uống rượu. Được vài
ly, A Kíp có biểu hiện trúng độc, đau bụng quằn quại. Sau khi phát hiện, mọi
người vội đưa anh đi nhà thương nhưng không kịp.
“Mình buồn
lắm, vợ chồng chỉ mới cãi nhau mấy câu mà không ngờ A Kíp lại nghĩ quẩn như vậy.
A Kíp mất rồi để lại cho mình đứa con mới lên lớp 8. Không biết rằng tới đây
hai mẹ con biết sống thế nào”, chị Y Lem ngậm ngùi.
Mấy bữa
nay mưa gió không đi làm được, nhà lại hết tiền, chị Y Lem phải mua nợ thức ăn ở
tiệm tạm hóa gần đó. Nhà có một ít đất trồng lúa và trồng sâm dây mỗi năm chỉ
thu hoạch được vài triệu bạc. Mọi chi phí sinh hoạt trong gia đình đều dựa vào
đồng lương công nhân của A Kíp. Anh ra đi, căn nhà vách gỗ của hai mẹ con Y Lem
như càng thêm trống vắng.
Ước gì trên đời không có lá ngón
Ở vùng
này, lá ngón sống chen vào vườn ruộng, mọc đầy rìa đường, bờ nương, mọc từ trên
rừng xuống khe suối. Có mảnh vườn đất bạc màu, cây sắn không lên được nhưng cây
lá ngón vẫn sống tốt, nở hoa vàng chóe cả núi đồi. Người ta bảo rằng lá ngón là
thứ nhanh nhất để quên đời.
Chuyện chồng
mất, chị Lem vẫn giấu con gái vì sợ nó sẽ tủi thân, buồn khổ. Cô bé vẫn tưởng
cha đang làm công nhân đâu đó trên đồn điền sâm. Những lúc có mặt con gái, chị
Lem cố giấu nước mắt và làm như không có chuyện gì.
Cách đó ba
nóc nhà, chị Y Mếp cũng vừa trải qua nỗi đau mất chồng khi mới 29 tuổi. Đứng tựa
mái hiên nhìn ra khoảng trời mưa trút, chị Mếp như chìm trong nỗi buồn sâu thẳm.
Vợ chồng Y
Mếp cưới hơn 11 năm nay và có với nhau hai mặt con. Đứa lớn mới lên lớp 5, đứa
nhỏ nhất chưa cai sữa. Chục năm qua, hai người đã cố gắng làm ăn nhưng cũng chẳng
thể khấm khá nổi. Mấy tháng nay, chị Mếp nghỉ sinh, chuyện kiếm tiền đè nặng
lên đôi vai A Mriêng, chồng chị. Có lẽ những khó nhọc đời thường đã khiến A
Mriêng tìm đến cách quên đời, làm “con ma núi”.
5 giờ rưỡi
ngày 16 Tháng Bảy, A Mriêng ra khỏi nhà. Cứ ngỡ chồng đi làm như mọi ngày nên
chị Mếp không để ý. Đến trưa, chị nhận điện thoại của chồng. Tin như sét đánh
ngang tai khi A Mriêng báo vừa ăn xong mớ lá ngón, chỉ cho vợ vị trí của mình rồi
tắt máy. Vội gửi đứa con út cho hàng xóm, chị Mếp cùng người nhà tất tả đi tìm
chồng trong nước mắt.
Vài giờ
sau, A Mriêng được tìm thấy nằm bên bìa rừng, tím tái. Chị Mếp ngã gục trong nỗi
đau mất chồng. Sợ đứa con đầu biết chuyện cha đã mất, ngày làm đám tang, chị gửi
con ở nhà họ hàng. Đến giờ, thằng bé lâu lâu vẫn vô tư hỏi cha đi đâu sao mãi
chưa về. Mỗi lúc như vậy, tim chị Mếp như thắt lại. Chị đành nuốt nước mắt dỗ
dành con rằng cha đi làm xa chưa về. “Đến giờ mình cũng chẳng biết vì sao chồng
mình lại tự tử. Cũng chẳng biết anh ấy buồn chuyện gì mà đến nông nổi như vậy.
Giờ mình vẫn chưa dám nói với con rằng cha nó đã mất”, chị đau khổ nói.
A Mriêng tự
tử để lại người vợ trẻ cùng hai đứa con bơ vơ, bấu víu nuôi nhau như cỏ dại giữa
rừng. Chị Mếp kể trời mưa mấy ngày rồi, chị không đi làm được. Nhà hết thức ăn,
mấy mẹ con chỉ ăn cá khô với rau dại. “Nhà hết thức ăn thì đi mua thiếu. Cuối vụ
thu hoạch lúa rồi trả dần cũng hết. Nhưng người chết rồi không sống lại được. Ước
gì trên đời này không có lá ngón…”, chị bỏ lửng câu nói ở đấy khi đứa con út trở
mình đòi sữa.
Cuộc chiến với lá ngón
Theo nhà
chức trách xã Măng Ri, từ đầu năm đến nay trên địa bàn đã có ba vụ tự tử. Đặc
biệt, hai vụ gần nhất chỉ cách nhau chưa đến nửa tháng. Trong đó có nhà Y Lem
thuộc diện hộ nghèo của xã, nay lại càng khó khăn hơn.
Đã từ lâu ở
Tu Mơ Rông luôn tồn tại “cuộc chiến” giữa những người xem nhẹ cuộc sống và những
người đi tuyên truyền ngăn chặn tình trạng tự tử bằng lá ngón. Chính quyền thì
nỗ lực tuyên truyền, ngăn chặn còn người dân, hễ buồn lại tìm đến lá ngón như sự
lựa chọn duy nhất. Vòng luẩn quẩn ấy cứ mãi xoay tròn không có hồi kết.
Để chặn đứng
mối họa này, chính quyền và đoàn thể địa phương vẫn luôn trăn trở tìm giải
pháp. Nhiều địa phương đã và đang quyết tâm loại bỏ thứ cây chết chóc ấy ra khỏi
đời sống đồng bào dân tộc thiểu số. Như ở Măng Ri, phong trào nhổ bỏ cây lá
ngón được thực hiện ở nhiều nơi và được người dân rất đồng tình ủng hộ, hăng
hái tham gia.
Theo bà Y
Ai, Phó chủ tịch xã Măng Ri, trong các cuộc họp dân (mỗi tháng 1 lần), chính
quyền địa phương luôn chú trọng vận động người dân không ăn lá ngón. Trước nỗ lực
của chính quyền địa phương, trong một thời gian dài đã không có vụ nào tự tử bằng
lá ngón. Nhưng đến năm nay, xã có thêm ba người tự tử. Những trường hợp tự tử đều
không có công việc ổn định, con cái còn nhỏ.
“Địa
phương đã nhiều lần tổ chức nhổ bỏ cây lá ngón. Thế nhưng loài cây này sống rất
dai. Chỉ cần sót lại gốc, cây vẫn mọc lại như thường nên việc tiêu diệt loại
cây này là rất khó. Trước mắt địa phương vẫn tích cực tuyên truyền người dân
xóa bỏ các hủ tục lạc hậu. Đặc biệt là vận động người dân không tự tử bằng bất
cứ hình thức nào”, bà Y Ai cho hay.
Được biết,
trong cây lá ngón có chứa chất kịch độc Alkaloid, có mặt trong toàn bộ cây; độc
tính giảm dần theo thứ tự rễ, lá, hoa, quả và thân cây. Alkaloid có hoạt tính
sinh lý rất cao đối với cơ thể con người và động vật, nhất là đối với hệ thần
kinh. Một lượng nhỏ Alkaloid đủ gây chết người, thời gian tử vong trung bình từ
1 – 7.5 giờ. Đặc biệt, lá ngón ăn cùng với mật ong thì cái chết diễn ra cấp kỳ.
No comments:
Post a Comment